Ӧтувъяин6

Цыпанов Е. А., Моторина Л. А., Сизева Ж. Г. Рӧмпӧштан: Коми язык для взрослых (начальный курс). Сыктывкар: издательство — "Пролог", 1999.
Моторина Л. А. Медводдза воськов: Велӧдан пособие. — Сыктывкар, 2005.
Цыпанов Е. А. Видза олан! Самоучитель коми языка. — Ханты-Мансийск: Полиграфист, 2007.
Пунегова Г. В. Сёрнитам комиӧн: учебник коми языка для начинающих. — Сыктывкар: ООО "Издательство "Кола", 2015.

РӦМПӦШТАН

ДОНА ЁРТӦЙ!

Талун Ті пуксянныд велӧдны коми кыв. Сійӧн сёрнитӧ Коми Республикаса вужвойтыр, тайӧ миян каналан кыв. Небӧгыс отсалас тӧдмавны медся тӧдчанасӧ — кыввор, грамматика, синтаксис. Авторъяс аттьӧалӧны тайӧ велӧдчан небӧгсӧ дасьтыны отсалысьясӧс, медводз Коми Республикаса уна сикас войтыр министерствоӧс, сэні и чужлӧма мӧвп лӧсьӧдны татшӧм отсӧгсӧ верстьӧ йӧзлы — канму аппаратын уджалысьяслы. Торъя ыджыд аттьӧ висьталам Суомиса М. А. Кастрен нима котырлы, сэтчӧс юралысьлы, ӧксань Ильдіко Лехтинэнлы, координируйтысьлы, ӧксай Тармо Хаккарайнэнлы, котырса секретарлы, ӧксань Маръя Лаппалайнэнлы. Налӧн отсӧга мыджӧдыс ёна ышӧдіс миянӧс тайӧ уджын.

Чорыда эскам, мый медводдза радейтчӧм моз жӧ тайӧ велӧдчан небӧгыс Тіян некор нин оз вун, отсалас уджад и олӧмад.

— Видза олан, Павел!

— Олан-вылан, Анна! Мый выльыс?

— Нинӧм выльыс абу. Видза колян!

— Аддзысьлытӧдз!

— Чолӧм, Микола!

— Бур лун, Снежана! Кыдзи олан-вылан?

— Бура ола. А тэ кыдзи?

— Ме бура жӧ. Став бурсӧ, Снежана! Аддзысьлытӧдз!

— Видза колян! Быд бурсӧ тэныд, Микола!

кодзула вой

ме кыла

ме ола

оз ков

лым сылӧ

Вои керкаад.

Войяс руаӧсь.

Нывъяс мичаӧсь.

Нуа керкаӧ пес.

Толаыс саӧсь.

Гораа пуӧ чайник.

Мичаа нуа туис.
Ваняӧс, Ленаӧс суам.

Гожӧмыд уджалӧ тӧвлы, а тӧлыд — гожӧмлы.

Дыш вӧвлӧн сийӧсыс пыр дойдӧ.

Паччӧрад куйлігӧн гӧгйыд оз вӧрзьывлы.

Винёв пуыд дзуртӧ да олӧ.

Ыджыд мытшӧд джыджыд вуджис.

Джуджыд кӧджын джыджлӧн поз.

Джыджыд гыджгӧ — ыджыд уджыс.

Джыджлы уджавтӧг оз позь.

Китш, китш — тшапа
катша китшкӧ.
Нитшкысь нетшкӧ
Тшӧгӧм тшак.
Тшаклӧн тшыкӧма
нин пытшкыс.
Тшыкӧм тшакыд
век на тшап.

ме ола

ми олам

тэ олан

ті оланныд

сійӧ олӧ

найӧ олӧны

Видза олан!
Олан-вылан!
Видза оланныд!

Бур асыв!

Бур лун!

Бур рыт!

Бур вой!

Видза колян!

Став бурсӧ! Быд бурсӧ!

Пӧжалуйста. Бур вылӧ

— Чолӧм! Тӧдмасям вай. Мый тіян нимыд?

— Нимӧй Павел, овӧй Кротов. Ме — социолог. А ті коді? Кыдзи тіянӧс шуӧны?

— Нимӧй Анна, овӧй Кузькокова Специальностьӧй секретар. Эм абу, Павел, тіян ас семья? Эм абу тэнад батьыд, мамыд, чойясыд, вокъясыд?

— Ас семья абу. Но менам эмӧсь бать да мам, ӧти вок да кык чой. Воклӧн нимыс Миша, чойяслӧн нимъясыс Валя да Катя.

Коді тэ?

Кодъяс ті?
Ме — велӧдчысь, специальностьӧй финансист.

Тэ веськӧдлысь, министрӧс вежысь.

Коді сійӧ? Сійӧ Петыр Кауфман.

Ми студентъяс, а ті кодъяс? — Ми журналистъяс.

Анна да Микола — администрацияса уджалысьяс.

Кутшӧм администрацияса? — Юралысьлӧн администрацияса уджалысьяс, Анна — секретар, а Микола — консультант.

Менам эм вок, кык чой.

Тэнад эм вок, тэнад чойясыд абуӧсь.

Сылӧн абу вок ни чой.

Миян эм бать, мам, пӧль, пӧч, ыджыд мам.

Тіян чойясыд абуӧсь, тіян вокъяс эмӧсь.

Налӧн эмӧсь патераяс, дачаяс, машинаяс.

Тіян небӧгъяс эмӧсь абу?

Эм-ӧ тэнад ас семья? — Абу, абу на.

Эм-ӧ сылӧн гӧтыр? — Абу, сійӧ абу на гӧтыра.

Эмӧсь-ӧ тіян челядь? — Эмӧсь, миян эм пиян, кык пи.

Эм-ӧ тэнад Коми Республикалӧн мусерпас? — Эм.

Эмӧсь-ӧ сылӧн ёртъяс Юралысьлӧн Администрацияын?

Мый тайӧ? — Тайӧ Коми мулӧн мусерпас.

Мыйяс тайӧ? — Тайӧ каръяс, сиктъяс, юяс.

Мый сійӧ? — Сійӧ керка.

Кутшӧм сійӧ керка? — Сійӧ керкаыс — Юралысьлӧн Администрация.

Менам вокӧй

Тэнад чойыд — велӧдысь.

Сылӧн батьыс абу тані.

Менам мамӧй мича ань.

Тэнад батьыдлӧн нимыс Петыр, вичыс Михайлович.

Сылӧн чойыс абу тані, сійӧ сэні.

Миян пиянным челядь на.

Тіян мам-батьныд пенсионеръяс нин.

Налӧн чойясныс том студенткаяс.

Нимӧй Пётр, комиӧн Петыр. Овӧй Кауфман, вичӧй Генрихович. Ме ачым немеч, гӧтыра. Гӧтырӧй коми. Специальностьӧй экономист. Ме ола Сыктывкарын.

Коми Республикалӧн мусерпас

Тайӧ карта, комиӧн сійӧ мусерпас. Тайӧ Коми мулӧн мусерпас. Тайӧ мусерпасыс абу менам, сійӧ миян велӧдысьнымлӧн. Мусерпас вылын уна сикт, уна кар, уна ю эм. Со тані Сыктывкар, Коми Республикалӧн юркар, рочӧн тайӧ столица. Коми мулӧн мусерпасыс мича. А тайӧ кутшӧм кар? Тайӧ Киров кар. Киров мӧд ногӧн Вятка, сійӧ абу Коми Республикалӧн кар, сійӧ Киров обласьтлӧн юркар. Ми олам Сыктывкарын, Коми мулӧн мича юркарын.

Ме ачым Кировысь

Ми олам Сыктывкарын

— Чолӧм! Вай тӧдмасям. Кутшӧм тэнад нимыд? Ме Коля.

— Тӧдмасям вай... Нимӧй Снежана, овӧй Оленёва. Ме поэтесса. А тэ коді ачыд?

— Ме — консультант. Овӧй менам Швец. Ачым ме Украинаысь, национальносьтӧй украинеч. Эм-ӧ тэнад ас семья, Снежана?

— Абу. Ме абу верӧс сайын. Ме торйӧдчӧм. А тэнад эм-ӧ семьяыд, челядьыд, гӧтырыд?

— Да, эм. Менам эм гӧтыр, ӧти пи да ӧти ныв. Пилӧн нимыс Гриша, нывлӧн нимыс Оксана. Тэнад челядьыд эм абу?

— Менам эм ӧти ныв, сылӧн нимыс Марина.

— Видза оланныд! Ми абу тӧдсаӧсь. Вай тӧдмасям. Менам нимӧй Петыр. А тэ коді?

— Чолӧм. Менӧ шуӧны Аннаӧн. Овӧй Кузькокова. А коді тэ? Кутшӧм тэнад овыд?

— Овӧй менам Кауфман. Национальносьтӧй немеч. Эм-ӧ тэнад ас семья, верӧсыд, челядьыд?

— Ас семьяӧй абу на, верӧс ни челядь абуӧсь. А тэнад эм абу гӧтыр, челядь?

— Да, эм. Менам эм гӧтыр да ӧти ныв. Миян семья ичӧт. Гӧтырлӧн нимыс Лена, нывлӧн нимыс Маша, сійӧ велӧдчысь.

— Зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны. Аддзысьлытӧдз!

— Видза колян, Анна.

Сыктывкар — Коми Республикалӧн мича юркар.

Тэ студент.

Ті студентъяс.

Ме артист.

Сійӧ абу веськӧдлысь.

3) Ме — Иван Ильичлӧн пи.

4) Тэ велӧдысь.

5) Менам эм ас семья.
6) Тэнад специальностьыд абу.
7) Сылӧн эм машина.
8) Велӧдысьлӧн эм компьютер.

9) Тайӧ велӧдысьыс — менам ёрт.

10) Эм-ӧ тэнад гӧтырыд, пиыд, нылыд?

11) Видза олан! Ме тэнад веськӧдлысь.

12) Тайӧ мусерпасыс абу менам. Сійӧ велӧдысьлӧн.

Менам ёрт

1) Эм-ӧ тэнад ёрт (нывъёрт)?

2) Кыдзи сійӧс шуӧны? Мый сылӧн нимыс, овыс?

3) Кутшӧм сылӧн вичыс?

4) Коді сійӧ? Эм-ӧ сылӧн специальностьыс? Кутшӧм специальностьыс сылӧн?

5) Эм-ӧ сылӧн семья? Кодъяс сылӧн эмӧсь?

1) То тані эм ныв.

2) Кыдзи тэнад овыд?

3) Кодъяс ті?

4) Со кык зон.

5) Чолӧм, вай тӧдмасям!

— Менӧ шуӧны Николай Ивановичӧн. А тіянӧс?

— А менӧ Петыр Кауфманӧн. А кӧні ті оланныд?

— Ме ола Сыктывкарын. Уджала Юралысьлӧн Администрацияын консультантӧн нёль во.

— А ме ола Эжваын. Уджала Вузасян министерствоын нуӧдысь специалистӧн сизим во нин.

— А кымын арӧс тіянлы?

— Меным кызь ӧкмыс арӧс.

— О, тэ зэв на том. А меным ветымын сизим арӧс нин.

— Висьталӧй, пӧжалуйста, кутшӧм тіян уджвывса телефонныд? Позьӧ-ӧ звӧнитлыны?

— Позьӧ, звӧнитлӧй. Менам уджвывса телефонӧй нелямын кык квайтымын вит ноль вит.

ме муна;

ме вися

тэ мунан;

тэ висян

сійӧ мунӧ;

сійӧ висьӧ

ми мунам;

ми висям

ті мунанныд;

ті висянныд

найӧ мунӧны;

найӧ висьӧны

ме ола

сійӧ уджалӧ

Ме уджала веськӧдлысьӧс вежысьӧн.

Тэ уджалан веськӧдлысьӧн.

Сійӧ уджалӧ консультантӧн.

Ми уджалам машинисткаясӧн.

Ті уджаланныд шоперӧн?

Найӧ уджалӧны нуӧдысь специалистъясӧн.

— Висьталӧй, пӧжалуйста, гортса телефонтӧ.

— Менам гортса телефонӧй 22-54-77.

ме тӧдмася

ми тӧдмасям

тэ тӧдмасян

ті тӧдмасянныд

сійӧ тӧдмасьӧ

найӧ тӧдмасьӧны

Тайӧ — Оленёва Снежана, роч. Олӧ Сыктывкарын. Уджалӧ Культура министерствоын. 28 арӧса.

Тайӧ — Кауфман Петыр, немеч. Олӧ Эжваын. Уджалӧ Вузасян министерствоын. 29 арӧса.

Тайӧ — Кузькокова Анна, коми. Олӧ Сыктывкарын. Уджалӧ Госсӧветын. 21 арӧса.

Тайӧ — Швец Микола, украинеч. Олӧ Сыктывкарын. Уджалӧ Юралысьлӧн Администрацияын. 57 арӧса.

Тайӧ — Кротов Павел, роч. Олӧ Сыктывкарын. Уджалӧ Вот чукӧртанінын. 39 арӧса.

Ме ола Сыктывкарын.

Сійӧ олӧ Кӧджпонын.

Тэ уджалан министерствоын?

Микола уджалӧ Юралысьлӧн Администрацияын.

Ме ола Морозов нима улича вылын.

Анна Кузькокова олӧ Коммунистическӧй улич вылын.

Ми велӧдчам коми кыв курс вылын.

— Кӧні тэ олан, Снежана?

— Ме ола Сыктывкарын. А тэ кӧні олан, Петыр?

— Ме ола Эжваын.

— Ме ола "Орбита” микрорайонын, Петрозаводскӧй улича вылын.

— А ме Комаров нима улича вылын, уджала Вузасян министерствоын. А кӧні тэ уджалан?

— Ме уджала Культура министерствоын.

кызь ӧти морт

комын куим багатыр

нелямын кык небӧг

ветымын сизим билет

Тӧлысь нимъяс
Вежон лунъяс

Талун вӧльгым тӧлысь витӧд лун, выльлун.

Лыддьӧдлана лыдакывъяс

— Кутшӧм номера керкаын тэ олан?

— Ме ола витӧд номера керкаын.

— А ме нелямын кӧкъямысӧдын.

— Ме ола сё дасӧд патераын.

— А ме квайтӧдын.

Менам оланінпасӧй

Петырлӧн оланінпасыс

Снежаналӧн оланінпасыс

Анналӧн оланінпасыс

Павеллӧн оланінпасыс

Миколалӧн оланінпасыс

— Кымынӧн ті тані уджаланныд?

— Мастерыс кӧ тані — куимӧн.

— А сійӧ кӧ абу?

— Некод оз.

Менам уджаланін

Менӧ шуӧны Кузькокова Аннаӧн. Ме уджала Госсӧветын мӧд во нин. Менам уджаланін Коммунистическӧй улича вылын кӧкъямысӧд керкаын. Сійӧ ыджыд, кӧкъямыс судтаа. Ме уджала нёльӧд судтаын, нёльсё кызь коймӧд кабинетын. Миян кабинетын уджалӧ нёль морт: отделӧн веськӧдлысь да нуӧдысь специалистъяс. Ми уджалам кӧкъямыс чассянь квайт часӧдз. Миян кабинетын эмӧсь компьютеръяс, мича дзоридзьяс, пызанъяс да улӧсъяс, кык телефон. Телефонлӧн номерыс нелямын кык сизимдас квайт кызь ӧкмыс. Уджӧй меным зэв ёна кажитчӧ.

Кымын судтаа тэнад керкаыд?

Менам керкаӧй ӧкмыс судтаа.

Кымын во тэ уджалан?

Кымын во тэ олан Сыктывкарын?

Кымынӧд судтаын тэ олан?

Водзӧ тӧдмасям

Кротов Павел олӧ Выльгортын, уджалӧ Сыктывкарын, Куратов нима улича вылын, дас кыкӧд керкаын, мӧд судтаын. Сійӧ уджалӧ вот чукӧртанінын. Павел — отделӧн веськӧдлысь. Сійӧ роч морт. Сылы комын ӧкмыс арӧс.

Кымын арӧс тэныд?

веськӧдлысьӧй сетіс

— Кымын арӧса тэ?

— Ме кызь вит арӧса.

— Кымын арӧс тэныд?

— Меным кызь вит арӧс.

— Чолӧм, мича ныв! Кыдзи тэнӧ шуӧны?

— Ме Оленёва Снежана. А тэ коді?

— Ме Кротов Павел. А кӧні тэ уджалан?

— Ме уджала Культура министерствоын. А тэ кӧні уджалан?

— Ме уджала вот чукӧртанінын. А кымын арӧс тэныд?

— Ме том на. Меным кызь кӧкъямыс арӧс. А тэ гӧтыра абу?

— Абу на, ме гӧтыртӧм том морт на.

Петыр Кауфман да Павел Кротовлӧн уджаланін

Миян юркарын эм Степан нима ыджыд да мича изэрд. Орччӧн Ленин нима да Коммунистическӧй уличаяс. Изэрд гӧгӧр эмӧсь Ленинлы памятник да уна судтаа административнӧй керкаяс. Сэні Юралысьлӧн Администрацияыс, сэні жӧ Госсӧвет, сэні Павел Кротовлӧн уджаланіныс.

Вот чукӧртанін — куим судтаа неыджыд керка. Павел уджалӧ мӧд судтаын кызь ӧкмысӧд кабинетын. Сійӧ — отделӧн веськӧдлысь. Павел — бур, но стрӧг морт. Удж вылӧ сійӧ локтӧ сё ӧтикӧд автобусӧн. Павел уджалӧ документъясӧн, сэсся сетӧ индӧдъяс уджъёртъясыслы, тӧдмасьӧ актъясӧн. Уджыс сылы кажитчӧ.

Пажнайтӧ Павел “Зарни ёль“ ресторанын. Пажын бӧрын сійӧ звӧнитлӧ нывъёртыслы. Нывъёртыс уджалӧ Вузасян министерствоын секретарӧн.

Сэні жӧ уджалӧ Петыр Кауфман. Сійӧ — том специалист. Сылы кызь ӧкмыс арӧс на. Петыр да Павел рытъясын велӧдчӧны коми кыв курс вылын.

Веськӧдлысь шуӧ секретарыслы:

— Ветлы ме ордӧ гортӧ да висьтав гӧтырӧйлы, медым регыдик кежлӧ пуктас телефон трубкасӧ: меным колӧ сылы звӧнитлыны.

"Йӧлӧга" газетлӧн дас кыкӧд номер

Юхнин нима улича, кӧкъямысӧд керка

1) Гӧтырӧс шуӧны Галяӧн.

2) Сійӧ уджалӧ дзоридз вузаланінын

3) Сылы кажитчӧны мича дзоридзьяс.

4) Ме радейта жӧ дзоридзьястӧ.

5) Гортын миян пызан вылын сулалӧны дзоридзьяс.

Чолӧм, пыдди пуктана Альбина Ивановна. Гижӧ Тіянлы важ тӧдса Майя Степановна, нывъёртыд. Ми ӧні олам Мылдінын. Ми стрӧитам выль керка, олам бура. А ті кыдзи оланныд? Кӧні Тіян пиныд? Гӧтыра абу? Менам пиӧй велӧдчӧ Вологдаын. Сылы 20 арӧс нин. Ме уджала библиотекаын. Мамӧй пенсия вылын. А кӧні тэ уджалан? Кутшӧм тіянлӧн выльторъяс? Волӧй миянӧ гӧститны. Тайӧн помала. Гижӧй асьныд.

Миян семья

Нимӧй менам Анна, овӧй Кузькокова. Меным кызь ӧти арӧс. Миян семья неыджыд: мам, бать, чой, вок да ме. Мамӧс шуӧны Галина Ивановнаӧн. Сылы ветымын куим арӧс. Батьӧс шуӧны Павел Фёдоровичӧн. Сылы ветымын куим арӧс. Чойлӧн нимыс Маша, а воклӧн — Дима. Батьӧй уджалӧ дас кыкӧд школаын директорӧн. Сылы уджыс кажитчӧ . Мамӧй пенсия вылын нин. Чойӧй да вокӧй велӧдчӧны Искусствояс гимназияын. Сэні налы кажитчӧ жӧ. Ме уджала Госсӧветын. Миян семья зэв бур.

— Некыдз эг виччысь, мый ми тані паныдасям. Тэ нӧ кытчӧ мӧдін?

— Ме тэрмася. Талун лэбзя Ухтаӧ, командировкаӧ. Ӧні муна удж вылӧ.

— Кымын часын самолётыд лэбзьӧ?

— Нёль час гӧгӧр.

— Но сідзкӧ водз на, удитан. Ӧні сӧмын дас час да джын.

— Ме верма нуны тэнӧ удж вылад машинаӧн.

— Тэнад машина эм?!

— Ньӧби неважӧн.

— Кутшӧм марка?

— “Волга”. Со тані сулалӧ: ӧкмыссё ӧкмысдас. А тэнад кӧні машинаыд?

— Менам? Заводын на...

пырны гортӧ

— Кытчӧ тэ мунан?

— Библиотекаӧ муна.

— Кӧні тэ олан?

— Ме ола Печораын.

— Кытысь тэ ачыд?

— Ме Важгортысь.

ветлыны удж вылӧ

лоны удж вылын

локны удж вылысь

ме локті

тэ локтін

сійӧ локтіс

ми локтім

ті локтінныд

найӧ локтісны

— Сійӧ локтіс Ухтаысь?

— Да, сійӧ локтіс Ухтаысь.

Батьыд локтіс удж вылысь?
Вокыд муніс командировкаӧ?
Чойыд ветліс вузасянінӧ?
Мамыд гортын нин?

Тӧрыт вӧлі выльлун.

Талун воторник.

Аски лоӧ середа.

— Талун ме муна пажнайтны гортӧ.

— Мый нӧ лои?

— Тӧрыт гӧтыр чӧскыдторъяс пуис. Тьӧща кӧсйис волыны да ӧні звӧнитліс, аскомысь пӧ локта.

1. ывлаӧ петны

ывла вылӧ петны

2. ывлаысь пырны

ывла вылысь пырны

3. Ывлаын тӧрыт вӧлі кӧдзыд.

Ывла вылын аски лоӧ шоныд.

— Кымын градус талун ывлаын?

— Талун ывлаын дас куим градус кӧдзыд.

1. Кымын градус тӧрыт вӧлі Вӧркутаын?

2. Кымын градус талун Печораын?

3. Кымын градус аски лоӧ Усинскын?

Стӧч кад

Уна-ӧ кадыс? Мыйта кадыс?

Дас кык час дас вит минут

Дас ӧти час да нелямын вит минут

Кӧкъямыс часӧдз колис дас вит минут

Кӧкъямыс час комын минут

Дас час дас вит минут

Кымынӧд час?

ӧкмысӧд час

ӧкмыс час кымын

ӧкмыс час гӧгӧр

Телефон пыр сёрни

— Тайӧ приёмнӧй? Секретар?

— Да. Ме кывза.

— Менам ним-вичӧй Александр Григорьевич. Висьталӧй, пӧжалуйста, Андрей Викторовичлӧн уджвывса телефоныс нелямын сизим комын кык ветымын нёль?

— Абу. Сылӧн телефоныс нелямын сизим кызь куим нелямын вит.

— Позьӧ-ӧ волыны приём вылӧ?

— Позьӧ. Волӧй. Но ӧні Андрей Викторович сӧвещание вылын. Локтӧй дас кык час гӧгӧр.

— Кымын часын?

— Дас кык часын. Гӧгӧрвоинныд?

— Да. Аттьӧ. Аддзысьлытӧдз.

1. Оленёва Снежана локтӧ удж вылӧ век ӧкмыс часын.

— Талун сійӧ локтіс ӧкмыс часын жӧ?

2. Кротов Павел мунӧ удж вылысь дас кӧкъямыс часын.

— Но талун сійӧ муніс нёль час да джынйын коми кыв курс вылӧ.

3. Кузькокова Анна сизим часын ветлӧ лавкаӧ.

— Но талун сійӧ ветліс филармонияӧ концерт вылӧ.

бур асыв доброе утро

— Ті век на машина вылӧ сьӧмтӧ чукӧртанныд?

— Дугдім нин. Кольӧм субӧтаӧ верӧсӧй лыддис да тырмис сӧмын лямпа гоз вылӧ.

Войнас ме узя диван вылын.

Войнас ме узи диван вылын.

1. Асывнас сійӧ мунӧ удж вылӧ.

2. Луннас тэ велӧдчан университетын.

3. Рытнас ми локтам удж вылысь.

4. Воторникӧ да четвергӧ найӧ ветлӧны курс вылӧ.

5. Выльлунӧ ті вӧлінныд удж вылын.

Менам уджалан лунӧй

Быд лун ме чечча квайт час да джынйын. Вӧча гимнастика, мысся, весала пинь, сынася. Сёя да юа. Пасьтася да кӧмася. Кӧкъямыс часын пета гортысь. Муна удж вылӧ комын вит минут.

Ме уджала министерствоын. Удж вылын ме лыддя уна кабала. Дас куим часын пажнайта. Удж вылысь муна дас сизим часын.

Ветла вузасянінӧ. Сэсся муна гортӧ. Гортын пӧрччыся, сёя, юа. Лыддя газетъяс да журналъяс. Видзӧда телевизор. Кывза музыка.

Дас ӧти часын ме вода узьны диван вылӧ.

— Дона оз тусьӧй, — гусьӧн висьталіс том гӧтырыслы свадьба вылын верӧсыс, — тэныд сэсся нэм чӧжыд ковмас видзӧдны менам мисьтӧм чужӧм вылӧ.

— Нэм чӧж? Ха! Луннас тэ лоан удж вылын, а войнас — пемыд.

Асывнас окота на узьны, но колӧ чеччыны, мыссьыны, сынасьны, пасьтасьны, кӧмасьны, сёйны да юны. Колӧ мунны удж вылӧ кӧкъямыс час гӧгӧр.

Луннас удж вылын позьӧ гижны, сёрнитны телефон пыр, лыддьыны кабалаяс.

Рытнас дыш уджавны, велӧдчыны. Окота лыддьыны газетъяс, видзӧдны телевизор, кывзыны музыка, вӧчны гортса удж.

Войнас быть колӧ узьны.

Оленева Снежаналӧн уджалан лун

Снежана чеччис асывнас водз, квайт часын. Окота на вӧлі узьны, но быть колӧ чеччыны. Снежана мыссис, весаліс пинь, сынасис, пасьтасис. Марина нылыс узис на. Снежана юис копей. Сэсся шуис нылыслы:

— Марина, оз тусьӧй, чеччы, мыссьы да пасьтась. Колӧ детсадӧ мунны.

Сизим час да джынйын Снежана да Марина петісны дас витӧд номера автобус вылӧ. Найӧ олісны Орбитаын Петрозаводскӧй улича вылын.

Удж вылӧ Снежана воис ӧкмыс часын. Луннас сійӧ уджаліс выль программа вылын. Министр сетіс сылы лыддьыны документъяс. Снежаналы ковмис звӧнитлыны уна местаӧ: библиотекаӧ, музейӧ, небӧг лэдзанінӧ. Сійӧ висьталіс, мый чукӧртӧ выль программа вылӧ материал. Дас кык час гӧгӧр Снежана пажнайтіс “Пелысь”кафеын.

Кык часын Снежана ветліс редакцияӧ. Сэні сійӧ сёрнитіс, юис тшай. Культура министерствоӧ сійӧ воис нёльӧд часын нин. Министерствоын вӧлі совещание, кытчӧ чукӧртчисны театръясын уджалысьяс. Снежана пырис витсё кызь коймӧд кабинетӧ, сэні уджалісны сылӧн нывъёртъясыс. Найӧ сёрнитісны, удж вылын пыр эмӧсь выльторъяс.

Квайт часын Снежана петіс нин министерствоысь. Ветліс детсадйӧ. Марина нылыслы вӧлі зэв нимкодь:

— Ме тэнӧ радейта, мамук. Видзӧдлы, мый ме рисуйті тэныд. Босьт.

— Аттьӧ, донаӧй. Мунам гортӧ. Пасьтась да кӧмась ачыд.

Рытнас Снежана да Марина видзӧдісны телевизор, лыддисны выль небӧг, ужнайтісны. Дас час гӧгӧр водісны узьны.

Аски Снежаналы колӧ мунны Кӧрткерӧсӧ командировкаӧ ӧти лун кежлӧ. Сылы колӧ чукӧртны материал выль программа вылӧ.

выльлунӧ ме ветлі редакцияӧ

Сійӧ локтіс паркысь.
Мам гижис нывлы письмӧ.

Кутшӧм тайӧ морт?

Менам кабинетӧй

— Павел, тэнӧ виччысьӧ ывла вылын ӧти интереснӧй ныв. Тэ тӧдан сійӧс. Тӧдмав, коді сійӧ?

— Микола, висьтав меным, кутшӧм сылӧн синъясыс, юрсиыс, мыгӧрыс, кокъясыс?

— Сійӧ мича, синъясыс сылӧн ыджыдӧсь да лӧзӧсь, нырыс ичӧт, юрсиыс сьӧд, мыгӧрыс статя, кокъясыс кузьӧсь. Да, вунӧді, вом дорыс сылӧн алӧй, а чужӧмыс гӧгрӧс.

— Коді тайӧ? Ог тӧд. Гашкӧ... Висьтав, кутшӧм рӧма сылӧн сумкаыс, ӧчкиа абу сійӧ?

— Да, сійӧ ӧчкиа, ӧчкиыс зэв моднӧй. Сылӧн сумкаыс абу, сійӧ сумкатӧм, но портпеля.

— Тайӧ, тӧдӧмысь, Кузькокова Анна. Збыль?

— Да, сійӧ тэнӧ ёна виччысьӧ.

— Гашкӧ, Анна кӧсйӧ мунны мекӧд кино вылӧ? Тӧдан он?

— Тӧда. Сійӧ кӧсйӧ тэкӧд мунны коми кыв курс вылӧ.

Кутшӧмӧсь Сыктывкарын уличьясыс?

Сыктывкарын эмӧсь мича уличьяс, эмӧсь и мисьтӧм уличьяс.

Гожӧмнас уличьясыс юркарын сӧстӧмӧсь, арнас — няйтӧсь.

Канкар (Москва) — ыджыд кар, Кудымкар — ичӧт кар.

Микола Швец уджалӧ бур да мича керкаын.

Павел Кротов олӧ мисьтӧм да ичӧт керкаын.

Оленёва Снежана том нывбаба, сылӧн мамыс пӧрысь нин.

Анна Кузькоковалӧн юрсиыс кузь, Снежана Оленёвалӧн дженьыд.

Кутшӧм морт Петыр Кауфман? — Сійӧ зэв бур морт.

Тайӧ зонмыс том. Тайӧ зонъясыс томӧсь.

Миян курс вылӧ воисны выль велӧдчысьяс. Найӧ томӧсь да мичаӧсь.

Ыджыдвидз — важ сикт.

Керкаясыс сэні ыджыдӧсь да ичӧтӧсь, мичаӧсь да мисьтӧмӧсь.

Госсӧвет керкаын эм уна кабинет. Найӧ сӧстӧмӧсь асывнас да няйтӧсь рытнас.

Миян группаса велӧдчысьяс олӧны карын, найӧ карса йӧз.

Республикаса дӧрапас дӧлалӧ Госсӧвет керка вылын.

Павел Кротов вӧлі университетса бур студент.

Оленёва Снежана велӧдчис миян юркарса пединститутын, профессияыс сылӧн — школаса велӧдысь.

ичӧт тушаа

ыджыд тушаа

шӧркост тушаа

кык ӧшиня

Тайӧ миян велӧдчанін

Рытъяснас ми велӧдам коми кыв университетса ӧти аудиторияын. Миян классным абу ыджыд, югыд да мича. Сійӧ куим ӧшиня, ӧти ӧдзӧса, кузь сьӧд дӧскаа, пемыдгӧрд джоджа. Сэні кӧкъямыс пызан да ӧкмыс улӧс. Классным шкапъястӧм, магнитофонтӧм, кодоскоптӧм, мусерпасъястӧм. Луннас сэні велӧдчӧны университетса студентъяс, рытнас пукалам ми, коми кыв курсса велӧдчысьяс.

Кутшӧм тайӧ морт?

Петыр Кауфман локтіс коми кыв курс вылысь, пырис гортӧ да пуксис сёйны. Лена гӧтырыс юаліс комиӧн:

— Висьтав, кутшӧм йӧз ветлӧны тіян курс вылӧ? Кодъяс найӧ?

— Велӧдчам ӧні ӧти группаын вит морт: Павел Кротов, Кузькокова Анна, Оленёва Снежана да Швец Микола. Став велӧдчысьыс бурӧсь, интереснӧйӧсь да вежӧраӧсь.

— Но висьтав, кутшӧм ныв Оленёва Снежанаыс?

— Сійӧ абу ныв, а том нывбаба, сылӧн эм куим арӧса кага. Снежана шӧркост тушаа, кузь сьӧд юрсиа, мича чужӧма ань. Ачыс сійӧ статя, ӧчкиа, гӧрд вом доръяса. Сійӧ гижӧ рочӧн мича кывбуръяс, лыддьӧ кузь романъяс. Сійӧ верӧстӧм, торйӧдчӧм нывбаба.

— А кутшӧм морт Швец Миколаыс?

— Микола тшӧтш зэв интереснӧй морт, сійӧ ачыс украинеч, гӧтыра морт, ветымын сизим арӧса мужичӧй. Ачыс сійӧ ичӧт тушаа, ён, ӧчкитӧм, но уска да тошка морт. Синъясыс сылӧн сьӧдӧсь, юрсиыс дзор нин. Микола зэв ёна радейтӧ вӧр-ва: турунвиж парма-вӧр, ыджыд да ичӧт юяс.

Менам кабинетӧй

— Кылан, Микола, кымынӧд судтаын тэ уджалан, кутшӧм кабинетын пукалан? Ыджыд али ичӧт сійӧ?

— Тӧдан ӧд: ме уджала Юралысьлӧн администрацияын, коймӧд судтаын, нелямын коймӧд кабинетын. Ме консультант, кабинетӧй неыджыд, ӧти ӧшиня, ичӧт пызана да важ телефона, телефакстӧм да компьютертӧм. А кутшӧм тэнад кабинетыд, Володя?

— Тэ тӧдан, гашкӧ, ме ӧні министрӧс вежысь. И кабинетӧй менам выль, ыджыд да зэв югыд. Пукала сизимӧд судтаын, квайтымын кыкӧд кабинетын.

Ме сэні уджала сӧмын кык тӧлысь, меным зэв лӧсьыд пукавны выль да бур кабинетын. Сійӧ нёль ыджыд ӧшиня, кык паськыд пызана, дас квайт улӧса, куим телефона, мича виж стенъяса, лӧз небыд дивана. Стенын кык дӧрапас эм — Россияса да Коми Республикаса, эм тшӧтш и Россия Федерацияса Президентлӧн уна рӧма портрет. Менам кабинетын эм уна техника: америкаса выль да ён компьютер, телефакс, но сійӧ телевизортӧм да видеотӧм. Луннас ме шойчча небыд гӧрд креслӧын, юа сьӧд копей либӧ турунвиж тшай. Наташа нима том секретаршаӧй отсасьӧ меным. Луннас да рытнас кабинетӧй век сӧстӧм.

— Кылан, Володя, а тэ тӧдан коми кыв? Кӧсъян он велӧдны сійӧс миянкӧд?

— Да, кӧсъя, зэв ёна кӧсъя. Но менам ӧні кадӧй абу, уджыс зэв уна.

1) Сиктыс мича.

2) Тайӧ карыс абу ичӧт.

3) Пиӧй ён.

4) Батьыд вежӧра.

5) Мича ныв мунӧ театрӧ.

6) Негр сьӧд, абу еджыд.

7) Тані эм няйт улича.
8) Вася лыддьӧ выль газет.

1) Коми Республикаса дӧрапас куим рӧма.

2) Лымйыс сьӧд.
3) Сакарыс гӧрд.

4) Печора да Эжва юяс кузьӧсь.

5) Россияса дӧрапас виж.
6) Париж кар мисьтӧм, няйт.

7) Дон Кихот зэв бур морт.

8) Гожӧмнас пуяс лӧзӧсь.

1) Ванялӧн гӧтырыс абу.

3) Асывнас кабинетъяс

6) Коми мулӧн вӧр-ваыс

8) Миян велӧдысь

1) Оленёва Снежана еджыд юрсиа, ӧчкиа, верӧса ань.

2) Микола Швец гӧтыра, ичӧт тушаа, ӧчкиа, уска, тошка.

3) Микола уджалӧ ӧти ӧшиня, компьютера кабинетын.

4) Володялӧн кабинетыс выль, небыд дивана, телефакса.

5) Но кабинетыс телевизора да видеоа.
6) Сылӧн кабинетыс зэв югыд, небыд дивана, кык дӧрапаса, уна техникаа.

1) Менӧ шуӧны Николай Ивановичӧн.

2) Миян пиян мунӧны Крымӧ.

3) Тэ уджалан Выльгортса администрацияын.

4) Найӧ регыд бӧр локтасны Сочиысь Сыктывкарӧ.

5) Ті чеччанныд квайт часын.

6) Ме ола Емваын.

7) Вася да Витя велӧдчӧны СГУ-ын.

— Лавкаыс пӧдса али восьса?

— Восьса, восьса, пырӧй.

— Чериӧн да яйӧн вузасянныд онӧй, али куш кансеръясӧн?

— Вузасям, вузасям.

— А дона-ӧ тайӧ чериыс?

— Килограммыс дас вит шайт.

— Вайӧй меным кило да джын.

— Нӧшта мый колӧ?

— Нӧшта кыксё грамм “Ошпи” кампет да кило печенньӧ. Колӧ на эськӧ яй босьтыштны, да сьӧмӧй сэсся оз тырмы. Уна-ӧ сувтіс?

— Ветымын шайт 50 ур.

Ме радейта тэнӧ.
Тэ аддзан сійӧс.

Менӧ корис министрӧс вежысь.
Миянӧс мӧдӧдісны командировкаӧ.

Ми тіянӧс кывзім.

Ті аддзывлінныд найӧс?

Ме радейта коми кыв.

Ми виччысям воча кыв.

Ми вӧчим ыджыд удж.

Ме ньӧби нянь тупӧсь.

Аттьӧала мамӧс.

Аддза Михаил Романовичӧс.

Юала лавкаӧн веськӧдлысьӧс.

Кывза велӧдысьӧс.

Петкӧдлӧй меным тайӧ пальтосӧ.

Ме сёйи нин шыдсӧ.

Веситӧй меным тайӧ черисӧ.

Тэ вӧч тайӧ уджсӧ.
Ме лыдди нин тайӧ небӧгсӧ.

Ме аддзылі Ванясӧ.

Мый кӧдзыд шкапын?

Кротов Павел локтіс гортӧ. Пызан вылын гижӧдтор.

Пашук! Шкапын сьӧд да еджыд нянь, кӧдзыд шкапын чӧскыд мӧс вый, рысь да йӧв, жаритӧм чери, картупеля рок, яя шыд. Нянь да сов! Ме локта талун сёрӧн.

жаритӧм чери

сьӧд нянь

картупеля рок

еджыд нянь

яя шыд

нянь да сов

Позьӧ юны:

тшай лимонӧн

копей йӧлӧн

тшай варенньӧӧн

Тшай юанінын

— Бур лун. Мый ті юанныд?

— Ме юа копей йӧлӧн да сёя бутерброд калбасӧн, а нывлы вайӧй тшай лимонӧн да юмовтор.

Шойччан лунъясӧ ме тшӧкыда ислася лыжиӧн.

Таво мам ордӧ гӧститны ми мунам машинаӧн.

Тайӧ уджсӧ позьӧ вӧчны дас минутӧн.

Ми локтім поездӧн кык лунӧн.

Чолӧм, Снежана. Ме кӧсъя сёрнитыштны тэкӧд. Аски шойччан лун. Вай ветлам Льӧмью дорӧ шойччыны.

Ветлам и эм. А мыйӧн?

Позьӧ автобусӧн, позьӧ велосипедӧн, а позьӧ и группаса зонъясӧс корлыны. Сэки машинаӧн мунам.

А велосипедӧн кӧ мунны, кымын часӧн воам?

Ме чайта, мый час да джынйӧн, а машинаӧн кӧ, комын минутӧн. Да, миянлы колӧ босьтны бутербродъяс сырӧн либӧ калбасӧн, термосӧн босьтам тшай, сэні сэсся пуам чериысь юква либӧ чипанысь шыд.

Вай, сідзкӧ, велосипедӧн кыкӧн и ветлам. Водз асывнас петам туйӧ.

Сідзкӧ, аски ме тэ дорӧ локта вит часын велосипедӧн.

“Зарни ёль” ресторанын

Сыктывкарын Сӧветскӧй улича вылын эм зэв бур “Зарни ёль” ресторан. Тані позьӧ чӧсмасьны коми йӧзкостса сёян-юанӧн. Кротов Павел группасӧ корис рытнас ресторанӧ. Автобусысь на аддзис Кузькокова Аннаӧс. Анна мича гӧрд платтьӧа да сьӧд туплиа, кудриа сьӧд юрсиа да ӧмидз рӧма вом доръяса. Павел сьӧд костюма да еджыд дӧрӧма.

Ресторан дорын Павел да Анна виччысисны группаса ёртъясӧс. Петыр Кауфман вайис Оленёва Снежанаӧс машинаӧн. Нӧшта дас минут виччысисны Швец Миколаӧс да велӧдысьӧс. “Зарни ёльын” сёян новлысьяс сёрнитӧны комиӧн.

— Мый кӧсъянныд сёйны? — сёян новлысь юаліс Павеллысь.

— Ме кора шома капустаысь квайт салат, жаритӧм чипан картупеля рокӧн квайт порция да пув ва квайтӧс жӧ, ӧти черинянь, нывъяслы кос вина, а мужичӧйяслы чӧскыд тагъя сур.

Дыр на чӧсмасисны ёртъяс коми йӧзкостса сёян-юанӧн, кывзісны музыка. Петыр Кауфман корліс йӧктыны Снежанаӧс да Аннаӧс. Ёна и гажӧдчисны. Ставыс вӧлі зэв чӧскыд. Найӧ аттьӧалісны “Зарни ёльса” уджалысьясӧс да мунісны ресторанысь кыпыдӧсь да пӧтӧсь.

Коми овъяс

Коми Республикаын тшӧкыда паныдасьлӧны коми овъяс. Шуам, Пыстиныд рочӧн Синицын, Гичевыд — Карасёв, Кузьпелев — сідзкӧ Длинноухов, а Кузькокова — тайӧ Длинноногова.

А кыдзи лоӧ комиӧн группаса велӧдчысьяслӧн овъясыс? Шуам, Кротовӧс позьӧ шуны Муошевӧн, Кауфманӧс — Вузасьысь Петырӧн, Швецӧс — Вурсьысьӧн, а Оленёваӧс — Кӧр Снежанаӧн.

Пыдди пуктана Анна Михайловна!

Выль воӧн

Аньяслӧн лунӧн

Ыджыд лунӧн

кузь нэм да бур шуд

крепыд дзоньвидзалун, ыджыд вермӧмъяс

ло век авъя да шуда

ставыс пыдди пуктісны да радейтісны

Тэнад ёртъясыд.

Зыртӧй ӧти ыджыд кушман, кисьтӧй сэтчӧ ӧти литра ырӧш, содтӧй ичӧт пань сов, нӧк да вундалӧм пуӧм картупель. Гудралӧй да артмас чӧскыд сёян!

1) Ме петі керкаысьда аддзи понмӧс.

3) Кузькокова Анна аттьӧаліс дзоридзьясысь Кротов Павелӧс.

4) Павел локтіс удж вылас автобусӧн.

5) Менам пи радейтӧ гуляйтны велосипедӧн.

6) Ми чолӧмалім ёртъясӧс праздникӧн.

1) Анна Кузькокова радейтӧ тшай

2) Микола нимкодясьӧ

3) Петыр удж вылӧ локтӧ

4) Асывнас челядь радейтӧны мыссьыны

5) Кын яйтӧ да черитӧ колӧ вундавны

6) Кротов Павел чӧсмӧдліс миянӧс

1) Кутшӧм гижысьясӧс тэ пыдди пуктан?

2) Кутшӧм композиторъясӧс (музыка гижысьясӧс) тэ радейтан кывзыны?

3) Кывзан-ӧ тэ сьылысь Иосиф Кобзонӧс?

4) Мыйӧн тэ сёян рок, мыйӧн сёян салат?

5) Мый тіянлы сетісны бур уджысь?

— Талун шойччан лун. Кытчӧ эськӧ луннас ветлыны? Гашкӧ, Национальнӧй музейӧ?

— Эн мун сэтчӧ. Сійӧ пӧдса. Ветлы Фольклор театрӧ. Сэні петкӧдлӧны “Висервожса гаж” концерт-спектакль.

— А рытнас?

— Рытнас позьӧ гажӧдчыны “Зарни ёль” ресторанын. Сэні став уджалысьыс сёрнитӧ комиӧн.

— Ӧтнам ӧд ог мун. Вай ӧтлаын ветлам.

— Ме ог эшты. Рытнас ме муна Савин нима театрӧ. Геннадий Юшковлӧн “Коми бал” комедия вылӧ.

— А ме эг тӧд, мый талун лоӧ “Коми бал”. Билетыс кассаас эм абу?

— Ог тӧд.

1) Шойччан лунӧ асывсянь рытӧдз ми гуляйтім карті.
2) Сыктывкарсянь Тылаю дачаӧдз 30 километр, а Льӧмъюӧдз 25 километр.

ме ог тӧд

тэ он тӧд

сійӧ оз тӧд

ми огӧ тӧдӧй

ті онӧ тӧдӧй

найӧ оз тӧдны

1. — Кымын чассянь восьса кассаыс театрын?

— Ог тӧд. Гашкӧ, дас кык чассянь.

2. — Тэ он гӧгӧрво комиӧн спектакльсӧ?

— Омӧля. Курс помӧдз кадыс уна на, коркӧ велала.

3. — Кӧні Швец Микола?

— Сійӧ талун оз шойччы, оз гажӧдчы, оз видзӧд спектакльсӧ. Сійӧ дача вылын уджалӧ асывсянь рытӧдз.

ме эг гӧгӧрво

тэ эн гӧгӧрво

сійӧ эз гӧгӧрво

ми эгӧ гӧгӧрвоӧй

ті энӧ гӧгӧрвоӧй

найӧ эз гӧгӧрвоны

1. — Ёртъяс, ме эг гӧгӧрво, кӧні ті талун гуляйтінныд?

— Карсянь неылын. Дырнӧс дорса вӧрті.

2. — Тэ эн ветлы шойччан лунӧ филармонияӧ Лидия Логиновалӧн концерт вылӧ?

— Эг эшты. Ме мӧдысь ветла.

3. — Ме видзӧді талун “Сур лагун” комедия. Ёна и сералі.

— А меным сійӧ эз кажитчы.

1. — Кора висьтавны, кӧні Национальнӧй галерея?

— Сійӧ Киров нима парк дорын. Мунӧй водзӧ подӧн Коммунистическӧй уличті паркӧдз. Кежӧй веськыдвылӧ.

2. — Кыдзи воӧдчыны автопавильонӧдз?

— Витӧд номера автобусӧн. Со “Парма” кинотеатр дорын сувтланіныс.

3. — Кутшӧм автобусӧн позьӧ мунны Орбитаӧдз?

— Дас витӧд, медводдза, коймӧд либӧ нёльӧд номера автобусъясӧн.

Мыйла велӧдам коми кыв?

— Петыр, мыйла тэ велӧдан коми кыв? Висьтав.

— Анна, тэ он тӧд, кутшӧм сьӧкыд овны семьяын коми гӧтыркӧд, кор сійӧ сёрнитӧ комиӧн ас рӧдвужыскӧд. А ме нинӧм эг гӧгӧрволы! Ӧні ме велӧда коми кыв и унатор нин гӧгӧрвоа. Но ог на бура сёрнит. А тэ мыйла велӧдан коми кыв?

— Ачым ме коми морт, но ичӧтсянь эг сёрнитлы, эг гӧгӧрволы нинӧм комиӧн. Менам мам-батьӧй зэв бура тӧдӧны коми кыв, но мекӧд найӧ некор эз сёрнитлыны комиӧн. Позьӧ шуны, найӧ менӧ эз велӧдны коми кывйӧ. Сӧмын ыджыд мамӧй мекӧд сёрнитіс комиӧн, ӧд сійӧ рочӧн бура эз кужлы ни гижны, ни сёрнитны. Аттьӧ сылы таысь.

— Со кыдз! Сідзкӧ семья пытшкын тэ олін, быдмин и эн гӧгӧрволы коми сёрнисӧ?

— Да, тадзи. Но ӧні бурджык нин. Ме унатор гӧгӧрвоа да кужа шуны. Но мекӧд мам-батьӧй век на комиӧн оз сёрнитны! Мыйла тадз?

Шойччан лун

Шойччан лунӧ ме ог уджав. Асывнас чечча, мысся, пасьтася, кӧмася да муна исласьны. Котрала лыжиӧн кӧрт туй вокзалсянь Выльгортӧдз вӧрті.

Луннас менам челядьӧй исласьӧны даддьӧн да конькиӧн. Гӧтырӧй асывсяньыс пусьӧ-пӧжасьӧ.

Кык чассянь куим часӧдз ми пажнайтам семьяӧн. Сэсся шойччам, видзӧдам телевизор. Нёль чассянь квайт часӧдз гӧтырӧй да ме ветлам машинаӧн вузасянінъясӧ, ньӧбалам сёян-юан.

Рытнас тшӧкыда ветлам театрӧ либӧ филармонияӧ.

Гожӧмнас ме отпускала. Отпускӧй кузь — 56 лун. Кольӧм во сора тӧлысьӧ ме ветлі шойччыны Кипр ді вылӧ.

Августын шойччи Комиын. Уджалі дача вылын. Но эг гожъяв. Гожӧмыс кӧдзыд вӧлі да. Прӧст кадӧ ветлі вӧрті. Вотчи. Чери кыйи.

Челядьӧй шойччисны Украинаын Сьӧд саридз дорын. Ёртӧй подӧн ветліс Ухтасянь Из гӧраӧдз.

Бура и шойччим гожӧмнас! Лӧсьыда коллялім шойччан кад.

Дыш пи

(йӧзкостса сьыланкыв)

— Пиӧй, пиӧй, чеччы, чеччы!

— Чечча, но ог мыссьы.

— Пиӧй, пиӧй, мыссьы, мыссьы!

— Мысся, но ог пасьтась!

— Пиӧй, пиӧй, пасьтась!

— Пасьтася, но ог кӧмась.

— Пиӧй, пиӧй, кӧмась, кӧмась!

— Кӧмася, но ог мун уджавны.

— Пиӧй, пиӧй, мун, мун!

— Кутшӧм тайӧ улича?

— Тайӧ Юхнин нима улича.

— Кыдзи воӧдчыны кӧрт туй вокзалӧдз?

— Мунӧй веськыда, кежӧй шуйгавылӧ.

1. Савин нима театрӧдз.

2. Кӧджпонса вичкоӧдз.

Ме ог сёрнит комиӧн / рочӧн.

— Асывнас ме узя сизим часӧдз.

— Асывнас ме ог узь сизим часӧдз.

1. Ме уджала 8 чассянь.
2. Рытнас Оленёва Снежана мунӧ удж вылысь 16 часын.

3. Гожӧмнас тэ ветлін Крымӧ Сьӧд саридз дорӧ.

4. Кротов Павел да Кузькокова Анна луннас велӧдчӧны 3 чассянь 5 часӧдз курс вылын.

Ме эг уджав выльлунӧ

Тӧвнас челядь гуляйтісны вӧрті.
Тӧвнас челядь эз гуляйтны вӧрті.

1. Изьвасянь Мокчойӧдз автобусыс муніс асфальта туйӧд.
2. Микуньсянь ми локтім кӧрт туйӧд.
3. Льӧмъюсянь Сыктывкарӧдз Петыр Кауфман да Павел Кротов локтісны подӧн.
4. Кослансянь Абъячойӧдз ме лэби самолётӧн.

— Алло. Справочнӧй? Висьталӧй, пӧжалуйста, 3 №-а поликлиникалысь телефон номерсӧ.

— Номерыс 44-08-39.

— Алло. Поликлиника?

— Да. Кутшӧм мог суис?

— Менам мамлӧн температураыс зэв ыджыд: сылы колӧ отсӧг. Сылӧн юрыс висьӧ.

— Висьталӧй оланінпастӧ.

— Ми олам Кутузов нима улича вылын 72-ӧд номера керкаын, 161-ӧд номера патераын.

— Виччысьӧй. Локтам.

Ме босьта мамлысь сумкасӧ.

Юавны ёртлысь.

Бурдӧдысь мерайтӧ Васялысь температурасӧ.

Меным кажитчӧ Лидия Логиновалӧн “Алӧй ленточка" сьыланкыв.
Ме кывза Лидия Логиновалысь «Алӧй ленточка» сьыланкыв.

Ме лыддя И. Тургеневлысь роман.

Ми видзӧдім Г. Юшковлысь “Коми бал” спектакль.
Нывъяс кывзӧны А. Пугачёвалысь сьыланкывъяс.

Тэнсьыд карточкатӧ корисны.
Со миян пинь бурдӧдысьным.

Сылысь юалӧй став йывсьыс.

Позьӧ-ӧ тіянлысь юавны, кодлы тайӧ справкасӧ колӧ сетны.

Юав налысь, бӧръяясыслысь.

— Водзджык тані вӧлі медпункт. Кӧні сійӧ ӧні?

— Ылынджык. Кык квартал колӧ мунны. Бурджык мунны автобусӧн.

— Аттьӧ. Ӧдйӧджык котӧрта.

Удж вылӧ эг волы висьӧм понда.
Кӧдзыд поводдя вӧсна ми кынмим да висьмим.

Кокниа пасьтасьӧм вӧсна тэ висьмин.

бурдӧдысь сетіс

Кротов Павел удж бӧрын дзонь час сулаліс автобус сувтланінын да зэв ёна кынмис. Вӧлі зэв тӧла да зэра поводдя. Рытланьыс нин висьмис. Асывнас лёка кыліс асьсӧ: висис юрыс, кызӧдіс. Паша мӧдӧдчис 3 номера бурдӧдчанінӧ. Йӧзыс вӧлі зэв уна. Паша шыӧдчис регистратураӧ. Карточкасӧ сылысь эз аддзыны. Медчой сетіс сылы выль карточка. Приём вылын Пашалы лои лёкджык: эбӧсыс быри, юрыс бергаліс. “Тэрыб отсӧгӧн” сійӧс нуисны бурдӧдчанінӧ да водтӧдісны. Паша кык лун чӧж куйліс бурдӧдчанінын.

Бурдӧдысь видзӧдліс сійӧс, мерайтіс сылысь температурасӧ да висьталіс, мый сылӧн насмука да горш висьӧм.

— Ковмас шонтысьны да юны бурдӧдчанторъяс вежон чӧж.

Рытнас Павел дорӧ локтісны ёртъясыс, вайисны сылы ӧмидз варенньӧ да ма, интереснӧй небӧгъяс.

Вежон мысти сійӧ бурдіс.

— Алло, тайӧ бурдӧдчанін?

— Да, бурдӧдчанін.

— Позьӧ оз тіянлысь юавны?

— Позьӧ.

— Висьталӧй, пӧжалуйста, кор уджалӧ Захарова терапевтыс?

— 12 чассянь 18 час рытӧдз.

— Позьӧ оз гижсьыны сы дорӧ?

— Позьӧ. Висьталӧй ассьыныд нимнытӧ да овнытӧ.

— Швец Микола.

— А кымын арӧс тіянлы?

— Ветымын сизим арӧс.

— Кыті висьӧ тіян?

— Менам висьмис коскӧй. Талун висьӧ ёнджыка нин.

— Но, матыстчӧй. Бурджык лун шӧр кад кежлӧ.

— Аттьӧ.

— Нинӧмысь. Аддзысьлытӧдз.

тӧждысь аслад дзоньвидзалун вӧсна.

лолав сӧстӧм сынӧдӧн.

чӧсмась ёсь сёян-юанӧн да курыдторъясӧн.

мыссьы да шойччы

1. Тӧрыт ме ветлі бурдӧдчанінӧ,

а) сы вӧсна, мый эг кӧсйы ... мунны удж вылӧ.

б) кӧть эськӧ вӧлі ставыс бур.

в) сы вӧсна, мый висис пиньӧй.

2. Талун ме дыр ветлӧдлі карті

а) кӧть эськӧ эз зэр.

б) сы вӧсна мый лымъяліс.

в) кӧть эськӧ вӧлі зэра поводдяыс.

3. Менам ёртъяс эз шойччыны кар сайын

а) кӧдзыд понда.

б) сы вӧсна мый талун шоныд.

в) сы вӧсна мый талун зэв тӧла.

1. Швец Микола висьӧ. Сылӧн грипп.

ворсны теннисысь.

видзӧдны телевизор.

юны бурдӧдчанторъяс

2. Оленёва Снежана висьӧ. Сійӧ кынмис.

ветлӧдлыны карті.

юны пӧсь чай.

лыддьыны романъяс.

3. Петыр Кауфман висьӧ. Сылӧн висьӧ горшыс.

ветлыны бурдӧдчысь дорӧ.

кывзыны музыка.

3. Павел Кротов звӧнитӧ удж вылас.

— Менӧ кызӧдӧ, насмука, ме удж вылӧ ог лок.

— А температураыд эм?
— Абу.

4. Анна звӧнитӧ Снежаналы.

— Менам куим лун нин температура.

— А бурдӧдчанторъяссӧ юан?

Менам ёртъяс. Коми му — менам чужанінӧй. Менам дона местаясӧй.

— Дона гӧсьтъяс, Сыктывкарӧ воысьяс! Ті, буракӧ, абу на вӧвлӧмныд миян юркарын?

— Ми тані медводдзаысь. Ми овмӧдчим "Югӧр” туй морт керкаӧ.

— Гашкӧ, бурджык вӧлі овмӧдчыны "Сыктывкар” туй морт керкаӧ?

— Миянлы абу лёк “Югӧр" туй морт керкаын. Позьӧ кӧ, сёрнитӧй надзӧнджык. Ме ог ставсӧ гӧгӧрво.

— Но. Тіянлы бурджык комиӧн али рочӧн висьтавны Сыктывкар йылысь?

— Дерт жӧ, комиӧн. Ми ӧд велӧдчам сёрнитны комиӧн.

— Бур. “Югӧр” туй морт керка кыпӧдӧмаӧсь Сыктыв ю бокӧ. Сыктывкар кыв артмӧма кык кывйысь: “Сыктыв” да "кар”. Сыктывкар — медся важ кар миян республикаын. Сійӧ — Россияса Войвылын ыджыд промышленнӧй, научнӧй да культурнӧй шӧрин. 1780-ӧд воын сійӧ лои Усть-Сысольск карӧн. Карса канпас юксьӧма кык пельӧ. Вывладорас — гӧрд рӧм вылын серпасалӧма кымӧрысь петысь ки, коді кутӧ зарни держава да эзысь шыпурт. Уліас — лӧз рӧм вылын серпасалӧма куйлысь ошкӧс. 1930 воын Усть-Сысольсклы сетісны выль ним — Сыктывкар.

— Уна-ӧ морт олӧ Сыктывкарын?

— 240 сюрс гӧгӧр. Сыктывкарын уна том йӧз. Эм университет, пединститут, некымын колледж, училище да лицей, уна шӧр школа. Эм гимназияяс.

— Ми кӧсъям ветлыны уналаӧ.

— Сыктывкарлӧн эм торъя юкӧнъяс: Эжва, Вылыс да Улыс Чов, Тентюков, Париж, Изкар, Дырнӧс, Давпон, Кырув, Чит, Кӧджпон. А ӧні ми мӧдӧдчам автобусӧн Коми научнӧй шӧринӧ. Конференция нуӧдӧм вылӧ миянлы дасьтӧма зал. Ті дасьӧсь?

— Ӧти здук кора виччысьлыны. Фотоаппаратӧй торксьӧма. Сё морӧ, плёнкаыс помасьӧма.

тэ ветлӧмыд

сійӧ ветлӧма

ті ветлӧмныд

найӧ ветлӧмаӧсь

Менам ёртӧй гожӧмнас ветлӧма шойччыны Улляна (Ульяново) сиктӧ, пыралӧма манастырӧ, тӧдмасьӧма сэні олысьяскӧд. Зэв бура шойччӧма.

— Павел, тэ тӧдан, мый отделӧн веськӧдлысьным мӧдӧдчӧма командировкаӧ?

— Кытчӧ?

— Ме стӧча ог тӧд. Буракӧ, билетсӧ ньӧбӧма Айкатылаӧ.

— Петыр, тавой лымъялӧма, ывлаыс шондӧдӧма. Гашкӧ, ветлам лыжиӧн иславны Льӧмюӧ?

— Вай. Нывъёртӧй ветлӧма колян вежалунӧ сэтчӧ. Овмӧдчӧма туй морт керкаӧ. Лунтыр ислалӧма. Рытнас ветлӧма пывсянӧ. Бура шойччӧма.

Окма Кузьма
Паччӧр вылӧ кайӧма,
Пуд сю сёйӧма,
Ведра ва юӧма,
Паччӧр вылас кулӧма,
Карта саяс дзебӧмаӧсь.
Крестас гижӧмаӧсь:
Окма Кузьма
да с. в. вылысь.

Тэ абу вотчӧмыд.
Сійӧ абу вотчӧма.

Ті абу вотчӧмныд.

Найӧ абу вотчӧмаӧсь.

— Снежана, тэ тай абу вӧлӧмыд Емдінын командировкаын? Кытчӧ нӧ ветлін?

— Ме эг и вӧв Емдінын. Ме ветлі Емваӧ.

— Микола, тэ тай абу петӧмыд отпускад?

— Отделӧн веськӧдлысьным звӧнитлӧма гӧтырлы да висьталӧма, мый Елена Петровнаным абу пӧ петӧма выльлунӧ удж вылӧ. Сійӧ пӧ висьмӧма.

Швец Микола абу воӧма Эжва йылӧдз пыжнас, резина пыжыс потӧма да. Сійӧ черитӧ абу кыйӧма ни абу вотчӧма. Прӧста кадсӧ коллялӧма: абу гожъялӧма, абу шойччӧма.

Локтіс Микола чери кыянінсянь, нинӧм абу кыйӧма. Гӧтырыс юалӧ:

— А кӧні чериыд?

— Юас, кӧні сэсся?

Мӧд луннас верӧсыс локтіс удж вылысь, пуксис пызан сайӧ да юалӧ гӧтырыслысь:

— А кӧні ужиныд?

— Столӧвӧйын, кӧні сэсся?

Сыктыв ю — паськыд.

Эжва ю — паськыдджык.

Печора ю — медпаськыд.

1. Печора паськыдджык Эжваысь.

2. Сыктывкар ыджыдджык Емваысь.

3. Ыджыд мам пӧрысьджык мамысь, а ыджыд бать томджык пӧльысь.

4. Кулӧмдін ыджыдджык Помӧсдінысь.

Велӧдчысь пырис библиотекаӧ.

— Меным небӧг колӧ.

— Кутшӧмджык? Вӧр-ва йылысь, серамбана, а, гашкӧ, мыйкӧ сьӧкыдджыкӧс?

— Позьӧ и сьӧкыдджыкӧс, — шуис велӧдчысь. — Менам батьӧй кӧсйис волыны машинаӧн.

— Тіян эм челядь?

— Менам гӧтырлӧн арлыдыс кык пӧв ыджыдджык ныв дорысь. Но сійӧ вит арӧсӧн томджык меысь. Нывным дас куим арӧсӧн ыджыдджык пи серти, коді мӧд во мунӧ школаӧ. Кымын арӧса гӧтырӧй?

Комиын эм дас кар: Сыктывкар, Вӧркута, Вуктыл, Емва, Инта, Микунь, Печора, Сосногорск, Усинск да Ухта. Медыджыд каръяс лыдысь: Сыктывкар, Воркута да Ухта. Республикалӧн войвывса каръясын олӧны да уджалӧны из шом перйысьяс (Вӧркутаын да Интаын), биару перйысьяс да мусир перйысьяс (Ухтаын, Усинскын, Вуктылын). Эжваын олӧны кабала вӧчысьяс, Микуньын — кӧрт туй вылын уджалысьяс.

Унджык коми войтырыс овмӧдчӧма сиктса районъясӧ да юркарӧ. Республикаын медся гырысь сиктъяс — районса шӧринъяс: Айкатыла, Визин, Выльгорт, Изьва, Койгорт, Кӧрткерӧс, Кослан, Абъячой, Кулӧмдін юрсиктъяс. Чилимдінын олӧны рочьяс. Сиктъясын олӧны му вӧдитысьяс да скӧт видзысьяс. Войвыв районъясын — кӧр видзысьяс. Вӧрса посёлокъясын уджалӧны вӧр лэдзысьяс да вӧр пӧрӧдысьяс.

Тӧдса пилот

Ме ю шӧрӧ пета
Да бакенъяс ӧзта,
Мед прӧйдитас сэт теплоход;
Выль тӧлыськӧд ӧттшӧтш
Горт пристаньӧ чеччас
Лӧз синъяса тӧдса пилот.
Мед частӧджык волӧ
Да кузьджыка олӧ;
Сэк тӧдмала: радейтӧ оз.
Ме ӧзтася ачым,
Мед бурджыка аддзӧ,
Да бӧр теплоходыс оз кос.

— Снежана ветлӧма тӧрыт театрӧ?

— Да, ветлӧма.

1. — Павел ветлӧма вежалунӧ чери кыйны?

2. — Микола пыралӧма войдӧрлун бурдӧдчанінӧ?

3. — Анна шойччӧма гожӧмнас Комиын?

Анна воӧма ас кадӧ отпускысь.
Анна абу воӧма ас кадӧ отпускысь.

1. Снежана вӧлӧма командировкаын Шойнаты сиктын.

2. Петыр да сылӧн гӧтырыс гожӧмбыд Пажга дорын вотчӧмаӧсь, чери кыйӧмаӧсь.

3. Тэ, Анна, сёрмӧмыд, ёртъясыд танӧсь нин.

4. Ті, дона уджалысьяс, вӧлӧмныд нин Серёговса шойччанінын.

1. Кор чужлӧма Перымса Степан?

2. Кӧні велӧдӧма сійӧ коми кыв?

3. Кор воӧма сійӧ зыряна дорӧ?

— Чолӧм, Петыр, кыдзи олан?

— Видза олан, Микола! Аттьӧ, бура ола. Чолӧмала тэнӧ вӧр лэдзысь лунӧн! Тэ ӧд том дырйиыд пӧ вӧлӧмыд вӧр пӧрӧдысьӧн. Сідзи абу?

— Да, сідзи. Уджалі да вӧр институтӧдз олі Кузьёльын, Койгорт районын. А тэ ачыд абу ӧмӧй Интаысь?

— Абу, Воркутаысь ме. Батьӧй вӧлі из шом перйысь, мамӧй артасьысь. Ме тшӧтш неуна уджалышті шахтаын, армияӧдз вӧлі дзоньталысьӧн. Кывзы, а кӧні уджавлӧма Кротов Павел?

— Стӧча ог тӧд. Висьталӧны, сійӧ пӧ ичӧт дырйиыс бать-мамыскӧд овлӧма Мандач посёлокын, батьыс пӧ вӧвлӧма вӧралысь, а мамыс пусьысь. То, сійӧ ачыс татчӧ локтӧ. Юасьыштам сылысь!

Велӧдысьяс велӧдӧны челядьӧс, велӧдчысьяс ветлӧны школаясӧ.

Висьысьяс куйлӧны бурдӧдчанінъясын, бурдӧдысьяс бурдӧдӧны найӧс.

Коми Республикаса Юралысь тшӧкыда сёрнитӧ каръясса да районъясса веськӧдлысьяс водзын.

чери кыйны

скӧт видзны

кӧр видзны

вӧр лэдзны

из шом перйыны

мусир перйыны

биару перйыны

кабала вӧчны

министрӧс вежысь

чери кыйны

му вӧдитны

скӧт видзны

кӧр видзны

вӧр лэдзны

из шом перйыны

мусир перйыны

биару перйыны

Коми йӧз радейтӧны чери кыйӧм, вӧралӧм, му вӧдитӧм.

Вӧр лэдзысьяс уджалӧны вӧрын, олӧны посёлокъясын.

Вӧркутаын да Интаын уджалӧны из шом перйысьяс.

Биару перйысьяс олӧны Вуктылын, а Усинскын — мусир перйысьяс.

Кӧр видзысьяс гожӧмнас олӧны Вой саридз дорын, тӧвнас найӧ чужан сиктъяс дорын кӧръяссӧ видзӧны.

Сиктъясын олӧны скӧт видзысьяс, му вӧдитысьяс да чери кыйысьяс.

Коми Республикаса войвылын бура сӧвмӧма мусир перйӧм, биару перйӧм, да из шом перйӧм, сэтчӧс сиктъясын — кӧр видзӧм.

Лунвылын сӧвмӧма вӧр лэдзӧм, му вӧдитӧм, скӧт видзӧм.

1) Петыр уджавліс армияӧдзыс вӧр заводын.

Валя лэбзьылас регыд Сочиӧ.

2) Челядь ворслӧны тӧвнас хоккейӧн.

Сыктывкарсаяс гожӧмнас унаысь овлӧны дачаясын, вотлӧны вӧрысь тшак, вотӧс.

Олӧмын меддонаыс — дзоньвидзалун, сійӧс сьӧм вылӧ он ньӧб.

Вӧр республикаын кутӧ ыджыд тӧдчанлун.

Войвылын он ов дышлунӧн, тані колӧ зільлун да повтӧмлун.

Республикаса медтӧдчана озырлуныс — йӧз.

Гӧльлун да озырлун век орччӧн мунӧны.

Институт водзын ме велӧдчылі школаын.

Депутатъяс дасьтысьӧны сессия кежлӧ.

Сессия бӧрын найӧ мунлӧны гортъясӧ.

Вежон мысти Лида шойччыштас Серёговын.

Уна нэм сайын комияс волісны войвылӧ

Муыс сьӧд.
Лымйыс еджыд.
Гижысь Егор Рочев гижис "Лӧз тундра" небӧг.
Гожӧмнас пуясыс турунвижӧсь.
Май ӧкмысӧд лун гӧрд лун, Вермӧм лун.
Ми лыддим «Алӧй лента» роман.
Россияса дӧрапас абу виж.
Ванялӧн синъясыс рудӧсь.
Коми республикалӧн дӧрапас

Сыктывкарын, Коми Республикаса уна карын да сиктын дӧлалӧ куим рӧма дӧрапас (флаг). Дӧрапас вылын куим рӧм: лӧз, турунвиж да еджыд. Лӧз рӧмыс — Коми мулӧн енэжыс, турунвиж рӧмыс — мича парма-вӧр, еджыд рӧмыс — лым да Коми Республикаса йӧзлӧн сӧстӧм мӧвпъясыс. А кутшӧм рӧма Россиялӧн дӧрапасыс?

Тайӧ миян республикаса канпас, сійӧ мича, гӧрд да зарни рӧма. Канпас шӧрын варыш, сылӧн морӧсын — аньлӧн чужӧм, чужӧм гӧгӧрын квайт йӧра юр. Канпасын эм уна тор важ коми мифологияысь.

Коми Республика — асшӧр канму Россияса Федерация пытшкын, сюрс ӧкмыссё ӧкмысдасӧд воӧдз вӧлі Автономнӧй республика. Коми йӧз сёрниын эм важ ним — Коми му. Юркарыс сылӧн — Сыктывкар. Сёрнитыштам республиканым йылысь.

Пасьтаыс — нёльсё дас вит сюрс квадрата километр.

Олысь лыдыс — ӧти миллион сё сизимдас куим сюрс квайтсё морт (1997 воын).

Вӧрыс — босьтӧ став му пасьтаысь квайтымын ӧкмыс прӧчент.

Чужан луныс — сюрс ӧкмыссё кызь ӧтиӧд вося моз тӧлысь кызь кыкӧд лунӧ.

Канмуса Юралысь — Канмуӧн веськӧдлӧ Юралысь.

Канмулӧн пасъяс: канпас, дӧрапас да кып.

Кып — “Варыш поз” сьыланкыв, кывъясыс да шыладыс Нёбдінса Витторлӧн. Сьыланкывсӧ позьӧ лыддьыны 120 лист бок вылысь.
Каналан кывъяс — коми да роч.

Канмуӧн веськӧдлӧны Республикаса Юралысь, Каналан Сӧвет да Ёрд.

Республикаын олысьяс бӧрйӧны Юралысьӧс нёль во кежлӧ, Каналан Сӧветӧ депутатъясӧс тшӧтш нёль во кежлӧ. Ветымын морта Каналан Сӧвет дасьтӧ да вынсьӧдӧ оланпасъяс, правительство пӧртӧ найӧс олӧмӧ. Юралысь да Каналан Сӧвет уджалӧны Коми Республикаса Оланподув серти. Сійӧс дорйӧ Оланподув Ёрд да республикаын медвылыс ёрд. Канмуӧн веськӧдлӧмыс век вежсьӧ и сӧвмӧ.

Коми му — озыр му, став сылӧн овмӧсыс йитчӧма мувывса да мупытшса озырлунъяскӧд. Из шом, мусир, биару, зарни, кӧрт руда, бокситъяс, дона изъяс — ставыс тайӧ эм му пытшкын. Та вӧсна овмӧсын кызвынсӧ сӧвмӧма сыръё перъян индустрия. Сідз, Вӧркутаын, Интаын олӧны из шом перйысьяс, Усинскын да Ухтаын уджалӧны мусир перйысьяс, Вуктылын — биару перйысьяс.

Мувывса озырлунысь медтӧдчанаыс — вӧр, коми парма. Уна посёлокын олӧны, уджалӧны вӧр лэдзысьяс, пӧрӧдчысьяс, трактористъяс, пусьысьяс. Вӧрсӧ вайӧны Эжваӧ, сэні вӧчӧны сыысь кабала да целлюлоза. Позьӧ шуны, Эжва — кабала вӧчысьяслӧн оланін. Республикаса лунвылын бура сӧвмӧма видз-му овмӧс, войвылын — кӧр видзӧм. Сиктъясын олӧны му вӧдитысьяс, скӧт видзысьяс, чери кыйысьяс да вӧралысьяс.

Меддона озырлунным — республикаын олысь йӧзным. Медым овны войвылын, колӧ зільлун, повтӧмлун, бур дзоньвидзалун. Дышлунӧн овны он вермы. Коми мулӧн вужвойтырыс — комияс, найӧ уна нэм сайын волісны татчӧ Кама-Волга юяс дорысь. Найӧ век вӧравлісны, чери кыйлывлісны, видз-му вӧдитлывлісны. Налӧн ним серти нимтӧма республиканымӧс да чужанінӧс — Коми му.

Сёрнитыштам, коді кӧні овліс

— Павел, висьталышт ас йывсьыд, кӧні тэ овлін, уджавлін? — корӧ Микола Швец.

— Ачым ме Мандачын чужлі. Ичӧт дырйи сэні и овлім ай-мам, чоя-вока. Мандачса школаын велӧдчышті кык во, сэсся семьяным муніс овны юрсиктӧ, Выльгортӧ. А мыйла ті та йылысь юасянныд, ёртъяс?

— Кӧсъям кывзыштны тэнӧ. Висьтав, а мый вӧчлывлін ичӧт дырйиыд, ветлывлін эн батьыдкӧд вӧрӧ? — юасьӧ Петыр.

— Дерт, ветлывлі вӧрӧ, батьӧй ӧд сэки вӧравлывліс Мандач гӧгӧр, чери кыйлывлім, тӧвнас лызьӧн котравлывлім. Том дырйи велӧдчышті Выльгортын кӧкъямысӧд классӧдз, сэсся ветлӧдлі карӧ нёльӧд номера шӧр школаӧ. Армияӧдз уджалышті пусьысьӧн, том дырйи эг на тӧдлы, мый кӧсъя олӧмысь. Сэсся армия бӧрын велӧдчышті рытъя курсъяс вылын да пыри велӧдчыны СГУ-ӧ экономика факультетӧ. А кӧні овлӧма-быдмылӧма миян Снежана? Ме сылӧн ичӧтдыр йылысь немтор на эг кывлы.

— Ме тӧдышта сы йылысь, — висьталіс Микола. — Сійӧ пӧ чужлӧма Ухта дорын, Шудаяг посёлокын, сэні и быдмылӧма, велӧдчылӧма шӧр школаын. Шуӧны, ичӧт дырйиыс пӧ сійӧ ёна нин лыддьысьлӧма, гижлывлӧма кывбуръяс. Сэсся сійӧ олыштӧма недыр Ухтаын, уджалыштӧма вузасьысьӧн. Та бӧрын пырӧма велӧдчыны Коми пединститутӧ, сэні петлӧма верӧс сайӧ. Верӧсыскӧд олыштӧмаӧсь недыр, торйӧдчылӧмаӧсь налӧн кага чужлӧм бӧрас нин. Кӧні сійӧ уджавлӧма институт бӧрын, ме тайӧс ог тӧд. Гашкӧ, ті тӧданныд, кывлінныд-ӧ мыйкӧ?

Куим рӧма дӧрапас

Степан нима изэрд весьтын
Куим рӧма дӧрапас.
Татчӧ, кодыр кӧть ог веськав
Паськыд эрдыс меным ас.

Лӧз рӧм — сійӧ миян енэж,
Турунвижыс — парма-вӧр,
Еджыд рӧмыс казьтӧ меным
Лымъя войвыв — сьӧлӧмшӧр.

Кодкӧ, гашкӧ, миян паслы
Ыджыд тӧдчанлун оз сет.
Дивитасны, пиняласны,
Сераласны весиг — мед!

Сыысь огӧ усьӧй улӧ,
Мунны некытчӧ жӧ тась,
Тайӧ пассӧ Коми мулысь
Тӧдӧй, дорйыны ме дась.

1) Тайӧ йӧзыс велӧдӧны школаясын, институтъясын, университетъясын.

2) Ваньӧ дядь арнас и тӧвнас вӧрын кыйӧ уръяс, кӧчьяс, лыйлӧ пӧтка.

3) Иван Куратов, Геннадий Юшков, Иван Торопов, Альберт Ванеев — коми гижысьяс.

4) Найӧ уджалӧны му пытшкын, перйӧны из шом. Код йылысь сёрниыс мунӧ?

5) Татшӧм йӧзыс уджалӧны кабинетъясын, веськӧдлӧны йӧзӧн, звӧнитӧны телефонъясӧн.

8) Быд во босьтны урожайсӧ кодлы колӧ?

9) Тундраын уна кӧр эм, на дорын эмӧсь и кӧр видзысьяс.

1) Быд мортлы медся донаыс олӧм.

2) Шулӧны, некод оз вермы сьӧм вылӧ ньӧбны дзоньвидзалун.

3) Воркутаын перйӧны из шом. Сэні сӧвмӧма из шом перйӧм.

4) Коми йӧз уна нэм чӧж олісны вӧралӧмӧн да чери кыйӧмӧн.

5) Война бӧрын олісны гӧля, быдлаын вӧлі гӧльлун.

6) Войвывса йӧзлы ёна колӧ зільлун да повтӧмлун.
7) Миянлы кажитчӧ Валерий Леонтьевлӧн сьылӧмыс.
8) Иван Куратов оліс Шӧр Азияын кулӧм водзас.

9) Мусир да биару перйӧм республикаса овмӧсын кутӧ ыджыд тӧдчанлун.

10) Республикаса лунвылын бура сӧвмӧмаӧсь скӧт видзӧм да му вӧдитӧм.

1) — Ваня, гортын няньыс абу. Мун котӧртлы лавкаӧ!

2) Патов гозъя быд во шойччывлӧны Ыбын.

3) — Алло, Нина. Ме регыд локта, недыр виччыл менӧ.

4) Иван Куратов чужліс Кебра сиктын.

5) Ичӧт дырйи гожӧмъяснас кыйлывлі чери, вотлывлі тшак и вотӧс.

6) — Мамӧ, ме ог кӧсйы ёна сёйнысӧ. Но ладнӧ, неуна сёйышт и юышт.

7) — Ме кык во олі Мандачын, сэні уджавлі вӧрпунктын вӧр лэдзысьӧн.

8) — Валя, мудзи ме. Вай минут вит пукышт.

9) Сыктывкарӧ пыр волывлӧны нималана сьылысьяс.

ЛЫДДЯНКУД

<Иван Куратов @ Коми кыв : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 119.>

Иван Куратов

Коми кыв

Коми кыв, ме тӧда,
Ыджыдтор оз шу на.
Тӧда ме и сійӧ —
Оз и сӧр на уна.

Тайӧ кыв мем дона,
Небыд, мича, гора —
Вунӧдас ен мыжӧс,
Кодыр сійӧн кора!

Тайӧ муса кылӧн
Чой-вок сёрнитӧны,
Тайӧ кылӧн меным
Ай-мам бурсиӧны!

Тайӧ кыв ме кывлі
Аслам люлю дінын,
Сійӧ менам вунас
Сӧмын дзебанінын!

Тайӧ кывлысь мичсӧ
Сьӧлӧмӧн ме кылі —
И ме медводз сыӧн
Ньӧжйӧника сьылі...

Тайӧ кылӧн мукӧд
Гораджыка сьылас —
Сё кызь сюрс пель сэки
Уна буртор кылас!

<Нёбдінса Виттор @ Варыш поз : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 120.>

Нёбдінса Виттор
 
Варыш поз

(Коми гижысь чукӧрлы)

Ылын-ылын, войвылын
Джуджыд парма сулалӧ.
Парма пасьта шувгӧ вӧр,
Кӧдзыд вой тӧв шутьлялӧ.

Парма пӧвстын пемыд йӧз —
Коми войтыр олӧны;
Югыдінӧ петан туй
Нэм чӧж найӧ корсьӧны.

Парма пӧвстын олӧмысь
Жугыльтчӧма сьӧлӧмъяс:
Жугыль коми войтырлӧн
Эз вӧв гажа сьылӧмъяс.

Парма шӧрын варыш поз,
Варыш котыр быдмӧны,
Йӧзлысь шуштӧм сьылӧмсӧ
Парма пӧвстысь кылӧны.

Лэбзьӧй, повтӧм варышъяс,
Вына бордъяс шеныштлӧй,
Джуджыд парма садьмӧдӧй,
Гажа гажсӧ петкӧдлӧй!

Коми йӧзӧс, лэбачьяс,
Веськыд туйӧд нуӧдӧй,
Жугыль олӧм пальӧдӧй,
Коми мусӧ югдӧдӧй!...

<Нёбдінса Виттор @ Ӧтчыд овлӧ : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 121.>

Ӧтчыд овлӧ

Мича нывъяс Эжвадорӧ
Лэччисны.
Бурлак зонъяс нывъяс бӧрся
Вӧтчисны.
Пыжӧ пуксисны, мӧдӧдчисны сынны,
Горӧдісны сьывны.
Зэв гажа(а) сьылӧны.
"Мича нывъяс, Эжва шӧрас
Петамӧй!"
"Бурлак зонъяс, мӧдлапӧлас
Вуджамӧй!"
Тӧвру пӧльтыштӧ, мӧвкйӧдлӧ ва вылын...
Мӧдлапӧв зэв ылын:
Визув ва кылӧдӧ.
"Мича нывъяс, зільджыка нӧ
Сыныштӧй!"
"Бурлак зонъяс, пелыснаныд
Кутыштӧй!"
Эжва вуджисны, веж видз вылын долыд,
Радлӧ весиг лолыд, —
Майбырӧй олӧмӧй!
"Мича нывъяс, босьтчылӧй нӧ
Йӧктыны!"
"Оз тай, зонъяс, майбырӧй, ков
Тшӧктыны!"
Гажа ворсӧны, сьӧлӧмъясныс бурмӧ,
Ягын, кылӧ, юргӧ
Бӧрсяньыс йӧла шы.
"Мича нывъяс, гажа жӧ нин
Олӧмыд!"
"Бурлак зонъяс, ӧтчыд овлӧ
Татшӧмыд!"
Майбыр, гажа кад, мед эськӧ оз помась!
Гажӧдчӧй, кор томӧсь,
Мӧдысь ӧд оз нин во!

<Михаил Лебедев @ Коми му : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 122.>

Михаил Лебедев (Юсь)

Коми му

Коми му кузя ме муна,
Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр.
Вӧрыс вывті-вывті уна,
Сыысь унаыс оз тӧр.
Аддза: сэні шыльыд пожӧм
Вылӧ лэптӧ ассьыс юр.
Сылы ӧткодь тӧв кӧть гожӧм.
Сэтшӧм пуыс тайӧ бур.
Сэні, быттьӧ пӧрысь пӧчӧ,
Дзормӧм кыпӧдчӧма коз.
Сійӧ увъяс костын вӧчӧ
Вӧрса пӧтка шоныд поз.
Сэні вашкӧдчӧны гора
Пипу чойкӧд еджыд кыдз,
Мыйкӧ сёрнитӧны нора,
Корнас шенасьӧны сідз.

<Михаил Лебедев @ Мыйла нӧ, шондіӧй, вӧр сайӧ лэччӧмыд... : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 122.>

Мыйла нӧ, шондіӧй, вӧр сайӧ лэччӧмыд...

Мыйла нӧ, шондіӧй, вӧр сайӧ лэччӧмыд,
Му вылӧ ыстін сьӧд вой?
Мыйла нӧ, мича ныв, омӧля вӧччӧмыд,
Абу нин важкодь тэ збой?
Тэнӧ ме ӧтикӧс радейтлі, окавлі,
Некор эг шулы лёк кыв,
Кырныш моз, варыш моз тэнӧ эг кокавлы,
Тӧдан тэ сійӧс, бур ныв!
Нинӧмла, мусаӧй, сьӧлӧмтӧ повзьӧдны,
Шогсьыны, бӧрдны быд лун.
Сьӧлӧмыд кулас кӧ, сьӧкыд нин ловзьӧдны,
Олӧмыд водзӧ оз мун.
Мича шӧвк платтьӧтӧ ӧдйӧджык пасьтавлы,
Синватӧ чышкы дзик пыр.
Мый ӧні вӧлӧма — мӧдысь эн казьтывлы,
Пузьӧдлы ассьыд том вир.
Кутам ми сьылігтыр му вывті ветлыны,
Шогыд кӧ тэнад оз ло.
Дугдам ми кымӧра лунъяссӧ тӧдлыны,
Кӧть сэсся олам сё во!

<Серафим Попов @ Катшасинъяс : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 123.>

Серафим Попов

Катшасинъяс

Коркӧ узьланныд он, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Менӧ пыр сӧмын ті дінӧ нуӧ,
Лыдтӧм дзоридзӧн тыр Коми муӧ.
Катшасинъяс,
Катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Эмӧсь лунвылын мичаджык муяс,
Сэні кывтӧны визувджык юяс.
Сӧмын мыйлакӧ пыр медся матыс
Эзысь лысваӧн дзирдалысь асыв.
Катшасинъяс,
Катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Уна сьыланкыв татысь ми кывлім,
Кодӧс сиӧны радейтан нывлы.
Ловъя дзоридзысь мый бурыс сюрӧ
Сылы пуктыны кудриа юрӧ?
Катшасинъяс,
Катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?

<Геннадий Юшков @ Маръямоль : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 123-124.>

Геннадий Юшков

Маръямоль

Визув юӧ петӧ ёль,
Петӧ ёль.
Быдмӧ сэтӧн маръямоль,
Маръямоль.
Сикӧтш вылӧ куим-нёль,
Куим-нёль
Колӧ дзоридз маръямоль,
Маръямоль.
Муса зонмӧй, энлы коль,
Энлы коль,
Кыкӧн корсям маръямоль,
Маръямоль.
Локта гортӧ гиль да голь,
гиль да голь.
Вая сьӧрысь маръямоль,
Маръямоль.
Сӧмын унасӧ ог доль,
Ме ог доль,
Кодкӧд воті маръямоль,
Маръямоль.

<Лидия Чувьюрова @ Пелысь : кывбур // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 124.>

Лидия Чувьюрова

Пелысь

Эжва вывті, Эжва вывті
Кывта, кывта Эжва вывті
Ветки пыжӧн, ветки пыжӧн.
Берег пӧлӧн, берег пӧлӧн,
Берег пӧлӧн, берег пӧлӧн
Пелысь быдмӧ, пелысь быдмӧ.
Пыжӧй-пыжӧй, ветки пыжӧй,
Пыжӧй-пыжӧй, ветки пыжӧй,
Сувтлы татчӧ, сувтлы татчӧ.
Пелысь вылас, пелысь вылас,
Пелысь вылас, пелысь вылас
Видзӧдла ме, видзӧдла ме.
Пелысь розсӧ, пелысь розсӧ
Пелысь розсӧ, пелысь розсӧ
Нетшышта ме, нетшышта ме.
Мича-мича пелысь розйыс,
Мича-мича пелысь розйыс,
Да зэв шома, да зэв шома.

Йӧзкостса сьыланкывъяс

Паськыд гажа улича

Паськыд гажа улича, улича,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, улича.
Уличаас ныв олӧ, ныв олӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, ныв олӧ.
Ныв дорас пӧ зон волӧ, зон волӧ.
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, зон волӧ.
Зонмӧй, зонмӧй, мый волан, мый волан?
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, мый волан?
Батьӧ менӧ видзӧдӧ, видзӧдӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, видзӧдӧ.
Мамӧ менӧ кыйӧдӧ, кыйӧдӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, кыйӧдӧ.
Мун жӧ талун бӧр гортад, бӧр гортад,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, бӧр гортад.
Коркӧ, гашкӧ, аддзысьлам, аддзысьлам,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, аддзысьлам.

Ме гуляйті лун да вой

Ме гуляйті лун да вой,
Гортӧ локті — яръюгыд.
Гортӧ локті — яръюгыд,
Мамлӧн пачыс ваймӧма.
Мамлӧн пачыс ваймӧма,
Пӧсь пирӧгыс петӧма.
Пӧсь пирӧгыс петӧма,
Самӧварыс пузьӧма.
Самӧварыс пузьӧма,
Батьӧ локтӧ удж вылысь.
Батьӧ локтӧ удж вылысь,
Чойӧй локтӧ войпукысь.
Чойӧй локтӧ войпукысь,
Вокӧй локтӧ ворсанысь.

Куим чой

Олісны-вылісны пӧрысь гозъя. Налӧн вӧлі куим ныв. Тулысын батьыс петіс град йӧр гӧрны, нывъясыс град лэптыны кутісны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Ыджыд ныв шыбитіс зыртӧ, котӧртіс кань бӧрся. Вӧтчис сы бӧрся потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис да ошкӧ пӧри. Сувтіс нывлы паныдӧн да шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв, он кӧ, ме тэнӧ сёя. Бӧрдігтырйи ныв пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас.
Аскинас кык ичӧт нылыс бара петісны град лэптыны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Шӧркост ныв вӧтчис сы бӧрся, котӧртіс бара жӧ потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис да ошкӧ пӧри. Бергӧдчис нывлы паныдӧн да шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв. Он кӧ, ме тэнӧ сёя.
Бӧрдігтырйи ныв пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас, лэдзис дінӧ дай шуӧ:
— Олӧй кыкӧн.
Аскомысьнас коймӧд ныв ӧтнас нин петіс град лэптыны. Лэптіс, лэптіс, видзӧдліс — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Ныв сы бӧрся. Вӧтчис потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань пӧртчис ошкӧ дай шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв. Он кӧ, ме тэнӧ сёя.
Бӧрдігтырйи ныв сӧліс ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас дай шуӧ:
— Коймӧдӧс вайи. Ті овлӧ ас кежаныд, ме кыйсьыны ветла.
Ош муніс. Куим чой олӧны ош керкаын, тӧлкуйтӧны бать-мамлы гӧснеч мӧдӧдны. Ош локтас гортас, а нывъяс и шуӧны сылы:
— Вай жӧ, ошкӧ, сундук вӧч миянлы да ыджыдджыкӧс, мед сувтны и водны тӧран сэтчӧ. Гӧснеч гортӧ мӧдӧдам. Аски тэ и нуан.
Ош вӧчис сундук, нывъяс личкалӧмӧн тэчисны сундукӧ эмбурсӧ, сэсся медічӧт чойсӧ пуксьӧдісны дай мӧдӧдісны ошкӧд гортас. Сӧмын пӧ сундуктӧ эн восьтыв, эн тӧдмав, мый сэн эм.
Ош мӧдӧдчис сундукӧн.
— Зэв тай нӧ мыйкӧ сьӧкыд. Мый бара тэчӧмаӧсь та мындасӧ? Видлыны лоӧ, — шуӧ.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! — кыліс кодлыськӧ гӧлӧс ош. Ош повзис да эз лысьт восьтыны сундуктӧ.
Нуис, нуис да бара кӧсйис видзӧдлыны.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!
"Мый нӧ тайӧ, — думайтӧ ош. — Кӧсъя на вӧчны, а кодкӧ казялӧма нин". Водзӧ мӧдӧдчис ош.
Нуис, нуис... Зэв сьӧкыд сундукыд. Коймӧдысь кӧсйӧ видлыны.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! Ош эз лысьт видлыны, водзӧ мӧдӧдчис.
Коркӧ дыр мысти пӧрысь гозъя ордӧдз кыскас сундуктӧ, шыбитас кильчӧ вылас дай шуас:
— Налӧ, пӧрысь гозъя. Нывъясыд гӧснеч ыстісны.
Пӧрысь гозъя пыртісны сундук керкаӧ, полігтырйи восьтісны сійӧс — сэні ныв. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортӧ, а сылы мӧд сундук тшӧктасны вӧчны. Ош вӧчас. Нывъяс тырыс сӧвтасны эмбур, пуксяс сэтчӧ шӧркост чойыс. Ыджыд чойыс ошкӧс сундукӧн мӧдӧдас бать-мам ордас.
Ош мунӧ, зэв сьӧкыда сундук нуӧ. "Видлыны лоӧ, мый татшӧм сьӧкыдсӧ ме кыска".
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! — кодкӧ горӧдас.
Ош повзяс да оз и лысьт видлыны. Водзӧ мунӧ. Нуас, нуас да бара кӧсъяс видлыны, да оз и лысьт. Пыр и горӧдас кодкӧ : "Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!"
Мӧд сундуктӧ ош бара кильчӧ помас пӧрысь гозъялы шыбитас.
— Налӧ, — шуӧ — пӧрысь гозъя, босьтӧ, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны.
Пӧрысь гозъя сундук пыртісны керкаӧ, восьтісны — сэн шӧркост ныв. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортас. Бара сылы тшӧктасны сундук вӧчны. Зэв ыджыд сундук вӧчас ош. Ныв личкалӧмӧн сӧвтас да сӧвтас сэтчӧ эмбурсӧ, сэсся куим гыр лӧстас сувтӧдас, гӧрд дӧрӧмӧн дӧрӧмӧдас, сарапанӧдас, куимлаӧ сьӧлыштас дай шуас: "Ті миян пыдди сёрнитӧй". Ачыс пырас сундукӧ.
Ош кашкӧ-кыскӧ пӧрысь гозъя ордӧ сундук. Видзӧдлыны кӧсйыліс, мый эм пытшкас, да эз и лысьтлы. Мыйӧн сувтас, пырысьтӧм-пыр кодкӧ горӧдас: "Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!"
Воис ош пӧрысь гозъя ордӧ, бруткис сундук кильчӧ помас:
— Налӧй, — шуӧ, пӧрысь гозъя, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны.
Пӧрысь гозъя сундук пыртасны, восьтасны — коймӧд ныв сэн. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортас, видзӧдӧ: куимнан нылыд лӧстын сулалӧны, мича сарапанаӧсь, гӧрд дӧрӧмаӧсь.
— Мый нӧ сэтчӧ кайӧмныд, бур аньяс? Вайӧ сёйны! Зэв ёна кынӧмӧй сюмалӧ.
— Пыр, пыр ваям, — шуӧны дульяс, — асьныс места вывсьыс оз вӧрзьыны.
Ош скӧрмис, босьтіс лэбын дай тойыштіс мый вынсьыс. Гыръяс усины дай лямӧдісны сійӧс. А куим чой ай-мам дінас ӧні олӧны-вылӧны ош эмбурнас.

Гадь да гӧлик

Олісны-вылісны гадь да гӧлик. Коркӧ гадь сетіс гӧликлы пыдӧстӧм туис да шуис:
— Гӧлик, гумлав гӧпсьыс васӧ туисас.
Гӧлик заводитіс гумлавны гӧптысь ва. Гумлаліс-гумлаліс, а туис оз тыр.
Гадь сулалӧ да гӧрдлӧ-сералӧ. Сераліс-сераліс да и потіс.

Шыр да гадь

Шыр да Гадь мунасны пес керавны. Мунасны, мунасны да ёль воас. Ёльсӧ вуджны колӧ. Вӧчасны идзасысь пос и пондасны вензьыны, кодлы первойӧн вуджны. Шыр шуӧ: "Ме сьӧкыд да поссӧ чега, тэ вудж". Гадь шуӧ: "Ме кокни да тӧлыс пӧльыштас, и ме вӧя, тэ вудж". Вензясны, вензясны да медбӧрын Шыр кутас вуджны. Шӧрӧдзыс воас, идзас пос чегӧ, и Шыр вӧйӧ. А Гадь сералас, сералас — и потӧ.
Колӧ вӧлі ӧтлаын вуджны.

Козин

Ӧтчыд тӧвся лунӧ ми классӧн ветлім вӧрӧ. Луныс вӧлі шондіа, гажа. Ывлаыс шоныд. Сьӧрсьыным босьтім морковь, тшӧг, нянь, шыдӧс. Ставсӧ тайӧс ӧшлім мича коз пу вылӧ. Тайӧ лоӧ миянсянь зверь-пӧткалы козин. Мед и вӧрса олысьяс радлыштасны!

Пӧльӧ петаліс посводзӧ, пыртіс пес. Пессӧ пукталіс пачӧ. Пӧль пӧжаліс печенча. Пӧжалӧм печенчасӧ пуктіс пызан помӧ. Пӧчӧ пыртіс помидор. Пиыс пырис пес пилитанінысь. Пуксисны пажнайтны. Пажнайтӧм помасис, пӧчӧ пуксис печкыны. Павел пиыс петіс пес поткӧдлыны. Пӧльыс пӧдлаліс пач, пуксис, питшӧгсьыс перйис папирос “Полет”. Пӧчӧ пинясьӧ: “Помся папирос!” Пӧль плавгӧдчис паччӧрӧ.

— Донаӧй, тӧдан мыйла чери чӧв олӧ?
— Ог, а мыйла?
— А тэ сюй юртӧ ваӧ да видлы мыйкӧ шуны.

Локтӧ врач дорӧ нывбаба:
— Ог тӧд, мый верӧскӧд вӧчны. Узигас сёрнитӧ.
— Да, тайӧ лёк.
— Вывті лёк! Тӧрыт сы вылын став контораыс сераліс.

— Тӧдан, сеті газетӧ юӧр: "Шӧр арлыда ань сетас тэныд шоныд и югыд".
— Шыасисны?
— Сӧмын электростанциясянь.

Аддзысисны кык мужичӧй:
— Мый нӧ сэтшӧм жугыль?
— Менам пи чужис...
— Да радлыны колӧ!
— Дерт, эськӧ, но та йылысь тӧдмалӧма менам гӧтыр...

Том мортӧс эновтӧма радейтана нылыс. Пукалӧ, жугыль.
— Да эн сэтшӧма шогсьы. Тэ том, мича, аски жӧ аддзан мӧд нылӧс.
— Да, но мый ме кута вӧчны талун?

— Ме кӧсъя юксьыны верӧскӧд. Сылы веськодь керканым, семьяным, челядь — ставыс. Весиг бӧръя кагаыс менам абу сысянь.
— Ми гӧтыркӧд вӧлім шудаӧсь кызь во.
— А сэсся?
— А сэсся ми тӧдмасим да ӧтлаасим...

Шмонитӧны челядь

Сёрнитӧны кык ёрт:
— Жора, кодӧн тэ лоан, кор быдман?
— Ог тӧд. А тэ?
— Ме лоа пенсионерӧн.

Мам тэрмӧдлӧ писӧ:
— Ӧдйӧджык! Школаӧ сёрман.
— Эн пов, мамук, школаыс лунтыр восьса.

Велӧдысь:
— Коді медводз кыпӧдас кисӧ, сылы ӧти баллӧн бурджык оценка пукта.
Бӧръя парта сайын пукалысь велӧдчысь кыпӧдӧ кисӧ да шуӧ:
— Пуктӧй меным “3”.

Нӧдкывъяс

Ачыс ичӧт-ичӧт, а став мирсӧ мичмӧдӧ.
Сё кока, а сувтны оз вермы.
Сьӧд вӧв пышйӧ, гӧрд вӧв вӧтчӧ, мича ныв колльӧдӧ.
Истӧг тувйысь на вӧсни, а абу пу, шылаысь на ёсь, а вороптӧм, бӧжыс розя, а абу шыран.
Ваын олӧ — абу чери, муса кадыс сылӧн вой, керка лэптас, но оз черӧн.
Киӧн и кокӧн нӧйтӧны, а сійӧ век сералӧ-ӧктӧ.
Бордъя, а уялӧ.
Виж — абу турун, гӧгрӧс — абу шар, бӧжа — абу шыр.
Кык кынӧма, нёль пеля, ӧти вома.
Биын оз сотчы, ваын оз вӧй.

Шусьӧгъяс

Тулысын кӧ узян, арын шогӧ усян. 
Кодлӧн гыж да пинь, сійӧ и морт. 
Уна ветлӧ — унатор и тӧдӧ. 
Пипу пӧ мича, да сьӧмӧсыс сісь. 
Кӧн он кӧсйы шойччыны, сэн лоӧ узьны. 
Бура кӧ уджалан, ылӧдз и нималан. 
Дышлы — виж ньӧр. 
Кос кыддзысь зарава оз вияв. 
Коді вӧрӧ, коді йӧрӧ, а коді весьшӧрӧ дзӧрӧ. 
Бур вӧчӧмысь омӧль оз ло. 
Кутшӧм ӧдзӧсӧ таркӧдчан, сійӧ и воссяс. 
Важтӧ эн казьтыв, сійӧ кольӧма нин. 
Сетін кӧ кыв, мӧд ног эн сьыв. 
Юалӧмысь вомӧ оз кучкыны. 
Ӧти киӧн гӧрӧд он гӧрддзав. 
Аслам карын ачым ыджыд. 
Коді юӧ вина, сылӧн доныс чинӧ.

<Напалков Д. @ Верма на да отсала : ? // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 131-132.>

Верма на да отсала 

Кӧсъя висьталыштны ас йылысь. Ме, Анастасия Егоровна Ширяева, 63 арӧса. Коми. Чужлі Шойнатыын.
Кадыс вӧлі сьӧкыд. Эновті сикт да локті карӧ. Велӧдчи пусьысьӧ. Столӧвӧйын уджалі 40 во. Ӧні арлыд серти пенсия вылын, но водзӧ на уджала. Ола ас керкаын. Вӧдита ыджыд град йӧр. Мый лишалас, вузала рынокын. Вонас ӧні шӧркодя босьта сюрс шайт. Абу этша пенсионерыдлы. Кольӧм во челядь фондӧ сеті сё шайт. А ӧні кӧсъя Курильскӧй дівывса неминучаӧ веськалӧм йӧзлы мӧдӧдны витсё шайт.

<Напалков Д. @ "Пенсиянад ӧні он ов" : ? // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 132.>

"Пенсиянад ӧні он ов"

Тадзи меным шуисны пенсионеръяс, кодъяс виччысисны “Княжпогост” станцияын “Вӧркута-Москва” поезд. Кианыс турипув да картупель ведра, сола тшак банка, тшак тыра чуман... Дас минут и сулалӧ поездыс, колӧ удитны инавны: олӧма йӧз “рӧдтӧны” вагон бӧрся вагон, корӧны-кевмысьӧны ньӧбны ассьыныс вӧлӧгасӧ. Ичӧт ведра турипув вӧзйӧны кызь — кызь вит шайтысь, ыджыд ведра — нелямынысь. Чукъя ыджыд ведра картупельысь корӧны дас шайт... А ветлысь-мунысьяслӧн асланыс сьӧмыс этшаник. Гашкӧ, чайтанныд, Вӧркутаса шахтерлӧн польдӧма кӧшельыс? Дульныс эськӧ и петӧ турипувтӧ ньӧбны, да удждонсӧ налы оз сетавлыны тӧлысьясӧн! Тутӧстас поездыд да водзлань пошиктас, кӧні бара жӧ виччысьӧны станцияясын пенсионеръяс. Этша налы — ылі нюрын вотчигас кынмӧны, изӧймитӧны и тӧв йылас поездтӧ виччысигӧн... А тшак-вотӧстӧ вузалӧмысь сьӧмыс муртса нянь вылӧ и тырмыштӧ. Пенсия дорӧ содтӧд...

МЫЙЛА ТАДЗИ ШУАМ

<Туркин А. @ Керка, вичко : этимол. гижӧд // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 132-133.>

 Керка, вичко

Важӧн комияс шуӧмаӧсь: “Сылӧн керкаыс ягын на вывлань юрӧн быдмӧ”. Либӧ — “керкаыс мыр йылын на”. Видлам туявны, кыдзи ягын быдмысь пуысь, керйысь артмӧ “керка” кыв.
Коми йӧзлӧн, мукӧд рӧдвуж йӧзлӧн моз жӧ медводдза олӧмыс кольлӧма лыс чомъясын, коръя пу увъясысь вӧчӧм шалашъясын, пемӧс куясӧн да сюмӧд палакъясӧн вевттьӧм чумъясын. Татшӧм оланінъяссӧ важ комияс нимтылӧмаӧсь ка, ко, ку (разнӧй сёрнисикасын). Тайӧ кывъясыслы ми аддзам параллельяс пӧшти став финно-угорскӧй кывйысь: удмуртъяслӧн ка, ко, марилӧн кудо, мордвалӧн куд, кудо, финнъяслӧн кота, эстонечьяслӧн кода, лопаръяслӧн гоатте, хантъяслӧн кат, хат, хот, венгръяслӧн хаз. Сідзкӧ, татшӧм примитивнӧй оланіныс (вон, чом, шалаш да с. в.) вӧлӧма нин финно-угорскӧй подув кывъя йӧзлӧн 2500-3000 во сайын.
Общепермскӧй кадӧ (1000-1500 во сайын кымын) комияс да удмуртъяс сюсьджыкӧсь лоӧмаӧсь да оланінсӧ кутӧмаӧсь нин вӧчавны керъясысь да потшъясысь. Ӧти джынйыс оланіныслӧн муын, мӧд джынйыс веркӧсас некымын судта керйысь да потшысь вӧчӧма. Уна во кольӧм бӧрын кутӧмаӧсь тэчны гырысь керйысь. Тадзи чужис кер-ка. Язьваса комияслӧн да коми-пермякъяслӧн кер-ку. Удмуртъяслӧн кер-ка. Тайӧ кывйыслӧн вежӧртасыс ясыд — “керйысь вӧчӧм оланін”. Дерт, сэкся керка вӧлі мисьтӧмджык (дзоляджык и ляпкыдик) ӧнія оланінъясысь.
Важ мортлӧн став олӧмыс вӧлі йитчӧма вӧр-вакӧд. Сылы мӧрччисны зэр и кӧдзыд, висьӧм и неминучаяс, гымчард и пӧжар. Асьсӧ уна пӧлӧс ортсыса лёк вынъясысь видзӧм могысь морт лӧсьӧдіс вич-ко. Язьваса комияслӧн да коми-пермякъяслӧн вич-ку. Древнепермскӧй кылын вӧлӧма видз-ко. Медводдза юкӧныс тайӧ кывъясыслӧн йитчӧма видз-ны глаголкӧд: видза! Видза оланныд! Видза колянныд! Сідзкӧ вичко (важ формаыс видзко) кутӧ татшӧм вежӧртас: "мортлысь ловсӧ, дзоньвидзалунсӧ видзысь, спаситысь керка".

ВУНӦДӦМ КЫВЪЯС

<Цыпанов Е. @ Мой : этимол. гижӧд // Е. А. Цыпанов, Л. А. Моторина, Ж. Г. Сизева. Рӧмпӧштан : коми язык для взрослых. Сыктывкар, 1999. Лб. 132-133.>

Мой

Тайӧ кывйыс уналы, гашкӧ, и тӧдса, кӧть и дзик на неважӧн вӧлі вунӧдӧм кывъяс лыдын. Казьтыштӧй ичӧтдырсяньныд тӧдса сьыланкыв, коді заводитчӧ тадзи:
"Катша-катша китш-котш
Тури помечӧ корӧ"...
Водзӧ мунӧны кывъяс "Мой кер лэдзӧ"... Рочӧн мой лоӧ бобр. Фольклорысь кындзи мой кыв паныдасьлӧ и места нимъясын, шуам, Моя ты, Моя вис, Моя шор.
Интереснӧ тӧдмавны, ёна-ӧ важ мой кыв, тӧдлісны-ӧ важ комияс тайӧ пельк да уджач, ваын олысь пемӧссӧ. Тайӧ юалӧм вылӧ отсалӧны вочавидзны коми кывлы рӧдвуж кывъяс. Шуам, медся матысса удмурт кывйын бобр пемӧс нимтӧны мыйы. Сідзкӧ, прапермскӧй кадӧ кывйыс бергаліс нин сёрниын. Вӧлӧмкӧ, мой кывйыс нӧшта на важ, финно-угорскӧй. Финскӧй кывйын мойлы эм матысса маява кыввуж, карельскӧйын майса, мордовскӧй-эрзянскӧйын мияв, саамскӧйын май.
Кыдзи аддзанныд, кывъясыс пӧшти ӧткодьӧсь рӧдвуж кывъясын: финскӧйын, мордовскӧйын, удмурт и комиын. Тайӧ висьталӧ сы йылысь, мый финно-угръяс, пермяна и комияс важӧнсянь нин тӧдлісны мойясӧс. Коми муын войдӧр найӧ ёна овлісны. Ф. А. Арсеньев аслас “Зыряне и их охотничьи промыслы” книгаын, коді петаліс Москваын 1873 воын, гижӧ, мый 19 нэм заводитчигӧн на Коми муын вӧлі уна мой. Важ йӧз оланінъясын, Коми республика территория вылын кодйысигӧн археологъяслы тшӧкыда сюрлӧны мой лыяс. Важ летописьяс тшӧтш висьталӧны, мый войдӧр, 15-17 нэмъясӧ мойӧс кыйлісны мича да дона ку вӧснаыс Коми му пась тала. 19 нэмын сійӧс вӧлі дзикӧдз бырӧдӧма Эжва да Печора вожъясысь. Сӧмын неважӧн на, 50-60 воясын, бӧр кутісны паськыда овмӧдны мойясӧс. Найӧ рӧдмисны быдлаын. И ӧнія литературнӧй кывйын мой кывйӧн вӧдитчӧны пыр ёнджыка. Коркӧя вунӧдлӧм, сёрниысь вошлӧм нин мой кыв бӧр лоӧ паськыда тӧдса йӧзлы. Сійӧ вошан выйысь бӧр лоӧ ловъя.

Вайӧ тӧдмасямӧй!

Кӧні Ті оланныд?

Позьӧ висьтасьны

Кымын арӧс тэныд?

Кора прӧща!

Менам семья

Сьывны да овны!

Прӧст кадӧ

Уна-ӧ ӧні кадыс?

Нянь да сов!

Чужан лунӧн!

Поводдя йылысь сёрни

Видза корам!

Ло дзоньвидзаӧн!

МЕДВОДДЗА ВОСЬКОВ

<Моторина Л. А. @ Медводдза воськов : велӧдан гижӧд // Любовь Моторина. Медводдза воськов : велӧдан пособие. Сыктывкар, 2005. Лб. 6-190.>

Оланныд-выланныд, Александр Евгеньевич.

Бур асыв, Надюк.

Олан-вылан, Ӧньӧ.

Бур лун, Опонь дядь.

Видза оланныд, Надежда Ивановна.

Видза олан, бабӧ.

Бур рыт.

Бур вой, Васьӧ.

▸ олан-вылан

▸ чолӧм

▸ бур асыв

▸ бур лун

▸ бур рыт

▸ видза олан

▸ видза оланныд

▸ олан-выланныд

— Бур лун, Наста!

— Чолӧм, Ира!

— Тӧдмась, тайӧ Олег.

— Зэв нимкодь.

— Кыдзи олан-вылан?

— Аттьӧ, бура. А тэ?

— Сідз-тадз.

✓ — Менӧ шуӧны Наташаӧн.

✓ — Нимӧй Наташа.

✓ — Мый нимыд?

✓ — Кыдзи тэнӧ шуӧны?

— Вай тӧдмасям!

— Меным зэв нимкодь Тіянкӧд тӧдмасьны!

— Бур!

— Бур лун, ёртъяс!

— Менӧ шуӧны Александр Евгеньевичӧн.

— Тайӧ тай Александр Евгеньевич вӧлӧма.

— Кутшӧм нин мог суис?

— А ме шойчча.

— Быдлаын тай верман аддзысьны!

— Ме кӧсъя тӧдмӧдны тіянӧс ёртъяскӧд.

— Тайӧ Владимир Пыстин. Сійӧ Ухтаысь. Уджалӧ геологӧн.

— Зэв нимкодь Тіянкӧд тӧдмасьны.

— Ме тшӧтш рад.

— Кӧсъя тӧдмӧдны Тіянӧс Алексей Степановичкӧд.

— Кӧні уджалӧ Алексей Степановичыд?

— Сійӧ архитектор.

— Кытысь сійӧ?

— Сійӧ Печӧраысь.

— Чолӧм!

— Ті тшӧтш тані шойччанныд?

— Мыйла Ті танӧсь?

— Мыйла? Выйла.

✓ — Кытысь тэ?

✓ — Ме Эжваысь.

— Ме Ухтаысь. А кытысь тэ?

— Ме тшӧтш Ухтаысь.

а) Ме Интаысь. А кытысь тэ?

б) Ме Емваысь. А кытысь тэ?

в) Ме Микуньысь. А кытысь тэ?

г) Ме Вуктылысь. А кытысь тэ?
д) Ме Сосногорскысь. А кытысь тэ?

— Тэ сиктысь?

— Абу. Ме абу сиктысь.

а) Тэ карысь?

б) Тэ Сыктывкарысь?

в) Тэ Емдінысь?

г) Тэ Чилимдінысь?

д) Тэ Айкатылаысь?

— Сійӧ Кулӧмдінысь?

— Да. Сійӧ Кулӧмдінысь.

а) Сійӧ Емдінысь?

б) Сійӧ Шойнатыысь?

в) Сійӧ Изьваысь?

г) Сійӧ Мылдінысь?

д) Сійӧ Койгортысь?

— Сійӧ Изьваысь?

— Абу. Сійӧ абу Изьваысь.

а) Сійӧ Кӧрткерӧсысь?

б) Сійӧ Позтыкерӧсысь?

в) Сійӧ Баяркерӧсысь?

г) Сійӧ Гажакерӧсысь?

д) Сійӧ Туискерӧсысь?

▸ аддзысьлытӧдз

▸ видзаӧн коль

▸ видзаӧн кольӧй

▸ став бурсӧ

▸ бур вой

Кӧні Ті оланныд?

— Мый нимыд?

— Нимӧй Ӧньӧ. Ме — Андрей Батиев. Кыдзи тэнӧ шуӧны?

— Менӧ шуӧны Настаӧн. Ме — Анастасия Изъюрова.

— Ті гӧгӧрвоанныд комиӧн? Эн шогсьӧй. Миянкӧд эм морт, коді тӧдӧ коми кывсӧ.

— Сійӧ кутас вуджӧдны, ковмас кӧ.

— Сійӧ Сыктывкарысь?

— Ассьыс юалӧй.

— Зэв нимкодь ставныдкӧд тӧдмасьны.

— Кутшӧм Тіян чужан кывныд?

— Коми.

— Мый нимныд?

— Менӧ шуӧны Анастасия Ивановнаӧн. А тӧдсаяс шуӧны прӧстӧ Настаӧн.

— Зэв бур, мый ми тӧдмасим.

— Ті шойччыны воинныд?

— Эг. Ме тані удж кузя, командировкаын.

— Коді сійӧ: физик али биолог? Сійӧ велӧдысь али серпасалысь?

— Абу.

— Ті шофёр али лётчик?

— Ме думысь, сійӧ бизнесмен.

— Бара на эн тӧдмалӧй. Ме — маркетолог.

— Со Рочев локтӧ. Сійӧ ыджыд морт.

— Кытысь ті, Рочев ӧксай? Изьваысь? Гашкӧ, Чилимдінысь?

Ме ола.

Тэ олан.

Сійӧ олӧ.

Ми олам.

Ті оланныд.

Найӧ олӧны.

— Ме ола Ухтаын. А тэ?

— Ме тшӧтш ола Ухтаын.

а) Ме ола Интаын. А тэ?

б) Ме ола Емваын. А тэ?

в) Ме ола Микуньын. А тэ?

г) Ме ола Вуктылын. А тэ?

д) Ме ола Сосногорскын. А тэ?

— Тэ олан сиктын?

— Ог. Ме ог сиктын ов.

а) Тэ олан карын?

б) Тэ олан Сыктывкарын?

в) Тэ олан Емдінын?

г) Тэ олан Чилимдінын?

д) Тэ олан Айкатылаын?

— Сійӧ олӧ Кулӧмдінын?

— Да. Сійӧ олӧ Кулӧмдінын.

а) Сійӧ олӧ Емдінын?

б) Сійӧ олӧ Шойнатыын?

в) Сійӧ олӧ Изьваын?

г) Сійӧ олӧ Мылдінын?

д) Сійӧ олӧ Койгортын?

— Сійӧ олӧ Изьваын?

— Оз. Сійӧ оз Изьваын ов.

а) Сійӧ олӧ Кӧрткерӧсын?

б) Сійӧ олӧ Позтыкерӧсын?

в) Сійӧ олӧ Баяркерӧсын?

г) Сійӧ олӧ Гажакерӧсын?

д) Сійӧ олӧ Туискерӧсын?

— Бур рыт, Света.

— Видза оланныд, Надежда Ивановна.

— Кыдзи олан?

— Аттьӧ. Ола бура. Тӧдмась, тайӧ Сергей Николаевич.

— Меным зэв нимкодь тӧдмасьны Тіянкӧд!

Степан — серпасалысь.

Ӧньӧ — газетса корреспондент.

Ирина — менеджер.

Лидия ӧксань — сьылысь.

Василей — велӧдысь.

Рочев ӧксай — муниципалитетса веськӧдлысь.

Рома — асшӧр уджалысь.

Татьяна — бурдӧдчысь.

Настук — вуджӧдчысь.

— Кӧні тэ уджалан?

— Ме уджала университетын. А тэ?

— А ме уджала пединститутын.

— Кӧні уджалӧ Владимир Александрович?

— Сійӧ уджалӧ милицияын. Владимир Александрович — полковник.

✓ — Кыйсьысьлӧн сям ноп сертиыс тыдалӧ.

— Коді тайӧ?

— Позьӧ кӧ, ме ачым висьтася. Андрей Батиев, корреспондент. Ме уджала «Коми му» газетын. Ме Сыктывкарысь.

— Нимкодь Тіянкӧд тӧдмасьны.

— Ме кӧсъя босьтны интервью.

— Ёртъяс! Тайӧ Лидия Петрунева. Сійӧс унаӧн тӧдӧны. Сійӧ — сьылысь.

— Аттьӧ, донаяс. Зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны.

— Сэтшӧм лӧсьыд, мый Ті миянкӧд, Лидия ӧксань. Ме кӧсъя юавны. Позьӧ оз? Мый Ті тані вӧчанныд?

— Ме прӧстӧ шойчча тані.

— Мый Ті эськӧ кутанныд вӧчны, кушмас кӧ верӧсныдлӧн юрыс?

— Ме кута видзӧдчыны сэтчӧ рӧмпӧштанӧ моз.

— Ті, вӧлӧмкӧ, и шмонитны кужанныд. Кутшӧм рӧм медся ёна кажитчӧ Тіянлы?

— Ме радейта гӧрд рӧм. Кельыдлӧз рӧмыс меным тшӧтш кажитчӧ. Енэж кодь лӧз. Турунвиж рӧмсӧ ме тшӧтш радейта. Кольквижыс, лыа кодь, менам медся радейтана рӧм. Ме радейта и еджыд рӧм. Лым кодь еджыдыс.

— Кажитчӧ-ӧ сьӧд да руд?

— Меным оз кажитчы ни сьӧд, ни руд рӧм

— Кутшӧм кывъяс вылын Ті сёрнитанныд?

— Комиӧн да рочӧн.

— Ме сьыла удмурт, коми-перым, финн, эст да мари кывъяс вылын.

— Тіян ыджыд репертуарныд. А коми анбурсӧ Ті тшӧтш верманныд сьывны?

— Дерт! Со и став анбурыс.

— Позьӧ пырны? Эн дӧзмӧй, ме сёрмышті.

— Нинӧм, ставыс овлӧ.

— Ті директор жӧ?

— Абу. Ме — доктор. Но ме некодӧс ог бурдӧд. Таво ме дорйи диссертация. Ме — техника наукаса доктор.

— Ыджыд шуд миянлы усис — тӧдмасьны Тіянкӧд.

— Збыль ӧмӧй?

— Ме — веськӧдлысь. А тэ?

— Ме тшӧтш веськӧдлысь.

а) Ме — велӧдысь. А тэ?

б) Ме — шофёр. А тэ?

в) Ме — тренер. А тэ?

г) Ме — банкир. А тэ?

д) Ме — врач. А тэ?

— Тэ — веськӧдлысь?

— Абу. Ме абу веськӧдлысь.

а) Тэ — юрист?

б) Тэ — биолог?

в) Тэ — филолог?

г) Тэ — артист?

д) Тэ — менеджер?

— Сійӧ — вузасьысь?

— Да. Сійӧ — вузасьысь.

а) Сійӧ — доктор?

б) Сійӧ — директор?

в) Сійӧ — журналист?

г) Сійӧ — министр?

д) Сійӧ — политик?

— Сійӧ — вузасьысь?

— Абу. Сійӧ абу вузасьысь.

а) Сійӧ — веськӧдлысь?

б) Сійӧ — велӧдысь?

в) Сійӧ — журналист?

г) Сійӧ — министр?

д) Сійӧ — математик?

Ме уджала.

Тэ уджалан.

Сійӧ уджалӧ.

Ми уджалам.

Ті уджаланныд.

Найӧ уджалӧны.

Ме ог уджав.

Тэ он уджав.

Сійӧ оз уджав.

Ми огӧ уджалӧй.

Ті онӧ уджалӧй.

Найӧ оз уджавны.

— Ме уджала вузасянінын. А тэ?

— Ме тшӧтш уджала вузасянінын.

а) Ме уджала театрын. А тэ?

б) Ме уджала библиотекаыс А тэ?

в) Ме уджала музейын. А тэ?

г) Ме уджала редакцияын. А тэ?

д) Ме уджала ФСБ-ын. А тэ?

— Ме кывлі, тэ пӧ уджалан вузасянінын. Тайӧ збыль?

— Абу. Ме ог уджав вузасянінын.

а) Ме кывлі, тэ пӧ уджалан МЧС-ын. Тайӧ збыль?

б) Ме кывлі, тэ пӧ уджалан «Коми гор» ГТРК-ын. Тайӧ збыль?

в) Ме кывлі, тэ пӧ уджалан Коми банкын. Тайӧ збыль?

г) Ме кывлі, тэ пӧ уджалан «Войвыв кодзув» журнал редакцияын. Тайӧ збыль?

д) Ме кывлі, тэ пӧ уджалан муниципалитетса администрацияын. Тайӧ збыль?

— Видза оланныд, Ирина Валерьевна.

— Видза олан, Толя. Тэ — студент на?

— Да, студент. А Ті — бухгалтер?

— Абу. Ме — экономист.

— Кӧні Ті уджаланныд?

— Министерствоын. А тэ он уджав?

— Ме ог на уджав.

▸ сё зӧлӧта, сё муса друг

▸ сё ен могысь

▸ сё майбыр

▸ сё мокасьт

— А коді тайӧ?

— Тайӧ менам ёртӧй — Валентин Николаевич. Сійӧ Интаысь.

— Видза оланныд, Валентин Николаевич! Меным нимкодь тӧдмасьны Тіянкӧд. Висьталӧй, пӧжалуйста, кӧні Ті уджаланныд?

— Ме — лётчик. Тайӧ менам нывъёртӧй. Шуӧны Аннаӧн.

— Сійӧ актриса?

— Да. Нёбдінса Виттор театрысь.

— Тӧдмасьӧй, тайӧ Олег Алексеевич.

— Кӧні Ті уджаланныд?

— Ме уджала банкын.

— Сідзкӧ, Ті кужанныд ӧдйӧ лыддьысьны? Кымынӧн ми танӧсь?

— Позьӧ кӧ, ме отсала.

— Ті — математик?

— Абу. Но ме тшӧтш кужа комиӧн артасьны. Ме кужа содтавны да юклыны. Ми дас витӧнӧсь: ӧти, кык, куим, нёль, вит, квайт, сизим, кӧкъямыс, ӧкмыс, дас, дас ӧти, дас кык, дас куим, дас нёль, дас вит. Миян пӧвстын кӧкъямыс айморт да сизим ань.

— Аттьӧ, зэв бур. Кӧні Ті уджаланныд?

— Ме — инженер. Ме Вӧркутаысь. Татчӧ вои командировкаӧ, удж кузя.

— Ті тӧданныд тайӧ том аньсӧ?

— Да. Ме тӧда тайӧ мича аньсӧ. Сійӧс шуӧны Еленаӧн. Сійӧ муниципалитетса веськӧдлысь Кузивановлӧн гӧтырыс. Сійӧ гижӧ кывбуръяс. Чолӧм, Елена! Кыдзи олан-вылан?

— Аттьӧ, бура.

— Коді тайӧ том мортыс?

— Тайӧ Сырчиков Василий.

— Кӧні Ті уджаланныд?

— Ме — композитор. Гижа сьыланкывъяс. Ме Визинысь.

— Ми вунӧдім тӧдмасьны тайӧ муса том нывбабаыскӧд. Кыдзи Тіянӧс шуӧны? Кытысь Ті? Кӧні Ті уджаланныд?

— Менӧ шуӧны Галинаӧн. Ме Выльгортысь. Ме — велӧдысь. Меным зэв долыд, мый ми тӧдмасим.

— Аттӧ дивӧ! Уна-ӧ нин кадыс?

— Ӧні куим час нин.

— Меным мунны нин колӧ. Ме сэсся ог эшты. Аддзысьлытӧдз, дона ёртъяс!

— Аскиӧдз!

— Аски ми бара на аддзысям.

✓ — Кымын арӧс тэныд? Кымын арӧса тэ?

✓ — Меным 25 арӧс (Ме 25 арӧса).

✓ — Тэныд 25 арӧс (Тэ 25 арӧса).

✓ — Сылы 25 арӧс (Сійӧ 25 арӧса).

— Меным 25 арӧс. А тэныд?

— Меным тшӧтш 25 арӧс.

а) Меным 46 арӧс. А тэныд?

б) Меным 51 арӧс. А тэныд?

в) Меным 38 арӧс. А тэныд?

г) Меным 29 арӧс. А тэныд?

д) Меным 18 арӧс. А тэныд?

— Ме чайта, тэныд 36 арӧс?

— Абу. Меным абу 36 арӧс.

а) Ме чайта, тэныд 80 арӧс?

б) Ме чайта, тэныд 65 арӧс?

в) Ме чайта, тэныд 53 арӧс?

г) Ме чайта, тэныд 27 арӧс?

д) Ме чайта, тэныд 41 арӧс?

— Ме 45 арӧса. А тэ?

— Ме тшӧтш 45 арӧса.

а) Ме 46 арӧса. А тэ?

б) Ме 51 арӧса. А тэ?

в) Ме 38 арӧса. А тэ?

г) Ме 29 арӧса. А тэ?

д) Ме 18 арӧса. А тэ?

— Ме думысь, сійӧ 55 арӧса?

— Абу. Сійӧ 56 арӧса.

а) Ме думысь, сійӧ 33 арӧса?

б) Ме думысь, сійӧ 44 арӧса?

в) Ме думысь, сійӧ 26 арӧса?

г) Ме думысь, сійӧ 39 арӧса?

д) Ме думысь, сійӧ 20 арӧса?

— Кутшӧм тэнад телефон номерыд?

— 97 64 21. А тэнад?

— Менам важ номерыс на: 285815.

— Тайӧ — гортса номерыд?

— Абу. Тайӧ сотӧвӧй. Гортын телефоныс абу.

— Звӧнитла сотӧвӧй вылад?

— Звӧнит. Кута виччысьны.

— Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 85 64 09?

— Сідз. Менам телефон номерӧй — 85 64 09.

а) Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 65 01 91?

б) Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 24 72 90?

в) Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 54 67 83?

г) Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 61 76 98?

д) Тэнад телефон номерыд, буракӧ, 12 54 03?

— Тэнад телефон номерыд — 64 00 77?

— Абу. Тэ, буракӧ, вунӧдӧмыд.

а) Тэнад телефон номерыд — 54 00 76?

б) Тэнад телефон номерыд — 90 65 88?

в) Тэнад телефон номерыд — 43 67 22?

г) Тэнад телефон номерыд — 55 70 01?

д) Тэнад телефон номерыд — 63 90 70?

✓ — Энӧ дивитӧй.

✓ — Кора прӧща.

✓ — Энӧ скӧралӧй.

✓ — Ме абу мыжа.

— Кора прӧща, меным Сыктывкарӧдз ӧти билет колӧ.

— Ті кор кӧсъянныд лэбзьыны?

— Талун.

— Талун оз нин артмы.

— Но меным зэв ёна колӧ билетыс талун кежлӧ. Он ӧмӧй вермӧй меным отсавны?

— Час видла. Виччысьлӧй муртса. Алло, тайӧ Мария. Гашкӧ, меным отсаланныд? Гашкӧ, кодкӧ бӧр сдайтіс Сыктывкарӧдз билетсӧ?

— Эм билетыс?

— Ме чолӧмала Тіянӧс. Тіянлы мойвиис. Эм пӧ гоз-мӧд.

— Аттьӧ.

— А бӧрсӧ воны билетыд тшӧтш колӧ?

— Оз ков.

— Став бурсӧ.

— Ме аскӧд босьті сӧмын киын кутантор. Чемоданӧс восьтывлыны колӧ?

— Да. Колӧ.

— Ме тай нӧ ключӧс ог аддзы. Зептам сійӧ абу.

— Видзӧдлӧй сьӧм кӧшельсьыд.

— Кӧн нӧ эськӧ сійӧ вермас лоны?

— Энӧ шогсьӧй.

— Шӧпей кодь ме. Энӧ дивитӧй. Чемоданӧй тай восьса вӧлӧма. Но и сісь юр!

— Самолётыс Сыктывкарӧ лэбзяс нелямын вит минут мысти.

— Телефоныс звӧнитӧ, босьт трубкасӧ.

— Тайӧ пошта?

— Ті мӧдлаӧ веськалінныд.

— Енмӧй, бара на звӧнитӧны!

— Алло, тайӧ Коля.

— Коді тайӧ? Кора сёрнитны гораджыка. Ме лёка кыла Тіянӧс.

— Ме выльысь висьтала: Костя, Олег, Лёша, Яша. Ті менӧ кыланныд?

— Да. А код нӧ тіян пӧвстысь сёрнитӧ?

— Мый нӧ лоис?

— Кодкӧ тешитчӧ миян вылын.

— Пукты трубкатӧ. Эн майшась.

— Бара на сійӧ.

— Алло! Тайӧ 353 — 190?

— Тайӧ бара на, Ті, Коля?

— Ме абу мыжа. Миянлысь сёрнинымӧс торкисны. Гӧлӧс шы:

— Тані кутшӧмкӧ гӧгӧрвотӧмтор. Сёрнитӧ Сергей. Ме звӧнитлі нин тіянлы некымынысь. Век кодкӧ сёрнитӧ. Ме кӧсъя сёрнитны Тіян веськӧдлысьныдкӧд. Кӧсъя тӧдмавны выль тӧвар вылӧ донсӧ.

— Ме думысь, Тіян нинӧм оз артмы.

— Эн пуктӧй трубканытӧ. Тайӧ зэв колана сёрни.

— Звӧнитлӧй, пӧжалуйста, выль пӧв. Ті сорасьӧмныд номернад.

— Прӧститӧй.

— Нинӧм.

— Дзикӧдз дӧзмӧдісны!

✓ — Талун кымынӧд лун?

✓ — Талун октябр дас ӧтиӧд лун.

✓ — Кутшӧм воын тэ чужин?

✓ — Кор тэ чужин?

Ме чужи.

Тэ чужин.

Сійӧ чужис.

Ми чужим.

Ті чужинныд.

Найӧ чужисны.

— Ме чужи 1972-ӧд воын. А тэ?

— Ме тшӧтш чужи 1972-ӧд воын.

а) Ме чужи 1955-ӧд воын. А тэ?

б) Ме чужи 1960-ӧд воын. А тэ?

в) Ме чужи 1967-ӧд воын. А тэ?

г) Ме чужи 1970-ӧд воын. А тэ?

д) Ме чужи 1978-ӧд воын. А тэ?

— Тэ чужин 1975-ӧд воын?

— Эг. Ме чужи эг 1975-ӧд воын.

а) Тэ чужин 1957-ӧд воын?

б) Тэ чужин 1963-ӧд воын?

в) Тэ чужин 1980-ӧд воын?

г) Тэ чужин 2000-ӧд воын?

д) Тэ чужин 2005-ӧд воын?

— Сійӧ чужис 1999 воын?

— Да. Сійӧ чужис 1999 воын.

а) Сійӧ чужис 2000 воын?

б) Сійӧ чужис 1986 воын?

в) Сійӧ чужис 1976 воын?

г) Сійӧ чужис 2005 воын?

д) Сійӧ чужис 1992 воын?

— Кӧні тэ олан?

— Ме ола тані, Куратов улича вылын. Оланінпасӧй — 20-ӧд номера керка, 53-ӧд номера патера, кодыс — 164.

— А кутшӧм телефон номерыд?

— Сотӧвӧй али гортса?

— Сотӧвӧй.

— 26 78 42. Звӧнит. Аддзысьлытӧдз.

— Аддзысьлытӧдз.

✓ — Кутшӧм бать-мам, сэтшӧм и ныв-пи.

— Тіян эм семья?

— Эм. Гӧтырӧйлӧн арлыдыс кык пӧв ыджыдджык ныв дорысь. А гӧтырӧй томджык меысь вит воӧн. Нывным дас куим арӧсӧн ыджыдджык пиысь, коді мӧд во мунас школаӧ.

— Тайӧ задачасӧ вермас решитны сӧмын математик. Ме ог вермы. Меным вывті сьӧкыд.

— Мый нӧ лоис?

— Коля вокӧс суӧма неминуча.

Кодкӧ лыйӧма сылы помидорӧн.

— Но помидорыс ӧд небыд, сыысь он доймы.

— Найӧ вӧлӧмаӧсь кӧрт банкаын.

— Такси! Такси! Тіян места эм?

— Эм. Пуксьӧй. Кытчӧдз?

— Кора нуны гортӧдз. Быд пӧткалӧн аслас поз. Ме тэрмася.

Вай, кыдз позьӧ ӧдйӧджык мунам.

— Тані машинаясыд зэв ӧдйӧ ветлӧны.

Нинӧм шензьынысӧ, ӧд ӧні сэтшӧм кадыс.

— Вай кежам шуйгавылас.

Видзӧдлӧй светофор вылас.

— Турунвиж тай ӧзйӧ.

Эн дӧзмӧдӧй менӧ.

Коді нуӧдӧ машинасӧ?

Тіян асланыд удж, менам тшӧтш аслам.

Экма, со милиционер!

Эз артмы миян нинӧм.

— Эн шогсьӧй.

Ме сёрнитча сыкӧд.

— Петкӧдлӧй, пӧжалуйста, правонытӧ.

— Со видзӧдлӧй.

— Мынтӧй штраф.

— Ме ӧдйӧ вӧлі муна али мый?

— Тайӧ менам гӧтырӧй.

— Кыдзи сійӧс шуӧны?

а) — Тайӧ менам верӧсӧй.

б) — Тайӧ менам нылӧй.

в) — Тайӧ менам пиӧй.

г) — Тайӧ менам чойӧй.

д) — Тайӧ менам вокӧй.

— Тайӧ тэнад гӧтырыд?

— Да. Тайӧ менам гӧтырӧй.

а) Тайӧ тэнад верӧсыд?

б) Тайӧ тэнад нылыд?

в) Тайӧ тэнад пиыд?

г) Тайӧ тэнад чойыд?

д) Тайӧ тэнад вокыд?

— Тэнад чойыд велӧдчӧ институтын?

— Да. Менам чойӧй велӧдчӧ институтын.

а) Тэнад вокыд уджалӧ министерствоын?

б) Тэнад нылыд олӧ Айкатылаын?

в) Тэнад гӧтырыд уджалӧ бурдӧдчанінын?

г) Тэнад пиыд олӧ Вежайкаын?

д) Тэнад верӧсыд уджалӧ вузасянінын?

а) Тайӧ Катьӧ.

Сылӧн эм гӧрд платтьӧ.

Сылӧн эм еджыд свитер.

Сылӧн эм лӧз пальто.

Сылӧн эм кольквиж халат.

Сылӧн эм руд сарапан.

б) Тайӧ Петьӧ.

Сылӧн эм турунвиж галстук.

Сылӧн эм лӧз футболка.

Сылӧн эм руд костюм.

Сылӧн эм гӧрд шарп.

Сылӧн эм сьӧд шапка.

Кутшӧм рӧма сылӧн платтьӧыс?

— Сылӧн платтьӧыс турунвиж?

— Да. Сылӧн платтьӧыс турунвиж.

а) Сылӧн гачыс сьӧд?

б) Сылӧн пасьыс еджыд?

в) Сылӧн дӧрӧмыс руд?

г) Сылӧн кепысьыс гӧрд?

д) Сылӧн чышъяныс кольквиж?

— Сылӧн эм ныла-пиа?

— Да. Сылӧн эм ныла-пиа.

а) Сылӧн эм бать-мам?

б) Сылӧн эм пӧч-пӧль?

в) Сылӧн эм чоя-вока?

г) Сылӧн эм челядь?

д) Сылӧн эм рӧдвуж?

Ме гуляйті лун да вой,
Гортӧ локті — яръюгыд,
Гортӧ локті — яръюгыд,
Мамлӧн пачыс ваймӧма.

Мамлӧн пачыс ваймӧма,
Пӧсь пирӧгыс петӧма.
Пӧсь пирӧгыс петӧма,
Самӧварыс пузьӧма.

Самӧварыс пузьӧма,
Батьӧ локтӧ удж вылысь,
Батьӧ локтӧ удж вылысь,
Чойӧй локтӧ войпукысь.

Чойӧй локтӧ войпукысь,
Вокӧй локтӧ ворсанысь.

Сьывны да овны!

✓ — Ме радейта тэнӧ.

— Чолӧм, Настук.

— Бур лун, Рома.

— Гашкӧ, ветлам кытчӧкӧ?

— Позьӧ. Вай ветлам «Ошпи» кафеӧ. Сэні зэв лӧсьыд.

— А кодкӧд тэ вӧлін сэні? Ме — вежӧгтысь!

— Нывъёрткӧд. Ме тэнӧ радейта.

— Тэ тшӧтш меным сьӧлӧм вылӧ воан. Тэ кӧсъян петны верӧс сайӧ?

— Вай гӧтрасям!

— Нэмтӧ коллялӧмыд — абу ва вомӧн вуджӧм.

✓ — Гӧтрасян кӧ, котырыд лоӧ: кыкӧн водан, а куимӧн чеччан.

— Саньӧ, отсав меным пелькӧдчыны. Керкаыс тырӧма няйтнас.

— Вешйы татысь. Эн дӧзмӧд менӧ. Ме ог кӧсйы.

— Кӧть нин тасьті-паньсӧ мыськы.

— Ме бара-й ог. Дыш.

— Тырмас туплясьны вольпась вылад. Чеччы да идрав вольпасьӧ.

— Дыш меным.

— Дышлы ньӧр, зільлы зӧр.

— Бур рыт, челядь. Гортса уджнытӧ вӧчинныд?

— Эг на удитӧй. Меным колӧ Иван Куратовлысь кывбур велӧдны.

— А меным колӧ физикаысь задача решитны.

— Нылукӧй да пиукӧй, тӧдмалӧй нӧдкывсӧ:

Асывнас нёль кока, луннас кык кока, а рытнас куим кока.

— Ме ог тӧд. Гашкӧ, пызан?

— Абу. Эн тӧдмалӧй.

— Сетчам.

— Ог висьтав. Думайтӧй. Ов да выв, да век велӧдчы.

▸ сьӧлӧмсянь чолӧмавны

✓ — Юбилей вылӧ ме муна верӧскӧд.

— Кодкӧд тэ мунан кафеӧ?

— Ме муна кафеӧ ёрткӧд.

а) Кодкӧд ті ветлінныд ресторанӧ?

б) Кодкӧд сійӧ мунӧ барӧ?

в) Кодкӧд ми мунам театрӧ?

г) Кодкӧд тэ мунан свадьба вылӧ?

д) Кодкӧд найӧ мунӧны кинотеатрӧ?

— Театрысь ме локта бать-мамкӧд. А тэ?

— Ме тшӧтш локта бать-мамкӧд.

а) Карысь ме воа гӧтыркӧд. А тэ?

б) Кинотеатрысь ме петі верӧскӧд. А тэ?

в) Сиктысь ме локта пӧль-пӧчкӧд. А тэ?

г) Ресторанын сійӧ локтіс ёртыскӧд. А тэ?

д) ЦУМ-ысь тэ петін вокыдкӧд. А тэ?

Прӧст кадӧ

— Мый тэ вӧчан удж бӧрад?

— Ме шойчча. Сёя гортын. Тшӧкыдджыка видзӧда телевизор либӧ лыддьыся.

— Кутшӧм небӧгъяс радейтан лыддьыны?

— Пемӧс йылысь. А тэ кыдзи коллялан прӧст кадтӧ?

— Ветла ӧтчыдысь вежоннас варччанінӧ. Мукӧд лунас велӧда курс вылын коми кыв. Быд гожӧм ме ветла саридз дорӧ.

— Ме радейта пусьыны. Кутшӧм рок пуан, сэтшӧмӧс и сёян.

— Менам гӧтырӧй радейтӧ кысьыны да вурсьыны. Ачым компьютерӧн радейта ворсны. Пиӧй спортсмен. Лыжиӧн котралӧ. Ордйысьӧм вылас ми гӧтыркӧд тшӧтш ветлывлам.

— Миян эм дача. Ми сэні гожӧмнас шойччам. Быдтам град выв пуктас да дзоридзьяс.

Таво чужис уна сёркни да кушман. Став рӧдвужлы тырмис.

— Ми, буракӧ, Тіянкӧд тӧдсаӧсь. Санюк? Тӧді, эг?

— Сё морӧ, вот тэныд на, тайӧ тай тэ вӧлӧмыд, Галюк! Кутшӧм важӧн нин ме эг аддзывлы тэнӧ.

— Корсянь нин ми эг аддзысьлӧй? Кыдзи олан-вылан?

— Аттьӧ, бура. Тэ век на эн гӧтрась?

— Дерт нин! Ме важӧн гӧтыра. Менам ныла-пиа нин эм.

— Кымын арӧсаӧсь найӧ?

— Нывлы куим арӧс. Пиӧй сӧмын на чужис.

— Кыдзи бать-мамыд олӧны?

— Аттьӧ, олӧны-вылӧны тай. Лун да вой коллялӧны.

— Но, ставыс, сідзкӧ, бур.

— Ичӧтджык вокӧй гӧтрасис жӧ нин. А ыджыдджык чойӧй век на олӧ бать-мамкӧд.

— Збыль ӧмӧй?

✓ — Менам эм пиук.

✓ — Менам ыджыд мам абу.

— Тіян вокъяс эмӧсь?

— Да. Эмӧсь.

а) Тіян чойяс эмӧсь?

б) Тіян кагаяс эмӧсь?

в) Тіян нывъяс эмӧсь?

г) Тіян уджалысьяс эмӧсь?

д) Тіян небӧгъяс эмӧсь?

— Сылӧн вокъяс абуӧсь?

— Абуӧсь.

а) Сылӧн дӧрӧмъяс абуӧсь?

б) Сылӧн чышъянъяс абуӧсь?

в) Сылӧн пасьяс абуӧсь?

г) Сылӧн гачьяс абуӧсь?

д) Сылӧн чойяс абуӧсь?

— Мый тэнад нимыд?

— Менам нимӧй Маша.

— Кутшӧм тэнад овыд?

— Менам овӧй Вокуева.

— Кутшӧм тэнад вичыд?

— Менам вичӧй Алексеевна.

Сылӧн нимыс Ӧлексан?

Да. Сылӧн нимыс Ӧлексан.

а) Сылӧн нимыс Ӧльӧш?

б) Сылӧн нимыс Ольга?

в) Сылӧн нимыс Ӧгаш?

г) Сылӧн нимыс Дашӧ?

д) Сылӧн нимыс Надьӧ?

— Тіян вичныд Петрович?

— Абу. Менам вичӧй Иванович.

а) Тіян вичныд Степанович?

б) Тіян вичныд Сергеевич?

в) Тіян вичныд Петровна?

г) Тіян вичныд Николаевна?

д) Тіян вичныд Алексеевна?

Тутуруту Семӧ сайӧ
Ӧгрӧ Марпа верӧс сайӧ,
Майбыр, муніс,
Майбыр, муніс.
Семӧ ордын пируйтӧны,
Пызан сайын пукалӧны
Став рӧдвужыс,
Став рӧдвужыс:
Ласей Мӧсей, Чукля Педӧр,
Пӧрысь Ярӧ, Ныртӧм Петыр,
Варгыль Кӧсьта,
Варгыль Кӧсьта,
Гӧгрӧс Ӧгрӧ, Куран Марья,
Кекур Надьӧ, Бырган Дарья, —
Дона гӧсьтъяс,
Дона гӧсьтъяс.
Сват да сваття, кум да кума,
Ыджыд зыкӧн, гажа шумӧн
Мунӧ пирыс,
Мунӧ пирыс.

— Коді тайӧ нылыс?

Ме, буракӧ, сійӧс ог тӧд?

— Он тӧд?

— Сійӧ збыль вылӧ статя да мича ныв.

— Збыльысь.

Но ӧні сылы унджык кад колӧ, медым ас бӧрсяыс видзӧдны да век лоны мичаӧн.

— А кытысь нӧ тэ тӧдан?

— Сійӧ менам гӧтыр.

Уджыс ӧні сылӧн юрвывтыр.

Сійӧ — асшӧр уджалысь.

Гӧтырлӧн эм аслас бизнес.

— Гӧгӧрвоа, ме ӧд тшӧтш асшӧр уджалысь.

— Таысь ӧтдор ми тшӧкыда сиктӧ ветлывлас

Отсасям бать-мамлы.

— Тайӧ серпасыс меным ёна кажитчӧ.

Кыдзи овлӧ олӧмас, сідзи и петкӧдлӧма.

— Меным сійӧ тшӧтш сьӧлӧм вылӧ воис.

Ме тӧда зэв бур серпасалысьӧс.

Ӧтчыд сійӧ вӧлі серпасалӧма пӧтӧлӧкас черань вез.

Гӧтырыслы ковмӧма некымын час весавны пӧтӧлӧксӧ.

— Ме ог эскы талы.

— Мыйла он?

Художникыд вермӧ тадзисӧ вӧчны.

— Художникыдтӧ вермас, а гӧтырыс оз.

— Кора гладитны менсьым костюмӧс.

— Дӧрӧмъястӧ колӧ жӧ гладитны?

— И кӧмӧс кора весавны.

— Нӧшта мый?

— Ме галстукӧс ог аддзы.

Кытчӧ сійӧ вошӧма?

— Гашкӧ, чемоданад али шкапад?

— Сэні сійӧ абу.

— А, гашкӧ, тувъяс ӧшалӧ?

Вай ме диван увсьыс видзӧдла.

— Йӧймыны тані позьӧ!

А мый тані тешкодьыс?

— Ура! Ме тӧда, кӧні сійӧ.

— Кӧні нӧ?

— Сійӧс, буракӧ, пылесосыс ньылыштӧма.

Лена Каневалӧн эм вок?

Да. Лена Каневалӧн эм вок.

а) Ваньӧ Кузькоковлӧн эм пи?

б) Тольӧ Кузивановлӧн эм пӧч?

в) Борис Кушмановлӧн эм пӧль?

г) Зина Кырнышевалӧн эм ыджыд бать?

д) Арина Кузьвасевалӧн эм ыджыд мам?

— Изьва районлӧн юрсиктыс — Айкатыла?

— Абу. Изьва районлӧн юрсиктыс — Изьва.

а) Мылдін районлӧн юрсиктыс — Эжва?

б) Кулӧмдін районлӧн юрсиктыс — Емва?

в) Койгорт районлӧн юрсиктыс — Москва?

г) Сыктывдін районлӧн юрсиктыс — Кедвавом?

д) Луздор районлӧн юрсиктыс – Усвавом?

— Россиялӧн юркарыс — Мӧскуа?

— Да. Россиялӧн юркарыс — Мӧскуа.

а) Киров обласьтлӧн юркарыс — Киров?

б) Коми Республикалӧн юркарыс — Сыктывкар?

в) Марий Эллӧн юркарыс — Йошкар-Ола?

г) Удмуртиялӧн юркарыс — Ижевск?

д) Финляндиялӧн юркарыс — Хельсинки?

— Тэнад нывлӧн нимыс Гальӧ?

— Абу. Сылӧн нимыс Машӧ.

а) Тэнад пиыдлӧн нимыс Сашӧ?

б) Тэнад вокыдлӧн нимыс Мишӧ?

в) Тэнад гӧтырпуыдлӧн нимыс Катьӧ?

г) Тэнад верӧспуыдлӧн нимыс Гришӧ?

д) Тэнад батьыдлӧн нимыс Ӧльӧ?

— Кодлӧн тайӧ гӧрд дӧрӧмыс?

— Тайӧ гӧрд дӧрӧмыс менам.

а) Кодлӧн тайӧ руд гачыс?

б) Кодлӧн тайӧ сьӧд пасьыс?

в) Кодлӧн тайӧ кольквиж кепысьыс?

г) Кодлӧн тайӧ еджыд чышъяныс?

д) Кодлӧн тайӧ лӧз платтьӧыс?

а) Со Настуклӧн олан жырйыс.

— Кодлӧн тайӧ кучик креслӧыс?

— Тайӧ кучик креслӧыс Настуклӧн.

— Кодлӧн тайӧ пызаныс?

— Тайӧ пызаныс Настуклӧн.

— Кодлӧн тайӧ улӧсыс?

— Тайӧ улӧсыс Настуклӧн.

б) Со Ӧньӧлӧн узьлан вежӧсыс.

— Кодлӧн тайӧ крӧватьыс?

— Тайӧ крӧватьыс Ӧньӧлӧн.

— Кодлӧн тайӧ шкапыс?

— Тайӧ шкапыс Ӧньӧлӧн.

— Кодлӧн тайӧ улӧсыс?

— Тайӧ улӧсыс Ӧньӧлӧн.

а) Тайӧ вокӧй.

Тайӧ кучик сапӧгыс воклӧн.

Тайӧ чуня кепысьыс воклӧн.

Тайӧ тасмаыс воклӧн.

б) Тайӧ чойӧй.

Тайӧ ковтаыс чойлӧн.

Тайӧ туплиыс чойлӧн.

Тайӧ пимиыс чойлӧн.

а) Мамлӧн эм ныв.

Ыджыд батьлӧн эм внук.

Внучкалӧн эм пӧль.

Воклӧн эм чой.

Челядьлӧн эм мам.

Батьлӧн эм пи.

б) Мамлӧн эмӧсь нывъяс да пиян.

Ыджыд батьлӧн эмӧсь внукъяс да внучкаяс.

Воклӧн эмӧсь чойяс.

в) Ваньӧлӧн абу вокыс.

Сылӧн эм ичӧт чой.

Катьӧлӧн абу чойыс.

Сылӧн эм ыджыд вок.

Васьӧлӧн ни чой, ни вок абу.

Алӧй ленточка

Менам вӧлі алӧй ленточка,
Воши сійӧ озъя тылаӧ.

Менам вӧлі гӧрд шӧвк ленточка,
Воши сійӧ пувъя ягӧ.

Менам вӧлі лӧз шӧвк ленточка,
Воши сійӧ чӧдъя раскӧ.

Менам вӧлі алӧй шӧвк ленточка,
Воши сійӧ озъя ягӧ.

Менам вӧлі виж шӧвк ленточка,
Воши сійӧ мырпома нюрӧ.

Менам вӧлі еджыд шӧвк ленточка,
Воши сійӧ ялаа ягӧ.

Менам вӧлі сьӧд шӧвк ленточка,
Воши сійӧ сьӧд вӧр шӧрӧ.

Менам вӧлі муса, муса друг,
Уси сійӧ война вылӧ.

Уна-ӧ ӧні кадыс?

Уна-ӧ кадыс? Кымын час?

Сизим час.

Сизим час да джын.

Сизим час да комын минут.

Сизим час да дас вит минут.

Сизим час да нелямын вит минут.

Дас вит минуттӧм кӧкъямыс.

✓ — Ӧні стӧч куим час.

✓ — Ме локта кӧкъямыс час гӧгӧр.

✓ — Ме локта удж вылысь сизим час бӧрын.

✓ — Ме уджала ӧкмыссянь витӧдз.

— Мый тэ вӧчан?

— Ме виччыся Ельӧӧс.

— Уна-ӧ кадыс?

— Сизим час нин.

— Аттьӧ.

Кора Тіянӧс Лидия Петруневалӧн концерт вылӧ.

— Кымынсянь концертыс?

— Концертыс заводитчӧ кӧкъямысын.

— А кор помасьӧ?

— Дасын. Дас бӧрын лоӧ дискотека.

— Гашкӧ, йӧктыштам «Шондібан»?

— Сёрнитчим!

✓ — Тӧлысь — эзысь, шонді — зарни.

✓ — Ветлы, шондібанӧй, няньла.

✓ — Шондібанӧй-олӧмӧй, том олӧмӧй, том гажӧй.

✓ — Шонді горулыс кӧ мисьтӧм, аски зэрас.

— Кытысь босьтчин?

Кытысь усин?

Некыдз эг виччысь, мый ми тані паныдасям.

Кытчӧ ӧні мӧдан?

— Ме талун лэбзя Сыктывкарӧ.

Ме тшӧкыда ветла юркарӧ удж кузя. Ӧні ме тэрмася аэропортӧ.

Уна-ӧ кадыс?

— Регыд лоӧ кык час.

Ме верма нуны тэнӧ сэтчӧ машинаӧн.

Ёрта-ёртлы век колӧ отсавны.

— Ме кӧсъя ньӧбны «Компьютерный мир» вузасянінысь техника.

— Выль модельяссӧ?

— Да. Ме аддзылі найӧс бӧръя выставка вылысь.

Налӧн компьютеръясыс медся бурӧсь.

И доныс абу зэв ыджыд.

— Компьютерыс колӧ уджаланінад али аслыд?

— Уджаланінӧ.

— Ме муна велӧдчыны 16.00. А тэ?

— Ме тшӧтш муна велӧдчыны 16.00.

— Я иду учиться в 16.00. А ты?

— Я тоже иду учиться в 16.00.

а) Ме локта гортӧ 6 час рытын. А тэ?

б) Ме воа удж вылӧ 8.50. А тэ?

в) Ме муна удж вылысь 17.15. А тэ?

г) Ме муна уджавны 8.30. А тэ?

д) Ме ветла вузасянінӧ 19.00. А тэ?

— Ме уджала ӧкмыссянь витӧдз. А тэ?

— Ме тшӧтш уджала ӧкмыссянь витӧдз.

а) Ме уджала 10-сянь 6-ӧдз. А тэ?

б) Ме уджала 8-сянь 4-ӧдз. А тэ?

в) Ме уджала 12-сянь 8-ӧдз. А тэ?

г) Ме уджала 11-сянь 7-ӧдз. А тэ?

д) Ме уджала 7-сянь 3-ӧдз. А тэ?

— Пажын кадыс дас куимсянь?

— Да, дас куимсянь.

а) Ми аддзысям вит часын?

б) Самолётыд лэбӧ куим часын?

в) Вузасяніныс воссьӧ кӧкъямыс часын?

г) Спектакльыс помасьӧ дас ӧти часын?

д) Концертыс заводитчӧ сизим часын?

Ӧні час. — Кор векджык пажнайтӧ Настук?

— Настук векджык пажнайтӧ часын.

а) Ӧні куим час. — Кор звӧнитас Ӧньӧ?

б) Ӧні квайт час. — Кор ті ужнайтанныд?

в) Ӧні кӧкъямыс час. — Кор заводитчас «Войтъяс» телепередача?

г) Ӧні ӧкмыс час. — Кор векджык локтӧ гортас Васьӧ?

д) Ӧні нёль час. — Кор заводитчӧ коми кывйысь урок?

— Ӧні куим час. Сійӧ локтас час мысти.

— Сійӧ локтас нёль часын?

а) Ӧні ӧкмыс час. Ме локта кык час мысти.

б) Ӧні кӧкъямыс час. Саньӧ мунас час мысти.

в) Ӧні квайт час. Поезд воас куим час мысти.

г) Ӧні вит час. Гӧсьтъяс локтасны час мысти.

д) Ӧні кык час. Ми локтам час мысти.

а) — Дыр-ӧ ті оланныд Комиын?

— Ми олам ӧкмыс во чӧж.

б) — Дыр-ӧ сійӧ сёрнитіс телефон пыр?

— Сійӧ сёрнитіс телефон пыр дас минут чӧж.

а) Минутын квайтымын секунда?

б) Лунын кызь нёль час?

в) Вежонын дас кык лун?

г) Тӧлысьын сизим лун?

д) Воын комын тӧлысь?
— Пиыд дыр вӧчис гортса уджсӧ?

— Пиӧй вӧчис гортса уджсӧ час чӧж.

— Мишӧ дыр оліс пӧль ордас?

— Пашӧ дыр вӧлі командировкаын?

— Сашӧ дыр шойччис саридз дорын?

— Гришӧ дыр висис?

— Ті важӧн гӧтрасинныд?

— Вит во сайын нин.

— Ті важӧн велӧданныд университетын?

— Ті важӧн оланныд Выльгортын?

— Ті важӧн уджаланныд редакцияын?

— Ті важӧн тӧдсаӧсь?

а) Войбыд зэрис.

б) Лунтыр лымъяліс.

в) Гожӧмбыд челядь вӧліны сиктын.

г) Тӧлысь чӧж ме вӧлі командировкаын.

д) Ми век олім карын.

Шондібанӧй-олӧмӧй да,
Том олӧмӧй, том гажӧй.

Том олӧмӧй, том гажӧй да,
Том пӧра коллялӧмӧй.

Том пӧра коллялӧмӧй да,
Дас квайт арӧс тыртӧмӧй.

Дас квайт арӧс тыртӧмӧй да,
Кызь арӧс виччысьӧмӧй.

Кызь арӧс виччысьӧмӧй да,
Том зонмӧс радейтӧмӧй.

Том зонмӧс радейтӧмӧй да,
Лямпа туй талялӧмӧй.

Лямпа туй талялӧмӧй да,
Лӧсас кузьта ветлӧмӧй.

Лӧсас кузьта ветлӧмӧй да,
Тувччигтырйи йӧктӧмӧй.

Тувччигтырйи йӧктӧмӧй да,
Йӧктігтырйи тувччӧмӧй.

Йӧктігтырйи тувччӧмӧй да,
Кытчӧ бара кольӧма?..

Кытчӧ бара кольӧма да,
Шондібанӧй-олӧмӧй?

Шондібанӧй-олӧмӧй да,
Том олӧмӧй, том гажӧй!

Нянь да сов!

Ӧньӧ завтракайтӧ

Ӧньӧ сёйӧ кольк

Ӧньӧ юӧ йӧв

Ӧньӧ пажнайтӧ

Ӧньӧ сёйӧ шыд

Ӧньӧ юа йӧла кофе

Ӧньӧ ужнайтӧ

Ӧньӧ сёйӧ картупель да чери

Ӧньӧ юӧ вотӧса ва

✓ — Шыд да рок — медбур вок.

✓ — Няня кынӧм век пӧт.

— Бур асыв! Сёяныд дась?

— Абу на. Рок пусьӧ.

— Ме ог кут сёйны роктӧ.

— Мыйла? Мый кутан сёйны?

— Ме кӧсъя нӧкъя рысь.

— Мый кутан юны?

— Йӧв.

— А кутшӧм нянь тэныд колӧ, сьӧд али еджыд?

— Меным колӧ небыд сьӧд нянь. Аттьӧ.

— Нянь да сов!

— Ме тшыгъялі.

Гашкӧ, сёянінӧ ветлам?

— Ог мун. Ме абу на тшыг.

Сёянінын сёрни:

— Меным, пӧжалуйста, яя салат, тасьті юква да пельмень нӧкйӧн.

Юны кута ырӧш.

Дона-ӧ сувтіс?

— Мынтӧй нелямын кӧкъямыс шайт.

— Меным колӧ нӧшта вилки, пурт да ыджыд пань.

Аттьӧ.

— Гашкӧ, кофе чашка юам?

Юигмоз эськӧ и сёрнитыштам.

— Позьӧ.

Кодкӧ радейтӧ чай юны, а кодкӧ — кофе.

— Кофесӧ Ті йӧлӧн юад?

— Йӧвтӧг.

— А, гашкӧ, «Олӧм вын» бальзам румка колӧ?

— Позьӧ. Ӧти румкатӧ позьӧ.

Ывлаас кынмышті неуна.

— Ме тшӧтш румкатӧ юа.

— Корам нӧшта кык румка.

Бальзамыд тай чӧскыд вӧлӧма.

— Ті тшӧкыда пажнайтанныд сёянінын?

— Сӧмын уджалан лунъясӧ.

Мукӧд луннас сёя гортын.

— Буракӧ, рытнас йӧзыс тан тыр.

Куш местаыс абу.

— Тадзисӧ тшӧкыдджыка овлӧ шойччан либӧ праздник лунъясӧ.

Чужан лун дырйи гажӧдчам гортын.

Кӧлысясям ресторанъясын.

Пӧшти быд семьяын тадзи.

— Ті меным казьтыштінныд козинъяс йылысь.

— Миянлы колӧ тэрмасьыштны.

Регыд став вузасяніныс кутас пӧдласьны.

— Уна-ӧ кадыс?

— Сизим час гӧгӧр.

— Ми бура коллялім кадсӧ.

— Бура шойччӧй туй водзад.

Неылын эм сауна да варччанін.

— Гижа адрессӧ. Аттьӧ юӧрысь.

— Став бурсӧ.

— Ме радейта юны маа чай. А тэ?

— Ме тшӧтш радейта юны маа чай.

а) Ме радейта юны ырӧш. А тэ?

б) Ме радейта сёйны риса рок. А тэ?

в) Ме радейта сёйны сола тшак. А тэ?

г) Ме радейта сёйны черинянь. А тэ?

д) Ме радейта сёйны йӧла кушман. А тэ?

— Тэ он радейт черинянь?

— Ог. Ме ог радейт черинянь.

а) Тэ он радейт чеснӧк?

б) Тэ он радейт сур?

в) Тэ он радейт сукар?

г) Тэ он радейт картупель?

д) Тэ он радейт калбас?

— Шыдыс пӧсь?

— Пӧсь.

а) Йӧлыс шома?

б) Кампетыс юмов?

в) Шаньгаыс небыд?

г) Лукыс курыд?

д) Няньыс чорыд?

— Яйыс кын?

— Абу кын.

а) Чериыс сола?

б) Шыдыс дуб?

в) Йӧлыс пуӧм?

г) Чипан колькйыс уль?

д) Рыська шаньгаыс чӧскыд?

Шыд век сёйӧны солӧн.

Шыд оз сёйны совтӧг.

— Тэ роксӧ сёян сакартӧг?

— Да. Ме роксӧ сёя сакартӧг.

а) Тэ шыдсӧ сёян няньтӧг?

б) Тэ роксӧ сёян варенньӧтӧг?

в) Тэ котлетсӧ сёян картупельтӧг?

г) Тэ рысьсӧ сёян нӧктӧг?

д) Тэ чайсӧ юан йӧвтӧг?

— Сійӧ сёйӧ юквасӧ вилкиӧн?

— Оз. Сійӧ оз сёй юквасӧ вилкиӧн.

а) Сійӧ сёйӧ няньсӧ йӧлӧн?

б) Сійӧ сёйӧ пельменьсӧ нӧкйӧн?

в) Сійӧ сёйӧ шыдсӧ вилкиӧн?

г) Сійӧ сёйӧ тшаксӧ выйӧн?

д) Сійӧ сёйӧ черисӧ паньӧн?

Чужан лунӧн!

Настук вӧччис

Настук ветліс шырсянінӧ

Настук ньӧбис козин да дзоридз

Настук чолӧмаліс ыджыд мамсӧ

Настук кутліс сійӧс

Настук чӧсмасьыштіс

Настук сьылыштіс

Настук йӧктыштіс

✓ — Чужан лунӧн!
✓ — Чолӧмала Тіянӧс чужан лунӧн!
✓ — Чолӧмала праздникӧн!
✓ — Выль воӧн!
✓ — Рӧштвоӧн!

✓ — Сиа Тіянлы

— Пӧжасин?

— Да, ньӧби торт.

Муна гӧститны рӧдвуж ордӧ.

— Кутшӧм гаж вылӧ мӧдӧдчин?

— Ыджыд мамлӧн чужан лун.

— Гӧститігад коскӧ оз кучкы.

— Шойччы да шонтысь, рочаканьӧй.

— Чолӧмала тэнӧ, муса ыджыд мамӧй, чужан лунӧн.

Кузь нэм да бур шуд!

— Матыстчы пызанлань, Настук.

— Первой колӧ киӧс мыськыны.

Мыйта чӧскыдсӧ дасьтӧмыд!

— Тэ ӧд миян чӧскыд вома.

Бобӧ, пуксьы мекӧд орччӧн.

Чӧсмась. Видлы йӧлӧн пражитӧм черисӧ.

— Ме черитӧ ог кӧсйы.

— Дивӧ тай! Кӧть сола выйчерисӧ видлы.

— Меным сола тшак нӧкйӧн колӧ.

Сэтшӧм чӧскыд, мый дульваыд петӧ.

— Ми сёям, медым овны, а ог олӧй, медым сёйны.

— Вайӧй комиӧн сьылыштам.

«Маръямоль» сьыланкывсӧ ставӧн тӧдӧны?

Да и йӧктыштам тшӧтш.

— Тӧдан, мый ме ог вермы терпитны командировка дырйи?

— Тэныд лёк овлӧ самолёт пуксигӧн?

— Тэ эн гӧгӧрво менӧ.

Ме терпитны ог вермы довъявны вузасянінъясті.

— Коді нӧ тшӧктӧ?

— Некод эськӧ да.

Кокӧй тай ачыс нуӧ.

— Ставсӧ ӧд позьӧ ньӧбны аслад карын.

— Ме ӧд сёрнита козинъяс йылысь.

Тэ, гашкӧ, тшӧтш мекӧд вузасянінӧ ветлан?

Эштан он?

— Ме кӧсйыси ӧти морткӧд аддзысьлыны.

Ог кӧсйы сёрмыны.

— Кодкӧдкӧ аддзӧдчыны?

Сідзкӧ, бура колляв кадтӧ.

— Тэ тшӧтш.

Рытнас аддзысям.

— Висьталӧй, пӧжалуйста, кыдзи воӧдчыны «Козинъяс» вузасянінӧдз?

— Ті абу татчӧс?

— Ме сӧмын войдорлун на вои татчӧ.

— Мунӧй неуна водзӧджык.

Сэсся вуджӧй туйсӧ.

Кежӧй шуйгавылас.

Сэні пельӧсас и сулалӧ вузасяніныд.

— Ме чайта, мый воша.

— Верма колльӧдны Тіянӧс.

— Эштанныд кӧ эськӧ, бур лоӧ.

— Эшта. Дерт, колльӧда.

— Ті зэв бура сёрнитанныд комиӧн и рочӧн.

— Збыльысь?

— Ме эськӧ тадзи жӧ кӧсйи сёрнитны комиӧн.

Ті, буракӧ, сёрнитанныд кутшӧмкӧ диалект вылын?

Ме ог ставсӧ велав.

Кора сёрнитны надзӧнджык.

— Ме кута сёрнитны надзӧнджык.

Ті тӧданныд коми кывпесанъяс?

— Мый сэтшӧмыс?

— Кывзӧй:

Пӧчӧлы пӧльӧ
Вӧчӧма гӧлик.
Пӧльӧлы пӧчӧ
Вӧчӧма сӧчӧн.

— Кора Тіянӧс отсавны меным.

— Мыйын колӧ отсӧгыс?

— Гӧтырлӧн регыд чужан лун.

Меным колӧ бӧрйыны козин, но ог тӧд кутшӧмӧс.

— Дерт, отсала.

Ньӧбӧй мича серпаса небӧг и сувениръяс.

Позьӧ козьнавны пуысь либӧ кучикысь вӧчӧмтор.

— Гӧтырӧйлы воас сьӧлӧм вылас пуысь вӧчӧм тайӧ дозмукыс.

Ыджыд аттьӧ.

— Бур лун! Тіянлы отсавны?

— Ме кӧсъя козьнавны радейтана нывлы мичмӧдчантор.

— Сылы кымын арӧс?

— Надюклы 20 арӧс.

Ме, чайта, сылы воас сьӧлӧм вылас тайӧ эзысь чусіыс да чунькытшыс.

— А, гашкӧ, зарни чусі да чунькытш видзӧдланныд?

— Найӧ зэв мичаӧсь.

Босьта мӧдысь. Аттьӧ.

— Аттьӧ ньӧбӧмысь!

✓ — Кытчӧ тэ мунан?

— Ме муна пӧль ордӧ.

✓ — Кытчӧ ті мунанныд?

— Ми мунам ыджыд бать ордӧ.

✓ — Кытчӧ тэ мунан?

— Ме муна гӧститны нывъёрт ордӧ.

— Ті ветланныд аски вок ордӧ?

— Да, ми ветлам аски вок ордӧ.

а) Тэ ветлан асывнас бать ордӧ?

б) Найӧ ветласны рытнас пӧч ордӧ?

в) Ті мунанныд гожӧмнас рӧдвуж ордӧ?

г) Ми кежалам луннас тэ ордӧ?

д) Ті пыранныд ӧні сы ордӧ?

— Кытчӧ мунӧ Мишӧ?

— Ёрт ордӧ.

— Кытчӧ мунӧ Машӧ?

— Кытчӧ ті мунанныд Сашӧкӧд?

— Кытчӧ найӧ мунӧны Пашакӧд?

— Кытчӧ тэ мунан Дашӧкӧд?

— Кытчӧ сійӧ мунӧ Гришакӧд?

— Кӧні вӧлі Митрей?

— Нывъёрт ордын.

— Кӧні вӧлі верӧспу?

— Кӧні вӧлі зять?

— Кӧні вӧлі монь?

— Кӧні вӧлі айка?

— Кӧні вӧлі ныв?

— Тэ куим тӧлысь чӧж олін пи ордын?

— Да. Ме олі пи ордын куим тӧлысь чӧж.

а) Ті во чӧж олінныд энька-айка ордын?

б) Тэ кык вежон чӧж вӧлін бать-мам ордын?

в) Тэ лунтыр гӧститін тьӧща ордын?

г) Ті войбыд гуляйтінныд ёрт ордын?

д) Тэ тӧлысь чӧж олін чой-вок ордын?

Поводдя йылысь сёрни.

✓ — Кутшӧм талун поводдяыс?
✓ — Шоныд али кӧдзыд?

✓ — Меным кӧдзыд.
✓ — Кокӧй кынмӧ.
✓ — Киӧй кынмӧ.

— Ӧшиньсӧ восьта?

Тані зэв жар.

— Ме думысь, лоӧ вывті шума.

— Ӧшиньыс видзӧдӧ йӧрас.

Тані зэв лӧнь.

— Но восьт, колӧкӧ.

— Туй морт керкаыс тай паркын вӧлӧма.

Видзӧдлы ӧшиньӧ.

— Тані тай зэв гажа да мича.

А сынӧдыс кутшӧм!

Гӧгӧр быдмӧ дзоридз.

И юыс со неылын.

Рестораныс восьса нин?

— Да, дерт жӧ.

Сійӧ мӧд судтаас, шуйгавылас.

— Тэныд письмӧ воӧма.

— Кодсянь?

— Тӧдмав.

— Кыськӧ ылысь али татысь?

— А тэ кыдзи чайтан?

Буракӧ, абу заказнӧй.

— А тэ збыль шуан, мый сійӧ меным?

— Збыльысь.

— Кӧні письмӧӧй?

Кӧсъя лыддьыны сійӧс.

Тайӧ гижӧдторйыс миян тӧдсаяссянь.

Найӧ пыралӧмаӧсь миян ордӧ, медым корны гӧститны.

Жаль, мый ми эг аддзысьлӧй.

— А, гашкӧ, пыраласны на?

— Найӧ кӧсйӧмаӧсь пыравны квайт час гӧгӧр.

— Зэв бур! Кутшӧм шань йӧз.

— Ме чайта, мый ми накӧд лӧсялам.

Ме думысь, став комиыс шаньӧсь.

Найӧ гӧсьтыдлы кужӧны пызантӧ лӧсьӧдны.

Ме эськӧ кӧсъя мыйкӧ налы козьнавны.

Гашкӧ, козьналам тайӧ Бурдин сьылысьлысь дисксӧ?

— Бур мӧвп!

— Тӧдан мый?

Ме сэтшӧма мудзи тайӧ котралӧмсьыс.

— Ме тшӧтш.

— Но меным колӧ на пошта вылӧ ветлыны.

Кӧсъя посылка мӧдӧдны.

— А ме кӧсъя ньӧбны конвертъяс да содтӧд открыткаяс.

— Открыткаястӧ гижин нин?

А посылкатӧ чукӧртін?

— Мыйла юасян?

— Прӧста кӧсъя тӧдмавны.

— Шунытӧ кокни, а вӧчнытӧ сьӧкыд.

Вай ӧтлаын чукӧртам.

— Виччысь!

Эн уськӧд сійӧс джоджас!

Чашкаыс вермас жугавны.

— Экма! Удитіс усьны!

Но и мед, тайӧ шуд вылам.

— Сідзкӧ ачыд и чукӧрт торпыригсӧ.

Менам юрӧй нин кутіс бергавны.

— Тэ помнитан поштасьыс пӧльсӧ?

Сійӧ юаліс: «Меным письмӧ эм?»

«Кутшӧм овныд?» — юалӧны сылысь.

«Конверт вылас ӧд гижӧма», — вочавидзис пӧль.

— Тырмас сӧрнытӧ.

— Сьӧкыд посылкаыд?

— Ме бара ог тӧд.

Вай мӧдӧдчам нин пошта вылад.

— А сэсся кытчӧ?

— Менам эм дум ветлыны вӧрӧ, шойччыштны.

Поводдяыс тай зэв мича.

— Ывлаын шоныд?

— Да. Ывлаын шоныд.

а) Тані ыркыд?

б) Сэні пемыд?

в) Сылы жар?

г) Тэныд кӧдзыд?

д) Талун шондіа?

— Ывлаын кӧдзыд?

— Абу. Ывлаын абу кӧдзыд.

а) Талун шондіа?

б) Тані пемыд?

в) Сэні ыркыд?

г) Сылы кӧдзыд?

д) Тэныд жар?

— Тӧрыт вӧлі кутшӧм поводдя?

— Шондіа.

— Войдӧрлун вӧлі кутшӧм поводдя?
— Аски лоӧ кутшӧм поводдя?
— Тӧрыт вӧлі кутшӧм поводдя?
— Аскомысь лоӧ кутшӧм поводдя?
— Талун лоӧ кутшӧм поводдя?

— Пекничаӧ лоӧ ыркыд?

— Да. Пекничаӧ лоӧ ыркыд.

а) Выльлунӧ зэрис?

б) Субӧтаӧ лымъяліс?

в) Вежалунӧ вӧлі зэв лӧсьыд поводдя?

г) Середаӧ лоӧ кӧдзыд?

д) Воторникӧ вӧлі зэра поводя.

— Гожӧмнас лоӧ кӧдзыд?

— Оз ло кӧдзыд.

а) Тӧвнас лоӧ шоныд?

б) Арнас лоӧ жар?

в) Тулыснас лоӧ кӧдзыд?

г) Войнас лоӧ шондіа?

д) Рытнас лоӧ ыркыд?

Ичӧт сиктӧй, олан гажӧй,
Мича тэнад чужӧмбан.
Эжва юӧй, парма вӧрӧй,
Чужанінӧй менам тан.

Ой, ой, шоныд вой,
Мусаяслӧн небыд сой.
Шондібанӧй, олӧманӧй,
Зарни югӧръястӧ кой.

Джуджыд мыльк и гажа нӧрыс,
Чоййыв, чуркйыв, катыдпом.
Чӧдъя керӧс ягӧ корас,
Вотчӧ сэні дзор и том.

Мен кӧть ветымынӧд арӧс,
Чожа восьлала, ог пов.
Чужан муысь эг мун карӧ,
Сиктын медся кыпыд лов.

Муса верӧс, зумыд пиян,
Статя моньяс, ставыс бур.
Чужан муын шудыс миян,
Сэсся некытысь оз сюр.

Видза корам!

✓ — Позьӧ юавны?

✓ — Пӧжалуйста!

✓ — Ен могысь!

— Позьӧ юавны?

— Кывза Тіянӧс.

Мый кӧсъянныд тӧдмавны?

— Меным колӧ ӧти местаа номер.

Кӧні Ті оланныд?

Кор да кӧні Ті чужлінныд?

— Чужи, быдми сьӧд вӧр шӧрын,

Деревняысь петі.

Новлі чорыд сера дӧрӧм,

Визя гач да кӧті.

— Мый нӧ Ті татчӧ кывбуръяс лыддьыны воинныд?

— Кор Ті воинныд?

— Ме вои тӧрыт.

— Тӧрыт?

Но тӧрыт миян ни ӧти прӧст места эз вӧв.

Талун абу жӧ.

— А меным оз и ков некутшӧм номер.

— Мый нӧ эськӧ сэки колӧ?

— Кывзӧй менӧ.

— Кывза.

— Ме вои тӧрыт.

— Бур, водзӧ висьталӧй.

— Та бӧрын ме кайи номерӧ.

Мысси душ улын.

Дас час рытын воді узьны.

— А меным нӧ таӧдз кутшӧм делӧ?

— Вайӧ ме мӧвпӧс помала.

Кӧкъямыс час асылын ме чеччи.

Кӧкъямыс час да джынйын бритчи.

Да, дзик тадзи и вӧлі ставыс.

— Но и мый сэсся?

Ті мыйкӧ гӧгралад, а помавны он вермӧй.

— Сэсся ме лэччи ресторанӧ.

Сёйи сэні.

— Сэні мыйкӧ лоис?

— Сёйны ме босьті риса рок, вый да йӧв.

— Чӧскыда вердісны?

— Эз, меным эз кажитчы.

— Ме вӧлі кӧсъя петавны ывлаӧ ыркӧдчыштны.

— Но и мый?

Мыйла Ті энӧ петӧй?

— Меным вӧлі колӧ зонтик, и ме кайи номерӧ.

Мый ме сэтысь аддзи!

— И мый Ті сэтысь аддзинныд?

— Менам номерын вӧлі нывбаба.

— Том али пӧрысь?

— Нывбабалы сы мында арӧс, кутшӧм сійӧ чужӧм вылас.

Аймортлы сы мында арӧс, мыйта сыын вынйӧрыс.

— Мый вӧлі вӧчӧ нывбаба?

— Сійӧ вӧлі видзӧдӧ жыр пытшкӧсӧс.

Бергӧдлӧ ваннӧйын кранъяссӧ.

Видлалӧ крӧвать вылысь узьлан кӧлуйсӧ, юрлӧссӧ да шебрассӧ.

— А ӧні кӧні сійӧ?

— Со сійӧ.

— Ті инданныд тайӧ нывбаба вылас?

— Да. Сійӧ и вӧлі пырӧма менам номерӧ.

— Но ӧд сійӧ — миян туй морт керкаса директор.

— Ті звӧнитлінныд?

— Да.

— Мыйӧн отсавны верма?

— Телевизорӧй жугаліс.

— Мый нӧ сыкӧд лоис?

— Оз тай тыдав-а.

Телевизорыд орчча вежӧсас.

Пырӧй татчӧ, пӧжалуйста.

Бисӧ ӧзта?

— Позьӧ, ме видла?

Кыдзи?!

Да уджалӧ жӧ сійӧ!

Сӧмын колӧ таті вӧрзьӧдны.

А индӧдыс Тіян абу ӧмӧй?

— Эм. Со пызан вылас куйлӧ.

— Ме муна удж вылӧ 8 часын. А тэ?

— Ме тшӧтш муна удж вылӧ 8 часын.

а) Ме локта удж вылысь 6 часын. А тэ?

б) Ме удж вылын 9-сянь 5-ӧдз. А тэ?

в) Ми олам Куратов улича вылын. А ті?

г) Найӧ велӧдчӧны коми кыв курс вылын. А ті?

д) Ми ветлам рынокӧ. А ті?

✓ — Кайны вӧрӧ.

✓ — Кайны гортӧ ю дорысь.

✓ — Кайны поскӧд.

✓ — Лэччыны ва дорӧ.

✓ — Лэччыны вӧрысь гортӧ.

✓ — Лэччыны карӧ.

— Ме лэччыла карӧ вежалунӧ. А тэ?

— Ме тшӧтш лэччыла карӧ вежалунӧ.

а) Суботаӧ ме лэччыла Кӧрткерӧсӧ. А тэ?

б) Выльлунӧ ме лэччыла Айкатылаӧ. А тэ?

в) Пекничаӧ ме лэччыла Шойнатыӧ. А тэ?

г) Воторникӧ ме лэччыла Сыктывкарӧ. А тэ?

д) Середаӧ ме лэччыла Визябӧжӧ. А тэ?

— Шойччанлунӧ тэ каян вӧрӧ?

— Ог. Ме ог кай вӧрӧ.

а) Аскомысь тэ каян сиктӧ?

б) Аски тэ каян Кулӧмдінӧ?

в) Асывнас тэ каян Одыбӧ?

г) Луннас тэ каян грездӧ?

д) Рытнас тэ каян посёлокӧ?

— Пиӧй, пиӧй, чеччы, чеччы!

— Кӧть ӧд чечча, ог жӧ мыссьы.

— Пиӧй, пиӧй, мыссьы, мыссьы!

— Кӧть ӧд мысся, ог жӧ пасьтась.

— Пиӧй, пиӧй, пасьтась, пасьтась!

— Кӧть ӧд пасьтася, ог жӧ кӧмась.

— Пиӧй, пиӧй, кӧмась, кӧмась!

— Кӧть ӧд кӧмася, ог жӧ мун.

— Пиӧй, пиӧй, мун, мун!

— Кӧть ӧд муна, ог жӧ уджав.

Ло дзоньвидзаӧн!

— Тэ он-ӧ вись?

— Менам висьӧ юрӧй.

Менӧ кызӧдӧ да несйӧдлӧ.

— Тэ, буракӧ, тӧрыт варччанінад кынмӧмыд.

— Гашкӧ, сэні. Гашкӧ, ывлаын.

— Талун удж вылад эн мун.

— Кор бурдӧдчысьӧс.

— Кора. Тэ вод да мерайт температуратӧ.

Тӧждысь аслад дзоньвидзалун вӧсна.

— Мый вӧзйис бурдӧдчысьыд?

— Колӧ пӧ шонтӧм йӧв унджык юны.

Либӧ юны ӧмидз варенньӧа чай.

— Кутшӧмкӧ лекарство колӧ ньӧбны аптекаысь?

— Колӧ. Витамин да антигриппин куимысь лун колӧ юны.

— А укол колӧ вӧчны?

— Оз. Ог на сэтшӧм чорыда вись.

— Ме ветла аптекаӧ.

А тэ синтӧ кунь да узь.

— Чӧскыд ун да бур вӧт!

— Менам висьӧ горшӧй. А тэнад?

— Менам тшӧтш висьӧ горшӧй.

а) Менам висьӧ коскӧй. А тэнад?

б) Менам висьӧ мышкӧй. А тэнад?

в) Менам висьӧ кынӧмӧй. А тэнад?

г) Менам висьӧ юрӧй. А тэнад?

д) Менам висьӧ пельпомӧд А тэнад?

— Тэнад висьӧ пельыд?

— Оз. Менам некыті оз вись.

а) Тэнад висьӧ пидзӧсыд?

б) Тэнад висьӧ гырддзаыд?

в) Тэнад висьӧ чуньыд?

г) Тэнад висьӧ кокыд?

д) Тэнад висьӧ киыд?

▸ куран ки

▸ кын ки

▸ нӧш юр

▸ веськыд сювъя

▸ горш косьмӧ

▸ кынӧм сюмалӧ

▸ пель сьӧдмӧдны

▸ пель сайӧ сюркнявны

▸ кыккирудз пукавны

Ме пывся

Тэ пывсян

Сійӧ пывсяс

Ми пывсям

Ті пывсянныд

Найӧ пывсясны

— Сійӧ велӧдас коми кыв?

— Да. Сійӧ велӧдас коми кыв.

а) Анна Штайн велӧдас коми кыв?

б) Ренат Хайруллин велӧдас коми кыв?

в) Марите Зариня велӧдас коми кыв?

г) Юрий Росляк велӧдас коми кыв?

д) Сара Пискун велӧдас коми кыв?

Батиев ӧксай

Батиева ӧксань

Пыдди пуктана ... !
Дона ёрт!
Дона ёртъяс!
Видза олан!
Видза оланныд!
Олан-вылан!
Олан-выланныд!
Бур асыв!
Бур лун!
Бур рыт!
Чолӧм!
Вот тэныд и на!
Радпырысь корам! Видза корам! Видза локтӧй!
Зэв нимкодь ставныдкӧд тӧдмасьны.
Зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны.
Меным зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны!
Нимкодь Тіянкӧд тӧдмасьны.
Ме кӧсъя тӧдмӧдны тіянӧс ёртъяскӧд.
Позьӧ кӧ, ме ачым висьтася.
Бур вой!
Бур туй!
Мунысьлы туй!
Лоӧй шудаӧн!
Мед тэнӧ ен видзас!
Став бурсӧ!
Аддзысьлытӧдз!
Видзаӧн коль!
Видзаӧн кольӧй!
Висьталӧй чолӧм ... !
Висьталӧй быдӧнлы чолӧм!
Выльысь аддзысьлытӧдз!
Выльысь волӧй!
Ыджыд аттьӧ!
Бур кыв вылад аттьӧ!
Сьӧлӧмсянь аттьӧ!
Сьӧлӧмсянь аттьӧавны!

Нинӧмысь аттьӧавны.

Ен могысь!

Позьӧ корны тіянӧс ... ?

Кора пырны.
Кора пуксьыны.
Волӧй миянӧ нӧшта.
Эн вунӧдӧй миянӧс. Пыралӧй тшӧкыдджыка.

Ме сӧглас.
Да, тадз и эм.
Ме пайысь ӧткодь.
Ме ті дор сулала.
Зэв бур! Зэв лӧсьыд!
Нимкодьпырысь!
Кыв шутӧг!
Сідз и эм
Дзик збыль!
Ог, аттьӧ.
Кора прӧща, но ме абу сӧглас.
Кора прӧща, но ме мӧд ног думайта.
Жаль, но ме ог вермы.
Ме ог кӧсйы.
Кора прӧща, но ме ог эшты.
Тайӧ абу тадзи.
Эн лысьт!
Меным зэв жаль.
Меным шог.
Ме шогӧ уси.
Ме тіянкӧд тшӧтш шогся.
Энӧ дивитӧй.
Кора прӧща.
Энӧ скӧралӧй.

Чолӧмала Тіянӧс чужан лунӧн.
Чолӧмала праздникӧн!
Чужан лунӧн!
Выль воӧн!

Войяс руаӧсь.
Нывъяс мичаӧсь.
Челядь вежӧраӧсь.
Ми олам керкаын.
Кӧч пырис толаӧ.
Ош пырӧ юас.
сёрнитны гораа.
серпасавны мичаа.

ВИДЗА ОЛАН, КОМИ КЫВ!

<Цыпанов Е. А. @ Видза олан, коми кыв! : велӧдан гижӧд // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 30-279.>

Видза олан!
Видза оланныд!
Бур асыв!
Бур лун!
Бур рыт!
Бур вой!

— Бур вылӧ!

— Аттьӧ тіянлы!

— Бур вылӧ!

— Кыдзи олан? Кыдзи оланныд?

— Бура! Зэв бура!

— Олам-вылам!

— Сідз-тадз. Лун да вой.

— Омӧля. Лёка.

1) Вои керкаад.
2) Войяс руаӧсь.
3) Зонъяс вежӧраӧсь.
4) Нуа керкаӧ пес.
5) Тар лэбӧ толаысь.
6) Гораа пуӧ тшайник.
7) Гиж мичаа.
8) Олӧй гажаа.
9) Чериыс лыӧсь.
10) Керкаыс лыаысь.
11) Ваняӧс, Ленаӧс суам.

1. Гожӧмыд уджалӧ тӧвлы, а тӧлыд — гожӧмлы.

2. Дыш вӧвлӧн сийӧсыс пыр дойдӧ.

3. Паччӧрад куйлігӧн гӧгйыд оз вӧрзьывлы.

кодзула вой

ме кыла

ме ола

лым сылӧ

1. Винёв пуыд дзуртӧ да олӧ.

2. Ыджыд мыджӧд джыджыд вуджис,
Джуджыд кӧджын джыджлӧн поз.
Джыджыд гыджгӧ — ыджыд уджыс,
Джыджлы уджавтӧг оз позь.

Катша китшкӧ,
Нитшкысь нетшкӧ
Тшӧгӧм тшак.
Тшаклӧн тшыкӧма нин пытшкыс,
Тшыкӧм тшакыд век на тшап.

1) Ми сёрнитам коми кывйӧн.

2) То тэнад понмыд.

3) Талун Ваня понтӧм.

4) Ӧшкыс буксӧ: «Мму-у!»

5) Колӧ аски видзны ӧшсӧ.
Тайӧ дядьӧыс уска и тошка, а этайӧ дядьӧыс устӧм и тоштӧм.
Лымйыс усьӧ, колӧ весавны лымсӧ.
Зонмыс шуӧ: — Менам унмӧй локтӧ.
Понмыслӧн висьӧ синмыс.
Сьӧмӧй зептын, ваыс гӧптын.

Тайӧ небӧг.

Тайӧ школа.

Тайӧ керка.

Тайӧ улӧс, а тайӧ пызан.

Тайӧ пызан, а сійӧ улӧс.

Тайӧ керка, а сійӧ вичко.

Тайӧ нывка, а сійӧ зонка.

Тайӧ ныв, а сійӧ зон.

Тані зонка, а сэні нывка.

Сэні университет, а тані универмаг.

Тані челядь, а сэні ай-мам.

Тані Сыктывкар, а сэні Эжва.

Тані ӧдзӧс, а сэні ӧшинь.

Ваньӧ сэні, а Машук тані.

Вася тані абу, сійӧ сэні.

Тані эм улӧс, пызан, дӧска.

Тані эм школа, парк.

Тані эм керка.

Тані керкаыс абу.

Тані библиотекаыс абу, тані школа эм.

Тані вичкоыс абу.

Тан небӧгыс абу.

Ӧньӧыс студент.

Сэн небӧгыс абу.

Тайӧ зонка. Тайӧ зонкаяс.

Тайӧ нывка. Тайӧ нывкаяс.

Тані керка. Сэні керкаяс.

Тайӧ сикт.

Тані пу. Сэні пуяс.

Тайӧ вӧр.

Тані студентъяс, а сэні велӧдчысьяс.

Валя да Ӧрин — чойяс, а Ваньӧ да Микол — вокъяс.

Ирина Петровна да Василий Ильич — велӧдысьяс.

Тані понпиян, а сэні каньпиян.

Ме — велӧдысь, а сійӧ велӧдчысь.

Ме тшӧтш велӧдчысь.

Тайӧ зон. Сійӧ студент.

Тэ вӧралысь.

Сійӧ шопер.

Ми вузасьысьяс.

Ті челядь.

Найӧ том йӧз.

Ми велӧдчысьяс, а найӧ студентъяс.

Ваня да Ӧльӧ — зонкаяс. Найӧ вокъяс.

Тайӧ Петыр, сійӧ студент.

Коді тэ? Ме велӧдысь.

Код сійӧ? Сійӧ нывка.

Мый тайӧ? Тайӧ пызан.

Мый сэні эм? Сэні эм пызан, ӧдзӧс, ӧшинь.

Кодъяс ті?

Ми студентъяс.

А кодъяс найӧ? Найӧ челядь

Валентина Ивановна — Ивӧлӧн мамыс.

Веня дядь — Мишлӧн да Гришлӧн айыс.

Кодлӧн эм «Коми нэм» небӧг? — Анялӧн сійӧ эм.

Лена — Миколлӧн чой.

Сыктывкар — Коми мулӧн юркар.

Москва — Россиялӧн юркар.

Кодлӧн эм «Комиа-роча кывкуд»?

— Шахов Ваньлӧн сійӧ эм.

Кодъяслӧн эм тетрадьяс? — Васялӧн да Витялӧн эм.

Югова Валялӧн батьыс — шопер, а Есев Митрейлӧн веськӧдлысь.

Менам эмӧсь каньпиян.

Ваньӧ да Ӧньӧ – тэнад ёртъясыд.

Сылӧн нимыс Валер.

Миян школа абу тані, сійӧ сэн.

Тайӧ тіян школа, тайӧ тіян класс.

Менам нимӧй Микол, тэнад — Ӧльӧ, а сылӧн – Елен.

Ӧтик-мӧтик,
Кык-мык,
Куим-муим,
Нёль-моль,
Вит-мит,
Квайт-шайт,
Сизим-мизим,
Кӧкъямыс-мӧкъямыс,
Ӧкмыс-мӧкмыс,
Дас-пас.

Тайӧ миян класс

– Ванюк, вай висьтав да петкӧдлы, мый эм тіян классын?

– Тайӧ миян класс. Миян классын эм ӧкмыс пызан, ӧти дӧска, уна улӧс. Тайӧ пызаныс велӧдысьлӧн, а сійӧ пызанъясыс миян. Тані, классын, эм тшӧтш квайт шкап, куим джадж, нёль ӧшинь, ӧти ӧдзӧс, йирк да джодж. Пызанъяс вылын эм ручкаяс, небӧгъяс, кывкудъяс, тетрадьяс да карандашъяс. Джоджын эм уна ёг. Тайӧ ёгыс миян. Велӧдысьлӧн пызан вылын эм журнал, кык мел, куим небӧг да ветьӧк. Ӧні тані велӧдысьыс абу, челядь тшӧтш абу.

Тӧдмасьӧй!

Мый тэнад нимыд?

Мый тэнад овыд?

Мый тэнад вичыд?

Зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны!

Аттьӧ! Ыджыд аттьӧ!

Энӧ дивитӧй! Прӧшша кора!

Бур вылӧ!

Вай тӧдмасям!

— Чолӧм!

— Видза оланныд!

— Вай тӧдмасям! Мый тэнад нимыд?

— Петыр. А тэнад мый нимыд?

— Анна. А коді тэ?

— Ме студент, а тэ коді?

— Ме тшӧтш студент.

— Вот и бур, ӧні ми тӧдсаӧсь! Но аддзысьлытӧдз!

— Видза колян, Петыр.

— Чолӧм! Вай тӧдмасям! Коді тэ?

— Ме Юрий, Сыктывкарын олысь.

— А мый тэнад овыд? — Кинев, а тэнад мый ним-овыд? Коді тэ?

— Ме – Зоя Расова, ме вузасьысь.

— Но видза колян, Зоя.

— Висьтав, мый тайӧ тані? Кӧні Сыктывкарын почтамт?

— Тані Сыктывкарса канму университет, а сэні шӧр пошта.

— А мый сэні?

— Сэні Киров нима парк да Сыктыв ю.

— Ыджыд аттьӧ!

— Видза оланныд!

— Бур лун! Вай тӧдмасям. Ме Петыр. А ті кодъяс?

— Ми студентъяс. Ме Лена, тайӧ Виктор, а сійӧ Валя.

— А кодъяс найӧ?

— Найӧ том йӧз. Велӧдчысьяс. А коді тэ?

— Ме тшӧтш студент. Со ми и тӧдсаӧсь. Но видза колянныд!

— Аддзысьлытӧдз!

Петырлӧн семъя

Тайӧ Петыр. Сійӧ зон, студент. Тайӧ Петырлӧн керкаыс. А тайӧ Петырлӧн ай-мамыс, чойясыс да вокыс. Петырлӧн эм кык чой да ӧти вок. Сылӧн чойясыс Даша да Аня, найӧ школаын велӧдчысъяс на. Петырлӧн эм тшӧтш Ваньӧ вок. Петырлӧн вокыс шопер. Ваньӧлӧн эм нин ас семъя: гӧтыр да ӧти кага. Кагаыс налӧн нывка, нимыс сылӧн Машӧ.

Петырлӧн да Ваньӧлӧн, Дашалӧн да Анялӧн эм ай-мам. Мамыслӧн нимыс Маръя, вичыс Егоровна, сійӧ велӧдысь. Айыслӧн нимыс — Иван, вичыс сылӧн Ильич. Сійӧ веськӧдлысь, экономист. Найӧ гозъя: верӧс да гӧтыр. Петя, Ваня, Аня, Даша — Маръя Егоровналӧн да Иван Ильичлӧн челядь. Овыс налӧн ӧти, найӧ Пуртовъяс.

1) Петырыс коді? 2) Ваньӧыс коді? 3) Кодъяс Даша да Аня? 4) Кодъяслӧн эм челядь? 5) Кодъяс Маръя Егоровна да Иван Ильич? 6) Кодъяс эмӧсь Петырлӧн? 7) Мый налӧн овыс? 8) Мый пасйӧ пуртыс коми кывйын?

1) Ме пусьысь.

2) Сійӧ веськӧдлысь.

3) Тэ гижысь.

4) Зонка велӧдчысь.

5) Чой вурсьысь.

6) Тэ студент.

7) Ме артист.

8) Сійӧ пи.

9) Пи студент.

10) Сійӧ вузасьысь.

1) Валя Ивановаыс коді?

2) Егор Ивановичыс коді?

3) Кодъяс Валя да Надя?

4) Кодъяс челядьлӧн ай-мамыс?

5) Кодъяс Иван Ильич да Валентина Ивановна?

6) Кодъяс Лыско да Буско?

7) Кодъяс Ванюк да Васюк?

8) Кодъяс Ефим Шифрин да Олег Попов?

9) Кодъяс Ыджыд Петыр да Лёк Иван?

1) Керка сэні.

2) Студент Иванов тані.

3) Драма театр сэні.

4) Пызан тані, ӧшинь сэні.

5) Тайӧ каньпиян, а найӧ понпиян.

6) Сэні вичко, а тані школа.

7) Валя Кузьпелевалӧн пиыс сэні.

Ме велӧдча и уджала.

Тэ ӧні шойччан, пукалан.

Ваня талун уджалӧ.

Ми гӧгӧрвоам и сёрнитам комиӧн.

Ми гижам да лыддьысям.

Ті тшӧтш гижанныд.

Найӧ ставныс узьӧны.

Ме ола Сыктывкарын.

Тэ олан Кӧрткерӧсын.

Катя олӧ да уджалӧ Вӧркутаын.

Ми олам Коми муын.

Ті велӧдчанныд видз-му овмӧс техникумын.

Челядь шойччӧны Киров нима паркын.

Попов Вась да Горинова Анӧ уджалӧны сиктса школаын.

Найӧ велӧдысьяс.

Кӧні олӧны ошъяс да кӧчьяс? — Вӧрын.

Дас вок олӧны, луннас тюрмаын, войнас вӧляын.

Миян мог — велӧдны коми кыв.

Лыддьӧй горӧн!

Челядь, кывз-ӧй сюся!

Вочавидзӧй юалӧм вылӧ!

Ёртъяс, вуджӧдӧй текст!

Ставныд сувтӧй!

лыддьыны горӧн.

кывзыны сюся.

Эн вись! Энӧ висьӧй!

Эн пуксьы! Энӧ пуксьӧй!

Эн узь! Энӧ узьӧй!

Тані эм библиотека, сэні эм стадион.
Усинскын эм «Томлун» кинотеатр.
Тэ абу инженер, тэ студент.
Ми абу велӧдысьяс, ми велӧдчысьяс на.
Сійӧ абу на веськӧдлысь.

Сыктывкарын эмӧсь театръяс, паркъяс.

Сэні эмӧсь улӧсъяс, пызанъяс.

Тані керкаяс абуӧсь.

Сэні студентъяс абуӧсь.

Васялӧн тетрадьяс ни небӧгъяс абуӧсь.

Тані сулалӧ джуджыд керка.

Сэні визувтӧ ыджыд ю.

Сыктывкарын эмӧсь выль мича керкаяс.

Ті бур ёртъяс.

Сійӧ лёк зонка.

Габӧ зіль, тӧлка велӧдчысь.

Ті вежӧра студентъяс.

Найӧ мича нывъяс.

Тані эм «Коми му» газет да «Войвыв кодзув» журнал.

Толя Расов — вежӧра зон.

Тайӧ вежӧсыс ичӧт да югыд.

Джоджыс пемыдгӧрд, стенмыс лӧз, йиркыс еджыд.

Тайӧ пызаныс ичӧт, но мича.

Тайӧ туйыс омӧль да векньыд.

Печора ю паськыд да мича.

Сійӧ керкаыс ӧти судтаа.

Выльгорт сикт абу ичӧт.

Керкаяс ыджыдӧсь.

Тайӧ керкаясыс выльӧсь, ыджыдӧсь.

Том нывъясыс мичаӧсь.

Найӧ зільӧсь, абу дышӧсь.

Велӧдчысьясыс абу омӧльӧсь, найӧ вежӧраӧсь.

Зонъясыс ёнӧсь, вынаӧсь, зільӧсь.

Тайӧ пуясыс мичаӧсь, джуджыдӧсь.

Асывнас ми чеччам, мыссям, сёям.

– Мый ті вӧчанныд луннас? – Луннас ми уджалам, велӧдчам.

Рытнас ми шойччам, лыддьысям, шылад кывзам.

Войнас ми узям. Кор ті узянныд? — Войнас.

Коді кӧні олӧ

– Коді олӧ пемыд вӧрын?

– Йӧра!

– Коді ветлӧ васӧд нюрын?

– Тури!

– Коді юяс дорын никсӧ?

– Истан!

– Коді сӧрӧ: «Китша-катша?»

– Катша!

– Коді войясын оз узь?

– Сюзь!

ТЕЛЕПОН ПЫР СЁРНИ

— Алло! Видза оланныд! Тайӧ Петыр звӧнитӧ. Кора тіянӧс, висьталӧй, Света гортын? Корӧй сійӧс, пӧжалуйста.

— Алло! Тайӧ тэ, Петыр? Чолӧм! Мый тэ вӧчан? Кӧні тэ?

— Ме пукала университетын, библиотекаын, лыддьыся. Кывзы, Света, лок талун гӧститны, рытнас ме гортын лоа. Сёрнитам, шылад кывзам, тшай юам.

— Окотапырысь. А кӧні тэ олан?

— Ме ола Выльгортын. Квайт часын лок. Ме ола Каликова уличаын, квайтӧд номера керкаын. Тайӧ миян ас керка. Сійӧ мича да джуджыд, ӧти судтаа. Cэн нёль ичӧт ӧшинь...

— Бур, локта. Аддзысьлам.

Тайӧ вежӧсыс Петырлӧн

Со Петырлӧн вежӧсыс. Сэн сійӧ олӧ да узьӧ, юӧ да сёйӧ, уджалӧ да шойччӧ. Вежӧсын эм ӧти ыджыд пызан, кык паськыд ӧшинь, куим ичӧт джадж. Джаджъясын сулалӧны сылӧн небӧгъясыс. Ӧти стенын важ радио, мӧд стенын важ часі да Коми республикалӧн мича мусерпас. Пызан вылын уна ковтӧм кабала, ыджыд ваза, выль компутер, ручкаяс да рӧма карандашъяс, уна сикас лазер диск. Вежӧсын, ӧти пельӧсын эм уна рӧма ичӧт серпаскуд, кык мисьтӧм улӧс. Мича сера джодждӧраяс джоджынӧсь, сэн жӧ эм уна ёг, тыртӧм банка да сулея, няйт кабала, банан кор. Петыр вежӧра зон, но сійӧ тшӧтш дыш, абу зіль: сійӧ оз радейт сӧстӧма овны.

Коді кӧні каникуласьӧ.

Ӧні ми велӧдчам Сыктывкарса университетын, филология факультетын, ӧти группаын. Олам Сыктывкарын. Но каникуласям век гортъясын, коді кӧні.

Безносов Олеглӧн ай-мамыс олӧны Визинын, уджалӧны видз-му овмӧс кооперативын. Тайӧ сиктыс ыджыд да мича. Югов Иванлӧн мамыс олӧ Кебраын, важ коми сиктын, сійӧ уджалӧ выль вузасянінын, а дядьыс сылӧн бур шопер, уджалӧ вӧрын. Рочев Юралӧн ордвужыс олӧны Изьваын да Сибирын, но сылӧн мам-батьыс ӧні уджалӧны Ухтаын, найӧ тӧлка бурдӧдчысьяс.

Кузьчуткомов Петыр олӧ кузь Выльгорт сиктын ӧти судтаа керкаын, сэні тшӧтш олӧны сылӧн ай-мамыс, чой-вокыс, Лыско понмыс да Сьӧдбӧж нима каньыс.

Попова Вералӧн рӧдвужыс олӧ Кӧрткерӧсын, айыс уджалӧ вӧрын, сійӧ нималана пӧрӧдчысь, а мамыс велӧдӧ сиктса школаын, сійӧ велӧдысь. Вералӧн Валя нима ыджыд чойыс ӧні пукалӧ гортын, сылӧн пӧ эм ичӧт кага. Валялӧн верӧсыс велӧдчӧ на Сыктывкарын, Вӧр институтын.

Ме ола Сыктывкарын, стӧча кӧ Эжваын, ӧти выль микрорайонын, менам Василь чожлӧн ӧти вежӧса патераын. Менам ай-мамӧй олӧны Кулӧмдінын, ыджыд да кузь важ сиктын. Сэні кывтӧ паськыд Эжва ю, гӧгӧр быдмӧ сук сьӧд вӧр. Менам пӧрысь мамӧй олӧ орчча Дон сиктын, сійӧ пенсия вылын нин. Гожӧмъясын сійӧ пыр уджалӧ град йӧрын, турун пуктӧ. Ме каникулася век гортын, Кулӧмдінын.

Студентъяслӧн ордвужыс олӧны тшӧтш россияса каръясын да сиктъясын, но унджыкыслӧн ай-мамыс олӧны да уджалӧны Коми муын.

1) Кӧні велӧдчӧны студентъяс? 2) Кӧні олӧны Безносов Олеглӧн ай-мамыс? 3) Кӧні олӧ Югов Иванлӧн мамыс? 4) Мый вӧчӧны Попова Вералӧн айыс да мамыс? 5) Кутшӧм сиктын олӧ Кузьчуткомов Петыр? 6) Кӧні каникуласьӧ висьт гижысьыс?

Ме велӧдча техникумын;

Тэ велӧдчан техникумын.

1) овны сиктын;

2) шойччыны пармаын;

3) велӧдчыны школаын;

4) уджавны магазинын;

5) гуляйтны паркын;

6) велӧдны университетын;

7) вузасьны лавкаын;

8) пукавны гортын.

Сэні школа эм.
Сэні школаяс эмӧсь.

1) Сыктывкарын эм театр;

2) Тані эм керка;

3) Сэні эм пызан;

4) Тані эм пач;

5) Эжваын эм клуб;

6) Керкаын эм вежӧс;

7) Школалӧн эм стадион;

8) Университетын эм библиотека.

1) Кутшӧм тайӧ ю?

2) Кутшӧм тайӧ велӧдчысьыс?

3) Кутшӧм тайӧ вежӧсыс?

4) Кутшӧм сэні библиотекаыс?

5) Кутшӧм тэнад орчча олысьыд?

6) Кутшӧм тані улича?

7) Кутшӧм театр

Сэні выль керка эм.

Сэні выль керкаыс абу.

Тайӧ зіль велӧдчысь.

Тайӧ велӧдчысьясыс зільӧсь.

Тайӧ велӧдчысьясыс абу зільӧсь.

1) ыджыд ю;

2) мича вичко;

3) том велӧдысь;

4) дыш уджалысь;

5) пӧрысь ань;

6) лӧз син;

7) уна рӧма джодждӧра;

8) ичӧт вежӧс;

9) зіль зонка;

10) паськыд ю;

11) кузь туй;

12) карса морт.

1) Кӧні тэ олан? 2) Кӧні уджалӧны тэнад ай-мамыд? 3) Кӧні велӧдчӧны тэнад чойясыд, вокъясыд? 4) Кор ті узянныд? 5) Мый ті вӧчанныд асывнас, луннас, рытнас? 6) Кутшӧм республикалӧн юркарыс Сыктывкар? 7) Кӧні олӧны ошъяс? 8) Кӧні тэ шойччан гожӧмнас? 9) Мый тэ вӧчан асывнас? 10) Мый тэ вӧчан луннас? 11) Мый тэ вӧчан рытнас? 12) Мый йӧзыс вӧчӧны войнас?

1) Ме сёрнита комиӧн;

2) Тэ гуляйтан рытнас;

3) Велӧдчысь луннас велӧдчӧ, войнас сійӧ узьӧ;

4) Велӧдысьыс велӧдчӧ школаын;

5) Пиян уджалӧны заводын;

6) Вузасьысь уджалӧ магазинын;

7) Кымӧр локтӧ татчӧ;

8) Тэ узян, а тэнад ёртыд уджалӧ;

9) Ме шойчча карса паркын.
Нывка рытнас лыддьӧ небӧг. Нывкаяс рытъяснас лыддьӧны небӧгъяс.

Зонка пырӧ школаӧ.

Зонка велӧдчӧ школаын.

Зонка петӧ школаысь.

Асывъяснас челядь мунӧны челядь садъясӧ, школаясӧ, а студентъяс — университетӧ да Вӧр институтӧ.

Нывка воӧ гортӧ, пырӧ вежӧсӧ.

Таво миян челядь мунӧны медводдза классӧ.

Ми мунам талун театрӧ.

– Тэ пыран студентъяслӧн профсоюзӧ? – Да, пыра.

Найӧ локтӧны велӧдчыны Выльгортӧ, видз-му овмӧс техникумӧ.

Быд асылӧ найӧ котралӧны час джын паркын.

Аскиа лунӧ лоӧ шоныд да кос поводдя.

Воысь-воӧ Сыктывкар лоӧ мичаджык.

Субӧтаӧ студентъяслӧн лоӧ шойччан рыт.

– Мыйӧ нӧ Ӧндрей пиыд велӧдчӧ?

– Сійӧсӧ? Сыктывкарын, медколледжын пельшерӧ велӧдчӧ.

Митрей ёртӧй велӧдчӧ инженерӧ Выльгортын, видз-му овмӧс техникумын.

Модянов Мишаӧс пуктісны миян веськӧдлысьӧ.

Ми олам Коми муын.

Талун рытнас ми лоам шылада-драмаа театрын.

Гожӧмнас унаӧн шойччӧны курортъясын.

Ошъяс, кӧчьяс, ручьяс олӧны вӧрын.

Арын лэбачьяс лэбзьӧны Коми муысь лунвылӧ.

Тулысын найӧ воӧны гортӧ бӧр.

Войын пемыд, лунын югыд.

Ваня пиӧй олӧ Волсяын пельшерын, а Лидя нылӧй Визинын велӧдысьын уджалӧ.

Митрей ёртӧй уна во нин трактористын уджалӧ.

Ручпиян петісны вӧрысь.

Велӧдчысьяс котӧртӧны школаысь, найӧ тэрмасьӧны гортъясӧ.

Синмысь би петӧ.

— Кытысь воӧ тэнад верӧсыд? — Вузасянінысь.

Нянь пӧжалӧны пызьысь.
Шыд пуӧны яйысь, картупельысь, шыдӧсысь, капустаысь.

Пызанъяс вӧчӧны пуысь.

Миян керка бетонысь, а орчча керка изйысь.

Кӧдзыдысь ки кынмӧ.

Жарысь юр висьӧ.

Печора паськыдджык Эжваысь.

Ош ёнджык кӧинысь.

Менам Лена чойӧй меысь томджык.

Руч мудерджык кӧчысь.

Субӧтаӧ Яша ньӧбис компутер дас сюрс шайтысь.

Базарын вузалӧны бур понпиӧс сюрс долларысь. Тайӧ зэв дона.

Европаын тӧваръяс ньӧбӧны евроысь, Россияын шайтысь, Японияын иенаысь, Америкаын долларысь, Швецияын кронаысь, Египетын пиастраысь.

Гӧститны кыкысь оз корлывны.

– Шуӧй выльысь, челядь!

– Кымынысь тэ сёян луннас, Яша?

– Этшаысь, сӧмын витысь-квайтысь.

Вӧлыс кӧртысь, бӧжыс шӧртысь.

– Висьтав, Ваньӧ, кутшӧм каръяс тэ тӧдан К шыпас вылӧ?

– Киев, Казань, командировка.

– Татшӧм карыс абу!

– А вот и эм! Менам папӧй быд тӧлысьын мунӧ командировкаӧ.

Коді вӧрӧ, кодӧ йӧрӧ, а коді весьшӧрӧ дзӧрӧ.

Менам мамӧй локтӧ татчӧ, Эжваӧ.

Тэнад вокыд служитӧ армияын, Ылі Асыввылын.

Сылӧн чужаніныс Изьва вожын, Мокчой сиктын.

Миян айным уджалӧ вӧрын. Сійӧ пӧрӧдчысь.

Тіян мӧвпъясныд выльӧсь да интереснӧйӧсь.

Налӧн чойясныс велӧдчӧны Сыктывкарын, ӧтиыс университетын, мӧдыс Вӧр институтын.

Керканым сулалӧ мича вӧрын.

Мый нимыд, овыд, вичыд?

Пиянным велӧдчӧны выль шӧр школаын.

Кокыд кузь!

Ыджыд мамӧй пӧрысь нин, киыс да кокыс век сылӧн висьӧ.

«Парма» — ыджыд кинотеатр. Ваньӧ вокӧй ичӧт на.

Тайӧ керкаыс важ. Классӧ пырӧ выль велӧдысь.

Тайӧ мортыс абу нин том, сійӧ пӧрысь.

Талун поводдяыс омӧль.

Эмӧсь бур йӧз, эмӧсь и лёк йӧз.

Тайӧ уличыс мисьтӧм. Эжва — мича ю.

Классъяс тані югыдӧсь. Войнас век пемыд.

Тайӧ уличыс паськыд. Печора ю джуджыд, а Льӧмью — ичӧт.

Тайӧ юыс зэв кузь.

Пера — ён морт. Висьысьыс зэв слаб.

Сійӧ вежӧсыс кӧдзыд. Миян школаын шоныд.

Тайӧ велӧдчысьыс зіль, а сійӧ зонкаыс дыш.

Тайӧ уличыс сӧстӧм, а сэні уличьясыс няйтӧсь.

Тулыс пӧ гажа, да гӧль, ар пӧ гажтӧм да озыр.

Вылысыс мича, да пытшкӧсыс мисьтӧм.

Тулан сьӧд, да дона, кӧч еджыд, да донтӧм.

Сьӧлӧмыд кӧ ыджыд, быд удж ичӧт.

Пипу пӧ мича, да сьӧмӧсыс сісь.

Петкӧдлы, коді Петыр ёртыд?

– Петкӧдлы вай, Ӧльги, коді тэнад выль зонъёртыд?

– Сійӧ абу менам, ми сідзи тӧдсаӧсь.

– Но мед, петкӧдлы. Видзӧдла, кутшӧм сійӧ зон.

– То, видзӧд, ывлаын со сулалӧны зонъяс. То сійӧ кузь, том, ён да мича зонмыс – менам Петырӧй.

– Ӧльги, вай бура висьтав. Сэні ставныс томӧсь, кузьӧсь, ёнӧсь да мичаӧсь. Сӧмын налӧн велӧдысьныс, профессорыс пӧрысь да мисьтӧм.

– Машӧ, но то сійӧ сулалӧ да сёрнитӧ. Юрсиыс сылӧн дженьыд, дӧрӧмыс сьӧд, сумкаыс ыджыд, кӧмкотыс неуна няйт, гачыс...

– А-аа, тайӧ зонмыс тшӧтш менам бур ёртӧй, абу сӧмын тӧдса. Тайӧ Петыр, зонъёртӧй. И сійӧ абу тэнад, сійӧ менам!

ЧУЖАН МУӦЙ КОМИӦЙ!

Ми олам Коми республикаын. Коми му куйлӧ Европаса Россиялӧн асыв-войвылын. Пасьтаыс сылӧн зэв ыджыд: лунвылын, Летка сиктын, быдмӧны яблӧг пуяс, войвылын куйлӧ нин тундра, асыввылын сулалӧ Из (Урал). Республикаын эм зэв уна ю, ичӧтӧсь и ыджыдӧсь, эмӧсь и зэв паськыд юяс — Печора да Эжва. Печора петӧ Из гӧраясысь да кывтӧ войвылӧ да рытыв-войвылӧ, усьӧ Йиа саридзӧ. Тайӧ Европаын медся ыджыд юясысь ӧти. Печораӧ усьӧны Уса, Изьва, Тшугӧр, налӧн ичӧтджык вожъясыс. Эжва векньыдджык Печораысь, но зэв жӧ вына ю. Сійӧ визувтӧ рытыввылӧ да усьӧ Войвыв Двинаӧ, Эжваӧ усьӧны Висер, Сыктыв да Емва юяс. Емва кывтӧ рытыв-лунвылӧ, сійӧ кывтӧ Сыктылысь ёна ӧдйӧджык, ваыс сылӧн Эжва ваысь на югыд да сӧстӧм. Кобра ю визувтӧ лунвылӧ, усьӧ Вяткаӧ. Миян юясным зэв мичаӧсь гожӧмъясын, лӧньӧсь тӧвъясын, гораӧсь тулысъясын.

Медся ыджыд тыясысь ӧти – Синдор ты. Сэні олӧ уна чери, гӧгӧр быдмӧ мича бур вӧр. Коми кывбуралысь Михаил Лебедевлӧн (Юсьлӧн) эмӧсь татшӧм кывъяс:

Коми му кузя ме муна,
Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр.
Вӧрыс вывті-вывті уна,
Сыысь унаыс оз тӧр.

Вӧръяс сулалӧны, юяс визувтӧны...

1) Кӧні куйлӧ Коми республиканым? 2) Мый эм Коми му войвылын да асыввылын? 3) Кутшӧм юяс эмӧсь Коми республикаын? 4) Кытчӧ найӧ усьӧны? 5) Кутшӧм коми кыв пасйӧприрода’? 6) Кутшӧм юкӧнъясысь артмӧ тайӧ кывйыс? 7) Кутшӧмӧсь юясыс гожӧмын, тӧлын да тулысын?

КЫТЧӦ ТЭРМАСЯН?

— Чолӧм, Валя. Кытысь тэ сэтшӧм ӧдйӧ котӧртан? Кытчӧ тэрмасян?

— Видза олан, Миша. Школаысь котӧрта, сэні миян велӧдан практика. Опера да балет театрӧ тэрмася, сизим часын сэні заводитчӧ «Яг-Морт» балет. А тэ кытчӧ мунан?

— Карса бурдӧдчанінӧ. Талун ме вися да гортын пукала.

— Мый тэнад висьӧ? Юрыд али кынӧмыд?

— Голяӧй висьӧ, ёна кыза. Лена чойӧй шуӧ, кынмӧмысь пӧ вися. Керканым важ нин да омӧль, сэні кӧдзыд. Висьтав, Валя, а Нина нывъёртыд мунӧ жӧ театрӧ?

— Мунӧ, дерт. Сійӧ сэні нин. Кадӧй абу уна сёрнитны, котӧрта. Бурд вай ӧдйӧджык! Видза колян!

1) Кытчӧ тэрмасьӧ Валя? 2) Кытысь сійӧ котӧртӧ? 3) Кытчӧ мунӧ Миша? 4) Мый сылӧн висьӧ? 5) Кутшӧм балет мунӧ Шылада театрын? 6) Кымын часын сійӧ заводитчӧ? 7) Коді сійӧ Яг-Мортыс?

1) Пассажиръяс пукалӧны вагонын.

2) Велӧдчысь асывнас тэрмасьӧ школаӧ.

3) Челядь петӧны сиктысь.

4) Печора усьӧ Вой саридзӧ.

5) Тулыснас лэбачьяс лэбзьӧны войвылӧ.

6) Пельмень вӧчӧны пызьысь да яйысь.

7) Печора паськыдджык Изьва юысь.

8) Миян Ӧльӧш пиным таво воӧ армияысь.

9) Рытнас ай-мамъяс тэрмасьӧны гортъясаныс.

10) Вежовъяслӧн ыджыд пиыс велӧдчӧ Питерын архитекторӧ.

11) Миян Машук нывным ичӧт на, луннас сійӧ олӧ челядь садйын, а рытнас гортын.

12) Байкал ты Ладога тыысь сӧстӧмджык.

13) Милиционер: Висьтав, мый тіян нимныд, овныд да вичныд, ачыд тэ кутшӧм карысь либӧ сиктысь.

14) Менам голяӧй висьӧ кынмӧмысь.

Менам керка, тэнад бать, сылӧн ныв, миян вӧръяс, тіян челядь, налӧн кокъяс, сылӧн мог, тіян патера, менам вок, налӧн велӧдысьяс.

1) Менам юрӧй висьӧ.

2) Мый тэнад нимыд ?

3) Миян вӧръясным мичаӧсь гӧгӧр.

4) Тэнад чойыд пукалӧ гортын.

5) Коми муын миян вӧр-ваным зэв мича.

6) Менам ёртӧйтэрмасьӧ институтӧ.

7) Тіян велӧдысьныд талун висьӧ.

8) Миян керканым ичӧт, но мича.

9) Тіян пиянныд нӧ кӧні служитӧны?

10) Миян ӧти пиным служитӧ Кардорын, мӧд пиным служитӧ Сибирын, Читаын.

11) Мишуклӧн ыджыд вокыс зэв зіль, абу дыш.

12) Нывкаяслӧн химияӧ велӧдысьныс ачыс Рочысь, Пырас карысь.

13) Менам «Москвич» машинаӧй важ нин, но ветлӧ на.

14) Кӧні тэнад гортыд?

15) Менам гортӧй войвылын, важ да мича Изьва сиктын.

1) Лэбачьяс тулыснас лэбӧны бӧр войвылӧ.

2) Гортын нянь ни сакар абу. Ваня, вай ветлы лавкаӧ!

3) Таво Коля Расов петіс профсоюзысь.

4) Ывлаын зэв кӧдзыд. Пиянӧй, ноко вай ветламӧй гортӧ!

5) Кӧчпи миянысь ӧдйӧ пышйис вӧрӧ.

1) Студентъяс тэрмасьӧны «Яг-Морт» видзӧдны театрӧ.

2) Тайӧ миян выль велӧдысьным. Ачыс сійӧ Кӧрткерӧсысь.

3) Волга ю паськыдджык да кузьджык Нева юысь.

4) Миян дона папным аски мунӧ командировкаӧ.

5) Педінститутын студентъяс велӧдчӧны велӧдысьясӧ.

6) Петыръяслӧн керкаыс Выльгорт сиктын, сійӧ пуысь.

7) Юква век пуӧны чериысь.

8) Кузьпелев Сашлӧн киыс кынмӧ кӧдзыдысь.

1) Пиным миян шойччӧ лунвылын, Сочи карын.

2) Хабаровск куйлӧ Ылі Асыввылын.

3) Миян выль веськӧдлысьным ачыс Емва карысь.

4) Печӧра, Усинск, Инта да Вӧркута каръяс Коми му войвылын.

5) Машӧлӧн ыджыд чойыс велӧдчӧ Перымын бурдӧдысьӧ.

6) «Талун» нима телеуджтас заводитчӧ сизим часын.

7) Юръясным талун висьӧны лёк жарысь.

8) Арын лэбачьяс бӧр лэбзьӧны войвывсянь лунвылӧ.

9) Венялӧн ай-мамыс ньӧбӧны выль компутер кызь сюрс шайтысь.

10) Тулысын лэбачьяс воӧны бара войвылӧ.

Ме ог Сыктывкарын ов, Выльгортын ола.

Тэ он гӧгӧрво комиӧн, тэ велӧдчан на.

Ӧльӧным оз куритчы.

Велӧдысь оз ло талун школаын, сійӧ висьӧ.

Ми аски огӧ шойччӧй, аски ми уджалам.

Ті онӧ тэрмасьӧй театрӧ? Мунӧй ӧдйӧджык.

Зонъясыс оз уджавны тані, найӧ Сыктывкарын гӧститӧны.

Челядь гожӧмнас оз велӧдчыны, налӧн сэки кáникул.

Биын оз сотчы, ваын оз вӧй.

Век вомын, а он ньылышт.

Омӧль удж некытчӧ он дзеб.

Коді оз уджав, сійӧ оз сёй.

Радейтана уджысь он мудз.

— Тэ таво шойччан Крымын?

— Ог, ме ог шойччы сэні, а шойчча гортын, чужан сиктын.

— Ті петанныд автобусысь тані?

— Тані ог пет, а пета кӧрт туй вокзал дорын.

— Зонъяс, ті мунанныд рытнас клубӧ?

— Огӧ мунӧ, огӧ эштӧ: уджным уна — аски миян экзамен лоӧ.

— Ті комиӧн сёрнитанныд?

— Ог сёрнит, ог куж.

— А коми гижӧд вуджӧданныд роч кывйӧ?

— А уна-ӧ мынтанныд?

Ми лыддям «Сюрс да ӧти вой» нима небӧг.

Тані эм Яков Рочевлӧн «Кык друг» нима роман.

Миян эм куим сюрс квайтсё кӧкъямысдас сизим шайт ӧкмысдас кык ур.

Лыддьӧдлана лыдакывъяс

Талун урасьӧм тӧлысь кызь кыкӧд лун.

Ӧні дас час нелямын минут кызь минуттӧм дас.
Сёрнитӧ Сыктывкар. Ӧні стӧч квайт час.

Лымлӧн рӧмыс еджыд.

Ванялӧн гачыс сьӧд.

Шондіыс асылын гӧрд.

Анялӧн синъясыс лӧзӧсь.

Тані эмӧсь виж дӧрӧмъяс.

Туруныс турунвиж.

Джоджыс тані пемыдгӧрд.

Василий Юхнинлӧн «Алӧй лента» роман абу тан.

Асылыс талун югыд.

Буско — руд пон.

Кутшӧм рӧма Ванялӧн юрсиыс?

Кутшӧм сійӧ керкаыс? — Сійӧ ыджыд, вит судтаа руд керка.

Кутшӧм сійӧ патераыс? — Патераыс нёль вежӧса, югыд.

Кутшӧмӧсь найӧ? — Найӧ томӧсь, зільӧсь да абу дышӧсь.

Кывбурыс кутшӧм? — Сійӧ Илля Васьлӧн важ да мича кывбур.

Кутшӧм театръяс эмӧсь Сыктывкарын? — Театрыс куим: Опера да балет театр, Виктор Савин нима драма театр да Коми вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр.

Кутшӧм тайӧ морт? — Тайӧ интереснӧй, тӧлка морт.

Нимыд, овыд тэнад кутшӧм? — Нимӧй Ваня, овӧй Кузьпелев.

Эм-ӧ Сыктывкарын опера театр? — Абу.
Эмӧсь-ӧ Вӧркутаын театръяс?
Ыджыдӧсь-ӧ сэні ӧшиньясыс? — Ыджыдӧсь, но мисьтӧмӧсь.
Вежӧра-ӧ тіян веськӧдлысьныд? — Дерт жӧ, вежӧра да зіль.

Тэ вӧралысь? — Ме абу вӧралысь, а велӧдысь.

Сійӧ пӧрысь нин? — Абу, сійӧ том на.

Светаыс мича? — Сійӧ мича и статя ныв, абу дыш уджалысь.

Ваньӧыс тӧлка? — Сійӧ зэв тӧлка да ён морт.

Тэ пусьысь? — Ме бурдӧдчысь, а абу пусьысь.

Кос рос да сьӧд сэтӧр.

Виж — абу турун, гӧгрӧс — абу шар, бӧжа — абу шыр.

Тшаныс важ, вевтыс выль.

Вежон лун да тӧлысь нимъяс

Талун апрель (кос му тӧлысь) квайтӧд лун.

Март кӧкъямысӧд лунӧ Россияын аньяслӧн гаж.

Июнь (лӧддза-номъя тӧлысь) дас витӧд лунӧ менам чужан лунӧй.

Иван Куратовлӧн чужан луныс сюрс кӧкъямыссё комын ӧкмысӧд вося сора тӧлысь дас кӧкъямысӧд лунӧ.

Аски лоӧ кӧч тӧлысь медводдза лун, аски ми мунам велӧдчыны.

Кӧинысь баля оз ло.

Ӧтар вадорысь йӧткысис, мӧд вадорӧ эз во.

Ӧти лунӧ кыкысь оз ужнайтны.

Аслад вуджӧрысь он пышйы.

Коді вӧрӧ, коді ваӧ.

ДЫШ ЙЫЛЫСЬ.

— Пиӧй, пиӧй, чеччы!

— Кӧть ӧд чечча, ог жӧ мыссьы.

— Пиӧй, пиӧй, мыссьы!

— Кӧть ӧд мысся, ог жӧ пасьтась.

— Пиӧй, пиӧй, пасьтась!

— Кӧть ӧд пасьтася, ог жӧ кӧмась.

— Пиӧй, пиӧй, кӧмась!

— Кӧть ӧд кӧмася, ог жӧ мун.

— Пиӧй, пиӧй, мун!

— Кӧть ӧд муна, ог жӧ уджав.

КОР ЛОӦ ЧУЖАН ЛУНЫД, ӦЛЬГИ?

Университетын велӧдчысьяс сёрнитӧны чужан лунъясныс йылысь.

– Петыр, висьтав, кор тэнад чужан луныд? Тэныд кымын арӧс?

– Окотапырысь висьтала. Чужан лунӧй лоӧ ода-кора тӧлысь кызь кыкӧд лунӧ. Ме ён ӧш. Меным регыд лоӧ кызь ӧти арӧс. А тэнад кор чужан луныд, Ӧньӧ? Кымын арӧс тэныд?

– Гожӧмнас меным лоӧ кызь куим арӧс. Чужан лунӧй август (моз) кызь ӧтиӧд лунӧ. Гороскоп серти ме ныв. Кывзы, Ӧльги, ноко вай висьтав, а тэныд кымын арӧс?

– Ог висьтав, кыв ог шу. Ме ныв, а тіянлы, зонъяслы, абу лӧсьыд юасьны та йылысь. Та понда ог вочавидз.

– А кор тэнад чужан луныд? Висьтав кутшӧм тэнад чужан воыд?

– Та йылысь окотапырысь висьтала. Чужан лунӧй ӧшым тӧлысь витӧд лунӧ. Ме лыйсьысь. Чужан воӧй сюрс ӧкмыссё кӧкъямысдас квайтӧд во.

– Но ӧні ми бура тӧдам, кымын арӧс тэныд, – шуӧны зонъяс.

КОМИ МУ УНА ЛЫДПАСЫН

Коми республика – зэв ыджыд му, сылӧн пасьтаыс нёльсё дас вит сюрс квадрата километр. Став пасьтаысь квайтымын ӧкмыс прӧчентыс вӧр. Вӧрыс Комиын зэв уна – ставнас кызь кӧкъямыс миллион сизимсё сюрс гектар. Став вӧрысь лыска пуа вӧрыс кӧкъямысдас ӧти прӧчент, коръя пуаыс сӧмын дас ӧкмыс прӧчент. Республикаын эм тшӧтш уна нюр, унджыкыс тундраын. Став муысь дас кык-дас вит прӧчентыс нюр.

Поводдяыс Комиын тшӧтш аслыспӧлӧс: гожӧмыс дженьыд да шоныд, тӧлыс кузь да кӧдзыд. Тӧвшӧр тӧлысьын, январын шӧр температураыс лунвылын, Сыктывкарын, дас вит градус кӧдзыд, а войвылын, Вӧркутаын, кызь градус кӧдзыд. Гожӧмын, юльын Сыктывкарын шӧр температураыс дас квайт градус, а Вӧркутаын дас ӧти градус шоныд.

Чужан луныс Коми республикалӧн гожӧм помын, моз (август) кызь кыкӧд лунӧ. Коми автономия котыртӧма вӧлі сюрс ӧкмыссё кызь ӧтиӧд воӧ.

Петя талун висьӧ → Петя талун оз вись.

1) Ме ог ов Абъячойын, ӧні ме велӧдча Питерын.

2) Тэ он эшты мунны бассейнӧ, миян лоӧ экзамен.

3) Сійӧ оз вуджӧд коми кывйысь роч кывйӧ, кадыс абу.

4) Ми ог петӧ керкаысь, талун зэв кӧдзыд.

5) Ті он куритчӧ.

6) Печора оз визувт Войвывса Двинаӧ.
7) Эжва оз усь Йиа саридзӧ.

1. Печора ю вына да кузь.

2. Опера да балет театр ыджыд и мича.

3. Лымйыс еджыд.

4. Муыс сьӧд.

5. Коммунистическӧй улича паськыд да мича.

6. Туруныс турунвиж.

1) Асывнас студентъяс мунӧны университетӧ, рытнас локтӧны университетысь бӧр гортӧ .

2) Пӧрысь йӧз да челядь гуляйтӧны паркъясын.

3) Лэбачьяс арнас лэбзьӧны войвывсянь лунвылӧ.

4) Мамным шуӧ: «Челядь, ветлӧй вузасянінӧ».

5) Ичӧт Ивӧ асывъяснас ачыс нин мунӧ челядь садйӧ.

6) Володьлӧн пиыс велӧдчӧ Мӧскуаын архитекторӧ.

7) Базарын каньпиянӧс вузалӧны сё шайтысь.

8) Поводдяыс талун зэв омӧль. Киӧй кынмӧ кӧдзыдсьыс.

9) Миян веськӧдлысьным гожӧмъясын шойччӧ Турцияын.

10) Миша Канев коммерсант, сійӧ Мӧскуаӧ ветлӧ зэв унаысь.

Аттьӧ Машалы.

Петыр сетӧ Дашалы козин

– Кодлы, челядь, сьӧкыд котӧртны?

– Ванялы зэв сьӧкыд, сійӧ оз вермы котӧртны.

Анялы талун тырӧ кызь арӧс.

Меным зэв нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны.

Зонкалы дыш чеччыны асывнас водз.

Ас морт ас мортлы, дерт нин, ёрт.

Меным окота узьны, но ӧні мем колӧ уджавны.

Кодлы колӧ мунны гортӧ?

Меным окота асывъяснас узьны.

Сылы абу окота мунны театрӧ?

Миянлы сьӧкыд на сёрнитны комиӧн, но ми уна нин гӧгӧрвоам.

Налы кокньыд велӧдчыны школаын.

Миянлы абу дыш велӧдны коми кыв, миянлы окота сійӧс велӧдны.

Миянлы гажа овны студентъяслӧн ӧтуволанінын.

Меным колӧ велӧдны коми кыввор.

Миянлы зэв нимкодь волыны тіянӧ, тіян керкаӧ.

Тэныд абу кӧдзыд тані, тэ он кынмы?

Тіянлы лоӧ сэні жар, луннас Крымын комын градус шоныд нин.

– Кымын арӧс нӧ тэныд?

– Меным регыд тырӧ кызь арӧс.

– Тэныд таво тырӧ комын арӧс?

– Оз на тыр таво.

– Кымын во тіян сиктлы?

– Миян сиктлы нёльсё сайӧ во нин.

– Кымын арӧс пӧльыдлы, Петыр?

– Пӧльӧйлы тырӧ сизимдас арӧс.

Айӧйлы нелямын кӧкъямыс арӧс, мамӧйлы нелямын кык арӧс.

Сыктывкарлы нёльсё кызь во гӧгӧр нин.

Сыктывкарса канму университетлы регыд лоӧ нелямын вит во, а Вӧр институтлы ветымын сизим во нин.
Менам пӧсь петӧ.

– Тэнад кынӧмыд сюмалӧ?

– Менам кынӧмӧй оз сюмав.

– Сылӧн горшыс косьмӧ оз?

Сылӧн горшыс зэв ёна косьмӧ.

Миянлӧн дыш петӧ.

Тіянлӧн дышныд оз пет. Налӧн лӧгыс петӧ.

Налӧн лӧгыс оз пет.

Ванялӧн вежыс петӧ ме вылӧ.

Менам серамӧй петӧ.

Войяс арнас пемыдджыкӧсь гожӧмын дорысь.

Менам эм меысь ичӧтджык вок да ыджыдджык чой.

Тӧвнас лунъяс дженьыдджыкӧсь, а гожӧмнас кузьджыкӧсь.

Ваня уджалӧ — Ваня уджалӧджык Коля дорысь.

Плосков Иванлӧн медбур ёртыс — небӧг.
Миян медшӧр мог — велӧдны коми кыв.
Тіян медколана удж — бура сёрнитны, лыддьысьны, вуджӧдчыны да гижны комиӧн.
Медмича нывсӧ Петыр корсьӧ на.
Дзоньвидзалуныд — меддона: сійӧс сьӧм вылӧ он ньӧб.

Ош — медся ён пемӧс, медся вына.

Кӧч — медся полысь, а кӧин — медся горш, медся лёк пемӧс.

Руч — медся мудер да медсюсь вӧрса пемӧс.

Коді медся госа?

Бур кывйыд чӧскыд преникысь донаджык.

И кӧдзыд гожӧм шоныд тӧлысь шоныдджык овлӧ.

Ӧтвылысь олігӧн шыд-рокыд сукджык.

Кужӧмлун озырлунысь бурджык.

Бур йӧз пӧвстын олыштан – тӧлкаджык лоан.

Кымын унджык пусьысьыс, сӧмын кизьӧрджык юкваыс.

Бӧръя кывтӧ медводз эн шу.

Мамнымлӧн талун пельыс висьӧ.

Менам киӧй кынмӧ кӧдзыдысь.

Тані зэв пемыд. Синмӧй нинӧм оз аддзы.

– Таня, кокыд ва абу тэнад? – Кокӧй кос.

Миянлы ньӧбисны кык гач, куим ӧчки, ӧти кльӧшши.

Регыд студентъяслӧн лоӧ каникул.

Чужан лунӧ Анялы козьналасны выль джинсы да мича кроссовки.

– Мунам Светаясӧ, сылӧн талун чужан лун.

Ваняяс воисны киноысь.

Кановъяс миянлы пӧсь чолӧм ыстӧны.

– Кӧні нӧ Ивӧ ёртыд? – Сійӧ Ӧльӧясын пукалӧ, компутерӧн ворсӧ.

Питиръясад тіянлы овнытӧ лӧсьыд, абу миян Кулӧмдінъясын кодь олӧмыс.

Мӧскуаясын мем овны сьӧкыд: йӧзыс вывті уна.

– Тіянлы Сыктывкаръясад уна музей-театрӧ позьӧ быд лун ветлыны.

— Ме ог эшты талун волыны, — шуӧ Аня.

Аня шуӧ, сійӧ пӧ оз эшты талун волыны.

— Тэ пӧ он куж вурсьыны, збыль абу? Петыр пӧ асывъяснас котралӧ.

Ті мунанныд пӧ гожӧмнас уджавны Усинскӧ.

Челядь пӧ оз кӧсйыны водны узьны татшӧм водз.

— Пиӧй оз ло аски гортын, — шуӧ Елен тьӧт.

Елен тьӧт шуӧ, мый пиыс аски оз ло гортын.

Велӧдысьяс шуӧны, мый мукӧд велӧдчысьыс оз кӧсйы велӧдчыны.

Валя лунвывсянь гижӧ, мый сэні зэв жар.

Петыр висьталӧ, мый аски сылӧн шойччан лун.

Морт мыгӧр юкӧн нимъяс.

КОР ЫВЛАЫН КӦДЗЫД.

Тӧвся кӧдзыд рытӧ
Ӧдйӧ гортӧ пыр –
Оз позь ылӧ мунны:
Кынмас кок и ныр.

Пӧрысь пӧчным тӧдӧ
Уна-уна мойд:
Висьталас кӧть помся
Сё ветымын вой.

Паччӧр вылӧ каям,
Шоналыштас кок...
Век кӧть мойдӧм кывзы
Оз кӧ унмыд лок.

АНЯЛӦН ЧУЖАН ЛУН

Вӧльгым тӧлысь кызь кӧкъямысӧд лун. Сизимӧд часын паныдасьӧны кык нывъёрт — Машӧ да Рита.

– Чолӧм, Рита. Кытчӧ мунан? Кодлы нуан татшӧм мича дзоридзьяс?

– Бур рыт, Машӧ. Аняясӧ муна гӧститны. Сылӧн талун чужан лун. Сылы тырӧ кызь арӧс. А тэ кытчӧ тэрмасян? Аддза, тэ торт нуан. Кодлы тайӧ?

– Ме тшӧтш сэтчӧ муна. Аня меным рӧдвуж морт, воча чой. Торт да неыджыд козин сылы нуа. Рита, а тэныд таво тшӧтш тырӧ кызь арӧс?

– Оз, оз на таво тыр. Меным ӧні дас кӧкъямыс арӧс. А кымын арӧс тэныд, Машӧ?

– Меным таво тырӧ кызь кык арӧс. Видзӧд, кодъяс татчӧ локтӧны, оз-ӧ тайӧ Витяяс локны? Сійӧ Анялӧн бур тӧдса, позьӧ шуны, зонъёрт. Да тайӧ найӧ и эмӧсь. Витя, зонъяс! Локтӧй татчӧ!

– Чолӧм, нывъяс! Кытчӧ мунанныд? Ті сэтшӧм талун мичаӧсь, вӧччӧмаӧсь! Онӧ-ӧ Аняясӧ мунӧй?

– Сэтчӧ, сэтчӧ. Витя, кымын час ӧні? Огӧ-ӧ сёрмӧй ми?

– Ӧні стӧч сизим час да нёль минут. Миянлы колӧ тэрмасьны. Кадным абу нин. Мунам, мунам вай. Менам кынӧмӧй зэв ёна сюмалӧ дай горшӧй косьмӧ нин, – шуӧ Витя.

– Да, збыль, миянлы колӧ тэрмасьыштны нин.

Сизим час да джын. Выльгортын гӧсьтъяс петӧны сё ӧтиӧд номера автобусысь, локтӧны да пырӧны Аняясӧ. Керкаын уна гӧсьт нин пукалӧ, Аня да сылӧн ай-мамыс корӧны пырны вежӧсӧ, пуксьыны пызан сайӧ. Машӧ чеччӧ да гораа висьталӧ: «Дона Аня! Ми, тэнад ёртъясыд, чолӧмалам тэнӧ да сиам тэныд кузь нэм да бур шуд! Сё во тэныд овны-вывны! Мед он вись, век лоан том, мича, вежӧра!»

— Ыджыд аттьӧ, ёртъясӧй! Тіянлӧн кынӧмныд, дерт нин, сюмалӧ, горшныд нин косьмӧ. Ӧні ставныд сёйӧй, юӧй! Меным зэв нимкодь тіян бур кывъясысь.

1) Кытчӧ тэрмасьӧны Машӧ да Рита?

2) Кутшӧм лун талун Анялӧн?

3) Кымын арӧс тырӧ сылы?

3) Кымын арӧс Машӧлы да Риталы?

4) Коді сійӧ Витяыс?

5) Кытчӧ сійӧ тэрмасьӧ?

6) Мый шуӧ Машӧ Анялы?

7) Мый шуӧ Аня гӧсьтъяслы?

МЫЙ КОМИ МУЫН МЕДСЯ-МЕДСЯЫС?

Быдӧн тӧдӧ – Коми республикаын визувтӧ лыдтӧм-тшӧттӧм ю. Кутшӧм ю наысь медкузьыс? Медся кузь да паськыд юыс, дерт жӧ, Печера (тадзи пӧ шуӧны изьватас-комияс). Сылӧн кузьтаыс сюрс кӧкъямыссё ӧкмыс километра. Тӧвъясын юяс йиаӧсь. Мезкыз йиыс овлӧ апрельын (кос му тӧлысьын) – сизимдас сантиметраысь унджык. Тӧвнас Комиын, шуам, Мӧскуа дорысь ёна кӧдзыдджык, а лымйыс унджык. Медся джуджыд лымйыс Сыктывкарын овлӧ рака тӧлысьӧ, мартын – сизимдас сантиметраӧдз. Тулыснас лым сылӧ зэв надзӧн. Ода-кора тӧлысьӧ юяс вылын век овлӧ ыджыд ытва, сэки медся ичӧт да векни юяс-шоръяс паськыдӧсь, гораӧсь да вынаӧсь.

Коми му асыввылын куйлӧ Из, рочӧн Урал. Медджуджыд керӧсыс Народіз, сылӧн джуджтаыс сюрс кӧкъямыссё ӧкмысдас нёль метра. Тайӧ ставнас Урал пасьтала медся джуджыдін. Народізйысь мукӧд ляпкыдджык гӧраяс татшӧмӧсь: сюрс сё ӧкмысдас метра джуджтаа Кожимиз, сюрс квайтсё нелямын кӧкъямыс метраа Сабляиз да сюрс квайтсё ӧкмысдас нёль метра джуджтаа Тӧвпозіз. Ставныс коми нимаӧсь. Бӧръя керӧсыслӧн нимыс медся мича, сійӧ артмӧ тӧв «ветер», поз «гнездо» да из «каменьгора» кыввужъясысь. Вежӧртасыс «из – тӧвъяслӧн поз» либӧ «из, кӧні тӧвъяс олӧны».

Поводдяыс Комиын зэв аслыспӧлӧс, медся кӧдзыд кадыс тӧвшӧр (январ) да урасьӧм (февраль) тӧлысьяс. Сэки Сыктывкарын кӧдзыдыс овлӧ комын вит-нелямын градусӧдз. Медшоныд тӧлысьыс сора (юль), сэк жарыс кайлӧ комын-комын вит градусӧдз. Но мукӧд гожӧмыс овлӧ и ыркыд, зэра поводдяа.

Уна ю пӧлӧн пукалӧны коми сиктъяс. Медыджыдыс наысь Выльгорт, Сыктывдін районса шӧрин. Сэні олӧ дас ӧти сюрс морт. Коми республикаса медыджыд карын, Сыктывкарын, сюрс ӧкмыссё ӧкмысдас коймӧд воын олӧма кыксё кызь квайт сюрс морт. Ӧні йӧзыс, дерт, олӧ унджык. Юркарысь ичӧтджык каръяс сё дас куим сюрс олыся Вӧркута да сё дас сюрс олыся Ухта. Медмича карыс республикаын, дерт жӧ, Сыктывкар.

1) Сылӧн нимыс Петыр. 2) Тайӧ патераыс миян. 3) Менам специальностьӧй — немеч кыв да литература. 4) Кодлӧн тайӧ тетрадьыс? — Налӧн. 5) Мый тіян нимныд? 6) Тайӧ пызаныс сылӧн. 7) Тайӧ вежӧсыс тіян. 8) Тэнад нимыд кутшӧм?

1) Сылӧн чойыс олӧ Эжваын. сылы колӧ воны татчӧ.

2) Кымын арӧс тэныд тырӧ? Эмӧсь-ӧ тэнад чойяс да вокъяс?

3) Кор миян лоӧ коми кыв урӧк? Талун, миянлы колӧ мунны нин сэтчӧ.

4) Налӧн автомашинаыс выль да мича. Кутшӧм машина налы колӧ?

5) Шуӧны, тэнад талун пӧ чужан лун. Кымын арӧс тырӧ тэныд?

6) Миян нимкодь тіянкӧд тӧдмасьны.

1) Мый тэныд окота вӧчны асывнас, мый окота вӧчны луннас да рытнас?

2) Мый тэныд быть колӧ вӧчны асывнас да луннас?

3) Мый тэныд дыш вӧчны асывнас да луннас?

4) Мый йӧзлы оз позь вӧчны войнас?

5) Мый оз ков вӧчны тэныд рытнас?

6) Мый тэныд век нимкодь вӧчны?

7) Мый оз ков вӧчны тэныд войнас?

8) Мый тэныд век абу дыш вӧчны?

9) Мый оз позь вӧчны школаын, велӧдчан классын?

Тайӧ луныс мича.
Тайӧ луныс мичаджык.
Тайӧ луныс медмича.

1) Тайӧ небӧгыс бур. 2) Юыс джуджыд. 3) Поводдяыс талун шоныд. 4) Тӧвнас лунъяс дженьыдӧсь. 5) Дзоньвидзалуныс дона. 6) Петыр зонмыс вежӧра. 7) Тайӧ сиктыс ыджыд. 8) Тайӧ керкаыс выль. 9) Менам эм мича кань. 10) Ручьяс — сюсьӧсь. 11) Ӧньӧ — зіль. 12) Тайӧ лунвыв карыс мича.

1) Вӧркута да Ухта каръяс Сыктывкарысь ичӧтджыкӧсь.

2) Став пемӧсысь лев медся ён пемӧс.

3) Печора ю Эжваысь да Емваысь ёна паськыд.

5) Арын лунъясыс гожӧм серти дженьыдджыкӧсь да пемыдджыкӧсь.

6) Мӧскуа мича кар, а Прансіяын Париж кар нӧшта на мичаджык.

8) Лӧддза-номъя тӧлысьӧ лунъясыс сулалӧны медся жарӧсь.

9) Усинск да Вуктыл каръяс томӧсь, Сыктывкар на дорысь важджык.

10) Мӧскуаын олӧмыс Сыктывкарын серти донаджык.

1) Мый тіян нимныд, овныд, вичныд? 2) Кытысь ті асьныд? 3) Кӧні ті ӧні оланныд? 4) Кымын арӧс тіянлы? 5) Кӧні ті велӧдчанныд / уджаланныд? 6) Кодъяс ті удж сертиныд, кутшӧм тіян уджсикасныд? 7) Эм-ӧ тіян ас семъяныд? 8) Ті гӧтыраӧсь / верӧс сайынӧсь? 4) Эм-ӧ тіян ай-мамныд, вокъясныд, чойясныд? 9) Эмӧсь-ӧ тіян челядьныд? 10) Кымын арӧс батьныдлы, мамныдлы, чой-вокныдлы? 11) Кодъяс удж сертиныс мамныд, айныд? 12) Мый вӧчӧны чойясныд, вокъясныд? 13) Кутшӧм тіян патераныд, оланінныд?

– Чолӧм, Ӧльӧксей! Кыдзи олан-вылан? Тэ мунан Касевъясӧ? – юалӧ Катьӧ.

– Ог мун. А мый лоӧ Касевъясын? – вочавидзӧ Миш.

– Касев батьыслӧн чужан лун талун, – шуӧ Катьӧ.

– А кымын арӧс тырӧ батьыслы, Касев Володьыслы? – юалӧ Миш.

– Сылы тырӧ ветымын арӧс, – вочавидзӧ Катьӧ.

– Менам кадӧй абу, ме сэтчӧ ог мун. Висьтав Володьыслы ыджыд чолӧм, – шуӧ Миш.

1) Коді тіян медся радейтана сьылысь /артист / гижысь / кывбуралысь / спортсмен / историяын тӧдчана морт? 2) Волӧн кутшӧм кад / тӧлысь / кадколаст тіянлы медся бур? 3) Кутшӧм кар / сикт / посёлок, тіян ногӧн, медся мича? 4) Кутшӧм роман, тіян ногӧн, медся интереснӧй? 5) Кутшӧм муын олӧмыс, тіян ногӧн, медся бур?

Толя вокным воас талун миянӧ.

Велӧдысьным шуӧ, аски пӧ локтасны миян школаӧ коми гижысьяс.

Регыд лоас тулыс, став лымйыс сылас.

Тулысын лэбачьяс лэбзясны бӧр войвылӧ.

Миян группаса ёртъясным висьталасны тіянлы Коми му йылысь.

Чойыс локтас вок ордас гӧститны, а вокыс пышъяс.

Регыд ми мунам Сыктывкарӧ выль коми спектак видзӧдны.

Аски ті овмӧдчанныд «Югӧр» туй морт керкаӧ.

ме кута ворсны

ми пондам сьывны

тэ кутан ворсны

ті понданныд сьывны

сійӧ кутас ворсны

найӧ пондасны сьывны

Гожӧмнас челядь пондасны уджавны да шойччыны лагерын.

Аскомысь кӧр видзысьяс кутасны ордйысьны.

Удж бӧрын сэсся ті кутанныд шойччыны Киров нима паркын.

Кыдзи пондам уджавны, сідзи и кутам овны.

Кировсянь Сыктывкарӧ быд лун лэбзьӧ вӧлі АН–24 лэбалан.

Емвасянь регыд мӧдӧдчас «Икарус» автобус.

Печорасянь Наръян-Марӧ гожӧмнас ветлӧны карабъяс.

Сыктывкарсянь Косланӧ гожӧмнас быд лун мунӧ поезд.

Вӧрсянь ӧдйӧ котӧртӧны челядь. Найӧ пышйӧны зэрысь.

Кӧрт туй вокзалсянь ветлӧны витӧд да дас витӧд номера автобусъяс.

Таво арсянь ми велӧдам коми кыв да литература.

Асывсяньыс студентъяс школаынӧсь, налӧн сэні велӧдан практика.

Кольӧм тӧлыссянь Нина Ошлапова ёна висьӧ, оз велӧдчы.

Тӧрытсянь туристъясным олӧны «Льӧмью» турбазаын.

Петыр шуӧ: «Чолӧм Габӧсянь».

Миян Ивӧ воксянь быд тӧлысь воӧ кык письмӧ.

Ай-мамыдсянь чолӧмъяс висьталӧны тэныд, Ваня.

Студентъяссянь велӧдысьяслы лоасны неыджыд козинъяс.

Леналӧн ёртсяньыс ми тӧдмалам унатор Сыктывкар йылысь.

Ӧтияс шуӧны: «Ставыс Енсянь», мӧдъяс шуӧны «Ставыс мортсянь». Коді наысь прав?

Киров нима парксянь кылӧ гора шылад.

«Коми му» газетӧ гижӧны Канкарсянь и Питерсянь, Коммусянь и Сибирсянь, Кола кӧджсянь и Хельсинкисянь.

– Миш, тэныд со письмӧ! – Кысянь? Кодсянь? Вай меным!

Такси матыстчӧ Сыктывкарлань.

Дзодзӧгъяс арнас лэбзьӧны лунвывлань.

Каньыс котӧртӧ шырлань.

Поезд Сыктывкарсянь локтӧ Микуньлань.

Понным бергӧдчӧ мелань.

Ичӧтик нывка видзӧдӧ мамыслань.

Луныс матыстчӧ рытлань.

Гожӧмлань лоас шоныдджык, лунъяс лоасны югыдджыкӧсь.

Войланьыс ёртъясӧй мунӧны нин гортъясӧ.

Асывлань кутас пӧльтны асыв-вой тӧв, лоас кызь градус кӧдзыд.

Миян Лыско кычанным эньланьыс мунӧ.

– Тіян медічӧт нывныд нӧ чужӧмнас кодлань мунӧ?

– Чужӧмнас мунӧ айланьыс, юрси рӧмнас мамланьыс.

Такси Визинсянь Сыктывкарӧдз мунӧ ӧти час.

Автобус Кировсянь Сыктывкарӧдз мунӧ сизим час, лун джын.

Сыктывкарсянь Выльгортӧдз сизим верст гӧгӧр.

Емва карӧдз ветлӧ автобус, а Емдін сиктӧдз поезд.

Аски рытӧдзыс ми кутам вӧчны гортса удж.

Театр кассаыс луннас восьса 12 чассянь 19 часӧдз.

Аскиӧдз миянлы колӧ велӧдны кык кывбур.

Быд лючки салдат кӧсйӧ быдмыны ефрейторсянь генералӧдз, студент кӧсйӧ воны профессорӧдз.

Коля ёртӧй кӧсйӧ велӧдчыны Перымын бурдӧдысьӧдз.

Ероплан лэбӧ сынӧдті.

Автобус Емвасянь мунӧ чорыд веркӧса туйӧд.

Льӧмъю турбазаӧ ми восьлалам подӧн вӧръясті.

Вӧралысьяс ветлӧны парматі.

Мамӧй ичӧт вокӧс кутӧ киӧдыс, найӧ мунӧны челядь садйӧ.

Сынӧдті лэбӧ кӧрт ныра лэбач.

Кытчӧ мунны?

– Чолӧм, Ваньӧ!

– Олан-вылан, Миш. Кыдзи нин олан? Мый выльыс?

– Да нинӧм ёнасӧ абу. Со тай кӧсъя ӧти машина пес ньӧбны. Кывзы, вай удждыв меным куим сюрс шайт. Пенсия босьта да пырысь-пыр тэд сета.

– Ог ӧд вермы. Со и эм деньгаӧй: сьылӧ да йӧктӧ.

Сідзкӧ, «Сьылӧ да йӧктӧ» шуӧмлӧн вежӧртасыс этша либӧ зэв этша.

ШЫР ДА ГАДЬ.

(Серамбана мойд).

Шыр да гадь мунасны пес керавны. Мунасны, мунасны да ёль воас. Ёльсӧ вуджны колӧ. Вӧчасны найӧ идзасысь пос да пондасны вензьыны, кодлы водзас вуджны. Шыр шуӧ: «Ме сьӧкыд да поссӧ чега, тэ вудж». Гадь шуӧ: «Ме кокни да тӧлыс пӧльыштас, и ме вӧя, тэ вудж». Вензясны, вензясны да медбӧрын шыр кутас вуджны. Шӧрӧдзыс воас, идзас пос чегӧ, и шыр вӧйӧ. А гадь сералас, сералас – и потӧ.

Колӧ вӧлі ӧтлаын вуджны.

МЕД ДЗИРДАЛАС ШОНДІ

Мед дзирдалас шонді!
Мед югъялас луныс!
Мед дзоридзӧн тырас
Да нюмъялас му!

Мед шонділань быдӧн
Пыр восьлалас, мунас!
Мед шондіа туйсӧ
Оз вевттьыв сьӧд ру!

КЫДЗИ МУННЫ «ЮГӦРӦДЗ?»

Сыктывкарын кӧрт туй вокзаллань матыстчӧ автобус да сувтӧ. Сэтысь петӧ уна йӧз. Мича том ань юалӧ миянлысь.

— Бур лун. Позьӧ-ӧ тіян дорӧ шыӧдчыны? Ме — туристъяслӧн веськӧдлысь. Висьталӧй, кыдзи мунны «Югӧр» туйморт керкаӧдз?

— Висьталам, — вочавидзам ми. — А ті кысянь воанныд? Кодъяс ті?

— Ми кировса туристъяс, сизим часӧн воим Кировсянь Сыктывкарӧдз. Миянлы колӧ овмӧдчыны «Югӧрӧ». Сэтчӧ пӧ колӧ мунны зэв дыр, сійӧ пӧ Эжва районын. Сэтчӧдз автобусыс ветлӧ оз?

— Коді тіянлы тайӧс висьталӧ? Ми Куслытӧм би дорынӧсь. «Югӧр» туйморт керка тасянь абу вывті ылын. Сэтчӧдз позьӧ мунны подӧн, но ветлӧ тшӧтш автобус да такси.

— Ми Сыктывкарын медводдзаысь, нинӧм на огӧ тӧдӧй. Кутшӧм автобус ветлӧ «Югӧрӧдз?»

— Пуксьӧй витӧд номера автобусӧ да мунӧй «Республикаса музей» сувтлан і нӧдз. Петӧй автобусысь да лэччӧй веськыда Сыктыв юлань Оплеснин уличӧд. Сэсся бергӧдчӧй шуйгавылӧ да мунӧй водзӧ, ті янсянь веськыдвылын лоӧ Киров нима парк. Мунӧй да веськыдвылысь жӧ аддзанныд уна судтаа мича еджыд керка. Тайӧ и лоас «Югӧр» туйморт керка, — висьтала ме.

— Сэтчӧдз позьӧ мунны тшӧтш подӧн, — шуӧ ёртӧй. — Тіян кӧлуйныд ӧд абу уна. Коммунистическӧй уличті веськыда лэччӧй Киров нима паркӧдз. Сэсся энӧ бергӧдчӧй веськыдвылӧ, мунӧй шуйгавылӧ, Киров нима уличӧд «Югӧрӧдз». Туйморт керка лоас тіянсянь веськыдвылын.

— Ыджыд аттьӧ!

ВЕЛӦДЧАН ЛУНӦЙ.

Менам велӧдчан лунӧй заводитчӧ ӧкмыс чассянь. Асывнас садьма сизим часӧдз на, сэсся чечча, гимнастика вӧча. Айӧй да ме котралам кызь минут, «Югӧр» туйморт керкасянь Кырувса вичкоӧдз, Киров уличӧд. Гортын сэсся мысся, пинь весала, пасьтася да сёя. Батьӧй мунӧ уджавны водз, сійӧ автобусса шопер. Мамӧй водзджык жӧ гортысь петӧ, сійӧ нуӧдӧ киӧдыс ичӧтджык Дашӧ чойӧс челядь садйӧ. Кӧкъямыс часӧдз на ыджыд вокӧй мунӧ велӧдчыны СКУ-ӧ. Меным колӧ школаӧ мунны кӧкъямыс час да кызь минутын.

Быд лун миян вит либӧ квайт урок, велӧдчам кӧкъямыс час комын минутсянь кык часӧдз. Гортӧ воа, сёя, вежся да муна секция вылӧ Челядь дворечӧ. Квайт чассянь ме пыр гортын, велӧдча, вӧча гортса удж. Рытнас ставӧн лыддьысям либӧ серпаскуд видзӧдам дас час рытӧдз. Сэки ме ог на кӧсйы узьны, но ай-мам меным век тшӧктӧны водны. Найӧ шуӧны, аски пӧ менам лоас выль велӧдчан лун, меным ковмас водз чеччыны, а ӧні пӧ колӧ бура шойччыны. Мый сэсся вӧчан? Ковмас водны.

пинь весавны.

АСКИ ШОЙЧЧАН ЛУН

Аски вежалун, ми огӧ кутӧй велӧдчыны. Асывсяньыс мамӧй кутас мыськавны патераысь джодж, а ме бус понда чышкавны. Сэсся папӧй да ме кутам ветлыны лавкаясӧд. Дас ӧти часӧдз миянӧ воасны Митрей да Ӧньӧ ёртъясӧй, сэсся ми мунам исласьны. Ми век котралам кӧрт туй вокзалсянь веськыда Выльгортӧдз, ветлам лызьӧн мича сук вӧръясті. Бур лызь туйӧд миянлы мунны кокньыд да лӧсьыд. Сэсся ми кутам кык чассянь куимӧдз гортын пажнайтны. Рытнас Петыр вокӧй мунас кино видзӧдны, а ай-мамным мунасны шылада-драмаа театрӧ. Сизим чассянь дасӧдз ме да ичӧт чойӧй лоам патераын ӧтнаным. Ми кутам мойдъяс лыддьыны, серпаскуд видзӧдны, шылад кывзыны, ворсны, кывбуръяс велӧдны.

1) Кысянь локтӧны туристъяс?

2) Кытчӧдз налы колӧ мунны?

3) Кыдзи мунны «Югӧр» туйморт керкаӧдз автобусӧн?

4) Кыдзи мунны сэтчӧ подӧн?

5) Мый вӧчӧ зонка велӧдчан лунӧ?

6) Кыті ая-пиа котралӧны асывъяснас?

7) Кымын чассянь сійӧ велӧдчӧ?

8) Кымын часӧдз рытнас зонка оз вод?

9) Кыті исласьӧны зонкаяс шойччан лунӧ?

10) Мый детинка вӧчӧ рытнас сизим чассянь дасӧдз?

Паракод кывтӧ Котласӧдз.
Паракод кывтас Котласӧдз.

1) Лым сылӧ мартсянь майӧдз. 2) Челядь гожӧмнас шойччӧны Крымын. 3) Чужан лунӧ студентъяс мунӧны Аняясӧ. 4) Туристъяс овмӧдчӧны «Югӧр» туйморт керкаӧ. 5) Лэбачьяс лэбзьӧны войвывлань. 6) Туристъяс лэччӧны Бабушкин нима уличті юлань. 7) Челядь мойдъяс лыддьӧны, ворсӧны. 8) Нывкаяс сьылӧны школаса хорын.
Лым сылӧ. Лым кутас сывны.

1) Поездным мӧдӧдчӧ Москвасянь.

2) Челядь асывсянь исласьӧны вӧрын.

3) Миян АН-24 самолёт матыстчӧ Сыктывкарлань.

4) Кадыс нин мунӧ войлань.

5) Медводдза лекция мунӧ кӧкъямыс час да дас вит минутсянь ӧкмыс час ветымын минутӧдз.

6) Москвасянь Сыктывкарӧдз ероплан лэбӧ час да джын.

7) Визинсянь автобус век мунӧ асвальта туйӧд.

8) Вӧралысьяс ветлӧны вӧръясті.

1) Кысянь лэбзьӧны тулыснас лэбачьяс?

2) Микуньсянь петӧ «Москва–Сыктывкар» поезд. Кутшӧм карлань сійӧ матыстчӧ?

3) Кыті лэбалӧны самолётъяс?

4) Кыті ветлӧны машинаяс, поездъяс, паракодъяс?

5) Кытчӧдз ті котраланныд либӧ гуляйтанныд подӧн асывъяснас?

6) Кымын чассянь да кымын часӧдз ті уджаланныд либӧ велӧдчанныд?

7) Кутшӧм воӧдз ті велӧдчанныд Вӧр институтын?

1) Аэровокзалсянь ветлӧ витӧд да коймӧд номера автобус.

2) Миян Ӧньӧ вокным чужӧмнас мунӧ батьнымлань.

3) Света, тэныд ыджыд чолӧм Ӧльӧксейсянь.

4) Тайӧ ыджыд автобусыс мунас Льӧмьюӧдз.

5) Миян талун лоас коми кывйысь урок дас ӧти чассянь.

6) «Югӧр» туйморт керкасянь бура тыдалӧ Заречье, сыктывкарса Венеция.

7) Аски асыв тайӧ кадӧ поезд кутас матыстчыны Мӧскуалань.

8) Лэбачьяс лэбалӧны сынӧдті, черияс уялӧны ваті.

9) Салдатьяслы окота кыпавны радӧвӧйсянь апичерӧдз.

10) Сыктывкарӧ позьӧ воны автобусӧн Казаньсянь да Перымсянь.

Ме вӧлі тӧнлун тіян сиктын.

Тэ вӧлін войдӧрлун зэв кыпыд.

Сійӧ вӧлі талун асывнас СКУ-са небӧг лавкаын.

Ми шойччим колян во Сочи карын.

Ті гуляйтінныд тӧрыт вӧрын.

Челядь велӧдчисны тӧвнас сёрнитны комиӧн.

Коми муын чужины выль каръяс.

Ылі рӧдвужсянь воис кык письмӧ.

ме эг мудз

ми эгӧ мудзӧй

тэ эн мудз

ті энӧ мудзӧй

сійӧ эз мудз

найӧ эз мудзны

Ме тӧрыт гортын эг вӧв, ме ветлі рытнас шылада-драмаа театрӧ.

Ми эгӧ куритчӧй, и тіянлы огӧ тшӧктӧй!

Ті энӧ гӧгӧрвоӧй менӧ?

Велӧдчысьяс диктант эз гижны, а сӧмын вильшасисны.

Войдӧрлун велӧдчысьяс эз велӧдчыны: кӧдзыдыс ывлаын вӧлі матӧ нелямын градус.

Некод эз аддзыв миянӧс.

Гортын тӧрыт некод эз вӧв.

Некод оз тӧд, лоас оз коми кывйысь миян экзамен.

Колян во ме нинӧм эг на тӧд Коми му йылысь.

Нинӧм эг аддзыв, сэтшӧм пемыд войыс вӧлі.

Ваняным некӧні абу, бара, тыдалӧ, котралӧ ывлаын.

Миян микрорайонын некӧн гуляйтнысӧ, быдлаын ыджыд керкаяс, а на костын машинаяс.

Талун ми некытчӧ огӧ тэрмасьӧй.

— Кывзы, тэ миянлысь вокнымӧс некытысь энӧ аддзылӧй?

— Мый талун ті велӧдінныд школаын? — юаліс Васюкӧс мамыс.

— Гижны, — вочавидзис пиыс.

— А мый гижинныд?

— Ог тӧд. Ме ӧд нинӧм на ог куж лыддьыны.

1) Сюзь пуксьӧ ув вылӧ.
2) Сюзь пукалӧ ув вылын.

3) Сюзь лэбзис ув вылысь.

МИЯН КЕРКА ДОРЫН

1) Ми олам, узям керка пытшкын.
2) Керканым весьтын югъялӧ шонді.

3) Керка дорын быдмӧ коз пу да кыдз пу.
4) Керка шӧрын сулалӧ ыджыд пач.

5) Шыръяс олӧны керка улын.

6) Керка водзын эм паськыд мир туй.

7) Керканым сайын быдмӧ картупель.

8) Керка бокын сулалӧ «Жигули» машина.

9) Стен бердын пукалӧ пӧрысь мамным.
10) Керка да туй костын эм град йӧр.

11) Ӧшиньяс весьтын туй вылын сулалӧ трактор.

12) Керка гӧгӧр куйлӧны гӧран-кӧдзан муяс.
13) Миян керканым дінын ворсӧны понъяс.

14) Керка вевт вылын куйлӧ Пытш нима кань.

15) Керка йылын пукалӧ ыджыд сьӧд рака.

Туй кузя мунӧны мӧсъяс.

Туй пӧлӧн восьлалӧ пода морт.

Туй вомӧн вуджис сьӧд кань.

Туй дорӧд мунӧны куим зонка.

Ю паныд катӧ пыжа.

Ю ньылыд, ю кузя кывтӧ пур.

Тӧрыт ме ветлі театрӧ Маша нывъёрткӧд.

– Ивӧ, кодкӧд нӧ тэ пукалан школаын?

– Первойсӧ ме пукалі Есева Таттянкӧд, а ӧні пукала Гичев Володькӧд, менам ёртӧйкӧд.

– Ен тэкӧд! – шуис нывкалы вежаай.

ГАЖА ТУЛЫС ВОИС

Гажа тулыс воис.
Гӧгӧр жургӧ шор,
Шонді лымсӧ сёйис,
Ловзис пулӧн кор.

Ю кузя йи кывтӧ —
Тувсов ва оз узь
Югыд енэж вывті,
Лэбзьӧ дзодзӧг, юсь.

ЭГ ЛӦСЯВЛӦ

Сюрс кӧкъямыссё квайтымын витӧд воӧ, Августын дас нёльӧд лунӧ, коймӧд часын, Этшаника лӧгасьлім ми мусакӧд. Сійӧ жӧ воӧ, сы тӧлысьын, сы лунӧ И сы часын, быдса кык минутӧн сёрджык, Вӧлись бара морта-морткӧд бурасим! (1866)

Нёль молодеч ӧти шапка улын пукалӧны.

Тув вылӧ мый оз ӧшйы?

Пуксис вӧв вылӧ да гӧнитіс би пытшкӧ.

Саридз шӧрын пыж плавъялӧ.

ГАДЬ ДА ГӦЛИК.

(Серамбана мойд).

Олісны-вылісны гадь да гӧлик. Коркӧ гадь сетіс гӧликлы пыдӧстӧм туис да шуис:
– Гӧлик, гумлав гӧптысь васӧ туисӧ.
Гӧлик заводитіс гумлавны гӧптысь ва. Гумлаліс-гумлаліс, а туис оз тыр. Гадь сулалӧ да гӧрдлӧ-сералӧ. Сераліс-сераліс да и потіс.

ВАЙ ВЕТЛАМ ТЕАТРӦ!

«Парма» да «Калевала» вузасян шӧринъяс костын паныдасисны Лена да Петыр. Зонмыс юаліс:
— Чолӧм, Лена, кӧні тэ тӧрыт рытнас вӧлін? Ми ставӧн виччысим тэнӧ драма театр водзын, а тэ эн и лок.
— Ме эг эшты, рытнас миянӧ гӧсьтъяс воисны. Ме мамӧйкӧд пызан лӧсьӧді. Сэсся мудзи да эг нин пет ывлаӧ. А кутшӧм сьпектак сэні вӧлі?

— Вӧлі Нёбдінса Витторлӧн «Шонді петігӧн дзоридз косьмис» ворсӧм. Сы водзын ӧти артист висьталіс Виктор Савин йылысь. Театр пытшкын ӧні лои зэв мича, вӧчӧмаӧсь бур ремонт, сы бӧрын гӧгӧр сӧстӧм да мича. А тэ видзӧдін эн нин тайӧ сьпектаксӧ?

— Эг на видзӧдлы, — шуис Лена, — Ме некор на эг вӧв сэні, драма театрын. Университетӧдз ме эг ов Сыктывкарын. Висьтав, кыдзи позьӧ мунны драма театрӧдз?

— Драма театр Сыктывкар шӧрын, Оплеснин улич вылын, Геология институт дорын. Сэтчӧ колӧ мунны Интернациональнӧй улич кузя, но позьӧ лэччыны тшӧтш Оплеснин уличӧд да бергӧдчыны веськыдвылӧ. Театр дорті ветлӧ тшӧтш дас ӧкмысӧд да дас витӧд маршрут номера автобус.

— Петыр, а кор бара ті мунанныд сьпектак вылӧ? Ме тшӧтш кӧсъя тіянкӧд ӧтлаын ветлыны.

ГРУППАНЫМ ЙЫЛЫСЬ

Ми велӧдчам Сыктывкарса канму университетын, сы бӧрын миянысь петасны велӧдысьяс, мунам уджавны сиктъясӧ да каръясӧ. Унджыкыс миянысь чужисны да быдмисны республикаса сикт-каръясын. Группанымса старӧста Артеева Елен воис Изьва районысь, Игнатова Лена да Лодыгин Вань чужлісны Эжва вожын, ӧтиыс воис Помӧсдін гӧгӧрысь, а мӧдыс Кулӧмдін дорысь. Кочева Катя велӧдчис шӧр школаын Коммуын, сэтчӧс юркарын — Кудымкарын. Сійӧ колян воӧ эз на куж бура сёрнитны комиӧн, а таво лючки нин сёрнитӧ.

Каракчиев Вáлер, миян группаса спортсмен, чужис Эжва ю дорын жӧ, Вомын сиктын. Ме сійӧс зэв бура тӧда. Школа бӧрын сійӧ первойсӧ уджаліс вӧровмӧсын, сэсся служитіс армияын, Балтика саридз дорын. Университет водзын бара уджаліс во джын пошта вылын. Сійӧ, тыдалӧ, мунас ас районӧ уджавны.

Экзаменъяс бӧрын ставӧн кӧсъям ӧти лунӧ ветлыны шойччыны кар сайӧ. Лун чӧж кутам исласьны, бипур гӧгӧр пукавны да сьыланкывъяс сьывны. Кӧдзыдысь ми огӧ полӧй, пондам юны пӧсь тшай. Локтан воӧ, гожӧм шӧрын, ӧтияс мунасны практика вылӧ войвылӧ сэтчӧс комияс дорӧ гижны диктофон вылӧ йӧз сёрни. Мукӧдъяс мунасны лунвылӧ — Коммуӧ, перым-комияс дорӧ гижны фольклор, мойдъяс, сьыланкывъяс, нӧдкывъяс да шусьӧгъяс.

Миян группаным олӧ да велӧдчӧ зэв гажаа.

1) Поезд мунӧ кӧрт туйті.

2) Автобусъяс матыстчӧны Кировлань.

3) Вӧралысьяс вӧралӧны вӧръясын.

4) Ми лэччим уличті юлань да бергӧдчим шуйгавылӧ.

5) Ті кывтінныд юті Кулӧмдінсянь Сыктывкарӧдз.

6) Енэжті лунвывсянь лэбзьӧны дзодзӧгъяс.

7) Сійӧ котӧртіс стадионсянь Киров нима паркӧдз.

8) Туристъяс петісны «Югӧр» туйморт керкаысь.
Зонка мунӧ музейлань. Зонка муніс музейлань.
Велӧдысь пырис классӧ. Велӧдысь эз пыр классӧ.

Кӧні пукалӧны лэбачьяс? Лэбачьяс пукалӧны пу вылын.

1) Мый сулалӧ керка пытшкын?

2) Кытчӧ пуксьӧны самолетъяс?

3) Мый вылысь чеччӧны велӧдчысьяс?

4) Кутшӧм кафе эм «Парма» вузасян шӧрин дорын?

5) Кытчӧ ті мунанныд школа помалӧм бӧрын?

6) Кыті кывтӧ йи тулыснас?

7) Кытчӧ мунасны студентъяс экзамен бӧрын?

9) Кӧн і Сыктывкарын сулалӧ Иван Куратовлы казьтылан мыгӧр?

10) Кытысь воин тэ?
Керка гӧгӧр сулаліс уна пу.

1) Ме пыри велӧдчыны университетӧ школа бӧрын.

2) «Калевала» кафе сулалӧ «Парма» шӧрин сайын.

3) Челядь быд лун котралӧны школа дорын.

4) Куратовлы казьтылан мыгӧрыс сулалӧ опера театр водзын.

5) Шонді да Тӧлысь ветлӧны миян му весьтті.

6) Картупель муяс миян карта гӧгӧр.

7) Поезд мунӧ кӧрт туй кузя.

8) Шыръяс олӧны керка улын.

Гожӧмын кӧ узян, тӧлын шогӧ усян.

Митрей кӧ лючки велӧдчис, эз эськӧ ӧні мӧд во ӧти классын пукав.

Уна кӧ лыддян, уна и тӧдмалан.

Менӧ тшӧкыда корӧны, виччысьӧны, а петкӧдча кӧ, ставыс дзебсьӧны.

Велӧдчысьяс кӧ урок вылӧ бара оз локны, то экзамен вылын налы лоӧ сьӧкыд.

Талун рытнас кӧ турун вылӧ лысва усяс, то аски оз зэр.

Аски кӧ шоныд лоас, урокным лоӧ ывла вылын.

Сетін кӧ кыв, то мӧд ног эн сьыв.

Бура кӧ уджалан, ылӧдз и нималан.

Шмонь Паныдасисны кык детинка.

— Тэ тӧдан, мый лунвывса ӧти олысь ӧні сё нелямын ӧти арӧса?

— Нинӧм шензянаыс тані абу. Менам пӧль кӧ ӧнӧдз оліс, то ӧні вӧлі ёна пӧрысьджык.

— Коді тэнад медся радейтана коми сьылысь?

— Медрадейтана сьылысьӧй Лидия Логинова.

Вузасянінын уджалӧны вузасьысьяс, сёянінын пусьысьяс.

Ми ӧні велӧдчысьяс, локтан воӧ петам нин школаысь.

Войвылын, Вӧркутаын да Интаын олӧны из шом перйысьяс.

Усинскын уджалӧны мусир перйысьяс, а Вуктылын — биару перйысьяс.

Вӧрса посёлокъясын олӧны вӧр лэдзысьяс.

Скӧт видзысьяс да му вӧдитысьяс олӧны сиктъясын.

Кӧр видзысьяс ветлӧны паськыд тундраӧд.

— Мый йылысь тэ радейтан лыддьыны, Петыр?

— Вӧралӧм да чери кыйӧм йылысь, дерт.

Коми гижысь Егор Рочевлӧн «Лӧз тундра» повесьт кӧр видзысьяс да кӧр видзӧм йылысь.

Школаын тӧрыт видзӧдім вӧр-ва видзӧм йылысь кино.

Олӧмтӧ олӧм абу потшӧс вуджӧм.

Олӧмыд тайӧ абу мойд.

Олӧмын уна вож да чукыль паныдасьлӧ.

Олӧмыд ӧд ас сайын.

Кулӧм бӧрас быд морт бур.

Миян вӧралан угоддьӧті котралӧны кӧинъяс, ручьяс да кӧчьяс.

Миян дорӧ локтӧ том йӧзлӧн «Сигудӧк» сьылан да йӧктан котыр.

Челядь бур чери кыян места эз аддзыны.

Газетъяс — олӧмлӧн рӧмпӧштан.

Челядьлӧн эм уна ворсан.

Вичкоын эм гора жыннян.

Медводдза коми кывбуралысь Иван Куратовлӧн эм «Сьылан менам, сьылан...» нима мича кывбур.

Пывсян лунӧ ми мунам пывсянӧ.

— Мый йылысь тэ тӧдмалін урӧк вылын, Ӧньӧ?

— Коми республикаса каръяс йылысь, сэні олысьяс йылысь тӧдмалі.

Луздор Васьлӧн «Алӧй лентаыс» — вӧралысьяс да важ олӧм йылысь медводдза коми роман.

Педь Геньлӧн «Сиктса асыв» нима повесьтыс комынӧд воясся коми сикт йылысь.

Быд ай-мам ас челядь вӧсна тӧждысьӧ.

Лена Шахова талун кӧдзыд понда урок вылын абу.

Жар поводдя вӧсна Сьӧд саридз дорын миянлы вӧлі сьӧкыд.

Велӧдчӧм понда бур студентъяслӧн кадныс абу ветлыны дискотекаӧ.

Таттянным би кодь збой нывка.

Вера жӧ кӧч кодь полысь.

Гӧтырыдлӧн видӧмыд пӧсь шаньга сёйӧм кодь.

Миян старӧста Каракчиев Вáлер ош кодь ён.

Мукӧд велӧдчысьыс руч кодь мудер.

Олӧмыс визув ва моз визувтӧ.

Сийӧсасян кӧ ӧд, и кутан кыскыны вӧв моз.

Челядь, коді кӧсйӧ тіян пиысь мунны аски кар сайӧ?

Сыктывкарын олысьяс лыдысь уна морт кужӧ сёрнитны комиӧн.

Миян пиын тшӧтш эмӧсь кывбуралысьяс.

Ичӧтджык вокъясным бать-мам ордын на олӧны.

Кановъяс ордысь велӧдчысьяс петісны сёрӧн нин.

«Волӧй миян ордӧ гӧсти», — гижӧ письмӧын Абъячойысь воча чойӧй.

НЕУНА АС ЙЫЛЫСЬ

Ме ачым Сыктывкарса канму университетын велӧдчысь. Нимӧй Петыр, овӧй Бияров, вичӧй Ӧндрей пи. Ачым ме коми морт, Эжваысь. Меным дас ӧкмыс арӧс. Помалі шӧр школа. Ӧні велӧдча университетын психологӧ. Ай-мам олӧны тшӧтш Эжваын, ме бать-мамкӧд да чоя-вокакӧд ола. Инпасным Мир улича, сизимдас нёльӧд керка, комын кыкӧд патера. Чужан воӧй сюрс ӧкмыссё кӧкъямысдас кыкӧд во, чужан лунӧй лӧддза-номъя тӧлысь дас витӧд лун. Гортса сёрнитчан лыдпасыс квайтымын квайт сизимдас ӧти нелямын кык. Ӧтуввезйын менам ас инув абу на.

ВИСЬЫСЬ ОРДЫН

Касева Лена субӧтаӧ лун чӧж вӧлі кар сайын, сэні жӧ вӧліны сылӧн кӧкъямысӧд «Б» класса велӧдчысьясыс. Ывла вылын сэки вӧлі зэрӧ, тӧла, рытланьыс сэсся ёна кӧдздӧдіс. Леналӧн шойччӧмыс бур вылӧ эз мун — сійӧ вежалунӧ висьмис. Луннас сылӧн жарыс кайис комын сизим да джын градусӧдз.

Выльлунӧ пӧрысь мамыс звӧнитіс ноль куим номерӧ, регыд сэсся на ордӧ воис бурдӧдчысь, том айлов. Сійӧ пырис Касевъяс ордӧ, керка пытшкӧ, пуксис висьысь дорӧ да юаліс:

— Видза олан. Мый вылӧ тэ норасян? Мый тэнад нимыд, овыд, нывка? Кыті нӧ тэнад висьӧ?

— Нимӧй менам Лена, овӧй Касева. Юрӧй да голяӧй висьӧ, асывсяньыс ёна кыза, вой чӧж эг узь. Гортӧ воӧм бӧрын эг на сёй ни ю.

— Гашкӧ, Леналӧн ты ӧдӧм нин лои? — шогсьӧ пӧрысь мамыс.

— Абу на, — шуӧ бурдӧдчысь висьысьӧс видлалӧм бӧрын. — Тыдалӧ, тайӧ сӧмын на голя кынтӧм. Колӧ юны таблеткаяс, пӧсь йӧв, туруна да ӧмидза тшай, пыр куйлыны. Звӧнитінныд кӧ меным водзджык, вӧлі эськӧ ёна бурджык. Кутшӧм паськӧма вӧлін тэ тӧрыт, Лена?

— Ме вӧлі кокньыдик пальтоа, нӧшта на шапкатӧм да кепысьтӧм, кокын вӧлі кокни кӧм, кроссовкиа вӧлі.

— Тэ кокньыда пасьтасьӧм понда да кынмӧм вӧснаыд и висьмин, — шуис бурдӧдысь. — Бурджыка кӧ пасьтасин, то ӧні эськӧ эн вись. Но энӧ ёна шогсьӧй. Ме коля рецепт. Кутан кӧ бура юны таблеткаяс, аски либӧ аскомысь бурдан нин. Видза колянныд.

Бурдӧдчысь мунӧ Ленаяс ордысь. Висьыськӧд кольӧны Леналӧн пӧрысь мамыс да ичӧтджык чойыс.

1) Кӧні вӧлі Лена Шахова субӧтаӧ?

2) Мый лоис вежалунӧ?

3) Коді воис Лена ордӧ выльлунӧ?

4) Мый вылӧ норасьӧ Лена?

5) Кыті сылӧн висьӧ?

6) Мый вӧсна висьмис нывкаыс?

7) Мый колӧ юны Леналы?

КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛЫСЬЯС ЙЫЛЫСЬ

Коми республикаын кык сюрс квайтӧд воын оліс ӧкмыссё сизимдас ӧти сюрс витсё морт, ставнас сёысь унджык войтырсикаса йӧз. На пиысь каръясын олӧны йӧзысь сизимдас квайт прӧчентыс, а сиктъясын — кызь нёль прӧчентыс. Ӧні республикаын эм дас кар: Сыктывкар, Вӧркута, Вуктыл, Емва, Инта, Микунь, Печора, Сосногорск, Усинск да Ухта. Каръяс лыдысь Сыктывкар юркар, Вӧркута да Ухта медыджыдӧсь. Кызьӧд нэм чӧж каръяс зэв ӧдйӧ быдмисны, сэтчӧ воисны овны мукӧдлаысь уна йӧз. Комынӧд воясӧ кӧ Коми муын вӧлі сӧмын ӧти ичӧт кар — Сыктывкар, то ӧні нин дас кар. Республикаса войвыв каръясын олӧны да уджалӧны из шом перйысьяс (Вӧркутаын да Интаын), биару перйысьяс да мусир перйысьяс (Ухтаын, Усинскын, Вуктылын). Эжваын олӧны кабала вӧчысьяс, Микуньын — кӧрт туй вылын уджалысьяс. Войвывса каръясын олысьяслӧн олӧмыс да уджыс абу кокньыд кӧдзыд ывлару (поводдя) вӧсна, кузь тӧв понда.

Коми войтыр олӧ сиктса районъясын да Сыктывкарын, мукӧд карын тшӧтш. Республикаын медся гырысь сиктъяс — районса шӧринъяс, юрсиктъяс: Айкатыла, Визин, Выльгорт, Изьва, Койгорт, Кӧрткерӧс, Кослан, Абъячой, Кулӧмдін да Чилимдін. Чилимдін районын олӧны рочьяс. Сиктса олысьяс пиысь унджыкыс му вӧдитысь да скӧт видзысь. Изьва да Печора вожъясын, войвывса тундраын олӧны да уджалӧны кӧр видзысьяс. Вӧрса посёлокъясын уджалӧны вӧр лэдзысьяс, пӧрӧдчысьяс. Важӧн моз тшӧтш коми йӧз да республикаса уна мукӧд олысь радейтӧны вӧр-ва, вӧралӧм, вотчӧм да чери кыйӧм.

Уна коми йӧз олӧ тшӧтш Коми республикаысь ортсыын, Рытыввыв Сибирын, Хант-Манси да Ямал-Яран автономия кытшъясын, Кола кӧджын, Яран автономия кытшын, мукӧд обласьтъясса каръясын да сиктъясын. Республиканымса став олысь лыдысь кызь квайт прӧчентыс коми войтыр.

1) Кымын морт оліс 2006-ӧд воын Коми муын?

2) Кымын кар сэні эм?

3) Кутшӧм гырысь сиктъяс эмӧсь республикаын?

4) Кӧні олӧ коми войтыр?

5) Кодъяс олӧны войвывса каръясын, сиктъясын да вӧрса посёлокъясын?

6) Кодъяс олӧны да уджалӧны тундраын?
Тэ бура пасьтасян. Тэ он кут висьны. Тэ кӧ бура пасьтасян, он кут висьны.

1) Морт водз чеччӧ. Сійӧ уна вӧчӧ. 2) Ӧньӧ талун воас миянӧ. Ми кутам сыкӧд ворсны компьютерӧн. 3) Аски лоӧ кӧдзыд да зэра поводдя. Ми некытчӧ гортысь огӧ петӧ. 4) Гожӧмын йӧзыс оз узьны. Тӧвнас лоӧны пӧтӧсь. 5) Света кутас юны таблеткаяс. Сійӧ регыд бурдас. 6) Студентъяс бура ветлӧны лекцияяс вылӧ. Налы экзамен вылын лоӧ кокньыд. 7) Войнас пуксяс лысва. Аски оз зэр.

1) вӧралысьяс арын да тӧлын вӧръясын вӧралӧны.

2) челядь да верстьӧ гожӧмнас кыйӧны чери.

3) кык либӧ унджык морт аддзысьӧны.
4) тулысын, гожӧмын, арын кресьтяна му вӧдитӧны.

5) тундраын кӧръяс во чӧж видзӧны.

6) кор лавкаясын да базарын вузасьӧны.

7) уна йӧз сьылӧны хорын.

8) студентъяс велӧдчӧны университетын да институтын.

1) Войвылын тӧвнас лунъясыс кӧч бӧж кодь дженьыдӧсь.

2) Миян ордӧ регыд воасны Ижкарысь Удмурт университетса велӧдысьяс.

3) Ваня кык вежон висис ёна кынмӧм вӧсна.

4) Яков Рочевлӧн «Кык друг» роман ыджыд ёртасьӧм йылысь.

5) Лыско нима пон котралӧ кӧин моз ӧдйӧ.

6) СКУ-са студентъяс пиысь эмӧсь зэв тӧлка йӧз.

— Зонка, тэ коді ачыд?

— Нимӧй менам Педьӧ, ме ачым Поёлысь.

Велӧдчысьяс асьныс нин кужӧны лыддьысьны комиӧн.

Есев Микол ачыс вуджӧдӧ немеч кывйысь комиӧ.

— Со «Ошпи» чача лавка. Ньӧбась ачыд!

— Верманныд-ӧ ті асьныд бӧрйыны колана небӧгъяс? — юасьӧ библиотекаса уджалысь.

Ва паныд ачыс пыжыд оз кат.

Вӧрысь пескыд ачыс гортӧ оз лок.

– Петырыс вӧчӧ оз гортса уджсӧ?

– Ми нӧ мунам огӧ талун театрӧ?

– Ті локтанныд онӧ аски университетӧ?

– Найӧ нӧ ӧні узьӧны оз? Колӧ налы звӧнитлыны.

– Ваньӧ, мунан он тэ Аняясӧ?

– Дерт, муна, со козин нуа и. А тэ мунан он?

– Муна жӧ. А Маша да Рита мунӧны оз?

– Ог тӧд. Вермас лоны, мунӧны, а вермас лоны, и оз.

– Пиӧй, Васюкӧй, кӧкъямыс час асыв нин ӧд. Чеччан он нин?

– Мамӧй, эн садьмӧд, ог на чеччы.

– А талун тэ университетӧ мунан он? Ті талун велӧдчанныд онӧй?

– Огӧ, талун миян каникулнымлӧн медводдза лун.

– Челядь, тіян нӧ горшныд косьмӧ оз, кынӧмныд сюмалӧ оз?

– Кынӧмъясным оз сюмавны, а горшным косьмӧ. Позьӧ мыйкӧ юыштны.

– Гӧрд ӧшкӧс мойда ог?

– Мойд!

– Тэ шуан мойд?

– Ме шуа: мойд!

– Лӧз ӧшкӧс мойда ог?

– Мойд!

– Тэ шуан мойд?

– Ме шуа: мойд!

– Сьӧд ӧшкӧс мойда ог?

– Мойд!

– Тэ шуан мойд?

Вӧр лэдзысьяс вӧрсӧ важӧн пӧрӧдісны черӧн, а ӧні мотора пилаӧн.

Велӧдчысьяс гижӧны ручкаӧн, а серпасалӧны уна рӧма карандашъясӧн.

Тулыснас муяссӧ сиктын гӧрӧны вӧлӧн да тракторӧн.

Кабала вундалӧны шыранӧн.

Иван Куратов медводдза кывбуръяссӧ гижис Перымса Степан анбурӧн.

Коми йӧз важӧн ветлісны гожӧмнас пыжӧн, вӧлӧн да подӧн, тӧвнас лызьӧн да доддьӧн.

Сыктывкарсянь Вӧркутаӧ лэбзям самолётӧн, а Микуньӧ мунам поездӧн.

Важ коми йӧз сибирса юясӧд да Йиа саридзті кывталісны ыджыд пыжъясӧн.

Кировӧдз Сыктывкарсянь ветлӧны автобусӧн да таксиӧн.

Группанымса студентъяс куим во мысти лоасны коми кыв да литература велӧдысьясӧн.

Миян класса велӧдчысьяс лоины му вӧдитысьясӧн, инженеръясӧн, велӧдысьясӧн, бурдӧдысьясӧн, вурсьысьясӧн да пусьысьясӧн.

Коми республикаын войвыв каръясса олысьяс уджалӧны из шом перйысьясӧн, мусир да биару перйысьясӧн.

Вӧрса посёлокъясын йӧзыс уджалӧны вӧр лэдзысьясӧн, трактористъясӧн, пӧрӧдчысьясӧн.

Сёянсянь ӧвтӧ чӧскыд кӧрӧн.

Машалӧн чужӧмыс югъялӧ нимкодьӧн.

Магазинын яй вузалӧны кык килограммӧн.

Важӧн коми йӧз черисӧ кыйлісны юясысь да тыясысь пудъясӧн, а ӧні кыйӧны торъя чериясӧн.
Ӧндрей гортса уджсӧ вӧчис кык часӧн.

Поездӧн Сыктывкарсянь Москваӧдз позьӧ мунны ӧти лунӧн.

Анялӧн бать-мамыс лэптісны керкасӧ куим воӧн.

Асывъясын школаӧдз Петыр котӧртӧ сизим минутӧн.

Вӧралысьяс арнас мунӧны вӧравны понъясӧн.

Найӧ вӧрӧ петӧны пишшальӧн, нопйӧн.

Аскомысь челядь классӧн мунасны Сыктывкарӧ видзӧдны сьпектак.

Локтан вежалунӧ группаӧн ми мунам Айму туялан музейӧ.

Юӧртӧм: Корам локны «Чужан му» клубӧ рытнас семъяясӧн.

Чӧскыдджык сёйны роксӧ выйӧн.

Чай юӧны сакарӧн либӧ йӧлӧн.

– Дона Аня, чолӧмалам тэнӧ чужан лунӧн!

– Пыдди пуктана эньловъясӧс чолӧмалам аньяс лунӧн!

– Айловъясӧс чолӧмалам Айму дорйысь лунӧн!

– Выль воӧн, выль шудӧн!

– Зарни кӧлысьӧн! Эзысь кӧлысьӧн!
– Кӧлысь лунӧн!

– Пыдди пуктана ветеранъяс, Айму дорйысьяс, Вермӧм лунӧн тіянӧс! Олӧма йӧз лунӧн!

Тані эмӧсь Педь Геньлӧн «Сиктса асыв» да Луздор Васьлӧн «Дінъёльса вӧрпункт» повесьтъяс, Нёбдінса Витторлӧн «Кулӧмдінса бунт» ворсӧм.

Миян посёлокса зонъясным танӧсь, со йӧктӧны.

Вӧрсаӧ, васаӧ, гортсаӧ коми сиктъясын эскӧны на.

Тіян факультетса велӧдысьяс сэнӧсь, залынӧсь.

Быдӧнлӧн эмӧсь быд лунся уджъяс.

Аски мунам Ухтаӧ лунся автобусӧн.

Колян вося гожӧмыс вӧлі зэв жар.

Айӧйлӧн овлӧ кык тӧлысся шойччӧг.

Войся самолётӧн воӧны миянӧ гӧсьтъяс.

Медмуса арся кадӧй кӧч тӧлысь.

Гожся кад — медбур кад.

Суомиын уджалысьяслӧн эм тшӧтш тӧвся шойччӧг.

Талунся «Коми му» газетсӧ лыддя ӧчкиӧн.

Шуӧны, тавося арыс лоас зэртӧм, кымӧртӧм.

Талун луныс шондіа зэв.
Асылыс талун вӧлі тӧла.

кымӧра поводдя

зэра лунъяс

лымъя тӧв

уска зон

ыджыд тушаа

шӧркост тушаа

ичӧт тушаа

юра морт

вежӧра уджалысь

гӧтыра морт

– Петыр, висьтав, тэ нӧ гӧтыра абу?

Кодзувтӧм войыс пемыд да шуштӧм.
Таво тӧлыс лымтӧм.
Толя устӧм зон на.
Пыдӧстӧм пельсаӧ ватӧ кӧть век катлы.

Тайӧ миян Лена чойным. Юрыс сылӧн абу ыджыд, юрсиыс абу кузь, сьӧд, синмыс руд. Нырыс ичӧтик, вом доръясыс алӧйӧсь. Сійӧ мича нывка.
Быд мортлӧн эм кык ки да кык кок, морӧс, кык пельпом, рушку, сьылі (голя). Киын да кокын эмӧсь чуньяс. Медся ичӧт чуньыс киын — чаль, медыджыдыс – пев. Быд кокын да киын эм вит чуньӧн.

КУТШӦМ ТАЛУН ЫВЛАРУЫС, ПОВОДДЯЫС?

Кузь тӧв бӧрын пуксис гажа тулыс. Поводдяыс шондіа, кымӧртӧм, но тӧла. Шоныдыс дас ӧти градус. Луныс кузь нин, лым сылӧ, визувтӧны гажа шоръяс. Но войяс зэв на кӧдзыдӧсь, сэзьӧсь да кодзулаӧсь.

Пуксис гожӧм. Ывларуыс, поводдяыс бур, шоныдыс кызь вит градус. Луныс шондіа, кымӧртӧм, абу зэра, абу тӧла. Тайӧ волӧн медбур да медмича кад. Пуяс турунвижӧсь, енэжыс лӧз, гӧгӧр быдмӧны уна рӧма дзоридзьяс да лэбалӧны мича бобувъяс.

Пуксис ар, поводдяыс лёк, луныс тӧла да зэра, шондітӧм. Талун квайт градус шоныд, арся кодзувтӧм войяс пемыдӧсь да шуштӧмӧсь. Кӧть и лунъяс абу ёна кӧдзыдӧсь, войяс кӧдзыдджыкӧсь нин. Ар – медся мича кад. Сэки пуясыс, паркъясыс да вӧръясыс уна рӧмаӧсь, найӧ тшапӧсь, мичаӧсь да пелькӧсь.

Пуксис тӧв, поводдяыс бур, кӧдзыдыс дас градус. Тӧв — медся кӧдзыд кад. Лунъяс воын медся дженьыдӧсь, войясыс бара медся кузьӧсь. Луныс шондітӧм, кымӧра, неуна тӧла, гӧгӧр лымъя, еджыд. Тӧв — волӧн медкузь кад. Но тӧвнас эм медся гажа гажъяс – Выль во да Рӧштво.

Луныд – синма, а войыд – пеля.

Бӧжтӧм вӧлӧн ылӧ он мун.

Гыма зэр дыр оз зэр.

Вӧлыс бӧжтӧм, доддьыс вожтӧм.

Сылӧн чунь помыс зарниа.

Шондіа лун пальӧдӧ ун.

Чужан позйыд быдӧнлы дона.

Сиктын быд потшӧс да майӧг пеляӧсь да синмаӧсь.

Кӧка войяс дженьыдӧсь да югыдӧсь.

Кык кынӧма, нёль пеля, ӧти вома.
Ӧти мамлӧн вит пи.

КУТШӦМ КЕРКАЫС ПЕТЫРЪЯСЛӦН?

— Висьтав, Петыр, кутшӧм тіян керканыд? Важ абу сійӧ?

— Ме ай-мамкӧд да чой-воккӧд ола Выльгортын. Миян сэні ас пу керка, ӧти судтаа, турунвиж вевта да джуджыд верандаа. Ачыс керкаыс куим ыджыд вежӧса да пусяніна, ӧти ыджыд пача, шоныдыс сэсся мунӧ батареяясӧд. Выльгорт — ыджыд коми сикт. Керкаыс миян пемыдгӧрд рӧма, вит ыджыдкодь ӧшиня, ӧти пач трубаа, ӧшиньяс гӧгӧрыс мича серъяса.

— Важ абу тіян керканыд? Эм абу орччӧн град йӧр, пывсян, гид-карта?

— Керканым абу на важ, ай-мам да ордвуж лэптісны сійӧс дас во сайын. Керъяссӧ тшуписны черӧн да тэчисны киӧн, ставсӧ шыльӧдісны стружйӧн, тувъялісны мӧлӧтӧн. Ми вок вӧлім ичӧтӧсь на, но неуна отсасим жӧ верстьӧяслы. Дерт, керка дорын эм град йӧр, гид-карта, неыджыд пывсян тшӧтш эм.

1) Кодлӧн тайӧ керкаыс? 2) Кутшӧм тайӧ керкаыс? 3) Мый сэні эм? 4) Важ-ӧ тайӧ керкаыс? 5) Кутшӧм рӧма сійӧ? 6) Мый эм керка дорын?

ПЕТЫРЫД НӦ ГӦТЫРА АБУ?

— Чолӧм, Света, кыдзи олан? Кыдзи Петырыд олӧ, тэнад зонъёртыд? Кӧсъя пыр юавны, сійӧ гӧтыра абу? Кутшӧм сійӧ зон? Ме сыкӧд абу тӧдса.

— Видза олан, Машӧ! Тэ ӧд ачыд тӧдан, ми Петыркӧд сӧмын группаса ёртъяс. Сійӧ гӧтыртӧм, семъятӧм да ас челядьтӧм на. Сылӧн фотосерпасыс менам абу. Петыр шӧркост тушаа, руд дженьыд юрсиа, неыджыд юра зон. Сійӧ ӧчкитӧм, гӧгрӧс чужӧма, вӧсни голиа, дженьыд кока да кузь киа, уска, но тоштӧм.

— Ме кӧсъя тӧдмавны, кутшӧм сійӧ морт? Воӧ оз сійӧ тэныд сьӧлӧм вылад?

— Веськыда шуӧ, воӧ сьӧлӧм вылӧ. Но Петыр та йылысь нинӧм оз тӧд. Сійӧ вежӧра, тӧлка, бур морт, сӧмын вывті уна велӧдчӧ. Сылӧн кадыс век абу.

— А кӧні сійӧ олӧ? Ай-мамыс кодъяс?

— Петыр выльгортса олысь, позьӧ шуны, сиктса зон, но сійӧ дзик карса кодь. Ай-мамыс сылӧн выльгортса олысьяс жӧ, олӧны ас керкаын. Гожся кадӧ вӧдитӧны град йӧр, видзӧны кукань да порсь. Найӧ некор абу уджтӧмӧсь, пыр мыйкӧ вӧчӧны.

1) – Нывка, коді тэ ачыд?

2) Ме ачым Нёбдінысь.

3) – Оз ков миянӧс велӧдны! асьным кужам нин лыддьысьны комиӧн.

4) – Лымсӧ эн весав, тулыснас сійӧ ачыс сылас.

5) – «Югӧрӧдз» абу нин ылын, асьныд верманныд мунны.

6) Ай-мам колисны челядьныссӧ патераӧ. Найӧ ыджыдӧсь нин, асьныс вермӧны горт овны.

7) – Тэ нинӧм ачыд он тӧд, Вась!

8) – Ми асьным нин кужам вуджӧдны роч кывйӧ коми мойдъяс.

9) – Ачым ме студент, нимӧй Васьӧ.

10) – Челядь, ставсӧ весалӧй асьныд, ті ӧд ыджыдӧсь нин.

1) Вася Кичигин уджалӧ журналистӧн.

2) Салат сёйӧны вилкиӧн.

3) Курорт вылӧ лэбзям самолётӧн.

4) Театрын нимкодясим актёръясӧн.

5) Визинсянь Сыктывкарӧдз воим автобусӧн.

6) Кофе унаӧн юӧны йӧлӧн либӧ сахарӧн.

шондіа лун

шондітӧм лун

Тӧла лун;

вежӧра студент;

лымъя тӧв;

зэра ар;

уска зон;

кымӧра поводдя;

кодзула войяс;

деньгаа морт;

шапкаа зонка;

пальтоа нывка;

гыма зэр;

тӧла лун.

1) Кузиванова Оля уджалӧ миян сиктса клубын. Сійӧ клубса уджалысь.

2) Быд лун Сыктывкарса радио висьталӧ лунся да войся поводдя йылысь.

3) Республикаса каръясын базаръяс зэв озырӧсь, сэні ставыс эм.

4) Гожся шойччӧг кадӧ мунам Вежа-Петыркарӧ став семъяӧн.

5) Комиын век эм тӧв...... удж – весавны лымйысь улич-йӧр.

6) СКУ-са студентъяс тӧвся каникул вылӧ мунӧны гортъясӧ.

7) Айным регыд мунас кык тӧлысся командировкаӧ.

8) Школаса да университетса велӧдысьяслы Россияын мынтӧны оз уна.

9) Гортса пемӧсъяс – тайӧ порсь, мӧс, пон, кань, вӧв, ыж.

1) Тавой вӧлі зэв пемыд, тӧлысь ни кодзувъяс эз вӧвны.
2) Уна сикас велӧдчысь эм классын.

3) Петырлӧн ас семъяыс абу на.
4) Петырлӧн вокыс олӧ ас гӧтырыскӧд.
5) Тӧрыт лунтыр енэжын вӧлі шонді, луныс вӧлі бур.
6) Уна йӧзлӧн ас патераыс абу.
7) Тшакова Аня абу на верӧс сайын.
8) Ваньӧлӧн да Володьлӧн ус ни тош абу.
9) Таво арнас зэв ёна зэрис,.
10) Петыр ас машина эз на ньӧб.

— Челядь, бура кывзӧй менӧ, миян ордӧ школаӧ талун воасны телевидениеын уджалысьяс. Найӧ кутасны юасьны тіянӧс велӧдчӧм йылысь, — юӧртіс велӧдысьным.

Чужан лунӧ Аня кылӧ ёртъяссяньыс: «Ми ставным ёна пыдди пуктам да радейтам тэнӧ, Ануш!»

— Ваньӧ, кӧні Лена чойыд? Сёян кад нин ӧд. Ӧдйӧ корсь да кор сійӧс сёйны! — шуӧ мамыс.

Вӧр институтын миянӧс велӧдӧны вежӧра велӧдысьяс, бур педагогъяс.

Юӧртӧм: талун сизим часын лоӧ «Коми рыт». Корам тіянӧс волыны рытйыны!

Велӧдчысьяс гижӧны диктант

Коми муын олысьяс, видзӧй вӧр-ва!

Гожӧмнас ми кывтам Висер ю кузя, кутам чери кыйны, чукӧртны фольклор, тӧдмавны чужан му.

Велӧдчысьясным радейтӧны коми сьыланкывъяс да мойдъяс.

Быд дзоридз радейтӧ шонді.

Ми асывнас ньӧбим талунъя «Коми му» газет.

Аски картупель му кутам гӧрны.

Нывка пуксьӧ пызан сайӧ, босьтӧ киӧ ручка да вӧчӧ гортса удж.

Сёянінын тӧнлун ме сёи шыд тасьті, пражитӧм порсь яй тор да юи йӧв стӧкан.

Иван Куратов гижис «Пасъяс синтӧмлӧн» медводдза коми поэма.

Ветлы, Миша, вузасянінӧ, ньӧб кык нянь чӧвпан, дас кольк да куим йӧв сулея.

Катша, катша — китш, котш,
Тури помечӧ корӧ.
Вурд кер сывъялӧ.
Кӧин кер кыскалӧ.
Ош керка лэптӧ.
Сизь ӧшинь писькӧдӧ.
Гӧрд петук джодж вӧчӧ.
Меж пач вартӧ.
Сюзь кӧвдум пӧжалӧ.
Ур би видзӧ.
Руч дӧра кыӧ.

Велӧдысь велӧдӧ зонкаӧс.

— Кутшӧм коми гижысьясӧс тэ тӧдан, Лена?

— Ме тӧда Геннадий Юшковӧс, Иван Тороповӧс, Шахов Петырӧс, кывбуралысьяс пиысь тӧда Игӧ Васьӧ Володьӧс (Владимир Тиминӧс), Петыр Саньӧӧс (Александра Мишаринаӧс) да Альберт Ванеевӧс.

— Вӧрысь ми аддзылім татшӧм пемӧсъясӧс — кӧинӧс, кӧчӧс, гӧрд урӧс, лэбачьяс пиысь — ыджыд сюзьӧс да катшаӧс.

— Валя, кодӧс нӧ виччысян? Мунам гортӧ!

— Ог на мун. Кичигин Васьӧс виччыся, ӧтлаын колӧ киноӧ мунны.

— Миянлы колӧ вежон кежлӧ кань. Шыръясӧс керкаысь колӧ кыйны.

Вера шойччан лунӧ лыддис Есенинӧс да Юшковӧс.

Мортӧс уджын тӧдмалӧны.

Кӧинӧс кокъясыс вердӧны.

— Порсьӧс видзам, мӧскӧс да понмӧс видзам, — шуӧ меным чожӧй.

Вӧралысь Дӧрӧ Паш кыйӧ кӧчӧс, ручӧс, туланӧс да вӧрканьӧс.

Уна мортӧс шензьӧдӧ Иван Куратовлӧн енбиыс.

Студентъяс университетын быд лун восьтӧны мыйкӧ выльӧс, коланаӧс.

— Петыр ньӧбӧма компьютер. — Кутшӧмӧс? — Донаӧс да бурӧс.

Регыд бара кутам бӧрйыны россияса президентӧс. Выльӧс.

Васялӧн мамыс шуӧ: «Вася, пӧдлав ӧшиньсӧ да ӧдзӧссӧ, мыськы керкаысь джоджсӧ.

Вӧркута карлӧн югыд биясыс югзьӧдӧны став тундрасӧ да енэжсӧ.

Каникул вылӧ воис Володьлӧн Ёгор ёртыс. «Вай корам Ёгорсӧ аски рытнас миянӧ», — шуӧ Володь.

– Тайӧ уджсӧ вӧч аскиӧдз быть, – шуис профессор дыш студентлы.

– То сійӧ мортсӧ ме синмӧн видзӧдны ог вермы, – висьталӧ Зоя нывъёртыслы.

– Татшӧм небӧгсӧ меным морт на эз козьнавлы, – шуӧ Таттян.

Уличвывса гижӧд: «Тайӧ йӧзсӧ корсьӧ полиция».

Чужан мутӧ видз ассьыд мамтӧ моз.

Кынӧмтӧ тув вылӧ он ӧшӧд.

Зіля уджалӧмтӧ лӧсьыд и видзӧдны.

Ӧтка путӧ тӧв кыдзи колӧ куснялӧ.
Вомтӧ он вур.

– Тэ пыдди пуктан он веськӧдлысьтӧ, Миш?

Висьысь корӧ: «Бурдӧдӧй пиньӧс, зэв ёна висьӧ!»

– Кодӧс тэ радейтан, Ӧльги? Ме радейта мамӧс, айӧс, Валя чойӧс, пӧрысь мамӧс, Буско поннымӧс да Чошӧ порсьнымӧс. Да нӧшта Барби аканьӧс.

Кузькоков гозъя бура быдтӧны челядьнысӧ, Машук нывнысӧ да Ивӧ пинысӧ.

– Зонъяс, кытчӧ нӧ колинныд Веньӧ да Васьӧ ёртъяснытӧ?

– Челядь, корӧй аски ай-мамнытӧ школаӧ выль во пасъян рыт вылӧ.

– Зонъяс, вай аски вӧчам неыджыд гаж. Ме кора Валя нывъёртӧс, тэ коран Зоятӧ, Ваня корас Катясӧ, Петыр да Митрей корасны нывъёртъяснысӧ. Рытнас кутам гажӧдчыны, сьывны, йӧктыны, сур юны. А сэсся мунам видзӧдны войся Сыктывкарнымӧс.

Ваня мыськис чужӧмсӧ да кисӧ.
Иван Куратов ас кывбуръясын сьыліс чужан мусӧ, Кебра сиктсӧ.

Пекла тьӧт керкасӧ некор оз и игнавлы.
Ваня – тэнад ёртыд. Талун аддзылі тэнсьыд Ваня ёрттӧ.

Паныдасьӧны кык нывка.

– Машук, тэ аддзылін эн менсьым Лаппель понмӧс?

– Да, аддзылі тэнсьыд понтӧ дзик орччӧн, этайӧ ӧтуввез-шӧрин дорысь.

Уна йӧз лэбалӧ сэтчӧ-татчӧ. Аэропортса уджалысьяс видлалӧны налысь кӧлуйсӧ.

– Зонъяс, вай видзӧдлам миянлысь сьӧмнымӧс, тырмас оз сійӧ мынтысьны.

Лидия Логинова бура сьылӧ. Ми вылӧ донъялам сылысь енбисӧ.

– Ывлаын ёна зэрӧ. Босьт менсьым зонтикӧс, аски сетан бӧр.

– Тэнсьыд кабалаястӧ ме босьта гортӧ, – шуис велӧдысь зонлы.

ассьыд уджтӧ

ассьыс уджсӧ

ассьыным уджнымӧс

ассьыныд уджнытӧ

ассьыныс уджнысӧ

ассьым уджӧс

Быдӧн пыдди пуктӧ ассьыс ай-мамсӧ да ордвужсӧ.

Педьӧ ёна радейтӧ ассьыс гӧтырсӧ да ныв-писӧ.

– Тӧрыт ми час джын виччысим ассьыным велӧдысьнымӧс.

– Радейтӧй ассьыныд матыссаяснытӧ, ай-мамнытӧ да чой-вокнытӧ.

– Ме вошті ассьым портманетӧс кытчӧкӧ. Коді аддзыліс менсьым кӧлуйӧс?

Еджыд пызандӧра став мусӧ вевттис.

Сьӧд мӧскӧс гӧрд мӧс нюлӧ.

Кузь-кузь мужик да тӧлысь ни шонді оз аддзыв.

Мича-мича ичмонь да быдӧнӧс бӧрдӧдӧ.
Менӧ тшӧкыда корӧны, виччысьӧны, а петкӧдча кӧ, ставыс дзебсьӧны.
Мамыс писӧ нёнялӧ.

— Официант, а ӧні вай миянлы мыйкӧ пальӧдчыны. — Пӧжалуйста, то тіянлы тшӧт. Мынтысь да дзик пыр и палялан.

Лэбӧны самолётын армянин, негр да коми.

Лэбӧны Армения весьтті.

– Миян аньяс радейтӧны дзоридз, – шуӧ армянин да шыблалӧ самолётсяньыс дзоридзьяс. Лэбӧны Африка весьтті. – Миян аньяс радейтӧны сьӧм, – шуӧ негр да шыблалӧ уліас посни кӧрт сьӧм.

Лэбӧны Коми республика весьтті.

– А миян аньяс радейтӧны тіянӧс, армянаӧс да негръясӧс, – тайӧ кывъяс бӧрас комиыд шыбитас самолётысь кыкнансӧ.

МЫЙ КӦСЪЯННЫД СЁЙНЫ?

Кӧкъямыс час рытын «Ыджыд ош» ресторанӧ воӧны Таскаев гозъя. Пельӧссянь кылӧ лӧсьыд шылад. Верӧс да гӧтыр пырӧны залӧ, Миш пуксьӧдӧ Аня гӧтырсӧ, сэсся ачыс пуксьӧ пызан сайӧ. Пукалысьяс дорӧ матыстчӧ официант, чолӧмалӧ найӧс, сетӧ сёянлыддьӧг да шуӧ:

— Бур рыт. Миян талун бур шылада уджтас, йӧктысьяс петкӧдласны выль йӧктӧмъяс. Талун тані дасьтісны коми йӧзкостса сёянъяс. Мый кӧсъянныд сёйны? Висьталӧй.

— Висьтав, Аня, мый кӧсъян босьтны сёйны? — юалӧ верӧсыс.

— Меным абу на эськӧ окота ёнасӧ сёйны. Но колӧ видзӧдлыны... Сідз-сідз, чими да кӧр яй эм... Но сійӧ меным дышӧдіс нин. Ош яй эм... Но 12. Коми кыв сійӧ вывті чорыд, вой кежлӧ тайӧс сёйны оз позь. Вайӧй с і дзкӧ шома капустаа салат, пӧсь сёян вылӧ чимиысь юква да порсь яйысь пельмень нӧкйӧн. Юны кута сьӧд копей коннякӧн. Ставыс! — шуӧ Аня.

— А ме кора пӧсь сёян вылӧ сьӧла яйысь шыд, мӧд сёян вылӧ пражитӧм йӧра яй пӧсь картупельӧн, а юны вайӧй турипувъя тусьва, морс. Висьталӧй, кутшӧм винаяс миянлы верманныд вӧзйыны? — юасьӧ Мишӧ.

— Талун вӧзъям сыктывкарса ассьыным курыдторъяс «Зарни ёль» биава, «Олӧм вын» бальзам, «Тагъя сур», болгарияса да испанияса кос винаяс. Онӧ кӧ юӧй винасӧ, вӧзъям «Миян ва» изва. Мый босьтанныд юны? — юалӧ официант.

— Сьӧлӧм вылӧ воӧ «Зарни ёль» биава, вайӧй кыксё грамм да тшӧтш турипувъя тусьва. Копей ни тшай ог ю.

Рыт помланьыс нин официант вайис гозъялы тшӧт: сюрс сизимсё ветымын сизим шайт кӧкъямысдас нёль ур.

1) Мый кӧсйӧ сёйны да юны Миш? 2) Мый корӧ сёйны да юны Аня? 3) Мый вӧзйӧ юны официантыс? 4) Уна-ӧ сьӧм мынтасны гозъя?

МЕДВОДДЗА КОМИ КЫВБУРАЛЫСЬ

Тайӧ висьтыс медводдза коми поэт, коми литературалы подув пуктысь йылысь, Иван Куратов йылысь.

Иван Алексеевич Куратов чужис сюрс кӧкъямыссё комын ӧкмысӧд вося сора тӧлысь дас кӧкъямысӧд лунӧ Сыктыв вожса Кебра сиктын дяк котырын. Ай-мамыс сылӧн тшӧтш му вӧдитісны, гортса пемӧс видзисны. Айыс куліс водз, сэки зонкалы вӧлі сӧмын квайт арӧс. Мамыс зэв ёна радейтіс челядьсӧ да ставсӧ найӧс бура велӧдіс. Ичӧтсяньыс Иван Куратов ёна лыддьысис, велӧдчис гижны. Сюрс кӧкъямыссё ветымынӧд воын зонка да сылӧн мамыс подӧн, вӧлӧн да пыжӧн Сыктыв да Эжва юяс пӧлӧн мунісны Яренскӧдз. Сэні том зонка заводитіс велӧдчыны бурсаын, а сэсся бурсасӧ помалӧм бӧрын вуджис Вӧлӧгдаӧ, семинарияӧ. Сэні сійӧ лыддьӧ уна небӧг, велӧдӧ латынь, грек да немеч кывъяс да, дерт жӧ, чужан коми кывсӧ. Вӧлӧгдаын нин том морт гижӧ ассьыс медводдза кывбуръяссӧ комиӧн, Перымса Степанлӧн анбурӧн, аслыссикас шыпасъясӧн. Семинария помалӧм бӧрын Иван Куратовысь поп эз пет, а петіс велӧдысь. Сюрс кӧкъямыссё квайтымын ӧтиӧд вося тулысын сійӧ воӧ Сыктывкарӧ (важ роч нимнас кӧ Усть-Сысольскӧ) да нёль во чӧж велӧдӧ челядьӧс. Тайӧ кадӧн кывбуралысь гижӧ ассьыс медся тӧдчана кывбуръяссӧ, кӧсйӧ велӧдны зонкаясӧс да нывкаясӧс комиӧн. Но карса веськӧдлысьяс эз лэдзны тайӧс вӧчны, найӧ эз радейтны вежӧра том коми интеллигентӧс. Сюрс кӧкъямыссё квайтымын витӧд воын том морт мунӧ чужан муысь Казаньӧ, а сэсся сэтысь Шӧр Азияӧ. Сэні сійӧ уджаліс аудиторӧн (юристӧн), век дорйис сэтчӧс войтыръясӧс (киргизъясӧс да казахъясӧс) сарса власьтӧн увтыртӧмысь. Медбӧръя олан вояс чӧжыс сійӧ ёна висис да кувсис Вернӧй карын (ӧні Алма-Ата) сюрс кӧкъямыссё сизимдас витӧд воын.

Иван Алексеевич Куратов пӧся радейтіс ассьыс Коми мусӧ да чужан кывсӧ, пармасӧ, коми войтырӧс. Чужан муӧн, чужан кывйӧн сійӧ и оліс. Кывбуралысь ӧти кывбурын гижӧ: «Корсям сьыланкыв ас шӧрысь, ас му-ва вылысь, ас вӧрысь, асланым гӧль сиктъясысь юасигӧн ныв-зонлысь...». Дас ӧкмысӧд нэмын Иван Куратов лоис коми литературалы подув пуктысьӧн, медводдза коми гижысьӧн — ыджыд енбиа кывбуралысьӧн, Коми муӧс сьылысьӧн.

1) Кор да кӧні чужис Иван Куратов? 2) Кӧні сійӧ велӧдчис? 3) Кутшӧм кывъяс тӧдіс поэт? 4) Кодӧс дорйис И. А. Куратов Шӧр Азияын? 5) Мый медся ёна радейтіс поэт? 6) Кор да кӧні сійӧ куліс?

Коми кыв, ме тӧда,
Ыджыдтор оз шу на,
Тӧда ме и сійӧ —
Оз и сӧр на уна.

Тайӧ кыв мем дона,
Небыд, мича, гора —
Вунӧдас ен мыжӧс,
Кодыр сійӧн кора!

Тайӧ муса кылӧн
Чой-вок сёрнитӧны,
Тайӧ кылӧн меным
Ай-мам бур сиӧны!

Тайӧ кывлысь мичсӧ
Сьӧлӧмӧн ме кылі —
И ме медводз сыӧн
Ньӧжйӧника сьылі...

Тайӧ кылӧн мукӧд
Гораджыка сьылас —
Сё кызь сюрс пель сэки
Уна буртор кылас!

1) Ми радейтам тэнӧ, мамӧ!

2) Аски миянӧс корӧны шойччан рыт вылӧ клубӧ.

3) Колегов ёрт, тіянӧс виччысьӧны тіян тӧдсаяс касса дорын.

4) Кутшӧм коми философъясӧс ті тӧданныд?

5) Ми тӧдам Калистрат Жаковӧс, Питирим Сорокинӧс.

6) Кутшӧм гортса пемӧсъясӧс ті видзанныд?

7) Ми видзам кык порсьӧс, каньмӧс да понмӧс.

8) Вай пызан вылысь эсійӧ няньсӧ.

9) Света тӧрыт кынтіс ассьыс голясӧ.

1) – Миян эм кык порсьпи да ӧти каньпи. Ми ёна радейтам сійӧс.

2) Аски рытнас Веня оз ло гортас. Ёртыс корис сійӧс нимлун сёйны.

3) Миян университетын уна велӧдысь.

4) Аня сувтӧ да шуӧ: «Дона гӧсьтъяс, кора тіянӧс сёйны-юны да гажӧдчыны».

5) Оля – ай-мамтӧм нывка, олӧ тьӧтыс ордын. Тьӧтыс радейтӧ сійӧс ассьыс нылӧс моз.

6) Ог тӧд мыйла, но Ваня ёртӧй оз радейт менӧ, кӧть ме пӧся радейта сійӧс.

7) – Алё, видза оланныд! Вася да Коля гортаныдӧсь? Позьӧ кӧ, корӧй найӧс кыкнаннысӧ телепон дорӧ.

1) Толялӧн эм «Лада» машина. Толя тшӧкыда мыськалӧ сійӧс.
2) Колялӧн эм вит арӧса Ивӧ ичӧт вок. Колялӧн ёртъясыс радейтӧны сійӧс.
3) Тайӧ миян велӧдысьным. Ми пыдди пуктам сійӧс.
4) Зонкалӧн висьӧны пиньясыс. Ӧні жӧ колӧ бурдӧдны найӧс.
5) Анатолий Ракинлӧн петӧма выль небӧг. Ме кӧсъя видзӧдны сійӧс.
6) Ми дасьтам выль спектак. Аски йӧзыс локтасны видзӧдны сійӧс.

Велӧдысь шуӧ миянлы: "Восьтӧй тетрадьяс"!
Кывзы, Ваня, тэ шуда морт, ме талун асыв аддзи улич вылысь тэнсьыд кӧшельтӧ. На, босьт сійӧс.
Россияын уна мам шуӧ, огӧ пӧ сетӧй пинымӧс служитны армияӧ.
4) Микол пӧ ньӧбӧма выль машина.
5) Касев гозъялӧн быдмӧ пи.
6) Иван Куратов да Илля Вась – ыджыд коми кывбуралысьяс.
7) Кывзы, ме тэнӧ тӧда, унаысь аддзывлі.

Петыр да Маша мунісны видзӧдны спектакль. Ворсӧмсӧ тайӧс найӧ эз на видзӧдлыны. Театрын найӧ медводз юисны сьӧд копей, сэсся ньӧбисны уджтасъяс. Контролёр видзӧдіс налысь билетъяс. Регыд ныла-зонма аддзисны налысь группаса ёртъясӧс, первой Валяӧс да Раяӧс, сэсся Васьӧс да Мишӧс, кодъяс гӧститӧдісны сэсся став ёртнысӧ кампетъясӧн. Залын нин том йӧз аддзисны артистъясӧс, томъясӧс да пӧрысьясӧс. Видзӧдысьяс бура видзӧдісны артистъяслысь ворсӧм, сьылӧм да йӧктӧм.

1) – Кутшӧм сьылысьӧс тэ радейтан кывзыны? – Дерт, жӧ Мадоннаӧс да Алсуӧс.

2) Таво гожӧм, позьӧ шуны, вуджим став Россиятӧ велосипедъясӧн.

3) Рытнас кӧрт туй вокзал дорысь Оля аддзис Ваняӧс. Ассьыс Ваня ёртсӧ Оля эз аддзыв нёль во.

4) Ми тӧдам Иван Куратовӧс кыдзи коми литературалы подув пуктысьӧс.

5) – Ёртъяс, вай бӧръям Иван Петровичӧс асланым веськӧдлысьӧ.

6) Оліс-выліс ӧти генерал. Сійӧ тӧдліс аслас армиясьыс став салдатӧс.

7) Медічӧт нывным сиктса велӧдысь, велӧдӧ нывкаясӧс да зонкаясӧс физикаӧ да уджӧ.

9) Став сиктсӧ, важ керкаяссӧ тупкис пемыд вой.

10) – Кывзы, Зина, ме ог тӧд тайӧ выль зонсӧ. Став зонсӧ тӧда, а тайӧс ог тӧд.

11) Унаысь йӧзыс шулӧны: став сьӧмсӧ он нажӧвит.

12) – Кутшӧм политикӧс тэ видзӧдны он вермы? – Ме синмӧн видзӧдны ог вермы, ог радейт Владимир Жириновскийӧс.

1) Ӧндрей сетӧ Анялы дзоридзьяс.
2) Анялӧн эмӧсь дзоридзьяс.
3) Ыджыд мамыс босьтӧ Анялысь дзоридзьяс да сюйӧ вазаӧ.

Маша мӧдӧдӧ чойыслы Печораӧ письмӧ.

Челядь сетісны понпилы Туган ним.

Ванялы чужан лун кежлӧ козьналісны «Биа нюр» нима небӧг.

Мирон пӧль висьталіс Ӧньӧ гӧгапиыслы важ олӧм йылысь.

Илля Васьлӧн чужан лунсяньыс сё кызь во тырӧмлы сиам талунъя рытсӧ.

Сыктывкарлы кывбуралысьяс сиисны уна кывбур да поэма.

Миян муса мамлы сьылам «Коми ань» сьыланкыв.

Медводдза олысьяслы важӧн вӧлі зэв сьӧкыд войвывса сук вӧрын овны.

Надюклы талун зэв долыд: сійӧ помаліс ыджыд удж.

Сыктывкарлы ӧні кыксё комын вит во сайӧ, а медводдза коми анбурлы квайтсё нелямын во сайӧ нин.

Ичӧт вокнымлы неважӧн тырис ӧкмыс арӧс.

Лёклы лӧгавны, бурлы вежавны.

Сюсьлы и ош йӧктӧ.

Потшӧс вылын катша.
Потшӧс улын Катшӧ.
Йирӧ Катшӧ лы,
Оз сет катшалы.

Сыктывкарлӧн вӧлі Усть-Сысольск важ роч ним.

Велӧдчысьяслӧн аски лоӧ сьӧкыд лун: найӧ сетӧны математикаысь гижан экзамен.

Миян ай-мамлы ёна кажитчӧ вӧлі Валентина Есевалӧн сьылӧмыс.

Комияслӧн бура вӧралӧм йылысь тӧдісны ёна важысянь нин.

Омӧль кӧклӧн омӧль и кӧкӧмыс.

Туйтӧм мортлӧн сёрниыс некытчӧ оз туй.

Мамлысь босьті сьӧм.

Вузасьысьлысь ньӧбим «Коми нӧдкывъяс» нима неыджыд небӧг.

— Юав велӧдысьыдлысь, Петыр, кымын вежлӧг эм коми кывйын?

Веськӧдлысьлысь юаси водзджык мунны удж вылысь.

Скуп мортлысь уна он босьт.

Горш мортыд и корысьлысь коран мешӧксӧ гусялас.

Кос пулысь сійӧ ли куляс.

Тані эм Иван Куратовлӧн «Коми гор» небӧг.
Ми лыддям Иван Куратовлысь «Коми гор» небӧг.

Коді оз радейт кывзыны лэбачьяслысь сьылӧм!

Миянлы колӧ видзны россияса войтыръяслысь ёртасьӧм.

Леналысь кывъяссӧ Игор эз гӧгӧрво.

Велӧдчысьяс радейтӧны Иван Тороповлысь «Регыд дас квайт» нима повесьт.

Войдӧрлун группаным видзӧдіс Александр Ларевлысь «Гажтӧм вальс» ворсӧм.

«Войвыв кодзулын» йӧзӧдӧны том кывбуралысь ань Алёна Ельцовалысь выль кывбуръяс.

Вайӧй лыддьыны меным гортӧ Михаил Булгаковлысь висьтъяс да романъяс.

Менсьым школаын юалісны, кор, кутшӧм кадӧ пӧ овлісны Нёбдінса Виттор да Илля Вась.

— Валя, тэнсьыд корисны гортса уджтӧ петкӧдлыны велӧдысьнымлы.

— Со миян велӧдысьным. Юалӧй сылысь коми вежлӧгъяс йылысь.

— Позьӧ-ӧ тіянлысь юавны, дона-ӧ тайӧ дӧрӧмыс?

Тӧнлун миянлысь чукӧрт і сны неуна сьӧм ай-мамтӧм челядьлы козинъяс вылӧ.

Нывкаяс мунӧны озла.
Ме да айӧй ветлім вузасянінӧ няньла, йӧвла да яйла.

— Кывзы, Ваньӧ, ноко ветлы Света чойыдла челядь садйӧ.

Сиктса йӧз тшӧкыда тӧвнас ветлӧны вӧлӧн песла да турунла.

Карын оз ков ветлыны вала, сійӧ ачыс воӧ.

Мыйла Иван Александровичным тӧрыт эз вӧв удж вылын?

Жарысла Эжва таво дзикӧдз косьмис.

Няйтысла сиктса туйяс арнас вывті лёкӧсь.

Таво тӧв кӧдзыдысла челядь некымын лун эз велӧдчыны.

Йӧзыс бӧрдӧны и шогысла, и шудысла.

— Мыйла тэ татшӧм гажтӧм?

Морт чужӧ ӧтиысь.
Кыкысь некод оз кув.
Тэныд звӧнитлім витысь. Кӧн нӧ вӧлін тэ?
Сёысь пызан сайӧ оз корны.

Мамыс юалӧ ичӧтик Толялысь:

— Кодӧс тэныд бурджык ньӧбны — чойӧс али вокӧс?

— Ме думайта, медся бур ньӧбны меным велосипед.

— Ті бура ветланныд машинаӧн? — юасьӧ ныв шоперлысь.

— Ог лёка, — вочавидзӧ зон нывлы. — Талун ньӧтчыдысь на эг зурасьлы.

Асыв пырас миян расӧ,
Сійӧс вежас рыт.
Воддзаыслы: — Шуда асыв!
Мӧдыслы: — Бур рыт!

Сылы, коді вӧчӧ бура,
Кодлӧн зэв пӧсь сыв,
Тэныд пыр мед шуны сюрас
«Аттьӧ» кыв.

Пызан бердад сёйны-юны
Тэрмасьны оз ков,
Эн, эн вунӧд йӧзлы шуны
— Нянь да сов!

Нянь да сов!

КУТШӦМ НЕБӦГ БӦРЙЫНЫ?

Катьӧ да Пашӧ мунӧны школа бӧрын библиотекаӧ выль небӧгъясла. Налы колӧ босьтны кольӧм нэмса кызьӧд воясся коми гижысьяслысь нигаяс, ӧд регыд налӧн лоас класса рыт. Сійӧс сиӧны кызьӧд воясся коми литературалы. Найӧ пырӧны библиотекаӧ да юасьӧны сэні уджалысьлысь, том нывлысь:

— Видза оланныд! Позьӧ-ӧ тіянлысь юавны, кутшӧм коми гижысьяс гижисны кызьӧд воясӧ? Миянлы колӧ лыддьыны налысь небӧгъяссӧ.

— О-о! Сэки унаӧн гижисны. Но медся тӧдчана гижысьяс пиысь тіянлы позьӧ лыддьыны Михаил Лебедевӧс (сайнимӧн кӧ Юсь), Илля Васьӧс (Василий Лыткинӧс), Нёбдінса Витторӧс (Виктор Савинӧс), Тима Веньӧс (Вениамин Чисталёвӧс).

— Ми эг на велӧдӧй налысь нинӧм, — шуӧ Катьӧ. — Вӧзйӧй миянлы мыйкӧ налысь лыддьыны, петкӧдлӧй тайӧ гижысьясыслысь небӧгъяссӧ.

— А меным вайӧй тешкодь нигаяс. Ме зэв ёна радейта серамбана гижӧдъяс лыддьыны, — корӧ Пашӧ.

— Окотапырысь петкӧдла да висьтала неуна тайӧ небӧгъяс йылысь. Со видзӧдлӧй Юсьлысь (Михаил Лебедевлысь) «Настук» оперетка, босьтӧй лыддьыны Нёбдінса Витторлысь кывбуръяс да поэмаяс, Витторыс ачыс чужлӧма Нёбдін сиктын. Вӧзъя тшӧтш Илля Васьлысь «Мунӧны» поэма. А тэныд колӧны тешкодь небӧгъяс, Пашӧ? То, босьт Виктор Савинлысь «Райын», «Инасьтӧм лов» тешъяс, лыддьы сылысь жӧ «Губернятӧм губернатор» да «Аркирей» кывбуръяс, лыддьы Ичӧт Иванлысь (Иван Сажинлысь) «Шева чуман» тешкодь висьт. Тэныд найӧ воасны сьӧлӧм вылад.

— А кытысь позьӧ лыддьыны тайӧ гижысьяс йылысь? — юалӧ библиотекаса уджалысьлысь Катьӧ.

— Босьтӧй «Коми литературалӧн история» небӧглысь мӧд томсӧ, сэтысь и лыддьӧй. Кӧть сійӧ петаліс важӧн нин, бурджык да ыджыдджык туялан небӧгыс абу на. Да, вунӧді, лыддьӧй нӧшта зэв бур коми висьт — Тима Веньлысь «Трипан Вась» нима неыджыд висьт.

— Ыджыд аттьӧ небӧгъясысь! Аддзысьлытӧдз!

— Волӧй бара небӧгъясла, челядь!

1) Мыйла мунӧны Катьӧ и Пашӧ библиотекаӧ? 2) Мыйлы найӧ сиӧны классыслысь рытсӧ? 3) Кутшӧм гижысьясӧс колӧ налы лыддьыны? 4) Кодъяслысь кутшӧм гижӧдъяс вӧзйис челядьлы библиотекаса уджалысь?

КОМИ ЙӦЗ СИБИРЫН

Коми войтыр олӧ оз сӧмын Коми республикаын, мукӧдлаын тшӧтш. Кольӧм нэмын изьватас кӧр видзысьяс вуджисны Еджыд саридз да овмӧдчисны Кола кӧджӧ. Налы быть лои мунны сэтчӧ, тшыгла пышйисны, кӧръяслӧн висьӧм понда. Сӧмын ёна унджык коми олӧ Сибирын. Дас кыкӧд нэмсянь нин коми вӧралысьяс да кресьтяна унаысь вуджалісны Из сайӧ вӧравны, дона пемӧс (низь, тулан, руч, сан, ур) куясла, а сэсся и сибирса няньла. Комияс сэні эз сӧмын вӧравны, найӧ вузасисны, вежласисны тӧварӧн. Рытыввыв Сибирын комияслӧн вӧліны вель ыджыд оланінъяс — Кыдзкар, Уркар, Войкар, Обдор каръяс, ӧні на Сибирысь казялам Зыряновка, Зырянка, Зырянск нима уна сикт. Комияс мунісны Сибирӧ вузасьысьясӧн, вӧралысьясӧн, туй индалысьясӧн, тышкасьысьясӧн. Быдӧн тӧдӧ Ермаклысь нимсӧ. Сы дорын вӧлӧма тшӧтш уна коми шыа-пурта морт. Комияс пиысь нималана туй писькӧдысьясӧн лоины Фёдор Чукичев да Дмитрий Зырян. Найӧ восьтісны Сибирысь выль юяс — Яна, Индигирка, Колыма, Пенжина, йитісны Россия дорӧ выль инъяс. Дмитрий Зырян медводдзаысь кывтіс Азия да Америка костті, восьтіс Беринглысь виям. Найӧ пуктісны ыджыд пай Сибир тӧдмалӧмӧ да восьтӧмӧ. Ӧні гырысь коми сиктъяс эмӧсь Об ю пӧлӧн, Омск да Тюмень обласьтъясын, Алтайын. Шуам, кык сюрс кыкӧд воын Тюмень обласьтын ол іс дас сюрс витсё ветымын вит зырян-коми да куим сюрс куимсё ӧкмысдас сизим перым-коми, Кардор обласьтын оліс вит сюрс сизимсё нелямын вит зырян-коми.

1) Кутшӧм тіян медся радейтана гижысьясныд? 2) Кутшӧм коми гижысьяслысь нимъяс ті тӧданныд? 3) Коді тіян медрадейтана шылад тэчысь? 4) Кутшӧм сылысь уджъяс ті тӧданныд? 5) Кутшӧм артист тіянлы воӧ сьӧлӧм выланыд либӧ оз во? 6) Мыйла сійӧ кажитчӧ либӧ оз? 7) Кутшӧм роч да суйӧрсайса гижысьяслысь небӧгъяс ті лыддинныд?

1) Кӧні олӧны комияс? 2) Мыйла изьватас кӧр видзысьяс вуджисны Кола кӧджӧ? 3) Мыйла комияс мунісны Из сайӧ, Сибирӧ? 4) Кодъяс вӧліны найӧ? 5) Кутшӧм нималана коми туй писькӧдысьяслысь нимъяс ті тӧданныд? 6) Кутшӧм муяс найӧ восьтісны? 7) Кымын коми олӧ Тюмень да Кардор обласьтъясын?

1) Машӧ гижӧ ыджыдджык чойыслы письмӧ Емваӧ. 2) Аскиӧдз колӧ корны неуна сьӧм ай-мамлысь. 3) Республикаса драма театрлы сетісны Нёбдінса Витторлысь ним. 4) Медводдза номера педколледжлы сетісны Иван Куратовлысь ним. 5) Миян класслы козьналісны неыджыд библиотека. 6) Музейын челядь ёна юасисны экскурсия нуӧдысьлысь важ олӧм йылысь. 7) Миян пӧрысь мамлы тырис кӧкъямысдас арӧс. 8) Колӧ юавны вузасьысьлысь тайӧ небӧгыслысь донсӧ. 9) Ваня нима менам ыджыдджык воклы тырис ветымын вит арӧс. 10) Ме радейта Агата Кристилысь романъяссӧ. 11) Аскиа рытсӧ ми сиам ӧнія коми литературалы.

1) Коми йӧз Сибирӧ мунлісны няньла.
2) «Коми рыт» тарыт сиам Тима Веньлӧн юбилейлы.

3) Комияслӧн важ история йылысь юалӧй пӧрысь мамлысь.

4) Талун ичӧт классъясса велӧдчысьяс оз велӧдчыны кӧдзыдла.
5) Дона козинсӧ аски рытнас сетам миян велӧдвсьлы.
6) Гожӧмнас да арнас вӧрӧ котралам тшакла да вотӧсла.

7) Коми шыяс йылысь тайӧ ыджыд туялан небӧгыс Илля Васьлӧн.

8) Ме мыйлакӧ ог радейт сьӧм корны ай-мамлысь.

1) – Машук, ме ог тӧд тайӧ зонлысь нимсӧ. Юав аслад Ӧньӧ воклысь, кутшӧм сылӧн нимыс.

2) – Зонъяс, меным воис сераку гортысь. Тіянлы чолӧм Валясянь.

3) – Ма-ам, менам сьӧмӧй абу. Вай витсё шайт. — Менам тшӧтш абу, кор аслад батьыдлысь.

4) «Выльторъясысь» тӧдмалім: Гидрометеошӧринын юӧртӧны, аски пӧ лоас зэра, тӧла поводдя.

5) – Менам ай-мамсянь дыр нин эз вӧвны юӧръяс.

6) – Ме ог тӧд, мый лоӧ комиӧн сераку. – Он тӧд? Юав велӧдысьнымлысь.

7) – Вася, тэ кывлін велӧдысьлысь вочакывсӧ? Сераку перым-коми ногӧн лоӧ письмӧ.

8) Челядьлы Югдінысь Кӧдзыд пӧльсянь воис сераку да козинторъяс.

9) – Библиотекаса уджалысьлысь босьті Илля Вась.лысь «Мунӧны» поэма, Нёбдінса Витторлӧн «Райын» да «Инасьтӧм лов» тешкодь ворсӧмъяс (пьесаяс).

— Со кок туйяс? Коді таті мунӧма?

— Таті котӧртӧма кӧч, а сэті мунӧма руч.

Шойччӧм бӧрын инженер Петров локтіс удж вылӧ.

— О-оо, кутшӧм ёна тэ гожъялӧмыд! — шензьӧны ёртъясыс.
— Петыр, тэ тай абу вӧлӧмыд тӧрыт школаын, збыль абу нӧ? — юасьӧ пиыслысь мамыс.

Перымса Степан пӧ вӧлӧма зэв вежӧра да повтӧм морт.

Шуӧны, аски пӧ миян дорӧ воас Кӧдзыд пӧль.

Тані понъяс неважӧн на котралӧмаӧсь, то налӧн кок туйясныс.

Войнас ёна лымъялӧма, ыджыд лым толаяс пуктӧма.

Челядь мунісны гортӧ, ӧд уджыс налӧн помасьӧма нин.

Талун асывнас ёна шондӧдӧма, ывлаын шоныдыс лоӧма 25 градус.

Ыджыд рушкуа баба уна-уна вӧньӧн вӧнясьӧма.
Пукалӧ пӧль, сё пасьӧн пасьтасьӧма, коді сійӧс куляс, сійӧ и синвасӧ кисьтас.

Вомас ва кынмӧма.
Ош вылӧ кор усьӧма.

Кӧрт туй вокзал дорын паныдасисны кык айлов.

— Тайӧ нӧ тэ, Иван? Бӧръя вит воӧн тэ сэтшӧма пӧрысьмӧмыд, мый эг и тӧд.

— Ачыд кӧ эн вӧв важ руд шляпаа да пальтоа, тэнӧ эськӧ эг жӧ тӧд.

Ӧшинь вылын, шонді водзын,
Шӧвк тупыль кодь шань,
Еджыд уска, куньса синма
Куткырвидзӧ кань.

Сюркнялӧма улас бӧжсӧ,
Копыртӧма юр,
Зумыштчӧма, вомгорулас
Мыйкӧ мойдӧ: «куррр».

Миша мунӧ вӧрӧ ёртъясыскӧд.

Миша мунӧ вӧрӧ ёртъястӧгыс.

Тӧнлун миян класс аддзысьліс Михаил Елькин кывбуралыськӧд.

Вӧръю вылӧ мунам ӧтлаын Удмуртияысь ёртъяснымкӧд.

— Тэ велӧдчин Зюзев Миколкӧд? — Да, сыкӧд ӧтлаын.

Попова Таттян мунӧма нывъёртыскӧд шойччан рыт вылӧ.

Войдӧрлун аддзылӧмаӧсь Ванякӧд ӧтлаын тӧдтӧм нылӧс.

Перымса Степан велӧдчысьясыскӧд лӧсьӧдӧма манастыръясын коми школаяс.

Сёрнитӧны, Бушуева Лена ӧтлаасьӧма пӧ Степанкӧд, а ачыс Степаныс пӧ во чӧж нин воддза гӧтырыскӧд оз ов.

Челядь, а ӧні ӧткодялӧй Луздор Васьлысь «Биа нюр» повесьт сылӧн жӧ «Алӧй лента» романыскӧд.

Ӧнія олӧмнымӧс важ олӧмкӧд сьӧкыд ӧткодявны.

Миян кӧкъямысӧд класс важӧн нин ордйысьӧ орчча класскӧд велӧдчӧмын.

Попвасев Кирӧ вӧлӧн панъясьӧ кутшӧмкӧ мӧд верзьӧмакӧд.

Сійӧ ӧд важ вичкокӧд ӧттшӧтшъя.

тшай юны сакартӧг

Пылаев гозъя олӧны асьныс нин, ай-мамтӧгныс, торйӧн.

Талун ми велӧдчим Анятӧг, сійӧ тӧнлун висьмӧма.

— Вӧрӧ ӧтнад, ыджыдджык ёртъястӧгыд эн мун, верман вошны! — шуӧ Ванялы мамыс.

Сиктын гортса пемӧстӧгыд овнытӧ гажтӧм.

Зонъясным коккейӧн орчча класскӧд ворсӧмаӧсь командаса юралысьтӧг.

Ывлаын ворсам Толятӧг. Ывлаын ворсам Толякӧд.

Куим зонка кайисны вӧрӧ маткатӧг.

Энӧ мунӧй некор пармаӧ истӧгтӧг да чертӧг.

Ӧньӧ эз удит нинӧм ньӧбны, муніс рытйысьны чужан лун вылӧ торттӧг да дзоридзтӧг.

– Мыйтӧг ва он вудж? – Пыжтӧг либӧ пуртӧг ва он вудж.

– Челядь, энӧ локтӧй аски физкультура вылӧ котралан кӧмкоттӧг.

Уджтӧгыд и чаг он бергӧд.

Уджтӧгыд нинӧм оз шед.

Коді уджтӧг олӧ-вылӧ, мед сійӧ оз сёй.

Позтӧг сӧмын кӧк олӧ.

Битӧг тшын оз овлы.

Шыд оз сёйны совтӧг.
Шыд сёйӧны солӧн

Ӧньӧ гӧсти мунӧ.
Ӧньӧ гӧсти мунӧ дзоридзьясӧн.

Велӧдысь скӧра шуис Ванялы: — Аски ай-мамтӧгыд школаӧ эн лок!

Самолётӧ да поездӧ документъястӧгныд оз пуксьӧдны.

Челядь мунӧны чери кыйны понъястӧгныс.

— Тэ мекӧд эн вензьы, ачыд унатор на он тӧд, — шуӧ айыс пиыслы.

— Тэкӧд, папӧй, сьӧкыд вензьыны, — вочавидзӧ пиыс.

Ӧнді нима удмурт зон миянкӧд ӧтлаын муніс вӧрӧ песла.

Пама мукӧд тунъяскӧд ӧтлаын тышкасьӧма Перымса Степанлы паныд.

СКУ-са студентъяс велӧдысьяскӧд ӧтлаын дасьтысьӧны университет чужан лун кежлӧ.

— Толя, тэкӧд ӧтлаын мед пуксяс выль велӧдчысьным, бур? — корӧ велӧдысь.

— Зонъяс, миянтӧг кар сайӧ энӧ мунӧй, — корӧны нывъяс.

Ваняным ӧні миянкӧд абу да жаль: сытӧг зэв гажтӧм.

— Челядь, асьныд кайлӧй вӧрӧ. Метӧг, тӧдӧмысь, онӧ вошӧй.

— Зонъяс, пасьталӧй пупайкаяс. Натӧг ю дорын войнас лоӧ кӧдзыд.

— Тіянтӧг шойччан рытным оз артмы, — шуӧны кывбуралысьлы челядь.

Бура олӧй, челядь!

Эгӧ омӧля уджалӧй тӧрыт.

Серпасалӧй вӧр-васӧ мичаа, зонъяс!

Лӧсьыда лолавсьӧ талун, ёртъяс.

Талун сёянінын вердӧны лёка.

Кокньыда овны оз артмы.

Пемыднас вӧрті мунім сьӧкыда.

Гажаа ми ветлім гожся практика вылӧ Ношульӧ да Абъячойӧ, Луза вожӧ.

Мисьтӧма энӧ сёрнитӧй, челядь!

Кебра сикт паськыда пуксьӧма Буб юдорса нӧрысъяс вылӧ.

Окма Кузьма
Паччӧр вылӧ кайӧма,
Пуд сю сёйӧма,
Ведра ва юӧма,
Паччӧр вылас кулӧма.
Карта саяс дзебӧмаӧсь,
Крестас гижӧмаӧсь:
Окма Кузьма да с.в. ставсӧ выльысь.

ВӦРАЛЫСЬКӦД АДДЗЫСЬӦМ

Миян Важгортса шӧр школа ёртасьӧ Удмурт муысь Гондыргурт сиктса школакӧд. Удмуртъяс — комияс дорӧ медся матысса ордвуж войтыр, та вӧсна миянлы окота унджык тӧдны на йылысь. Кольӧм вежонӧ Важгортӧ воисны миян удмурт ёртъяс Ӧнді да Лади (коми ног кӧ, Ӧньӧ да Володь), найӧ зэв ёна кӧсйисны миянкӧд ветлыны кӧть ӧтчыдысь пармаӧ, ю дорӧ. Сергей ёртӧй кӧсйис жӧ ветлыны миянкӧд ӧтлаын, но голисӧ кынтӧм вӧснаыс эз лок. Став классӧн, Ӧндікӧд да Ладикӧд, но Сергейтӧг нин, петім туйӧ. Аскӧд босьтім кык лун кежлӧ сёян-юан, гудӧк, гитара, видеокамера да новлан телепон, та бӧрын сьӧкыд нопъясӧн мӧдӧдчим Сьӧдъюлань. Муннысӧ вӧлӧма сьӧкыд, ӧд войнас ёна зэрӧма, гӧгӧр вӧліны ва гӧпъяс, туйыс тшыксьӧма. Да нӧшта ӧтитор — петім вӧрӧ маткатӧг.

Воим ю дорӧ пемыднас нин, кор вӧлі омӧля нин тыдалӧ. Нывъяс заводитісны лӧсьӧдны сёян, истӧгӧн ӧзтім би, но кос пестӧг бипур ломаліс омӧля. Кык зонка чертӧг мунісны вӧрӧ песла да дыр эз локны. Ми кутім горзыны. Вӧлӧмкӧ, найӧ пемыднас вошӧмаӧсь. Бур на мый вӧрын ёртъясным паныдасьӧмаӧсь миян сиктса ӧти вӧралыськӧд, Прокор дядькӧд. Сійӧ тшӧтш Сьӧдъю дорӧ локтӧма. Кузь пишшаля да нопъя, Лыско нима понма, сійӧ миян ёртъяскӧд петіс бипурным дорӧ.

Сёйӧм бӧрын ми тшай юим да гажаа сёрнитім вӧралыськӧд. Сытӧг эськӧ удмурт ёртъясным Коми муным йылысь тӧдмалісны зэв этша.

— Прокор дядь, висьтав миянлы парма йылысь, вӧрса пуяс, пемӧсъяс да лэбачьяс йылысь? Кодкӧд ті вӧраланныд? — юаліс вӧралысьлысь Ӧнді.

— Пармаӧн, помтӧм сук вӧрӧн озыр Коми муным. А вӧръясным озырӧсь дона куа пемӧсъясӧн да пӧткаӧн, юяс да тыяс — чериӧн. Гожӧмъяс миян оз овлыны тшактӧг да вотӧстӧг. Вӧрала ме, челядь, ёртъястӧг, дзик ӧтнам, унаысь сӧмын Лыско понкӧд вӧрын сёрнита.

— А кутшӧм вӧрса пемӧсъяс олӧны пармаын тіян Важгорт гӧгӧрныд? — юасьӧ Лади.

— Вӧрын уна пемӧс олӧ: кӧин, руч, кӧчьяс котралӧны, ош вотӧс сёйӧ, гырысь пемӧсъясысь эмӧсь йӧраяс да кӧръяс. Некымын дасво сайын Киров обласьтысь овмӧдчисны татчӧ вӧрпорсьяс. Дона куа пемӧсъясӧс кыя арнас да тӧвнас — урӧс, туланӧс, сьӧдбӧжӧс, санӧс, зэв шоча низьӧс. Арнас парма озыр пӧткаӧн: дозмӧрӧн, тарӧн, сьӧлаӧн, байдӧгӧн. Нюръясын гожӧмнас кисьмӧ мырпом, арнас турипув, вӧрын уна тшак. А мыйӧн озыр тіян Удмурт муын?

— Миян вӧр-вакӧд кӧ ӧткодявны, — вочавидзӧ Лади, — то ӧткодьыс зэв уна. Но Удмуртияын вӧрыс абу сымда, сійӧ абу тіян кодь сук. Сэсся миян муыс лунвывсаджык, быдмӧ миян яблӧк да вишня пу, уна градвыв пуктас, арбуз да дыня, кодлӧн кӧ весиг винатусяпу.

Ми дыр на бура сёрнитім вӧралыськӧд. Сійӧ кывъяс серти, бӧръя воясӧ вӧр лэдзысьяс вывті уна вӧр пӧрӧдӧмаӧсь, вӧрса пӧтка да пемӧс чинӧма, юяс да нюръяс ёна косьмӧмаӧсь.

ПЕРЫМСА СТЕПАН – КОМИ ГИЖӦД ЛӦСЬӦДЫСЬ

Тӧрыт Удмуртияысь гӧсьтъясным велӧдчисны школаын миянкӧд ӧтлаын. Ӧнді да Лади кывзісны Коми му историяысь урок. Дӧска вылын велӧдысь гижӧма темасӧ: «Перымса Степан — коми гижӧд лӧсьӧдысь». Лади лыддис да юаліс Афанасий Николаевич Турубановлысь, миян велӧдысьнымлысь:

— Коді тайӧ Степаныс? Кымын во нин коми гижан кывлы, важ анбурлы?

— Коми войтырлысь история он вермы гӧгӧрвоны Перымса Степан нимтӧг. Тайӧ вежӧра да зіль мортыс дас нёльӧд нэмӧ пыртӧма комиясӧс Сус Кристос эскӧмӧ аслыссикас анбура гижӧд отсӧгӧн, лӧсьӧдӧма коми гижан кыв. Ӧд некутшӧм культура сытӧг оз сӧвмы. Важ роч гижысь Епифаний Премудрый серти, Степаныс чужӧма сюрс куимсё нелямын витӧд во гӧгӧр Югдін карын, сэтчӧс вичкоса уджалысьлӧн котырын. Мамыс пӧ сылӧн вӧлӧма коми, айыс роч. Ичӧтдырсяньыс сійӧ тӧдлӧма коми кыв, сэки коми йӧз овлӧмаӧсь на Югдін гӧгӧръясын. Ростовса манастырын том манак велӧдӧма уна кыв, дасьтысьӧма комиясӧс кристиана эскӧмӧ пыртӧм кежлӧ. Славяналы гижӧд лӧсьӧдысьяс Кирилл да Мефодий вокъяс моз тшӧтш Степаныс пуктӧма ас водзын мог — велӧдны коми йӧзӧс лыддьысьны да гижны.

Сюрс куимсё сизимдас ӧкмысӧд воын Степан ас йӧзыскӧд воӧма Комиӧ да лӧсьӧдӧма вичкояс Емдінын, важ коми юркарын. Водзджык нин сійӧ лӧсьӧдӧма коми анбур да комиӧдӧма уна вичко небӧг. Кывйӧн да вынӧн, шыӧн да биӧн сійӧ пыртӧма выль эскӧмсӧ, вензьӧма тунъяскӧд, нималана Памакӧд, жугӧдалӧма важ кевмысянінъяс, пӧрӧдӧма емдінса вежа кыдз, сотӧма бипурйын пу енъясӧс, тышкасьӧма важ эскӧмӧ кутчысьысьяскӧд. Некымын дас воӧн кыптӧмаӧсь Коми муын медводдза манастыръяс — Емдінын да Волсяын, сэні Степан котыртӧма медводдза коми кывъя школаяс. Велӧдчысьясыс велӧдысьныс кувсьӧм мысти, Степантӧгыс нин водзӧ нуӧдӧмаӧсь сылысь бур уджсӧ, гижалӧмны коми небӧгъяс, велӧдӧмаӧсь том йӧзӧс гижны, сьывны, лыддьысьны чужан кывйӧн. Бӧрынджык роч веськыда эскана пуктӧма Перымса Степанӧс вежа мортӧ.

Сюрс куимсё сизимдас кыкӧд во — коми гижан культуралӧн чужан кад.

ОШКӦД ПАНЫДАСЬӦМ

Уна во сайын тайӧ вӧлӧма. Пӧрысь йӧз пыр на казьтывлӧны. Том ныв мунӧма вотчыны. Оз бара-й некод ков, ӧтнас и мунӧма. Вотчӧма, гашкӧ, лунтыр да абу и казялӧма, кыдзи ёна ылӧдз сылӧн пырсьӧма. Пуксьӧма сійӧ шойччыны, вотӧм чӧдйӧн чӧсмасьыштӧма да друг казялӧма: кодкӧ сы вылӧ дзоргӧмӧн дзоргӧ. Да тайӧ жӧ ош!

Нылыд повзьӧмысла ставсӧ вунӧдас. Кыдз тай пондӧма котӧртны! Коньӧр, ачыс вӧлӧм оз тӧд, кытчӧ котӧртӧ. А ошкыд татшӧм мича нывтӧ оз жӧ сідзи лэдз, нылысь на ӧдйӧ котӧртӧ. И ӧд суӧдас да шошаӧдыс нывсӧ гуӧ сюяс! Сёйнытӧ оз сёй, тыдалӧ, пӧт вӧлӧма. Гуас шыбитас, а вывсяньыс быдсяма лӧпнас тыртас. Нылыд сэтшӧма повзяс, мый лолыштны оз лысьт. Тадзи и пукалас, гашкӧ, лун джын. Ас садяс воӧм бӧрын нылыд кыдзкӧ петас жӧ да ен отсӧгӧн гортас воас. «Татшӧм лоӧмторйыс мед бара некодкӧд нин оз ло», – ёна шуасьӧмаӧсь сэсся олӧма йӧзыд.

1) Ваня, тэ вӧлін тӧнлун стадион вылын?

2) Войнас ывлаыс ёна шонӧдіс, лымйыс сыліс дзикӧдз.

3) Риталӧн зептын колис куим шайт кызь ур.

4) Велӧдчысьяс рытнысӧ сиисны комынӧд воясся литературалы.

5) – Ті таво бура шойчинныд, збыль абу?

6) Талун кежлӧ миян удж помасис.

7) Войнас лэбачьяс воисны лунвывсянь.

8) Туристъяс овмӧдчисны «Югӧр» туй морт керкаӧ.

Ош водӧма узьны. Ош абу водӧма узьны.

1) Кодъяскӧд ёртасьӧ Важгорт сиктса школа?

2) Кодъяскӧд челядь мунӧмны Сьӧдъю дорӧ?

3) Кодтӧг найӧ сэтчӧ мунісны?

4) Мыйтӧг челядь мунӧмаӧсь вӧрӧ?

5) Мый лоӧма пемыднас кык зонкӧд?

6) Кодкӧд найӧ паныдасьӧмны вӧрын?

7) Мый йылысь сёрнитіс вӧралысь челядькӧд?

8) Кодкӧд вӧралӧ Прокор дядь?

1) Кодтӧг он вермы гӧгӧрвоны Коми мулысь историясӧ?

2) Кор да кӧні чужӧма Перымса Степан?

3) Мыйтӧг оз вермы сӧвмыны войтырлӧн культураыс?

4) Кодкӧд Степан воӧма Емдінӧ?

5) Кодкӧд сійӧ вензьӧма, кодъяскӧд тышкасьӧма?

1) Аски мунам киноӧ класса ёртъяскӧд.

2) Оз позь мунны вӧрӧ маткатӧг да чертӧг.

3) Сьӧкыд овны ӧтнадлы, ай-мамтӧг да ёртъяскӧд.

4) Том гозъяяслы сьӧкыд на овны бур отсӧгтӧг.

5) Миян класс ёртасьӧ Суомиысь ӧти школаса велӧдчысьяскӧд.

6) Чери оз вермы овны ватӧг.

1) Ывлаын пемыд шондітӧг.

2) Садйӧ челядь мунӧны ай-мамкӧд.

3) Рок он вермы сёйны паньтӧг.

4) Тшын век овлӧ ӧтлаын бикӧд.

5) Шыръяслы лӧсьыд овны каньтӧг.

6) Аски миян класс аддзысьӧ нималана кывбуралыськӧд.

7) Шыд оз артмы яйтӧг да картупельтӧг.

1) Видзӧд, Лена, ывлаын лымйыс усьӧма, гӧгӧр ставыс еджыд.

2) Сьӧкыд тӧдмавны Веня дядьӧс: сійӧ зэв ёна пӧрысьмӧма.

3) Школаысь звӧнитӧны, Ӧньӧным пӧ абу вӧлӧма кык урок вылын.

4) Талун асыв ывлаын гӧгӧр ва. Тыдалӧ, тавой ёна зэрӧма.

5) Вӧрысь аддзылім уна кок туй: котралӧмны кӧчьяс да уръяс.

6) Сёрнитӧны йӧзыс, бара пӧ нин лавкаясын донъяс содӧмны.

7) Ме ог помнит висьӧмла, кыдзи мамӧй корӧма миянӧ бурдӧдысьӧс.

8) Висьталӧны, Ӧльӧшыс пӧ улич вылын усьӧма да коксӧ дойдӧма.

Велӧдчысьясысь кодсюрӧ тан нин.

— Пиӧй, кодкӧ тэнӧ корӧ телепон дорӧ.

Ичӧт пи горзӧ: «Мамӧ, папӧ, миянӧ со кодъяскӧ локтӧны! Кодъяс найӧ?»

Аски Анялӧн чужан лун. Сылы колӧ мыйкӧ ньӧбны.

— Ми удж урок дырйи мыйсюрӧ асьным нин вӧчам: улӧсъяс, мӧлӧтъяс, — ошйысьӧ батьыслы зонка.

— Лена, босьт зептелепонтӧ, тэнӧ кутшӧмкӧ тӧдтӧм зон юасьӧ, — шуӧ мамыс.

Челядь лыддисны нин Коми му йылысь кутшӧмсюрӧ небӧгъяс.

Ваня видліс, пасьтавліс нин кымынкӧ дӧрӧм, сӧмын нинӧм сылы эз лӧсяв.

Кӧнкӧ вӧрын гораа кӧкӧ кӧк.

Кытчӧкӧ ӧчкиӧй бара вошӧма!

Кытыськӧ лэбӧны кымӧръяс, кытчӧкӧ кывтӧны енэжті.

— Кодъяслӧнкӧ эмӧсь юалӧмъяс? — юасьӧ велӧдысьным.

— Кодъяслыськӧ, тыдалӧ, колӧ видзӧдлыны гортса уджъяс, — шуӧ Иван Александрович Плосков челядьлы.

ПУ КАРАБ

Ӧльӧ — витӧд класса велӧдчысь. Сылӧн талун вӧлі удж урок. Ӧльӧ юаліс велӧдысьыслысь, кыдзи караб вӧчны. Ӧльӧлы велӧдысьыс ставсӧ висьталіс. Сэсся Ӧльӧ босьтіс путоръяс, струж, пурт, кӧрт тувъяс да мӧлӧт. Стружӧн зонка шыльӧдіс пӧвсӧ, пуртӧн вӧлаліс сійӧс, мӧлӧтӧн тувъяліс труба да мачтаяс, сунисӧн йитіс мачта дорӧ мича гӧрд дӧрапас. Велӧдыськӧд Ӧльӧ лэччис шор дорӧ карабсӧ ваӧ лэдзны. Но сапӧгтӧг Ӧльӧ эз вермы пырны шорӧ. Ковмис сылы ветлыны сапӧгысла. Тулысын шоръяс зэв ӧдйӧ визувтӧны. Ӧльӧ керкаысь босьтіс кузь кӧв, кӧв вылын пуысь караб эз кывт ылӧдз. Сӧмын виччысьтӧг вӧсни кӧвйыс ори, и караб кывтіс шорысь ичӧтик юӧ. Сэсся сійӧ ю кузя кутіс ӧдйӧ кывтны водзӧ Эжвалань. Вадорсянь Ӧльӧ эз нин вермы суӧдны мичаник дӧрапаса карабсӧ. Ичӧтик караб гудыр, визув ваӧд кывтіс водзӧ и водзӧ. Гашкӧ, сійӧ кывтас Войвывса Двинаӧдз, сы бӧрын сэсся Йиа саридзӧдз.

— Аддзысьлытӧдз! — горӧдіс сӧмын зонка.

Выль во водзын батьнымлы сетӧмаӧсь дона козин.

Велӧдчысьясныдлӧн аски лоӧ удж урок.

Эн мун школаӧ небӧгъястӧгныд!

Ми матыстчам керкаясланьным.

Анялы чойяссяньыс воины письмӧяс.

Лена нуӧдӧ ичӧт чойсӧ киӧдыс.

Такси вайис миянӧс тіян гортӧдзныд.

Мамным шуӧ миянлы: «Сьӧмтӧгныд вузасянінӧ энӧ мунӧй?»

Ёртъястӧгныд тіянлы вӧрын, дерт, лоӧ гажтӧм.

Коді олӧ керкаад?

– Гожӧмнас ме век ола ас чужан сиктам, – шуӧ Александр Иванович.

– Талун пукала гортам, голяӧй висьӧ, больничнӧяся, – телепон пыр висьталӧ Ӧльги.

— Кыдзи ті выль патерааныд оланныд? — юасьӧ мамным Парӧ тьӧтлысь.

— Кыдзи школаад, пиӧй, велӧдчан? — юасьӧ пиыслысь батьыс.

– Кыдзи уджалан дачаад, Мария Ивановна? – юасьӧ Габӧ.

— Васьӧ, тыдалӧ, ӧні гортас, звӧнитӧй бурджык сэтчӧ.

– Сёр нин ӧні, став ёртыд гортаныс пукалӧны нин.

Ош тӧв чӧж узьӧ аслас гуас.

Лӧддза-номъя тӧлысьын лэбачьяс пукалӧны позъясаныс.

Код мортлӧн мый юрас, сійӧ и кыв вылас.

Век вомад, а он ньылышт.

Челядь пырисны гортаныс.

– Тулыснас кая ас сиктам картупель пуктыны, – шуӧ Вань.

— Ваньӧ, кытчӧ тэрмасян, университетад, тӧдӧмысь?

Тӧв кежлӧ ош пырӧ узьны гуас, тӧвся оланінас.

— Челядь, козиннытӧ нуӧй гортаныд, сетӧй мамныдлы да пӧрысь мамныдлы.

Ручпиян да кӧчпиян зэрысь пышйисны позъясаныс.

Лена сюйис кисӧ зептас да перйис даса.

— Кор нӧ мунан школаад, Митрей? — юалӧ пиыслысь мамыс.

Сьӧла лэчкад ошкыд оз шед.

– Пет ӧдйӧ менам вежӧссьым, – пондіс горзыны пырысь зонка вылӧ тӧдтӧм мужичӧй.

Мамыс шуӧ ичӧт пиыслы: «Перйы чуньтӧ вомсьыд!»

То локтӧ татчӧ Толя. Сійӧ школасьыс воӧма нин.

— Челядь, лыддьӧй асланыд небӧгъяссьыныд Тима Веньлысь «Трипан Вась» висьт.

Айыс юалӧ нылыслысь: «Кор воин гортсьыд, регыд на?»

Руч петіс позсьыс шонді водзӧ да водіс шонтысьны.

Кыдзкӧсьыд да мыйкӧсьыд потшӧстӧ он потш.

Мича, мича ныв, да нырсьыс ва петӧ.

– Ме тшупся аслам чернам, йӧз черыд оз ков.

– Мӧвпав аслад юрнад, Педь, – шуӧ велӧдчысьлы Мария Ивановна, – Эн кывзы кодӧс оз ков.

Ваня дядь кӧсйӧ «Жигули» машинанас таво ветлыны Питерӧ.

— Челядь, серпасалӧй карандашъяснаныд арся вӧр-васӧ.

Кӧч тӧлысьӧ Канев ёрт ошйысьӧ шойччӧмнас, бура гожъялӧмнас.

– Кытчӧ нӧ мунан поннад? — Вӧрӧ кая.

Велӧдысь видӧ велӧдчысьясӧс: «Юрнаныд мӧвпалӧй!»

Кӧин тышкасьӧ пиньяснас, гыжъяснас, йӧра — кокъяснас да сюръяснас.

Эн тэрмась кывнад, а тэрмась уджнад.

Кӧч йӧктӧ, йӧктӧ,
Мича табъя кокнас,
Вый тупыль юрнас,
Шабді кудель бӧжнас,
Сьӧд сэтӧр синнас,
Льӧм пу кор пельнас,
Ёсь йыла пиньнас,
Дас кык тув сывнас,
Аслас дона кунас,
Сыла-госа кывнас.

Локтан субӧтаӧ Леналӧн ыджыд мамыслы тырас квайтымын арӧс. Сылы колӧ мыйкӧ козьнавны. Квайт арӧса Лена мамыскӧд лӧсьӧдчӧ ветлыны лавкаясӧ козинъясла да сёян-юанла. Сійӧ юасьӧ мамыслысь:

— Ма-ам, кор нин тэ мунан магазинад? Вай мунам ӧдйӧджык! Удж вывсьыд важӧн нин ӧд воин, а век на он мун. Сьӧмтӧ сумкаад сюйин эн?

— Мунам нин, мунам. Неуна ассьыд сьӧмтӧ босьт жӧ, сюй зептад. Мед оз усь жӧ зепсьыд, видзӧд! Петам. Ӧдйӧджык ачыд восьлав кокнад.

Эня-ныла петӧны керкасьыныс да восьлалӧны «Сёян-юан» гижӧда ыджыд вузасянінлань. Мамыс недыр сулалӧ, виччысьӧ йӧзлысь петӧмсӧ, сэсся ньӧбӧ нянь чӧвпан, йӧв литра, нӧк, рысь кыксё грамм, саридзса пӧвтан чери кило джын, дас вит кольк, кукань яй кило, мича торт да сетӧ вузасьысьлы сизим сёа да квайт даса. Сӧмын сьӧмыс оз тырмы. Мамыс корӧ Леналысь:

— Лена, перйы сьӧмтӧ зепсьыд, пукты нӧшта кык даса кассаас, миян оз тырмышт.

— Менам зептам нинӧм абу, ме вунӧді босьтны сьӧмӧс гортсьыным, — вочавидзӧ Лена.

Мамыс сумкасьыс перйӧ содтӧд сёа да мынтысьӧ. Сылы абу кокни мунны водзӧ сьӧкыд сумканас, та вӧсна ань пуктӧ нӧк, рысь да нянь Леналы ичӧтджык сумкаас. Тадзи найӧ пырӧны «Сыктывкар» ыджыд шӧр универмагӧ. На водзын «Ань паськӧм» гижӧд.

— Тайӧ юкӧнас миянлы и колӧ! — шуӧ мамыс. Джаджъяс вылын куйлӧны мича чышъянъяс, юбкаяс, увдор дӧрӧм, ӧшалӧ уна сикас платтьӧ, уна рӧма вӧнь да мукӧдтор. Леналӧн мамыс ньӧбӧ аслас мамыслы, Леналӧн ыджыд мамыслы небыд руд чышъян да шоныд тӧвся платтьӧ, сэсся корӧ вузасьысьыслысь:

— Гартыштӧй тайӧс ставсӧ мича кабалааныд, мичмӧдӧй югыдгӧрд лентананыд. Позьӧ-ӧ ньӧбны гожся кӧмкот тіян юкӧнсьыныд?

— Оз позь. Мунӧй веськыдвылӧ, сэні лоӧ «Кӧмкот» торъя юкӧн. Сійӧ юкӧнсьыс ставсӧ позьӧ ньӧбны. Со тіянлы тшӧт: сюрс квайтымын вит шайт да кӧкъямысдас ӧти ур. Ыджыд аттьӧ ньӧбӧмсьыныд, волӧй водзӧ. Аддзысьлытӧдз.

— Ма-ам, вай мунамӧ нин вузасянінсьыс гортаны-ым! Ме мудзи нин, дай менам кынӧмӧй сюмалӧ, горшӧй косьмӧ. Регыд лоас нин серпаскуд пыр «Бур вой, челядь!» телеуджтас, – нуӧдчӧ Лена.

Тайӧ универмагсьыс эня-ныла воӧны гортаныс сёрӧн нин, сьӧкыд сумкаяснаныс. Лена киас нуӧ тшӧтш гӧрд да виж мича розаяс. Тайӧ ыджыд мамыслы козин аскиа рыт кежлӧ.

1) — Шыдыс тайӧ эськӧ зэв чӧскыд. Но сэні мыйкӧ оз на тырмы, — шуӧ пусьысь. 2) Тӧнлун урок вылӧ недыр кежлӧ пыраліс кодкӧ тӧдтӧм морт. 3) Библиотеканым миян абу на озыр. Эм сӧмын некымын коми небӧг. 4) Кӧинъяс гожӧмын олӧны кӧнке. ылын, пыді вӧрын. 5) Тайӧ гижӧдсӧ ме ог гӧгӧрво. мыйкӧ гижӧма тӧдтӧм кывйӧн.

НЁБДІНСА ВИТТОРЛӦН УЛИЧА

Шуӧны йӧзыс: быд мортлӧн эм аслас улича. Нёбдінса Витторлӧн вӧлі жӧ аслас ыджыд улича, кыті сійӧ вуджис ыджыд туй. Миян юрвежаным сійӧ колис эз сӧмын уна гижӧднас да сьыланкывнас, но и аслас мича олӧмнас. Та вӧсна Нёбдінса Виттор пыр миян сьӧлӧманым да миянкӧд ӧтлаын, кӧть ачыс важӧн нин абу ловъя. Уна йӧз киын поэтлӧн да драматурглӧн небӧгъясыс. Эжва да Печора вожъясса, Емва да Луза йывса олысьяс сьылӧны Нёбдінса Витторлысь кыпыд сьыланкывъяссӧ.

(И. Изъюров серти)

1) Толя дядьным ӧні олӧ аслас сиктас.

2) – А ме тӧда – тэнад зептад эм кампет.

3) Быд мортлӧн кывйыс аслас вомас.

4) – Катьӧ, перйы китӧ зепсьыд да чуньтӧ вомсьыд.

5) – Нывъяс, энӧ кынмӧй тані, мунӧй гортъясаныд.

6) Велӧдысь шуӧ челядьлы: — Аски ставныд вайӧй школаӧ гортсьыныд уджалан кӧлуйныдтӧ да кӧмкотныдтӧ.

7) — Ӧдйӧджык, пиӧй, сёй, уджав аслад паньнад, — шуӧ пиыслы айыс.

8) Шыр пышйис ручысь и да ӧдйӧ пырис аслас позъяс.

9) Быд ай-мам нимкодясьӧ аслас челядьнас.

10) Ваня кык лун нин эз петавлы аслас патерасьыс.

11) Лена мунӧ гортас да нуӧ киасмича торт.

12) – Вень, мый тэ вӧчин бара аслад школаад? – Ме школаам ӧд талун эг вӧв.

13) Иван дядь век уджалӧ аслас чернас, а ме тшупся тэнад чернад.

14) Войдӧрлун ми ӧдйӧ пышйим зэрысь асланым гортъясаным.

15) – Аски, гашкӧ, ветлам тшакла. Петыр, лок асывнас аслад машинанад. Бензинтӧ ми мынтам. Петам миян сиктысь сизим час асылын. Гортъясаным ми воам рытланьыс нин.

16) Миян институтаным эм некымын юкӧн. Тайӧ юкӧнъяснас веськӧдлӧны тӧдысь йӧз.

17) Полицейскӧй: – Ноко ті перйӧй асланыд зепъяссьыныд дзик ставсӧ!

18) Базарын: Бур йӧз, ньӧбӧй менсьым каньмӧс, сійӧ со менам сумкаын. Доныс абу ыджыд. Вузала тшӧтш аслам сумкакӧд.

Том морт пырӧ гортӧ, босьтӧ киӧ ассьыс ручка да гижӧ ёртлы письмӧ. Сэсся том морт петӧ гортысь да мунӧ велосипедӧн пошта вылӧ, шыбитӧ кудйӧ ассьыс письмӧ, а сы бӧрын воӧ университетӧ. Сэні сійӧ пукалӧ кык час да мунӧ бӧр аслас патераӧ. Патераын том морт водӧ аслас вольпасьӧ да лыддьӧ ассьыс радейтана небӧг.

– Ваня, вай петкӧд керка пытшсьыд ӧти улӧс недыр кежлӧ.

Патера пытшкас лӧнь.

Керка боксьыд котӧртіс шыр.

Пызан улад няйт.

Пызан вылас быдмӧны мича дзоридзьяс.

Тӧв кежлӧ кӧ он ов — гач пытшкад лым пырас.

Кӧдзыд дырйиыд лыыд трӧпӧк, а жарыд пӧ лысӧ некодлысь на абу чегъявлӧма.

Гымалӧм бӧрад ӧд пыр зэрлӧ.

Сё сарапана, а яй пырыс ставыс тыдалӧ.
Ачыс уна кока, а му вылӧдз мыш вылас локтӧ.

— Медыджыд пи йывсьым висьтала окотапырысь, — шуӧ пӧльӧ.

— Валя, сёрнит ас йывсьыд!

Биармия йывсьыс ме уна ог тӧд.

— Челядь, корам висьтавны миянлы тіян гожся ветлӧм-мунӧмъяс йывсьыныд.

Тайӧ быдмӧгъяс йывсьыныс ӧні висьталасны асьныс велӧдчысьясыс.

Аски физкультура вылын ми кутам ворсны кисярысь (волейболысь) тіянлы паныд.

Туристъяслы паныд петӧны экскурсия нуӧдысьяс.

Домна Каликова тышкасис еджыдъяслы паныд гӧрдъяс дор.

Тіянысь ӧтдор ставныс нин танӧсь, виччысям тіянӧс.

Олан керкаясысь кындзи карын лэптӧны и выль школаяс.

Вӧрысь кындзи Коми му озыр тшӧтш из шомӧн, мусирӧн, биаруӧн.

Аски миянысь ӧтдор удж вылын лоасны тшӧтш мӧскуаса гӧсьтъяс.

Колян во ми ай-мамкӧд ӧтлаын кывтім пурйӧн Эжва кузя Помӧсдінсянь Сыктывкарӧдз.

Тіянкӧд ӧтвылысь, зонъяс, аски кутасны велӧдчыны выль ёртьясным.

Важ коми йӧз век овлісны вӧр-вакӧд ӧтлаын.

Мортыд озыр бурлунӧн, зільлунӧн да мудерлунӧн.

Лёклуныд да горшлуныд некодӧс оз мичмӧд.

Школа помалӧм бӧрын велӧдчысьяснымлӧн эм позянлун велӧдчыны водзӧ либӧ пырны уджавны.

Морт олӧмын меддонаыс — дзоньвидзалун.

Гажлун томмӧдӧ миянӧс, лӧньлун да горшлун пӧрысьтӧ.

Домна Каликова тышкасис мездлунным вӧсна, сылӧн повтӧмлуныс ӧнӧдз ставнымӧс шемӧсмӧдӧ.

Коми войтыр олӧмын пармалӧн тӧдчанлуныс зэв ыджыд.

Мудерлуныс ас дорсьыс водзджык чужлӧма.

Радиоысь сёрни: «Сёрнитӧ Сыктывкар! Бур рыт, дона ёртъяс! Сетам «Выльторъяс» уджтас. Талун Коми республикаын вӧлі уна лоӧмтор.

Студентъяс гожся практика дырйи гижисны магнитофонӧ уна вӧвлӧмтор йылысь висьтъяс.

— Васьӧ, он кӧ тӧд, дӧска дорӧ эн пет. Абутӧмторсӧ сёрнитан! — шуӧ Васьлы Нина Васильевна.

Нэмъяс чӧж коми йӧз сёянторнысӧ да юанторнысӧ перйылісны пармалысь.

Колян воӧ Рочев гозъялӧн чужис питор, а воддза вонас чужис нывтор. Налӧн кагаясыс зэв мусаникӧсь.

Неважӧн тӧдсаяслысь босьтім еджыд сера понтор, нимтім Катшысӧн.

Вӧралысьяслӧн уджаланіныс — вӧр, чери кыйысьяслӧн уджаланіныс — ю да ты, саридз да океан.

Сыктывкарын эм уна сикас вузасянін да велӧдчанін.

Миян патераын эм неыджыд пусянін, водздор, ӧти шойччанін, кык узьланін да мыссянін.

— Позьӧ-ӧ тіянлысь юавны, эм-ӧ тані асмогасянін?

Бергаланінын быдмӧма, би пыр прӧйдитӧма, ваын пыртчӧма.

Олісны-вылісны шыр, майтӧг да тув. Налӧн быри няньныс да и мӧдӧдчисны кытчӧкӧ нянь корсьны. Мунісны да мунісны, мудзтӧдзныс мунісны. Коркӧ воисны ӧти сиктӧ, медводдза керка дорас сувтісны да кутісны сёрнитны: коді медся мастер нянь гусявны. Шыр шуӧ:

— Майтӧг, вай тэ гӧбӧч ӧшинь пырыс пыр.

Майтӧг шуӧ: — Ме вильска-вальскакыла да менӧ казяласны. Мед тув пырас.

Тув шуӧ:

— Ме гиля-голякыла да ме ог, менӧ кыласны, мед шыр пырас.

Шыр скӧрмас да пырас и налькйӧ шедӧ, а майтӧг да тув тшыгла кулӧны.

ВИСЬТАВ АС ЙЫВСЬЫД

Миян классын выльтор: неважӧн воӧма выль велӧдчысь. Талун ми тӧдмасям сыкӧд. Велӧдысьным корӧ сійӧс:

— Висьтав ас йывсьыд. Кытысь ачыд? Кӧні чужин, быдмин? Кодъяс ай-мамыд, кӧні найӧ уджалӧны?

— Менам нимӧй Олег, овӧй Игнатов. Ачым ме Эжва йылысь, Мыс сиктысь. Чужи сюрс ӧкмыссё сизимдас ӧкмысӧд воӧ сэні жӧ, но быдми да велӧдчи Изьва вожын, Бакурын. Менам олӧмын лоӧмторйыс вӧлі этша, унасӧ ас йылысь висьтавны нинӧм. Айӧй менам бурдӧдчысь, кирург, видзӧ йӧзлысь дзоньвидзалунсӧ, ӧні уджалӧ тіян сиктса бурдӧдчанінын, мамӧй уджалӧ вузасянінын веськӧдлысьӧн. Водзынджык оланінным вӧлі Изьва вожса Бакур сиктын. Но айӧй неважӧн уджаланінсӧ вежис. Ай-мам да ичӧтджык чойкӧд ӧтвылысь овмӧдчим выль оланінӧ, татчӧ. Меысь да чойысь кындзи эм нӧшта ыджыдджык вок, сійӧ муніс миян дорысь велӧдчыны карӧ, вылыс велӧдчан і нӧ, Сыктывкарса канму университетӧ. Колян во меным тыри дас вит арӧс.

— Олег, висьтав, мый тэ пырджык вӧчан прӧст кадӧ велӧдчӧмсьыд ӧтдор? Кутшӧм радейтанаторъяс, ловшойччӧгъяс тэнад эмӧсь?

— Ме радейта лыддьысьны, чери кыйны, компьютерӧн ноксьыны, лукйысьны ӧтуввезйын, вӧрӧ ветлыны, тӧвнас лызьӧн котравны, гожӧмнас уявны. Миян коми войвылын эм став позянлуныс котравны лызьӧн. Гожӧмнас тшӧкыда айкӧд котралам, а тӧвнас исласям.

МЫЙ БЫДМӦ КОМИЫН?

Коми республика озыр абу сӧмын из шомӧн, биарун да мусирӧн, но тшӧтш уна пӧлӧс быдмӧгӧн. Татчӧс мулӧн медыджыд озырлуныс — вӧр. Нэмъяс чӧж парма коми войтырлы вӧлі уджаланін, шойччанін да оланін. Эм татшӧм шусьӧг: «Вӧрыд миян — вердан-вердысьыс». Кывбуралысь Юсь (Михаил Лебедев) ӧти кывбурын гижӧ:

«Коми му кузя ме муна,
Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр.
Вӧрыс вывті-вывті уна,
Сыысь унаыс оз тӧр».

Мый быдмӧ пармаын? Войвывса вӧр — лыска пуяс быдманін. Тані быдмӧ пожӧм, коз, ньыв пу, ниа пу, тусяпу. Ёна важӧн Комиын паськыда быдмӧма сус пу. Йӧзыс сійӧ пу кольлӧн чӧскыд кӧйдыс вӧснаыс да ыджыд горшлун пондаыс матӧ став сус пуа вӧрсӧ кералӧмаӧсь. Лыска пуясысь кындзи тані быдмӧны тшӧтш коръя пуяс: кыдз пу, пипу, ловпу, тыяс да юяс пӧлӧн паськалӧма бадь пу. Сиктъясын уна керка гӧгӧр ода-кора тӧлысьын еджыд дзоридзӧн дзордзалӧны льӧм пуяс, жов пуяс да пелысь пуяс. Сыктыв йылын и Луза вожын быдмӧ юяс пӧлӧн нӧшта нинпу. Сыысь важ йӧз вӧчлӧмны аслыссикас кӧм — нинкӧм, артмӧма кывйыс нин да кӧм кыввужъясысь. Ёна важӧн быдмылӧма и тупу, рочӧн дуб. Но ывлару кӧдздӧдӧм понда тайӧ джуджыд мича пуыс вочасӧн бырӧма. Ӧні дачаясаныс да пуйӧръясаныс йӧзыс пукталӧны тшӧтш лунвывса вишня да яблӧк пуяс. Вӧлӧмкӧ, найӧ тшӧтш вермӧны быдмыны войвылын.

Вӧръяс озырӧсь, дерт, тшӧтш вотӧсӧн. Тулыснас, ода-кора тӧлысьын мичаа дзордзалӧ оз, пув, чӧд, чӧдлач да сьӧлаоз. Аръясын вотӧс быдманінын век уна йӧза. Вотӧсторйыд тӧв кежлад ӧд быдӧнлы колӧ. Жаль, бӧръя воясӧ миян озырлунным ёна чинӧма, вӧръяснымӧс ёна кералӧмаӧсь да.

1) Кутшӧм озырлун эм Коми республикаын?

2) Мыйӧн вӧлӧма парма коми йӧзлы?

3) Кутшӧм лыска да коръя пуяс быдмӧны Комиын?

4) Кутшӧм пуяс быдмӧмаӧсь ёна важӧн?

5) Кутшӧм вотӧсъяс дзордзалӧны ода-кора тӧлысьын?

6) Кутшӧм лунвывса пуяс пуктӧны йӧзыс дачаясаныс да пуйӧръясаныс?

1) Мый тэнад нимыд, вичыд, овыд?

2) Кор да кӧні тэ чужин, кӧні быдмин?

3) Коді ай-мамыд, кӧні найӧ уджалӧны?

4) Кутшӧм лоӧмторъяс вӧліны олӧмад?

5) Кутшӧм радейтанаторъяс тэнад эмӧсь? Мый радейтан вӧчны уджсьыд да велӧдчӧмсьыд ӧтдор?

1) – Зонъяс, висьталӧй неуна ас йывсьыныд.

3) – Мый тэ дзебан зеп пытшкад?

4) Зина нывъёртӧс аддзим тайӧ вузасянін дорсьыс.

5) – Тэнад пызан вывсьыд позьӧ-ӧ босьтны сёянтор?

6) Патера шӧрас сулалӧ выль вося мича коз.

7) – А ӧні, ёртъяс, ме висьтала неуна ас йывсьым.

8) – Ваня, волы миянӧ аслад удж бӧрад.

9) – Зинук, чышкы мелсӧ миян дӧска вывсьыным.

1) Няньтӧмлун да гӧльлун вӧсна коми йӧз унаысь ветлісны няньла Сибирӧ.

2) Домна Каликовалӧн повтӧмлуныс ӧнӧдз шемӧсмӧдӧ миянӧс.

3) Дышлун да йӧйлун некор на бурӧдз некодӧс эз вайӧдны.

4) Надялӧн мичлуныс да гажлуныс кажитчӧны сылӧн ёртъясыслы.

5) Мудерлун локтӧ мортыдлы олӧм помас нин.

6) Лёклунӧн да лӧглунӧн йӧзкӧд некор он лӧсяв.

1) Историяӧ миян велӧдысьным дыр висьтавліс Вежа Степан йылысь.

2) Васьӧ нима зонка перйис кык даса аслас зеп пытшсьыс.

3) Ме лун чӧж шахматӧн ворсі аслам Ӧньӧ ёртӧйлы паныд.

4) Колана кабалаясыд со куйлӧны тіян асланыд пызан выланыд.

5) Гӧсьтъясным кутасны овны вежон чӧж ми орданым.

6) Миян пӧльяс повтӧг тышкасьлӧмаӧсь фашистъяслы паныд.

7) Радиоысь: Ӧні кывзӧй республикаын талунъя лоӧмторъяс йылысь.

1) Ачыс Ваняыс ставсӧ бура тӧдӧ.

2) Ассьыным чужан мунымӧс ми зэв на омӧля тӧдам.

3) Аслыс Ӧньӧыслы бурджыка колӧ таво велӧдчыны.

4) Асланыс челядьныслӧн эм став позянлуныс бура овны.

5) Асьныдтӧ видзӧй, пиянӧй, энӧ доймалӧй вӧрад, – шуӧ пӧч.

6) Аслад бур уджнад тэ и бур нимтӧ шедӧдан.

7) Аслым меным лои окота лыддьыны тайӧ романсӧ.

Матьвей серти евангелльӧысь, вежа небӧгысь, лыддям: «Радейтӧй ӧта-мӧднытӧ, тӧждысьӧй мӧда-мӧд вӧснаыд, энӧ виӧй ӧта-мӧднытӧ, энӧ гусялӧй нинӧм ӧта-мӧдныдлысь!»

Миян тӧдсаяс — Рочев гозъя. Найӧ ёна радейтӧны ӧта-мӧднысӧ, век отсалӧны мӧда-мӧднысыслы быдторйын.

– Локтӧй татчӧ, Люди да Петыр, сёрнитӧй, тӧдмасьӧй ӧта-мӧдныдкӧд.

Кык вок ӧта-мӧднысӧ некор оз аддзывны.

Кык вок пышйӧны, ӧта-мӧднысӧ оз кольны.

Ныла-зонма видзӧдӧны ӧта-мӧд вылас, а матыстчыны оз вермыны.

Ивӧлы аслыс уджыс ёна кажитчӧ.

– То миян юралысьным. Ассьыс ставсӧ юасьӧй!

Пӧрысь йӧз ӧткалунланыс корсюрӧ асьныс асьныскӧд сёрнитӧны.

Аслад вуджӧрысь он пышйы.

Ачыс аслыс лёксӧ некод оз вӧч.

Йӧзӧс видан, а аслыд сійӧс жӧ вӧчны оз позь.

Ме вылӧ видзӧд, да ассьыд уджтӧ эн личӧд.

Ачыд кӧ бур, и тэ дінӧ бурӧсь.

Асьтӧ ачыд эн ошкы, ошкыны кӧ — йӧз ошкас.

Китӧ йӧз вылас эн лэпты, аслыд сюрас.

— Лена, вайышт кампеттӧ!

Асывнас нывкаяс сёйыштісны рок да кольк.

— Челядькӧд ворсыштӧй, зонъяс!

Киноӧдз Толя виччысьыштіс на ёртсӧ вит минут кымын.

Гортӧ колӧ ньӧбыштны няньтор да выйтор.

Куим арӧса Даньӧ шыӧдчӧ мам дорас:

— Ветлам вузасянінӧ, ньӧбам кампет!

— Огӧ, сьӧмыс абу, — вочавидзӧ зонкалы мамыс.

Даньӧ ышловзьӧ:

— Ковмас, сідзкӧ, кодкӧ ордӧ гӧститыштны ветлыны.

Бур йӧз пӧвстын олыштан — тӧлкаджык лоан.

Коктӧ кӧ кӧтӧдан, и чуньтӧ нюлыштан.

Гожӧмъяснас ай-мамным кывтлывлӧны пыжӧн да пурйӧн Коми муса юясӧд да тыясӧд. Сыктывкарын ми став группаӧн тшӧкыда ветлывлам музейясӧ, филармонияӧ, театръясӧ.

Важӧн кресьтяна муяс вылас быдтывлісны ид, рудзӧг да неуна шобді.

Ичӧт дырйи чужан сиктын унаысь ворслывлім лясӧн, дзепӧн, исласьлывлім лызьӧн да даддьӧн.

Сетӧмтор бӧр оз мырддьывлыны.

Тӧнлун школа бӧрын Кирӧ пыраліс ёртыс ордӧ.

Коми кывбуралысь Михаил Лебедев (Юсь) чужлӧма Межадор сиктын роч семъяын.

Аски рытнас тіян дорӧ воласны Германияысь студентъяс.

Нёбдінса Виттор том дырйиыс некымын во овлӧма Украинаын.

Колян во пӧльнымӧс корлісны миян школаӧ сёрнитны челядь водзын Сӧвет армияын служитӧм йылысь.

Эжва дорса видзьяс быд во ойдлӧны.

Кебра (Куратово) сиктын гожӧмнас овлӧ Иван Куратовлы сиӧм поэзия гаж.

Арнас ай-мамным картупель босьтлӧны, тшак да вотӧс вотлӧны, тӧв кежлӧ дасьтысьлӧны.

Виктор Савин йӧзыслы унаысь ачыс сигудӧкӧн ворслӧма.

Школаын тшӧкыда челядь ӧта-мӧдныслы лыддьылӧны кывбуръяс.

Гым да зэр век асьныс волӧны, некод найӧс оз корлы.

Найӧ коркӧ паньӧн вежсьылӧмаӧсь.

Мыйӧн локтін, сійӧн и мунан;
мый вайлін, сійӧс и нуан.

Аски миянлы кутасны сетавны выль велӧдчан небӧгъяс.

Школаын некод нин абу, ставныс муналісны гортаныс.

— Вася, чышкав буссӧ ӧшиньясысь да серпаскуд вылысь! — корӧ мамыс.

Мыжалӧн кыв помыс петалӧ.

Ваня паськӧм вуранінын вурӧдӧма аслыс выль пальто.

Талун гижӧдӧны школаын донъялан удж.

Айӧйлы колӧ быть выль пинь вомас пуктӧдны.

Пывсянын би кусіс, аски колӧ кужысь йӧзӧн ставсӧ вӧчӧдны.

Том салдатъясӧс армияас пӧ ёна уджӧдӧны, а сьӧмсӧ пӧ налы оз мынтыны.

Йӧзӧс кӧ бӧрддзӧдан, аслыд ковмас бӧрдны.

Пусьысь пусьӧ,
вӧралысь кыйсьӧ,
понъяс увтчӧны.

Некодлы оз ков куритчыны!

Збыльторсьыд он дзебсьы.

Кос пес сорнад и уль пес ломтысьӧ.

Лов вылад кӧ кокни, узьсьӧ чӧскыда.

Ӧти керйыд пыр оз сотчы.

Ов да выв да век велӧдчы.

Олісны-вылісны эня-пиа. Налӧн вӧлі зэв бур вӧв. Пиыс муніс гуляйтны. Локтас да шуӧ:

— Мамӧй, мамӧй,
Вӧвтӧ ӧд мӧскӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Йӧвтортӧ сёйыштам.

— Мамӧй, мамӧй,
Мӧстӧ ӧд порсьӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Яйтортӧ сёйыштам.

— Мамӧй, мамӧй,
Порсьтӧ ӧд ыжӧн вежи.

— Бур, бур пиӧй,
Вурунтӧ шырыштам.

— Мамӧй, мамӧй,
Ыжтӧ ӧд понйӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Поннад уртӧ кыйыштам,
Уртӧ базарын вузалам.

— Мамӧй, мамӧй,
Понтӧ ӧд каньӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Каньыд шыртӧ кыйыштас,

Керка пельӧстӧ оз розьӧд.

— Мамӧй, мамӧй,
Каньтӧ ӧд чипанӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Кольктортӧ сёйыштам.

— Мамӧй, мамӧй,
Чипантӧ ӧд зудйӧн вежи.

— Бур, бур, пиӧй,
Сійӧн косатӧ кеслам,

Турунсӧ ытшкыштам.

— Мамӧй, мамӧй,
Ме ты дорӧ лэччи,
Пӧткаяс пукалӧны,
Ме зуднас лыйи:
Пӧткаяс лэбзисны —
А зудйыс вӧйи.

НЁБДІНСА ВИТТОР. КОДІ СІЙӦ?

Виктор Савин овліс кыпыд кадӧ, кырымасьліс ачыс аслас гижӧдъяс улас Нёбдінса Виттор сайнимӧн. Коми гижысьыс чужлӧма Эжва вожса Нёбдін сиктын гӧль кресьтянин котырын сюрс кӧкъямыссё кӧкъямысдас кӧкъямысӧд вося вӧльгым тӧлысь кызь ӧтиӧд лунӧ. Ачыс гижӧ аслас олӧм йывсьыс «Чужи-быдми сьӧд вӧр шӧрын» нима кывбурын тадзи: «Муртса сувті ас кок йылӧ, удж пыр меным вичмис: зыбка дорын ӧввӧ сьывны, ичӧт кага видзны...». Сэсся том морт велӧдчылӧма Нёбдін да Дереваннӧй сиктса школаясын. Писарӧн уджалыштӧм бӧрын Витторыс пес керавлӧма издорса (уралса) заводъясын, а сэсся кӧкъямыс во чӧж овлӧма Украинаын. Сэні жӧ гӧтрасьлӧма. Украинаас сійӧ унаысь кывлывлӧма да ачыс сьывлывлӧма украинаса сьыланъяс, сэні жӧ сылӧн чужлӧма кӧсйӧмыс аслыс гижны кывбуръяс да сьыланкывъяслы шылад.

1917-ӧд вося Октябрса революция вермӧм бӧрын Виттор век овлӧма Сыктывкарын, уджавлӧма зэв уналаын, медся дырсӧ «Югыд туй» газетын редакторавлӧма. Кызьӧд-комынӧд вояс чӧж Нёбдінса Виттор ним улын петавлӧмаӧсь кывбуръяс, ворсӧмъяс, поэмаяс. Кыбуралысьлысь уна сьыланкыв ёна радейтӧны сьывлывлыны тшӧтш ӧні: «Ӧтчыд овлӧ», «Югыд кодзув», «Тутуруту Семӧ», «Гыа ва вылын кыйсьӧм». Унаысь кывбуралысь ачыс ворслывлӧма театрын, сигудӧкӧн гажӧдлывлӧма йӧзӧс, котыртлывлӧма «Коми рытъяс». Витторыс вӧвлӧма зэв ыджыд енбиа морт: гижлӧма зэв унатор, шылад тэчлӧма, котыртӧма медводдза коми театр. Театр нимыс тшӧтш вӧлӧма коми — Сыкомтевчук, гӧгӧрвоӧдлӧмаӧсь нимсӧ кыдзи Сыктывкарса коми театрын ворсан чукӧр.

Нёбдінса Виттор лои медводдза коми гижысьясысь ӧти, медводдза драматург да шылад тэчысь. Но кулӧма 1943-ӧд воын енбиа кывбуралысьыс абу гортас, а ылі Сибирын, Томск обласьтын: 30-ӧд воясын, Сталин кадӧ, сійӧс мыжтӧг пуксьӧдлӧмаӧсь дзескыдінӧ, кыдзи и уна мукӧдӧс сэки. Ӧні сылысь нимсӧ сетӧма Кырулысь ӧти уличлы да Коми республикаса драма театрлы. Сійӧс казьтылана мыгӧрыс ӧні сулалӧ буретш драма театр водзын.

Нёбдінса Виттор

Унаысь ме сьывлывлі,
Йӧзсянь «аттьӧ!» кывлывлі;
Пӧлянӧн моз чипсася,
Йӧз сьӧлӧмӧ чуксася
Коми сьыланкывйӧн.
Менам сэтшӧм оланног:
Овлӧ гажа, овлӧ шог.
Гажа дырйи — ворсышта
Гаж кӧ бырӧ — шогсьышта.
Коми сьыланкывйӧн.
Кывзӧ, бур йӧз, сьылӧмсӧ,
Став олӧмсӧ-вылӧмсӧ;
Олӧ пыр бур сьӧлӧмӧн –
Нэм коллялӧ сьылӧмӧн
Коми сьыланкывйӧн!

1) Кӧні да кор чужлӧма Виктор Савин? 2) Кутшӧм мӧд нимӧн сійӧ гижсьылӧма аслас гижӧдъяс улас? 3) Кӧні сійӧ велӧдчывлӧма, уджавлӧма, овлӧма? 4) Кӧні Нёбдінса Витторлӧн чужӧма кӧсйӧмыс гижны аслыс? 5) Мый гижлӧма кывбуралысь? 6) Кӧні кувсьӧма тайӧ енбиа гижысьыс? 7) Мый нимтӧма поэт нимӧн Сыктывкарын? 8) Кор да кӧні кувсьӧма кывбуралысь?

1) Валя да Васьӧ ёна радейтӧны ӧта-мӧдныссӧ.

2) – Тӧдмасьӧй, ёртъяс, мӧда-мӧдныдкӧд.

3) – Энӧ полӧй, тіянлы оз ло гажтӧм ӧта-мӧдныдкӧд.

1) Ичӧт дырйи ми тшӧкыда чери кыйлім юысь.

2) Челядь тшыгӧсь, ӧд найӧ асывнас сӧмын неуна сёйыштісны.

3) Талун асыв ёна зэрис, ме ачым сэки ӧтчыд ывлаӧ петавлі.

4) Колян во ми тшӧкыда урокъяс бӧрын гажаа сьывлім да йӧктылім.

5) Иван Куратов XІX нэмын медводдзаысь гижліс комиӧн кывбуръяс.

1) Гожӧмъясын Попов Миш век шойччывлӧ Крымын либӧ Турцияын.

2) Тӧрыт ми Олегкӧд зэв недыр пукалыштім «Дзоридз» кафеын .

3) Ме эг и тӧдлы, а тӧрыт луннас вӧлӧмкӧ сьӧм сеталӧмны йӧзыслы.

4) – Кӧні бурджык сёйны. – Ми тай век сёйлам университетса сёянінын.

5) Сыктывкарсаысь унаӧн тшӧкыда ньӧбасьлӧны «ЦУМ» универмагысь.

6) – Кӧні тэ вӧлін? — Мишакӧд недыр куритчыштім, сэсся важ тӧдсакӧд кык минут сӧмын сёрнитыштім.

7) – Тэ тӧдан он Евгений Козлов кывбуралысьӧс? – Да, неуна тӧдышта, сійӧ ӧтчыдысь воліс миян школаӧ.

8) – Дыр-ӧ на ті тӧрыт пукалід? – Эг дыр. Гажтӧм лои да ми ставӧн муналім гортъясӧ.

9) Аддзывла, ӧні и аньяс тшӧтш вина юлывлӧны да табак куритлӧны.

КОМИ СЬЫЛАНКЫВЪЯС

Йӧзкостса сьыланъяс

КОЗЙӦ, КОЗЙӦ, МЫЙ СУЛАЛАН

Козйӧ, козйӧ, мый сулалан?
Ме ӧд тэнӧ пӧрӧда,
Пескӧ керала да
Пачӧ ломта.

Кыз ӧгырӧ уськӧда да
Сё печенча пӧжала.
Ок, матушӧй, матушӧй, да
Чужтін да рӧдитін,
Кӧмӧдін да пасьтӧдін да
Поле вылӧ тойыштін.

ШОНДІБАНӦЙ ОЛӦМӦЙ

Шондібанӧй олӧмӧй да,
Том олӧмӧй том гажӧй.
Том олӧмӧй, том гажӧй да,
Том пӧра коллялӧмӧй.
Том пӧра коллялӧмӧй да,
Дас квайт арӧс тыртӧмӧй.
Дас квайт арӧс тыртӧмӧй да,
Кызь арӧс виччысьӧмӧй.
Кызь арӧс виччысьӧмӧй да,
Том зонмӧс радейтӧмӧй.
Том зонмӧс радейтӧмӧй да,
Лямпа туй талялӧмӧй.
Лямпа туй талялӧмӧй да,
Лӧсас кузьта ветлӧмӧй.
Лӧсас кузя ветлӧмӧй да,
Тувччигтырйи йӧктӧмӧй.
Йӧктігтырйи тувччӧмӧй да,
Тувччигтырйи йӧктӧмӧй.

УНА НЫВЪЯС ЧУКӦРТЧИСНЫ

Уна нывъяс чукӧртчисны,
Уна нывъяс чукӧртчисны.
Зон, зон, мича нывъяс,
Зон, зон, муса нывъяс
Чукӧртчисны.

Эжва дорӧ лэччалісны,
Эжва дорӧ лэччалісны.
Зон, зон, мича нывъяс,
Зон, зон, муса нывъяс
Лэччалісны.

Ёна нывъяс купайтчисны,
Ёна нывъяс купайтчисны.
Зон, зон, мича нывъяс,
Зон, зон, муса нывъяс
Купайтчисны.

Василиса прӧстудитчӧма,
Василиса прӧстудитчӧма.
Зон, зон, мича нывъяс,
Зон, зон, муса нывъяс
Прӧстудитчӧма.

ПАСЬКЫД ГАЖА УЛИЧА

Паськыд гажа улича, улича,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, улича.
Уличаас ныв олӧ, ныв олӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, ныв олӧ.
Ныв дорас пӧ зон волӧ, зон волӧ.
Доли-шели, ноли-шели
Говоринскӧй, зон волӧ.
Зонмӧй, зонмӧй, мый волан, мый волан?
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, мый волан?
Батьӧ менӧ видзӧдӧ, видзӧдӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, видзӧдӧ.
Мамӧ менӧ кыйӧдӧ, кыйӧдӧ,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, кыйӧдӧ.
Мун жӧ талун бӧр гортад, бӧр гортад,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, бӧр гортад.
Коркӧ, гашкӧ, аддзысьлам, аддзысьлам,
Доли-шели, ноли-шели,
Говоринскӧй, аддзысьлам.

МЕ ГУЛЯЙТІ ЛУН ДА ВОЙ

Ме гуляйті лун да вой,
Ме гуляйті лун да вой.
Гортӧ локті — яръюгыд.
Гортӧ локті — яръюгыд,
Гортӧ локті — яръюгыд.
Мамлӧн пачыс ваймӧма.
Мамлӧн пачыс ваймӧма,
Мамлӧн пачыс ваймӧма,
Пӧсь пирӧгыс петӧма.
Пӧсь пирӧгыс петӧма,
Пӧсь пирӧгыс петӧма,
Самӧварыс пузьӧма.
Самӧварыс пузьӧма,
Самӧварыс пузьӧма
Батьӧ локтӧ удж вылысь.
Батьӧ локтӧ удж вылысь,
Батьӧ локтӧ удж вылысь,
Чойӧй локтӧ войпукысь.
Чойӧй локтӧ войпукысь,
Вокӧй локтӧ ворсанысь.
Ме гуляйті лун да вой.

<Нёбдінса Виттор @ Чужи-быдми сьӧд вӧр шӧрын : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 258-259.>

ЧУЖИ-БЫДМИ СЬӦД ВӦР ШӦРЫН

Чужи-быдми сьӧд вӧр шӧрын,
Деревняысь петі,
Новлі чорыд, сера дӧрӧм,
Визя гач да кӧті.
Муртса сувті ас кок йылӧ,
Удж пыр меным вичмис:
Зыбка дорын ӧввӧ сьывны,
Ичӧт кага видзны.
Кага бӧрдӧ, ачыд бӧрдан,
Гораджыка горзан.
Пӧжӧм йӧлӧн сюрысь вердан,
Косджык рузум корсян.
Бӧрдысь кага дыр оз бурась,
Абу сылӧн ланьтӧм;
Керка ӧдзӧс швачкан бура,
Мунан ворсны няйтӧн.
Ыджыд мамыд корсяс тэнӧ,
Юалас: «Кӧн вокыд?»
Вӧсни ньӧрйӧн шлачкас сэні, –
Луддзас кыкнан бокыд.
Рытын мамӧ уджысь воас,
Ваяс льӧм да ӧмидз...
Сэтшӧм вӧлі челядь вояс,
Казьтыла на ӧнӧдз.

ӦТЧЫД ОВЛӦ

Мича нывъяс Эжва дорӧ
Лэччисны.
Бурлак зонъяс нывъяс бӧрся
Вӧтчисны.
Пыжӧ пуксисны, мӧдӧдчисны сынны,
Горӧдісны сьывны.
Зэв гажаа сьылӧны.
«Мича нывъяс, Эжва шӧрас
Петамӧй!»
«Бурлак зонъяс, мӧдлапӧлас
Вуджамӧй!»
Тӧвру пӧльыштӧ, мӧвкйӧдлӧ ва вылын...
Мӧдлапӧв зэв ылын:
Визув ва кылӧдӧ.
«Мича нывъяс, зільджыка нӧ
Сыныштӧй!»
«Бурлак зонъяс, пелыснаныд
Кутыштӧй!»
Эжва вуджисны, веж видз вылын долыд,
Радлӧ весиг лолыд, –
Майбырӧй олӧмӧй!
«Мича нывъяс, босьтчылӧй нӧ
Йӧктыны!»
«Оз тай, зонъяс, майбырӧй, ков
Тшӧктыны!»
Гажаа ворсӧны, сьӧлӧмъясныс бурмӧ,
Ягын, кылӧ, юргӧ
Бӧрсяньыс йӧла шы.
«Мича нывъяс, гажа жӧ нин
Олӧмыд!»
«Бурлак зонъяс, ӧтчыд овлӧ
Татшӧмыд!»
Майбыр, гажа кад, мед эськӧ оз помась!
Гажӧдчӧй, кор томӧсь,
Мӧдысь оз нин во!

<Михаил Лебедев @ Коми му : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 261.>

КОМИ МУ

Коми му кузя ме муна,
Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр
Вӧрыс вывті-вывті уна,
Сыысь унаыс оз тӧр.

Аддза: сэні шыльыд пожӧм
Вылӧ лэптӧ ассьыс юр.
Сылы ӧткодь тӧв кӧть гожӧм.
Сэтшӧм пуыс тайӧ бур.

Сэні, быттьӧ пӧрысь пӧчӧ,
Дзормӧм кыпӧдчӧма коз.
Сійӧ увъяс костын вӧчӧ
Вӧрса пӧтка шоныд поз.

Сэні вашкӧдчӧны гора
Пипу чойкӧд еджыд кыдз,
Мыйкӧ сёрнитӧны нора,
Корнас шенасьӧны сідз.

ПУКАЛА КӦТЬ ВЕТЛӦДЛА

Пукала кӧть ветлӧдла,
Уджала кӧть ог,
Кӧть ме ворсӧм видзӧда –
Пыр мем мыйкӧ шог.

Менам том ныв сьӧлӧмӧй
Висьӧ лун и вой.
Омӧля ме узьлывла,
Абу важ кодь збой.

Мукӧд вояс кывсьӧ мем,
Кывсьӧ сьыланкыв.
Вӧтӧн кодкӧ чуксасьӧ:
«Садьмы, муса ныв!»

Мыйла меным, мамукӧй,
Лои татшӧм шог?
Тайӧ висьӧм-шогсьӧмысь
Коркӧ мынла ог?

«Тайӧ висьӧм, дитюкӧй,
Регыдӧн оз быр:
Садьмис тэнад сьӧлӧмыд,
Ловзис тэнад вир».

МЫЙЛА НӦ, ШОНДІӦЙ, ВӦР САЙӦ ЛЭЧЧӦМЫД

Мыйла нӧ, шондіӧй, вӧр сайӧ лэччӧмыд,
Му вылӧ ыстін сьӧд вой?
Мыйла нӧ, мича ныв, омӧля вӧччӧмыд,
Абу нин важ кодь тэ збой?

Тэнӧ ме ӧтикӧс радейтлі, окавлі,
Некор эг шулы лёк кыв,
Кырныш моз, варыш моз тэнӧ эг кокавлы,
Тӧдан тэ сійӧс, бур ныв!

Нинӧмла, мусаӧй, сьӧлӧмтӧ повзьӧдны,
Шогсьыны, бӧрдны быд лун.
Сьӧлӧмыд кулас кӧ, сьӧкыд нин ловзьӧдны,
Олӧмыд водзӧ оз мун.

Мича шӧвк платтьӧтӧ ӧдйӧджык пасьтавлы,
Синватӧ чышкы дзик пыр.
Мый ӧні вӧлӧма – мӧдысь эн казьтывлы,
Пузьӧдлы ассьыд том вир.

Кутам ми сьылігтыр му вывті ветлыны,
Шогыд кӧ тэнад оз ло.
Дугдам ми кымӧра лунъяссӧ тӧдлыны,
Кӧть сэсся олам сё во!

<Серафим Попов @ Катшасинъяс : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 263-264.>

Серафим Попов

КАТШАСИНЪЯС

Коркӧ узьланныд он, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Менӧ пыр сӧмын ті дінӧ нуӧ,
Лыдтӧм дзоридзӧн тыр Коми муӧ.

Катшасинъяс, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Эмӧсь лунвылын мичаджык муяс,
Сэні кывтӧны визувджык юяс.

Сӧмын мыйлакӧ пыр медся матыс
Эзысь лысваӧн дзирдалысь асыв.
Катшасинъяс, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?

Уна сьыланкыв татысь ми кывлім,
Кодӧс сиӧны радейтан нывлы.
Ловъя дзоридзысь мый бурыс сюрӧ
Сылы пуктыны кудриа юрӧ?

Катшасинъяс, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?

<Василий Власов @ Тӧдса пилот : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 264.>

Василий Власов

ТӦДСА ПИЛОТ

Ме ю шӧрӧ пета
Да бакенъяс ӧзта,
Мед прӧйдитас сэт теплоход;
Выль тӧлыськӧд ӧттшӧтш
Горт пристаньӧ чеччас
Лӧз синъяса тӧдса пилот.

Рыт колльӧдны волӧ,
Мед тӧдны, кыдз ола
Ме, бакенъяс видзысьлӧн ныв.
Кӧть сёрнитны сыкӧд
И абу зэв сьӧкыд,
Но мыйлакӧ вошлывлӧ кыв.

Мед частӧджык волӧ
Да кузьджыка олӧ;
Сэк тӧдмала, радейтӧ оз.
Ме ӧзтася ачым,
Мед бурджыка аддзӧ,
Да бӧр теплоходыс оз кос.

<Геннадий Юшков @ Маръямоль : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 265.>

Геннадий Юшков

МАРЪЯМОЛЬ

Визув юӧ петӧ ёль,
Петӧ ёль, петӧ ёль,
Быдмӧ сэні маръямоль,
Маръямоль, маръямоль.
Сикӧтш вылӧ куим-нёль,
Куим-нёль, куим-нёль
Колӧ дзоридз маръямоль,
Маръямоль, маръямоль.

Муса зонмӧй, энлы коль,
Энлы коль, энлы коль.
Кыкӧн корсям маръямоль,
Маръямоль, маръямоль.

Локта гортӧ гиль да голь,
Гиль да голь, гиль да голь.
Вая сьӧрысь маръямоль,
Маръямоль, маръямоль.

Сӧмын унасӧ ог доль,
Ме ог доль, ме ог доль,
Кодкӧд воті марьямоль,
Маръямоль, маръямоль.

<Лидия Чувьюрова @ Пелысь : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 266.>

ПЕЛЫСЬ

Эжва вывті, Эжва вывті
Кывта, кывта Эжва вывті
Ветки пыжӧн, ветки пыжӧн.
Берег пӧлӧн, берег пӧлӧн,
Берег пӧлӧн, берег пӧлӧн
Пелысь быдмӧ, пелысь быдмӧ.
Пыжӧй-пыжӧй, ветки пыжӧй,
Пыжӧй-пыжӧй, ветки пыжӧй,
Сувтлы татчӧ, сувтлы татчӧ.
Пелысь вылас, пелысь вылас,
Пелысь вылас, пелысь вылас
Видзӧдла ме, видзӧдла ме.
Пелысь розсӧ, пелысь розсӧ
Пелысь розсӧ, пелысь розсӧ
Нетшышта ме, нетшышта ме.
Мича-мича пелысь розйыс,
Мича-мича пелысь розйыс,
Да зэв шома, да зэв шома.

<Василий Чувьюров @ Август тӧлысь: сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 266-267.>

Василий Чувьюров

АВГУСТ ТӦЛЫСЬ

Август тӧлысь, август тӧлысь
Дзик жӧ вӧт кодь коркӧ вӧлі.
Сэтшӧм кыпыд, сэтшӧм гажа,
Сӧмын вӧлі тайӧ важӧн.
Дзоньвидзаӧсь вӧлім томӧсь,
Сикт кузяла помсянь помӧдз
Коллявлім ми гажа войсӧ,
Кутлім мусаяслысь сойсӧ.
Ставыс кольӧма тай бӧрӧ,
Муса томлун, сьӧлӧмшӧрӧй.
Он нин сэсся сійӧс бергӧд,
Сӧмын видзан сьӧлӧм бердад.
Август тӧлысь, август тӧлысь,
Озыр пувйӧн, тшакӧн вӧлін.
Сэтшӧм кыпыд, сэтшӧм гажа
Сӧмын вӧлі сійӧ важӧн.

<Василий Чувьюров @ Вӧрын ветлӧ ош : сьыланкыв // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 267-268.>

Василий Чувьюров

ВӦРЫН ВЕТЛӦ ОШ

Пемыд вӧрын, сьӧд вӧр шӧрын
Ветлӧ-шӧйтӧ ош.
Муна вӧрӧд, ачым дзӧра,
Мед эськӧ ог вош.

Ок и ёна пола,
Весиг ог и лолав.
Вӧрад коді полӧ,
Ошкыд паныд волӧ,
Ошкыд паныд локтӧ, тум-бара, тум-бара, тум-бара тум.

Кыла: гора кыдз пу дзуртӧ,
Кывзыся ме дыр.
Ош кӧ тайӧ – сёяс юртӧ.
Видзӧда – сьӧд мыр.

Вужля сайын, меным чайтсьӧ,
Кыйӧдчӧ сьӧд ош.
Думӧн кӧсъя пуӧ кайны,
Кывза, пельӧй чош.

Гортӧ воа, серам петӧ,
Тешкодь, дивӧ мен.
Аддзылі тай, другӧ, оштӧ,
Эскӧй ті, кӧть эн.

Челядь, ветлӧй вӧрӧд,
Ме моз энӧ дзӧрӧй.
Он кӧ оштӧ вӧрӧд,
Онӧ локтӧй бӧрӧн,
Онӧ локтӧй бӧрӧн, тум-бара, тум-бара, тум-бара тум.

КЫВБУРЪЯС

<Иван Куратов @ "Быд мортлӧн, шуӧны тунъяс..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 269.>

Иван Куратов

Быд мортлӧн, шуӧны тунъяс,
Енвевтын ас кодзув эм;
Мунісны войяс и лунъяс, –
Менам эз петкӧдчыв мем.

Сы вӧсна видзӧдіг быд кодзув вылӧ
Ӧткодя долыдлун сьӧлӧмӧй кылӧ,
Сӧмын тай найӧлӧн югӧръяс шонтыны
Морӧсӧс некодыр менсьым оз пондыны.

Быд зонлӧн эм, гашкӧ, вӧлӧм
Мусаыс коркӧ; а нэм
Бурмӧдны-й бурӧдны сьӧлӧм
Абу тай сиӧма мем.

Сы вӧсна видзӧдіг быд мича вылӧ
Ӧткодя долыдлун сьӧлӧмӧй кылӧ,
Сӧмын тай кевмысьӧм вылӧ оз небзьыны,
Вӧччӧдӧм юръяснас гоннявмысьт лэбзьӧны...

<Нёбдінса Виттор @ Веж видз вывті муна : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 269-270.>

Нёбдінса Виттор

ВЕЖ ВИДЗ ВЫВТІ МУНА

Веж видз вывті муна, муна,
Мича дзоридз сэні уна,
Зарни дзоридз вывті уна.

Меным гажа, сьыла-йӧкта,
Мича дзоридз водзӧ ӧкта,
Зарни дзоридз ӧдйӧ ӧкта.

Муса зонлы юркытш кыа,
Гортысь пета – рытъя кыа,
Гортӧ локта – асъя кыа.

Веж видз вывті муна, муна,
Мича дзоридз сэні уна,
Зарни дзоридз вывті уна.

<Тима Вень @ Менам кывъясӧй : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 270.>

Тима Вень

МЕНАМ КЫВЪЯСӦЙ

Менам кывъясӧй тайӧ – виртусьяс;
Менам гижӧдъяс – менам синваяс;
Кыпыд сьӧлӧма оландыръясӧй.
Менам ставыс сэн – гижӧд-висьтъясас.
Тайӧ кывъясас – войвыв дзоридзьяс,
Кыла ачымӧс сійӧ шыяссьыс:
Сьӧлӧм дойясӧс, мича муслунӧс,
Небыд, нормана сьӧлӧм вӧрзьӧдӧс...
Сідз морӧсад ставыс чукӧрмас,
Мыйӧн пасйыштан, вӧлисьт личмунлас.
Кывзышт, лыддьысьӧй, чӧскыд кӧръяссӧ:
Абу прӧста сідз найӧс лӧдӧма,
Сэтчӧ пуктӧма мый меддонаыс.

<Михаил Лебедев @ Самӧвар : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 270-271.>

Михаил Лебедев

САМӦВАР

Выль самӧвар
Трубасьысь лэдзӧ пар,
Зэв яра варгӧ-пуӧ
Да пызан вылӧ кыпӧдчӧмӧн шуӧ:
«Ак, кутшӧм мича менам чужӧмбан!

Ме тан
Став мукӧд пӧлӧс дозмукъясысь дона!
Ӧд быдӧн вермас гӧгӧрвоны,
Мый кӧн ме югъяла да пуа-варга тадз,
Сэк позяс шыбитны став гырнич, пӧрт да рач!»

Тшап самӧварлы вочавидзис
Сьӧд чугун пӧрт:
«Ме шензя, мыйла ошйысян тэ сідзи.
Тэ мича, дерт,
Но пузьӧдны куш васӧ сӧмын верман,

А ковмылас кӧ пуны шыд да рок,
Тэ дзик пыр йӧрман
Да шогмытӧмӧн лоан гӧгӧрбок.
Быд дозмуклӧн эм аслас удж да мог!»

<Илля Вась @ Ачым бӧръя аслым ныв : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 271.>

АЧЫМ БӦРЪЯ АСЛЫМ НЫВ

Москва карын коркӧ
Шуис меным ёртӧй:
– Гӧтрась, другӧ, Илля Вась,
Тэныд гӧтырпуыд дась!
Москва карса мича нылӧс
Меным сійӧ индӧ, кылӧ.
Мича нылыс мича збыль:
Парйыс гӧрд и платтьӧ выль...
Уси тӧд вылӧ мем парма, рас.
Выль платтьӧыс косясьлас!
Уси тӧд вылӧ мем озінёк...
Ӧтлаасис гаж и шог –
Кыськӧ другысь петіс кыв:
– Ачым бӧръя аслым ныв!

<Николай Фролов @ Гожся вой : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 272.>

ГОЖСЯ ВОЙ

Лӧзов рӧмыд. Тӧлысь югӧр.
Лӧнь.
Сю му вылын вӧрлӧн вуджӧр.
Кыа — гӧрд шӧвк вӧнь.
Кань моз мургӧм — узьысь юлӧн
мойд.
Гуся сёрни тӧвкӧд сюлӧн
Шоныд лола вой.

<Ананий Размыслов @ "Пемыд вӧр, тэнад кӧніджык пом?.." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 272.>

Ананий Размыслов

Пемыд вӧр, тэнад кӧніджык пом?
Кӧні пемыд тіль помасьӧ тэнад?
Кымын пӧткалысь пӧткӧдлін вом?
Кымын зверӧс тэ быдтін ас дінад?
Тэныд шутьлялӧ чизыр вой тӧв,
Сыкӧд ӧтвылысь ӧтнадлы сьылан.
Тэнад сьӧлӧмад – гожӧм кӧть тӧв –
Ӧткодь сьыланкыв лэбалӧ-кылӧ.
Сӧмын радейта сьӧлӧмсянь ме
Тэнӧ гожӧмын, арын, кӧть тӧлын,
Кыпыд сьӧлӧмӧн тувччала век
Мойдысь вӧр пытшті, векньыд туй пӧлӧн.
Ме пыр казяла тэнсьыд кузь мӧвп,
Тэныд сы вылӧ вочакыв видза.
Козъя сьӧд вӧр, тэ муса мен зэв,
Шог и гаж тэнад сьӧлӧмӧдз йиджӧ.

<Серафим Попов @ Чужан кыв кедзовтысьяслы : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 273.>

Серафим Попов

ЧУЖАН КЫВ КЕДЗОВТЫСЬЯСЛЫ

Мед кодкӧ видӧ чужан кыв,
а кодкӧ ёнджыка на ёрӧ
да ассьыс мича сьыланкыв
и праздник пасйигӧн оз горӧд.
Эн казьтӧй некор налы ті
Оз кусыньт мыйла найӧс яндзим.
Кор кушӧдз ваймас сьӧлӧм би,
сэк оз нин гӧрдӧд мортлӧн бандзиб.
Эм менам ӧти муса ныв,
но чужан муӧй сё пӧв муса,
а коді ёрӧ чужан кыв,
дась сійӧ вузавны и мусӧ.

<Иван Вавилин @ Ош вылӧ кор уси : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 273.>

ОШ ВЫЛӦ КОР УСИ

Эз вӧв сьӧлӧм серти ошлы,
Мурзӧ: – Некор на эг вошлы,
Тарыт веськалі йӧз гуӧ.
Кодкӧ шыр поз кодйӧм муӧ!
Кӧнкӧ пыдын садьмис Эньыс:
– Кыдзи абу яндзим тэныд!
Ещӧ прамӧй морт моз вӧйпсьӧ,
Ачыд вӧчин татшӧм гӧпсӧ!

<Александр Мальцев @ "Ак, радейтӧ, радейтӧ шондісӧ дзоридз..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 274.>

Александр Мальцев

Ак, радейтӧ, радейтӧ шондісӧ дзоридз:
Сӧдз синваӧн асывсӧ виччысьӧ пыр,
Лӧз енэжас видзӧдӧ рытъяснас сёрӧдз,
Скӧнь медбӧръя югӧрыс кытчӧдз оз быр.
О, радейтӧм, радейтӧм, –
Морт нимӧс шонтысь,
Тэ кусан кӧ, кусас и кӧдзалас лов.
Сідз:
Битӧгыс пачыс, кӧть пес эм, оз ломтысь;
Сідз: сынӧдтӧг весиг и кельчи оз ов.

<Альберт Ванеев @ "Быд мортлӧн, шуӧны тунъяс..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 274.>

Альберт Ванеев

ЖОНЬ

Кумач морӧса жонь, ичӧт жонь,
Кӧдзыд дырйиыс кыдзи тэ овлан?
Ог нин юась ме, кынмывлан он?
Тэ ӧд миян моз пасьяс он новлы.
Тӧв кӧть гожӧм, кӧть тулыс, кӧть ар
Гумла доръясын бергалан-гартчан.
И кӧть кӧдзыд, кӧть шоныд, кӧть жар –
Аскӧд орччӧн ме пыр тэнӧ аддза.
Муса жонь, тэ эн быдӧнлы доль,
Сьӧкыд вуджны пӧ турӧба кадтӧ.
А мый Войвывтӧ ассьыд он коль,
Тэныд аттьӧ сэсь, зэв ыджыд аттьӧ.

<Геннадий Юшков @ Йӧра : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 275.>

Геннадий Юшков

ЙӦРА

Кузь кока, сизим вожа сюра, –
Пу костӧд аддза сійӧс бура.
И сійӧ бура менӧ аддзис,
Но пелысь гӧгӧр ветліс надзӧн.
Том небыд йывсӧ сёйис чӧла.
А менам ӧтка пуля вӧлі.
Но ме эг лый, кӧть верми эськӧ.
А сійӧ менам бурӧ эскис.

<Александра Мишарина @ Тэнӧ зарниӧн кӧ шуа : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 275.>

Александра Мишарина

ТЭНӦ ЗАРНИӦН КӦ ШУА

Тэнӧ зарниӧн кӧ шуа,
Мыйла зарниыс нӧ меным?
Тэнӧ мичаӧн кӧ шуа,
Он ло мичаӧн тэ нэмыд.
Тэнӧ донаӧн кӧ шуа,
Ог куж висьтавны и донтӧ,
Тэнӧ мусаӧн кӧ шуа,
Тайӧ кывйыс менӧ шонтӧ.
Муса кӧ нин, сідзкӧ, мича,
Радейта кӧ, сідзкӧ, дона.
Коді уна зарни видзӧ,
Сы дорысь ме озыр ёна.

<Александра Мишарина @ "Эм саридз менам – олӧм..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 276.>

Александра Мишарина

Эм саридз менам – олӧм,
А пыжыс шӧрас ме.
И парус – менам лолӧй,
А тӧв нырыс, дерт, тэ.

<Владимир Попов @ Коми пывсян : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 276-277.>

Владимир Попов

КОМИ ПЫВСЯН

Ылӧдз нималан да кывсян,
Коми войтырлӧн пӧсь пывсян,
Тӧдса мыгӧрнад нин коран,
Сотысь рунад нэмсӧ колан.
Тӧвнас, кӧдзыдыс кор лыйсьӧ,
Тэтӧг небзяс ӧмӧй лысьӧм?
Сотысь руа гор вом восьтам –
Содтӧд жарсӧ запас босьтам,
Медым медся чизыр тӧвсьыс
Эгӧ повзьӧй — ачыс ӧвсис.
Аттьӧ, аттьӧ, коми пывсян!
Весьшӧрӧ мӧй ылӧдз кывсян?
Но и гожӧмнас, кор сідз нин
Жарсьыс ачымӧс не видзны,
Лӧддза-номъя видз выв бӧрын
Асьным быттьӧ сэк рай шӧрын.
Бара лӧсьыд, бара долыд –
Ветлӧ кокньыдика лолыд.
Быттьӧ шыбитім во дасӧс,
Бара страдуйтны ми дасьӧсь.
Бара томмим, бара выльмим,
Быттьӧ кыськӧ содіс вынным!
Аттьӧ тэныд, коми пывсян!
Весьшӧрӧ мӧй ылӧдз кывсян?
Аттьӧ, аттьӧ, коми пывсян!
Он ӧд весь вель ылын кывсьы!..

<Юрий Васютов @ "Увт вай, Лыско, яра..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 276-277.>

Юрий Васютов

Увт вай, Лыско, яра,
Вӧр-ва тырӧн увт.
Мича бӧжтӧ гаровт,
Туй шӧрӧ эн сувт.
Поткӧд дышмӧм лӧньсӧ,
Яглысь гӧлӧс веж.
Эновт ордым-вӧньсӧ,
Зверлӧн исӧ кеж.
Удж кӧть сьӧкыд тайӧ,
Вылӧ лэпты ныр.
Тэнад увтчӧм вайӧ
Гажсӧ парма тыр.

<Владимир Тимин @ Коми нимъяс йылысь : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 277-278.>

Владимир Тимин

КОМИ НИМЪЯС ЙЫЛЫСЬ

Ак, кыдзи коми нимъяс дзугам!
Ми быттьӧ йӧз муын нин нач:
Туймортлы керка –
Лыддям «Югэр»
Сьӧдкыркӧтш пыдди – Седкыркач.
Озъёль –
Озёлӧн лои важӧн,
Помоздиноӧн – Помӧсдін...
И татшӧм вежсьӧмыс оз гажӧд,
Оз нимкодьтӧд ни пель, ни син.
Кось пӧри каньӧ –
Лои Кошки,
Чедьюӧн шуӧны Чӧдъю...
Ми огӧ нимъяс сӧмын воштӧй –
Ми ньӧжйӧ воштам чужан му.

<Александр Некрасов @ Морт да орт : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 278.>

Александр Некрасов

МОРТ ДА ОРТ

Эм кодлӧн аслас ки да кок,
Да пельпом вылас юрыс,
Оз сійӧ кӧсйы мӧдлы лёк,
А сиӧ сӧмын бурӧс.
А кодлӧн кынӧсь ки да кок
Да пилипызя юрыс,
Век сійӧ кӧсйӧ мӧдлы лёк,
Зэв мустӧм сылы бурыс.
Кор сылӧн кыпӧдчыштӧ ёрт,
Пыр сылысь туйсӧ вуджӧ.
Вот сійӧ быттьӧкӧ и морт,
А збыль вылассӧ — вуджӧр.
Тадз олӧ му вылас век морт,
А сыкӧд орччӧн ветлӧ орт.

<Александр Лужиков @ "Тӧдтӧм муын, йӧзын..." : кывбур // Е. А. Цыпанов. Видза олан, коми кыв! : учебник коми языка для взрослых. Сыктывкар : Кола, 2015. Лб. 278-279.>

Александр Лужиков

Тӧдтӧм муын, йӧзын
шудӧс корсьӧм бӧрын,
бергӧдчи да вои
кӧдзыд керка шӧрӧ.
Гашкӧ, эн на дзикӧдз
вунӧд-ӧтдорт менӧ
пельӧсувса джаджйӧ
ӧтнас кольӧм енмыс.
Гашкӧ, гашкӧ, эм на
эндӧм керка шӧрын
ен джадж вылӧ кольлӧм
рудзӧг няньлӧн кӧрыс.
Сирӧд пожӧм керйысь
тшупӧм керка стеныс.
эз на, гашкӧ, кӧдзав –
шонтыштас на менӧ.
Век ов да век велӧдчы.
Чикыш мича бордйӧн, а морт — велӧдчӧмӧн.

СЁРНИТАМ КОМИӦН

<Пунегова Г. В. @ Сёрнитам комиӧн : велӧдан гижӧд // Г. В. Пунегова. Сёрнитам комиӧн : учебник коми языка для начинающих. Сыктывкар, 2015. Лб. 19-256.>

Бур асыв!
Бур лун!
Бур рыт!
Бур вой!
Видза олан!
Видза оланныд!
Аддзысьлытӧдз!
Выльысь аддзысьлытӧдз!
Быд бурсӧ! Став бурсӧ!
Видза колян!
Видза колянныд!
Нимкодь тӧдмасьны!
Ыджыд аттьӧ!
Аттьӧ отсӧгысь!
Сьӧлӧмсянь аттьӧала!
Аттьӧ корӧмысь!
Аттьӧ чолӧмалӧмысь!
Аттьӧ козинысь!
Аттьӧ бур кывйысь!
Бур вылӧ!
Прӧшша кора!

– Видза олан, Катьӧ!
– Бур лун, Ӧньӧ!
– Бур асыв, Машӧ!
– Чолӧм, Йӧлгинь!
– Аттьӧ чолӧмалӧмысь!
– Бур вылӧ!
– Бур асыв!
– Видза оланныд!
– Ме Микол Вань, Тіян уджъёртныд.
– Зэв бур! Ме Ӧльӧк Вась.
– Нимкодь тӧдмасьны, Ӧльӧк Вась!
– Нимкодь тӧдмасьны, Микол Вань!
– Чолӧм, Василей!
– Бур рыт, Рӧман!
– Аттьӧ отсӧгысь!
– Нинӧмысь!
– Сьӧлӧмсянь аттьӧала!
– Бур вылӧ!

чӧскыд ӧмидз

кӧрт ӧдзӧс

мӧс йӧв

кӧк кӧкӧ

киӧй саӧсь

ывлаас руа

асъя кыаыс

сёрнитны гораа

сьывны мичаа

овны гажаа

кагаа ань

Вай тӧдмасям!
Вайӧ(й) тӧдмасямӧй!

Менӧ шуӧны

Менам вичӧй

Менам овӧй

Мый тэнад нимыд?
Мый тэнад овыд?
Мый тэнад вичыд?
Зэв нимкодь.
Нимкодь тӧдмасьны.
Лоам тӧдсаӧсь.
Прӧшша кора.

– Вай тӧдмасям! Менӧ шуӧны Лера. А мый тэнад нимыд?
– Менам нимӧй Ӧльӧксан.
– Прӧшша кора, мый тэнад овыд?
– Менам овӧй Канев. А тэнад?
– Менам овӧй Артеева.
– Зэв нимкодь!

– Бур лун!
– Чолӧм!
– Кыдзи тэнӧ шуӧны?
– Менӧ шуӧны
– Зэв нимкодь!
– А тэнад мый нимыд, овыд?
– Нимкодь тӧдмасьны!
– Тэ Сыктывкарысь?
– Да, ме ола Сыктывкарын. А тэ?
– Ме абу Сыктывкарысь. Ме локті Ухтаысь.
– Зэв бур!
– Сёрнитан-ӧ тэ комиӧн?
– Ме лёка сёрнита комиӧн. А тэ?
– Ме бура сёрнита комиӧн.
– Зэв бур! Молодеч!
– Быд бурсӧ!
– Аддзысьлытӧдз!

сёрнитны комиӧн, рочӧн

гӧгӧрвоны сёрнисӧ

этша сёрнитны комиӧн

этша гӧгӧрвоны

СЁРНИТАН-Ӧ ТЭ КОМИӦН?
Ме ог сёрнит комиӧн.
Ме этша сёрнита комиӧн.
Ме сӧмын гӧгӧрвоа, но ог сёрнит комиӧн.
Ме бура сёрнита комиӧн.
Ме велӧдысь. Ті велӧдчысьяс.
Висьталӧй ас йывсьыныд, юалӧмъяс вылӧ вочавидзӧмӧн.

1. Мый тэнад нимыд?
2. Мый тэнад овыд?
3. Мый тэнад вичыд?
4. Кӧні тэ чужин?
5. Кӧні тэ олан?
6. Кӧні тэ велӧдчан / уджалан?
7. Сёрнитан-ӧ тэ комиӧн?
8. Кутшӧм кывъясӧн тэ сёрнитан?
9. Кутшӧм тэнад чужан кывйыд?
Вай тӧдмасям!

Вай тӧдмасям!
Чолӧм! Вай тӧдмасям. Менам нимӧй Елена, овӧй Попова. Ме коми ныв. Ме велӧдчысь. Ме велӧдча Сыктывкарса канму университетын управление факультетын, коймӧд курсын. Кӧсъя лоны веськӧдлысьӧн. Сыктывкарӧ велӧдчыны ме локті Ухтаысь. Менам эм бать-мам, вок, пӧль да пӧч. Ме сёрнита комиӧн, рочӧн, тӧда англия да немеч кывъяс. Ме радейта лыддьысьны да вурсьыны.
Менам эмӧсь бур ёртъяс. Найӧ велӧдчӧны Сыктывкарса университетын да Коми госслужба академияын. Рытнас ми паныдасям да ӧтлаын кад коллялам. Лыддьысям библиотекаын, уялам варччанінын, гуляйтам паркын.

Бур лун! Ме Ольга Микушева. Ме секретар. Ме уджала вузасян министерствоын. Менам веськӧдлысьӧй – Павел Михайлович Кетов. Сійӧ том, стрӧг да вежӧра морт. Ме уджала секретарӧн дас вит во нин. Тайӧ каднас уна йӧзкӧд тӧдмаси удж вылын. Менам могӧй – вочавидзны телепон тринь вылӧ да йитны колана отделӧн, печатайтны колана документъяс да видзны найӧс колана папкаын да инын.
Менам семьяӧй абу ыджыд: ме, Ӧндрей верӧс да Илля пи. Ми олам кар шӧрын, Коммунистическӧй уличаын. Рытнас ми став семьяӧн петам ывлаӧ гуляйтны, пыравлам лавкаӧ, ветлам паркӧ либӧ изэрд вылӧ. Гожӧмнас ветлам шойччыны сиктӧ. Тӧвнас ветлам театрӧ, исласям конькиӧн да лызьӧн. Миян зэв ӧтсӧгласа семьяным.

– Бур лун!
– Чолӧм!
– Кыдзи тэнӧ шуӧны?
– Менӧ шуӧны Катя.
– Зэв нимкодь!
– А тэнӧ кыдзи шуӧны?
– Менӧ шуӧны Витя.
– Нимкодь тӧдмасьны!
– И меным тшӧтш нимкодь тӧдмасьны!
– Кӧні тэ олан?
– Зэв бур!
– Вай кутам ёртасьны!
– Бур! Кутам ёртасьны!
– Тэ кӧні велӧдчан?
– Ме велӧдча Сыктывкарса канму университетын, управление факультетын. А тэ?
– Ме тшӧтш велӧдча управление факультетын, сӧмын госслужба академияын.
– Бур, кутшӧм курсын нин тэ велӧдчан? Ме мӧд курсын велӧдча.
– Ме ӧти курсӧн ыджыдджык. Коймӧдын велӧдча.
– Тэ мый кутан вӧчны рытнас?
– Ог на тӧд.
– Вай ветлам опера да балет театрӧ. Талун сэні лоӧ «Куратов» опера.
– Зэв бур! Вай ветлам!
– Паныдасям рытнас театрын.
– Бур, паныдасям рытнас.
– Быд бурсӧ!
– Аддзысьлытӧдз!

– Чолӧм, Ӧльга! Нимкодь тэнӧ аддзыны!
– Чолӧм, Ӧндрей! И тэнӧ нимкодь аддзыны. Кыдзи олан-вылан?
– Аттьӧ, Ӧльга, ставыс бур! Сӧмын вои гортӧ, ветлі шойччыны саридз дорӧ.
– Да, гожъялӧмыд бура! Кутшӧм сэні поводдяыс?
– Вӧлі вывті жар, нелямын градусӧдз кайліс. А тані, войвылын, кутшӧм поводдя вӧлі?
– Тані вӧлі шоныд, абу жар ни абу кӧдзыд. Температураыс вӧлі 20-25 градус шоныд, но тшӧкыда зэрис.
– Шоныд зэрыд тшӧтш бур. Тӧдӧмысь, тшак петаліс?
– Да, Ӧндрей, тшакыд таво уна вӧлі.
– Зэв бур!
– Пыравлы гӧсьти, чӧсмӧдла тшака пирӧгӧн.
– Аттьӧ, Ӧльга! Окотапырысь!
– Бур, пырала прӧст кадӧ! Быд бурсӧ тэныд, Ӧльга!
– Аддзысьлытӧдз, Ӧндрей!

Лэбӧ катша, лэбӧ рака.
Таво ар пӧ лоӧ тшака.
Тыр пӧ тшакӧн рас и яг.
Коді ветлас вотны тшак?
Зэрӧ кӧть оз,
коз улын кос.
Медся кыз увъяс
чушканзі поз
Шызьӧдіс пармасӧ Катша,
Эстӧн пӧ ош куйлӧ гатша,
Оз пӧ нин вӧрзьыв, ни чеччы,
Гашкӧ пӧ, кулӧма сэтчӧ?

Быдӧн на ошсьыд кӧть поліс,
Локтісны, вӧрас код оліс.
Жӧдзӧны, сюйсьӧны дінас,
Аддзывтӧг некод оз инась.

Восьтіс сэк синъяссӧ ошкыд,
Пельясыс лоины чошкыд.
Кок йылас сувтіс да шуис:
«Шог али мый нӧ нин суис?»

«Ми тэнӧ кулӧмӧн чайтім», –
Кӧин сэк бӧрыньтчиг кайтіс.
«Мыйла нӧ, сідзтӧкӧ, гатша
Вӧлін тэ?» – юаліс Катша.

«Коді нӧ гатшӧн тан узьлӧ?» –
Юалӧм чужис и Сюзьлӧн.
«Абу ӧд кутшӧмкӧ морт тэ!» –
Шуисны бордъя и бордтӧм.

Ош налы воча кыв сетіс:
«Ӧнтай на нюрысь ме петі.
Войбыд сэсь мырпомсӧ воті.
А сэсся косьтысьны воді.

Усис нин шонділӧн югӧр,
Эг тӧдлы, босьтӧма вугыр.
Кула ме тіянлы, дерт, на,
Эсійӧс мырсӧ кӧть бертла!»

Коді тэ?
Кодъяс найӧ? – Найӧ велӧдчысьяс.
Мый тайӧ? – Тайӧ кывчукӧр.
Мыйяс тайӧ? – Тайӧ велӧдчан небӧгъяс.

Сыктывкар – Коми Республикалӧн юркар.
Керка сулалӧ кыр йылын.
Уджалан жырйын эм пызан, улӧс, шкап.
Пызан вылын куйлӧ уна кабала.
Ӧшинь вылын сулалӧ дзоридза ваза.
Велӧдысь гижӧ дӧска вылӧ.
Ассьыд первой пӧла шапкатӧ лӧсьӧд да вӧлись йӧзсӧ велӧд.
Бур туйӧд мӧдӧдчан – аддзан шуд.
Сьӧкыдторсӧ аддзывтӧг кокнисӧ он тӧдмав.
Омӧль кӧйдыссьыд – омӧль и быдтас.
Вӧлыс бӧжтӧм, доддьыс вожтӧм.

Оз места мичмӧд морттӧ, а мортыд местасӧ.

Мортыд уджын мортъяммӧ, мортӧс удж мичмӧдӧ.

Тайӧ миян уджалан жыр. Сэні эм пызанъяс, улӧсъяс, шкапъяс да джаджъяс, ёг доз. Жырйын кык ыджыд ӧшинь. Уджалан жырйыс югыд да сӧстӧм. Ӧшинь вылын уна дзоридз. Жырйын нӧшта эм уджалан техника: компьютер, сканер да копия вӧчан машина. Пызанъяс вылын уна кабала, уджалан луннебӧг, ручкаяс да карандашъяс, небӧгъяс. Стенын ӧшалӧ Коми му мусерпас да вогӧгӧрся календар. Ӧні жырйын некод абу. Уджалысь котыр шойччӧ.

1. Серпасалӧй коми керка.
2. Индана нимвежтасъяс отсӧгӧн висьталӧй керка юкӧнъяс йылысь.
3. Мыйӧн торъялӧ лунвывса да войвывса комияслӧн керкаыс?
4. Гӧгӧрвоӧдӧй, мыйӧн торъялӧ «сьӧд керка».
5. Висьталӧй, мыйӧн аслыспӧлӧс коми керка.

1) Кодъяс тайӧ?
2) Мый сійӧ?
3) Мыйяс тайӧ?
4) Коді сійӧ?

– Чолӧм, Лена!
– Чолӧм, Варук!
– Кыдз-мый делӧяс?
– Аттьӧ, ставыс бур. Тэ кыдзи?
– Аттьӧ, сідзжӧ ставыс бур.
– Талун ми гижим сочинение класс йылысь.
– Кутшӧм интереснӧ!
– Ме нӧда, а тэ тӧдмав, мый классын эм.
– Бур, видла тӧдмавны.
– Нёль вок ӧти вевт улын олӧны.
– Абу ловъя, а мортӧс велӧдӧ.
– Кык пом, кык круг, шӧрас тув.
– Ӧшинь вылын стеклӧ пытшкын ты, а чери оз позь кыйны.
– Еджыд изтор сыліс да дӧска вылӧ туй колис.
– Молодеч, Варук!

Ме ныв. Ме велӧдчысь.Ми нывъяс. Ми велӧдчысьяс.
Тэ зон. Тэ уджалысь.Ті зонъяс. Ті уджалысьяс.
Сійӧ ань. Сійӧ вузасьысь.Найӧ аньяс. Найӧ вузасьысьяс.

Ми том йӧз.
Ті Коми республикаса войтыр (олысьяс).
Найӧ студентъяс.
Кывсӧ ньылыштӧмӧн олӧ.
Коді полӧ, лёка олӧ: луннас кувлӧ куим пӧв.
Туйӧ кӧ он петав, овны он велав.

Коми му кузя ме муна, Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр.
Вӧрыс вывті-вывті уна, Сыысь унаыс оз тӧр.
Аддза сэні шыльыд пожӧм Вылӧ лэптӧ ассьыс юр.
Сылы ӧткодь тӧв кӧть гожӧм, Сэтшӧм пуыс тайӧ бур.

Челядь мунісны исласьны лызьӧн.
Тӧрыт ми тӧдмалім экзамен кывкӧртӧдъяс йылысь.
Тэ лыддин небӧгсӧ?
Кольӧм во ме велӧдчи мӧд курсын.
Кӧні ті шойччинныд гожӧмнас?
Ур чеччаліс джуджыд пу увйысь увйӧ.

– Ме сьыла да йӧкта.
– Тэ сьылысь-йӧктысь?
– Да, ме сьылысь-йӧктысь, артист. А тэ коді?
– Ме гижысь. Гижа висьтъяс-повесьтъяс.

– Менӧ шуӧны Анна Канева. Ме коми ныв. Тэ коді?
– Ме Катя Шутова. Ме удмурт.
– Катя, тэ студент?
– Да, ме велӧдчысь. Велӧдча Ижкарса университетын, удмурт филология специальность серти. А тэ?
– Бур. А ме велӧдча Сыктывкарса канму университетын, коймӧд курсын, филология специальность серти. Велӧда коми да мукӧд финн-угор кывъяс. Кӧні тэ олан Ижкарын?
– Ме ола Пушкин нима уличаын.
– Сійӧ кар шӧрын?
– Да, сійӧ кар шӧрын.
– Ме тшӧтш ола Сыктывкар шӧрын, Куратов уличаын.
– Университетныд кутшӧм уличаын?
– Шӧр корпусыс Октябр шӧртуй вылын.
– Филологъяс велӧдчӧны университетса шӧр корпусын?
– Оз. Найӧ велӧдчӧны мӧд корпусын, Катаев нима уличаын.
– Аня, университет помалӧм бӧрын кодӧн кӧсъян лоны?
– Ме радейта челядьӧс, кӧсъя лоны велӧдысьӧн. А тэ?
– Ме кӧсъя лоны вуджӧдчысьӧн.
– Зэв бур! Сиа тэныд вермӧмъяс!
– Аттьӧ! Тэныд тшӧтш сиа бура велӧдчыны да лоны бур специалистӧн!
– Зэв ыджыд аттьӧ, Катя!

1. Кор кыйсисны вӧралысьяс?
2. Мыйӧн кыйсисны коми вӧралысьяс?
3. Мый вылӧ кыйсисны коми вӧралысьяс?
4. Кыдзи кыйсисны арнас, тӧвнас?
5. Мыйӧн йитчӧма кыйсян кадколаст?
6. Мый вылӧ кыйсьӧмны вӧралысьяс арнас?
7. Кор заводитчӧ вӧралысьяслӧн тувсов-тӧвся кыйсян сезон?
8. Кор кыйлӧмны дона куа пемӧсъясӧс?

1) Сійӧ козьналіс дзоридзьяс;

2) Ми окотапырысь велӧдам коми кыв;

3) Сійӧ радейтӧ лыддьысьны библиотекаын;

4) Найӧ олӧны ыджыд мича грездын;

5) Тэ бура сёрнитан комиӧн да рочӧн;

6) Ті котраланныд асывнас паркын;

7) Ме шойччи Россияса юркарын;

8) Ми мӧдӧдчим ылі туйӧ;

9) Ті мичаа йӧктанныд да сьыланныд;

10) Сійӧ пыдди пуктӧ велӧдысьясӧс;

11) Сійӧ тэрыба котралӧ лызьӧн;

12) Ті пырӧмныдӧсь пыді вӧрас.

сійӧ велӧдысь – найӧ велӧдысьяс.

1) Тэ веськӧдлысь.
2) Ме бурдӧдысь.
3) Сійӧ верӧс.
4) Тэ пусьысь.
5) Ме журналист.
6) Сійӧ секретар.
7) Тэ уджалысь.
8) Сійӧ вотчысь.
9) Ме шойччысь.
10) Тэ коми морт.
11) Ме кыйсьысь.

1) Ті уджаланныд сӧмын кык тӧлысь.
2) Асывнас уджалысьяс восьтӧны кабинетъяс да тӧлӧдӧны жыръяс.
3) Сочиын ставыс дзоридзалӧ нин, а Сыктывкарын лым на куйлӧ.
4) Тӧрыт вӧлі вежалун да ме шойччи гортын: лыдди небӧг да видзӧді телевизор.
5) Тэ велӧдчан Петербургын да тшӧкыда ветлывлан театрӧ.
6) Ми дыр чукӧрті тшак-вотӧс да гортӧ локті сёр рытын нин.

1) Ывлаын ёна зэрӧ.
2) Студентъяс гижӧны асшӧр удж.
3) Челядь лыддьӧны Нёбдінса Витторлысь кывбуръяс.
4) Ми бура сёрнитам комиӧн.
5) Талун ме вочавидза письмӧ вылӧ.
6) Ті вӧчанныд гортса удж.
7) Батьӧй веськӧдлӧ шӧр школаӧн.
8) Тэ котыртан ёртъяскӧд аддзысьлӧм.
9) Сійӧ мичаа сьылӧ да йӧктӧ.

1) Пиук, вӧч асъя физзарадка!
2) Ыджыд мамӧй, пӧжав, пӧжалуйста, кӧвдум!
3) Нывка, босьт тайӧ небӧгсӧ лыддьыны!
4) Батьӧ, суйӧр сайысь вай мыйкӧ аслыспӧлӧстор!
5) Чолӧмав бать-мамтӧ да пӧль-пӧчтӧ Выль воӧн!
6) Ӧльга, кы меным сера кепысь!

1) Коді велӧдӧ челядьӧс? 2) Коді бурдӧдӧ йӧзӧс? 3) Коді лэптӧ керка? 4) Коді веськӧдлӧ машинаӧн? 5) Коді перйӧ изшом? 6) Коді видзӧ кагаӧс? 7) Коді гижӧ кывбуръяс? 8) Кодъяс петкӧдчӧны сценаын? 9) Кодъяс волӧны библиотекаӧ? 10) Коді кыйӧ чери? 11) Коді быдтӧ нянь? 12) Кодъяс бурдӧдӧны пинь? 13) Кодъяс кыйсьӧны вӧрын? 14) Коді вайӧ журнал-газет гортӧ? 15) Коді пелькӧдӧ кабинетъяс рытын?

1) Кодлы сетам урок темаысь юалӧм?
2) Кодлӧн эм юалӧм вылӧ вочакыв?
3) Кодлысь донъялісны уджсӧ?

Абу ловъя, а мортӧс велӧдӧ.

Велӧдчӧмнад югыд, а велӧдчытӧгыд — пемыд.

Мортыд кымын уна тӧдӧ, сымын сылы уна колӧ тӧдны.

водзын «Коми Республика да йӧз» стенд

шуйгавылын ыджыд шкап

веськыдвылын джуджыд джадж

Ме библиотека зал шӧрын

мышкын лыддьысян зал

Висьтав тіян библиотека йылысь.
Лӧсьӧд воча сёрни лыддьысьысь да библиотекар костын.

Кымын торъякыв бергалӧ миян кывйын?

Важысянь нин майшӧдлӧ юалӧм, уна-ӧ кыв бергалӧ миян сёрниын. Тайӧ юалӧм вылӧ вочавидзны вермасны сӧмын наукаӧн подулалӧм да йӧзӧдӧм небӧгъяс. Сідзкӧ, колӧ мунны библиотекаӧ. Библиотекаысь сюри Цыпанов Йӧлгиньлӧн «Коми кыввор йылысь висьтъяс» колана небӧг, кӧні буретш и эм менам юалӧм вылӧ вочакывйыс. Со мый гижӧ авторыс: «Тайӧ юалӧм вылас вочавидзны ӧтпыр зэв кокни и вывті сьӧкыд. Кокни сы понда, мый торъякыв лыдсӧ век пасъялӧны кывкудъясӧ, медся ыджыд йӧрыша кывкудйыс петкӧдлӧ кыв лыдсӧ. Шуам, Д.А. Тимушевӧн, Н.А. Колеговаӧн гижӧм да 1960-ӧд воын йӧзӧдлӧм «Коми-русский словарь» кывкудйӧ вайӧдӧма 25 000 гӧгӧр юркыв, а Е.А. Айбабинаӧн, Л.М. Безносиковаӧн да Р.И. Косныреваӧн гижӧм да 2000-ӧд воӧ петӧм «Коми-роч кывчукӧрӧ» пыртӧма 31 000 юркыв. Сёрнисикасъясын торъякывйыс нӧшта унджык, ӧд зырян-коми сёрниногын дас диалект да перым-комияслӧн кӧкъямыс. Та дорӧ содтӧд эм язьва-коми сёрниног дай камайывса сёрнисикас (дзоньнас лоӧ 20 коми диалект). Венгрияын, Будапешт карын, 1959-ӧд воӧ Давид ФокошФукс лэдзӧма «Syrjänіsches Wӧrterbuch» (Коми кывӧктӧд) небӧг, сэні 1 464 лист бокӧ тӧрӧдӧма 20 сюрс торъякыв. 1961-ӧд воӧ Сыктывкарын вӧлі лэдзӧма «Сравнительный словарь комизырянских диалектов» нима кывкуд, сэтчӧ пыртӧма 25 000 кыв. Кыв, литература да история институтын ӧнія выль сёрнисикас кывчукӧр тэчысьяс серти, налӧн чукӧрмӧма нин 90 000 торъякыв. Сідзкӧ, медунасӧ коми гижӧд кывйӧ пасйӧма 31 000 кыв. Но тайӧ лыдпасыс век ичӧт и лоӧ тырмытӧм, ӧд кывкудъясӧ став кывворыс тырвыйӧ некор оз веськавлы. Та понда сетӧм юалӧм вылас вочавидзнысӧ ӧттшӧтш зэв сьӧкыд.
А уна-ӧ кыв мортыс тӧдӧ? Кымын кывйӧн сійӧ вӧдитчӧ быдлунъя сёрниын? Кывтуялысьяс тӧдмалӧмаӧсь, мый активнӧя морта-морткостса сёрниас быдӧн вӧдитчӧ матӧ 1 000 кывйӧн да содтӧд на тӧдӧ, юрвежас кутӧ 30 000 гӧгӧр кыв. Бӧръя кывъяснас векджык сійӧ оз вӧдитчы. Коми кывйын тшӧтш эмӧсь быдӧнлы тӧдса, век наӧн вӧдитчан кывъяс, шуам, пызан, горт, чужанін, кыдз, пу да уна мукӧд. Медводз кагаыс шуӧ мам, ай, йӧв, вай да сэтшӧмсяма кывъяс. Быд сёрнисикасӧн сёрнитысь йӧз содтӧд вӧдитчӧны диалект кывъясӧн на, бура тӧдӧны найӧс». (Цыпанов Йӧлгинь. Кымын торъякыв бергалӧ миян кывйын? // Цыпанов Йӧлгинь: Коми кыввор йылысь висьтъяс. Сыктывкар, 2005. 5–8 л.б.).

1. Кутшӧм небӧг йылысь мунӧ сёрниыс текст панасас?
2. Мый вылӧ подуласьӧ Й. Цыпанов коми кывйын торъякыв лыд йылысь сёрнитігӧн?
3. Кутшӧм кывчукӧръяс эмӧсь коми гижӧд кывйысь?
4. Уна-ӧ сёрнисикас зырян-коми кывйын? Уна-ӧ коми сёрнисикасыс ставнас?
5. Уна-ӧ кывйӧн вӧдитчӧ мортыс быдлунъя сёрниын да уна-ӧ кыв кутӧ юрвежас?

– Чолӧм, Сандра!
– Бур лун, Митрей!
– Кӧсъя юавны тэнсьыд ӧтитор.
– Мый йылысь? Юав!
– Мый вӧзъян лыддьыны коми литератураысь?
– Тэныд мый кажитчӧ, проза гижӧд либӧ поэзия?
– Окота тӧдмавны ставсӧ, но вӧр-ва йылысь гижӧдъяс ёнджыка кыскӧны.
– Бур! Эм уна гижӧд В. Чисталёвлӧн, И. Тороповлӧн, Н. Куратовалӧн, Г. Юшковлӧн, В. Лыткинлӧн, И. Коданёвлӧн да уна мукӧдлӧн.
– Ме тӧдмаси нин ӧткымын гижысь творчествоӧн. Лыдди налысь дженьыд висьтъяс. Кутшӧм гижӧдъяс эм В.И. Лыткинлӧн?
– Сылӧн эмӧсь кывбуръяс, мойдъяс да дженьыд проза гижӧдъяс.
– Тэнад эм сылӧн кутшӧмкӧ небӧг?
– Эм. Аски вая тэныд сылысь «Дзордзав жӧ, Коми му» небӧг.
– Зэв бур! Ыджыд аттьӧ!
– Меным нимкодь, мый тэ окотапырысь лыддьысян комиӧн.

1) Кӧчлӧн бӧжыс дженьыд, пельяс кузьӧсь. 2) Кӧинлӧн куыс руд. 3) Сюзьлӧн бордъясыс паськыдӧсь. 8) Юсьлӧн голяыс векни да кузь. 9) Сизьлӧн нырыс ёсь. 10) Петуклӧн сорсыс гӧрд. 11) Чипанпиянлӧн гӧныс кольквиж. 12) Ошлӧн мыгӧрыс ыджыд да ён. 13) Каньлӧн гыжъясыс лэчыдӧсь. 14) Жоньлӧн морӧсыс гӧрд.

Комиӧдӧй асалан вежлӧгӧ торъякывъяс сувтӧдӧмӧн.

Горӧн лыддьӧй «Библиотекаын» текстсӧ, ёртакост сёрнисӧ рольяс серти юклӧмӧн, сёрни шыяссӧ колана ногӧн шуӧмӧн. Торйӧдӧй текстысь асалан вежӧртаса вежлӧг формаяс.
Шойччан лунӧ Вера да Надя мунӧны библиотекаӧ ичӧт чойныслы небӧгъясла. Вера ыджыд чойыс тшӧкыда вайӧдлӧ ичӧт чойсӧ библиотекаӧ. Надялы кажитчӧ тані видлавны уна рӧма небӧгъяс да серпасасьны. Талун тшӧтш сылы небӧг босьтӧны.
– Видза оланныд, Мария Ивановна!
– Бур лун, нывъяс! Нимкодь аддзыны тіянӧс миян библиотекаысь.
– Аттьӧ! Мый выльыс Тіян библиотекаын?
– Выльторъяс йылысь позьӧ лыддьыны стендысь. Со коми гижысьяслы сиӧм выставка. Верманныд тӧдмасьны Н. Куратова, Г. Юшков, И. Торопов, В. Тимин гижысьяслӧн небӧгъясӧн, налӧн енбиа туйӧн.
– Аттьӧ! Бур. Талун ичӧт чойлы кӧсъя босьтны серамбана да серпаса небӧг. Сылы ёна кажитчӧ видзӧдны небӧгъясысь серпасъяс да кывзыны висьтъяс. Мый Ті вӧзъянныд босьтны?
– Кымын арӧс Надя чойыдлы? Ыджыд-ӧ сійӧ?
– Сылы сӧмын сизим арӧс. Таво мунас школаӧ медводдза классӧ.
– Сідзкӧ вӧзъям босьтны тэнад чойыдлы Николай Щукинлысь «Азбукаа нӧдкывъяс» небӧг.
– Аттьӧ, зэв бур! Чайта, Надя чойӧйлы сійӧ кажитчас.
– Миянлы лоӧ тшӧтш зэв нимкодь. Сетам тіянлы тайӧ небӧгсӧ кык вежон кежлӧ. Сэсся юалӧй чойыдлысь, кажитчисны-ӧ сылы нӧдкывъясыс.
– Ыджыд аттьӧ небӧгысь да вӧзйӧмысь.
– Волӧй нӧшта небӧгъясныдла. Виччысям.
– Бур! Аттьӧ, Мария Ивановна! Аддзысьлытӧдз!
– Аддзысьлытӧдз, Вера да Надя!

1. Мыйла чойяс мунӧны библиотекаӧ?
2. Мый вӧзйӧ Мария Ивановна нывъяслы?
3. Кодлы кӧсйӧны чойяс босьтны небӧг?
4. Уна-ӧ арӧс Надялы?
5. Кутшӧм небӧг вӧзйӧны босьтны нывкалы?

Вуджӧдӧй роч кывйӧ сетӧм сёрникузяяс.
1) Ёртлы сьӧкыд на сёрнитны комиӧн. 2) Пиыс вӧзйысьӧма батьлысь чери кыйны. 3) Велӧдысьлӧн юалӧмыс вӧлі сьӧкыд. 4) Коми-роч кывчукӧрлӧн руд рӧма кышӧд (обложка). 5) Воклысь пасйим чужан лун, сылы тырис кызь арӧс. 6) Нёбдінса Витторлысь уна пьеса пуктылӧмаӧсь Коми республиканскӧй академическӧй драма театрын. 7) Том туялысьлы сетӧмны Лауреат ним. 8) Университетлӧн квайт велӧдчан корпус да некымын спортзал. 9) Ми пыдди пуктам пӧль-пӧчлысь, бать-мамлысь чужан кыв. 10) Студентъяслӧн вӧлі позянлун ветлыны Эст муӧ финн-угор войтыркостса наука конференция вылӧ.

1) Ме босьті тіянлысь «Оштӧ эн лый кыкысь» небӧг. 2) Найӧ петкӧдлісны миянлы) челядьяслысь серпасъяс. 3) Библиотекаын уджалысь вочавидзис сылӧн юалӧмъяс вылӧ. 4) Ми корам босьтлыны тіянлысь «Коми кыв. Энциклопедия» небӧг. 5) Найӧ козьналісны тэныд серпаса мича небӧг. 6) Тіян локтіс небӧг лавкаысь сераку. 7) Библиотека лыддьысян залын уджалысь юаліс тэнсьыд ним-вичтӧ. 8) Налӧн эм Коми му история йылысь уна небӧг. 9) Миянлы висьталісны Коми республикаса библиотекалӧн небӧг фонд йылысь. 10) Меным вӧзйӧны гижсьыны университетса библиотекаӧ да босьтны колана небӧг. 11) Велӧдчысьяс дасьтӧны налы небӧг петӧм йитӧдын презентация. 12) Библиотека краеведение юкӧнын меным сетісны колана важ журналъяс.

Войдӧрлун вӧлі

Тӧрыт вӧлі

Аски лоас

Аскомысь лоас

Уна-ӧ ӧні кадыс? Кымын час?
Кольӧм кадтӧ бӧр он бергӧд.

Том кад муніс — эз прӧщайтчы,
пӧрысьлун воис — эз юав.

1. Сизим час. Стӧч сизим час.
2. Кык час да джын. Кык час да комын минут.
3. Квайт час да нелямын вит минут. Дас вит минуттӧм сизим.
4. Вит час да дас вит минут. Дас вит минут квайтӧд вылӧ.

Висьталӧй, кытчӧ ті мунанныд да кор.
– Кытчӧ ті мунанныд?
– Ухтаӧ.
– Кор ті мунанныд?
– 7.45 (дас вит минуттӧм кӧкъямыс часын / сизим час нелямын вит минутын).

Комынӧн — вына, нелямынӧн — сяма, ветымынӧн — сідзтадз, кӧкъямысдасӧн — ройӧ увтӧ.

1. Кутшӧм войтыръяс сёрнитӧны перым кывъясӧн?
2. Кӧні медводз овлӧма перым кывъя вужвойтыр?
3. Кор торъяліс перым кывъя вужвойтыр?
4. Кутшӧм войтыръяскӧд комияс кутлісны йитӧдъяс?
5. Мый вылӧ тӧдчисны йитӧдъясыс мукӧд войтыркӧд волысигӧн?

Висьталӧй да гижӧй стӧча улынджык вайӧдӧм бала серти

Квайтымын кӧкъямысӧд номера «Би кинь» журнал.
Октябр шӧртуй, ветымын витӧд керка.

Висьталӧй комиӧн.
Гижӧмӧн вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ.
1) Кыдзи тэнӧ шуӧны?
2) Кор тэ чужин?
3) Уна-ӧ тэныд арӧс?
4) Кӧні тэ олан? Кутшӧм уличаын?
5) Кутшӧм тэнад керка? Ыджыд-ӧ?
6) Кымын судтаа тэнад керка?
7) Кымынӧд судтаын тэ олан?
8) Кымын часын тэ чеччан?
9) Кыдзи шуӧны батьтӧ да мамтӧ?
10 Эм-ӧ тэнад чой, вок?
11) Кымын арӧс батьыдлы да мамыдлы?
12) Эм-ӧ тэнад гортса пемӧсъя?
Кыдзи найӧс шуӧны?
13) Коді тэнад нывъёртыд, зонъёртыд?
14) Кӧні велӧдчӧны тэнад ёртъясыд?
15) Кутшӧм факультетын / институтын тэ велӧдчан?
16) Кутшӧм автобусӧн тэ ветлан университетӧ?
17) Кымын морт велӧдчӧ тіян группаын?
18) Кыдзи шуӧны факультетса деканӧс / директорӧс?
19) Кымынӧд во велӧдчан университетын?
20) Кӧні кутан уджавны университет бӧрын?

Содтӧй лыдакывъяс. Лӧсьӧдӧй автобиография.
Гижӧй час-минутсӧ комиӧн.
Сетӧм юалӧмъяс вылӧ вочавидзӧй вомгорӧн.

1) Уна-ӧ ӧні кадыс?
2) Кымын часын тэ садьман?
3) Кымын часын тэ петан гортысь асывнас?
4) Кор заводитчӧ медводдза пара?
5) Кор помасьӧ мӧд пара?
6) Кор заводитчӧ нёльӧд пара?
7) Кымын часын локтан гортӧ?
8) Кымын часын водан узьны?

Гижӧй кадсӧ.

Ме садьма.
Ме муна велӧдчыны.
Менам коми кывйысь занятие.
Менам семинар.
Телевизор пыр «Выльторъяс» уджтас.
Семьяӧй ужнайтӧ.
Ме вӧча гортса удж.
Ме кывза коми шылад.
Тіян лоӧ «Коми кывйысь» рытъя семинар.

Висьталӧй комиӧн телевидениеса уджтасъяс заводитчан кад йылысь.
Видзӧдлӧй «Коми му» газетысь телевидениеса уджтассӧ да висьталӧй коми уджтасъяс заводитчан кадсӧ.
Ме муна Коммунистическӧй улича кузя.
Ме муна институтӧ. Институтын ме велӧдча.
Рытнас институтысь ме пета 17 часын да муна студентъяслӧн ӧтув оланінӧ. Сэні ме ола.

Кӧні тэ олан?
Бара ме ас чужан муын, ас карын.
Ме гӧгӧр войтырыс мелі и варов.
Татӧні сынӧдыс кыпыд и сӧстӧм,
Муслунлысь бикиньтор сьӧлӧмӧ ӧзтӧ,
Тӧд вылӧ вайӧдӧ зэв унатор —
Ставсӧ, кыдз визувтіс олӧмлӧн шор.
В. И. Лыткин.

Лыддьӧй текст.
Сикт нимъяс.
Кутшӧм мичаӧсь коми сиктъяслӧн нимъясыс: Ыджыдвидз, Льӧмъю, Кӧрткерӧс, Важгорт. Некутшӧм мукӧд муын тадзи оз шуны. Комияс ас нимъясӧн шулісны весиг каръяс, кӧні эз овлыны, а волывлісны сэтчӧ кадысь кадӧ. Кык коми юркарлӧн, дерт, вӧліны аснимъяс – Сыктывкар да Кудымкар.
Важӧн коми войтыр овлісны ёна рытыввылынджык. Ӧнія Котлас вӧлі комияслӧн карӧн да шусьыліс Пырасӧн, мӧд ногӧн кӧ, Коми муӧ пыранінӧн. Сибирын вӧлӧма Войкар да Уркар. Найӧс пасйӧмаӧсь коми кыйсьысьяс да вузасьысьяс. Салехард шусьылӧма Обдор карӧн.
Войвывса мукӧд каръяслӧн тшӧтш вӧліны дзик коми нимъяс – Кардор (Архангельск), Сардор (Пустозёрск), Совдор (Сольвычегодск). Весиг Москква (Мӧскуа) да Санкт-Петербург комияс шулісны ас ногӧн – Канкарӧн да Питирӧн (Е. Кана серти).

Лыддьӧй чужанін йылысь кывбур да гижӧдтор.

Торъя муса овлӧ чужаніныд,
Ставыс сэні югыд, сӧстӧм, бур.
Сӧмын мича рӧмъяс аддзӧ синмыд,
Ньӧти тёпкан кок улад оз сюр.

Югыдджыкӧсь сэні тувсов войяс,
Шемӧсмӧдлӧ вӧр-ваыслысь мич.
Торъя югӧр шондіыс сэн койӧ,
Торъя шӧвкӧн лӧставлывлӧ видз.

(А. Е. Ванеев)

Кутшӧм гажа, кутшӧм долыд вӧлӧма ас муад овны. Сӧмын тай сійӧс бӧрвылас тӧдан да казялан, горттӧ эновтӧм бӧрын. Быдтор тай горт дорсьыд тэнӧ вӧрзьӧдӧ, быд лоӧмтор муса кажитчӧ.

(В. Т. Чисталев)

– Кыдзи тэ олан?
– Аттьӧ, бура.

Абу кока, а кытчӧ ыстан, сэтчӧ и мунӧ.

Челядь сёрниысь тешторъяс

Воспитатель юалӧ Юралысь:
– Кӧні тэ олан?
– Мамӧ тӧдӧ, рытнас юала.

1. Кор овмӧдчӧмаӧсь комияс ӧнія асланыс муясӧ?
2. Кор комияс овмӧдчӧмаӧсь Вылыс Эжва инъясӧ?
3. Кутшӧм инын комияс овмӧдчӧмаӧсь медся сёрӧн?
4. Коми республикаысь ортсыса кутшӧм инъясӧ овмӧдчӧмаӧсь комияс? Кор?
5. Кутшӧм инъясӧ овмӧдчӧмаӧсь войвывса комияс, изьватас?

Лыддьӧй воча сёрни

– Видза оланныд, Алексей Иванович!
– Бур лун, Ӧндрей! Нимкодь аддзыны тэнӧ Сыктывкарысь! Кӧні тэ ӧні олан?
– Ӧні ме ола Ухтаын.
– Ухтаын?
– Да, сэтчӧ мунім став семьяӧн.
– Ме тшӧкыда ветла Ухтаӧ командировкаӧ.
– Бур! Кора пыравны гӧсьти.
– Аттьӧ. Окотапырысь. А кутшӧм Тіян оланінпасныдс?
– Гижа кабалаӧ: Ухта кар, Ленин улича, 18-ӧд номера керка, 32-ӧд номера патера.
– Аттьӧ, пырала!
– Зэв бур! Кутам виччысьны!
– Аддзысьлытӧдз, Алексей Иванович!

Лыддьӧй Н. Обрезковалысь кывбурсӧ да сылысь вуджӧдӧмсӧ

Коркӧ локтан гортад
Ыджыд мортӧн,
Сӧмын пыригад эн зурась, –
Миян ӧдзӧс белльыд ляпкыд…
Гортӧ пыриг – юртӧ копырт…

Н. Обрезкова

Гижӧй ассьыныд оланінпаснытӧ комиӧн

Бӧрйӧй колана вежлӧга эмакыв. Вуджӧдӧй

1) Сыктывкарӧ воис тӧв.
2) Талун ми лэбам Москваысь Парижӧ.
3) Менам ёртӧй велӧдчӧ Москваса каналан университетын.
4) Кӧдзыд Пӧль олӧ Югдінын.
5) Ме пыри велӧдчыны университетӧ кык сюрс квайтӧд воын.
6) Велӧдчан небӧгысь тӧдмалі коми кывйын вежлӧг тэчас йылысь.

Сетӧм торъякывъясысь лӧсьӧдӧй сёрникузяяс, грамматика колана формаӧ найӧс сувтӧдӧмӧн.

Коми му мусерпас серти тӧдмалӧй, кутшӧм районын индӧм сиктъясыс. Тӧдмалӧй коми сикт нимъяс артманногсӧ.

Висьталӧй, кутшӧм сиктын / карын Ті чужлӧмныдӧсь. Гӧгӧрвоӧдӧй сійӧ сикт / кар нимлысь артманногсӧ. Удж вӧчигӧн вӧдитчӧй иннимъяса справочнӧй материалъясӧн.

Вуджӧдӧй роч кыв вылӧ сёрникузяяс. Висьталӧй, кыдзи вуджӧдӧма пытшкӧс ина вежлӧга торъякывъяс.

Бать-мам быдтісны кык нылӧс.
Велӧдчысь босьтіс библиотекаысь куим небӧг.
Мый артмис?

Дыркодь содтӧм-чинтасьӧмла артасян аппаратыс кусі, ковмис ветлыны мӧд жырйӧ калькуляторла.
Таладорын донъясь да вӧлись мӧдлапӧлӧ вудж.

Удж серти и дон босьтан.

Коми шусьӧгъясысь да кывйӧзъясысь

Тэ шӧриӧн юклӧмыд яблӧгтӧ.
Яблӧг юклӧмыд лои ӧткодь.

Арталӧй лыдпасъяс гижӧмӧн.

1) Небӧг листбокын комын квайт стрӧка. Уна-ӧ стрӧка лоӧ кӧкъямыс листбокын?
2) Ми велӧдчим ӧкмыс вежон да кык лун. Уна-ӧ лун ми велӧдчим?
3) Вит зонка да куим нывка мунісны вотчыны. Быдӧнлы сюри нёль тшакӧн. Уна-ӧ тшак найӧ ставныс вайӧмны гортӧ?
4) Керкаын кык олан жыр, пусян-сёян жыр, мыссян-песласян да асмогасян ӧтувъя жыр, пыранінын пӧрччысян жыр. Уна-ӧ пельӧс керкаын?
5) Лызьӧн исласян секцияӧ гижсисны ветымын кӧкъямыс ныв-зон. Детинаяс гижсисны кӧкъямыс мортӧн унджык ныв дорысь. Кымын нывпосни гижсисны секцияӧ да кымын зонпосни?

Висьталӧй арталӧмсӧ комиӧн.

Лыддьӧй текстсӧ. Вуджӧдӧй. Вочавидзӧй авторлӧн текстпомса юалӧм вылӧ.

Михаил Григорьевич Пипуныров Погост грездын нимавліс уджач, сюсь да визув мортӧн. Кузиник тушаа, сьӧд синъяса, косіник чужӧма шӧр арлыда мужичӧйлӧн семьяыс вӧлі ыджыд – нёль пи да куим ныв. Эз вӧв кокни вердны-юктавны, кӧмӧдны-пасьтӧдны быдмысь дзолюкъясӧс. Гриш Миш, тадз шулывлісны сійӧс грездса войтыр, тӧлын сортовка лэдзис, тулысын пуръясис-кылӧдчис, а сэсся му-видз дорын уджаліс. Нимавліс сійӧ и бур кыйсьысьӧн. Тшӧкыда тулан, руч, кӧч, ур куяс нулывліс вузавны Яренскӧ. Вузасьны-артасьнытӧ вӧлі кужӧ бура, кӧть сӧмын церковно-приходскӧй школа помавлӧма.
Тӧвся лун. Гриш Миш яренскса базарын сулалӧ да ур куяс вузалӧ, небыд зарниыс дзонь мешӧк. Матыстчис сы дорӧ карса купеч и юалӧ: донӧн-ӧ пӧ ур куястӧ вузалан?
– Ме ог радейт ёна донъясьны, – шмонитігмоз шуис вузасьысь. – Босьтан ӧти ку – ӧти кӧпейка, мӧд куыс – кык кӧпейка, коймӧдысь – нёль, нёльӧдысь – кӧкъямыс и сідз водзӧ.
Зэв нимкодь лои купечыдлы, донтӧма пӧ и вузалӧ коми мужикыд.
Но кор кутіс артавны, купечыдлы ковмис юрсӧ гыжйыштны да эновтчыны ньӧбасьӧмысь. Деньгаыс эз тырмы. А коми вӧралысь вӧлі вузалӧ дас вит ур ку. Гашкӧ, ті, дона челядь, артыштанныд, уна-ӧ сьӧм колӧ вӧлі мынтыны купечлы 15 ур куысь? (А. Некрасов (Гамса).

Текст лыддиганыд артасьӧй.

1) Ӧнія олӧмын шайт курсыс ёна вежласьӧ. Банкъясын урчитӧма шайт дорӧ мукӧд валюта дон. Евро курсыс 60 шайт да 50 ур, долларыс сулалӧ 58 шайт да 70 ур. Арталӧй, уна-ӧ россияса шайт ковмас, ньӧбны кӧ 500 евро да 500 доллар. Банклы суйӧрсайса валюта бӧр вузалігӧн позьӧ воштыны 3 шайт 50 ур евроысь да 3 шайт 20 ур долларысь. Арталӧй, ыджыд-ӧ торъялӧм 500 евро да 500 доллар ньӧбӧм-вузалӧм костын (коми шайт — рус. рубль, коми ур — рус. копейка).
2) Ми олам вит судтаа керкаын. Керкаын 12 подъезд. Медводдза да бӧръя подъезд быд судтаын 2 патераӧн, керка шӧр подъездын быд судтаын 4 патераӧн, мукӧдлаас 3 патераӧн. Уна-ӧ патера миян керкаын?
3) Уна-ӧ час велӧдан (учебнӧй) планъясын? Занятиеяс расписаниеын аудиторияын велӧдчӧм вылӧ коми кывйысь пуктӧма 3 час вежоннас. Ми велӧдчам урасьӧм тӧлысь медводдза вежонсянь ода-кора тӧлысь бӧръя вежонӧдз. Асшӧра материал гортын велӧдӧм вылӧ урчитӧма содтӧд 30 час. Быд студентӧс консультируйтӧм вылӧ сетӧма 10 час. Уна-ӧ час «Коми кыв» дисциплинаысь пуктӧма велӧдан планъясӧ?

Арталӧй содтӧмӧн, чинтӧмӧн, юкӧмӧн, ладмӧдӧмӧн. Висьталӧй комиӧн.

Асшӧра лӧсьӧдӧй воча сёрни лавкаын сёян вӧлӧга ньӧбӧм да сьӧм арталӧм йылысь Эмакывъяс сувтӧдӧй лӧсялана вежлӧг формаӧ.

1) Чорыда зэрӧмысь став паськӧм кӧтасьӧма. 2) Суйӧрсайса лавкаясын вештысим евроӧн. 3) Уджъёртъяс пӧся чолӧмалісны чужан лунӧн. 4) Мунам вӧрӧ чӧскыд вотӧсла да тшакла. 6) Рыськӧ пуктам ӧти паньӧн нӧк да сакар. 7) Ай-мам да пӧль-пӧч сёрнитӧны коми да роч кывъясӧн. 8) Ыджыд котырӧн ветлім лызьӧн котраланінӧ да бурпӧт исласим. 9) Челядьӧс нуӧдлісны Коми республикаса тӧдчана инъясӧд. 11) Печать керкалы паныд сулалӧ Коми наука шӧринлӧн стрӧйбаыс. 13) Ми тӧдмасим Н. Куратова, Г. Юшков, И. Торопов творчествоӧн, лыддим гижысьяслысь висьтъяс да повесьтъяс. 14) Комияслӧн важ олӧм йылысь висьталіс этнография музейын экскурсия нуӧдысьыс.

Арталӧй да вочавидзӧй сетӧм юалӧмъяс вылӧ.

1) Кымын сантиметр 0,1 метрын?
2) Уна-ӧ грамм 0,5 килограммын?
3) Мыйта ур 0,06 шайтын?
4) Кымын вершӧк лоӧ 11,1 сантиметрын?
5) Кымын пуд лоӧ 65 кило да 520 граммын?
6) Мыйта верст 8 километр да 34 метрын?
7) Уна-ӧ километр 2,35 верстын?

Тайӧ тэнад чойыдлӧн керкаыс.
Тіян керканыд сулалӧ джуджыд кыр йылын.
Коми Республикалӧн чужан луныс моз тӧлысь 21-ӧд лунын.
Миян велӧдысьнымлы сетісны Нимӧдан кабала.
Пӧль-пӧчлӧн уджныс йитчӧма видз-му овмӧсӧн.
Воча вокӧй овмӧдчӧма суйӧр сайӧ, Эст муӧ.

Менам семьяӧй.

Став семьяыд кӧ ӧтлаын, сэки и сьӧлӧмыдлы долыд.

Гӧсьт недыр гӧститӧ да уна аддзӧ.

Кутшӧм бать-мам, сэтшӧм и ныв-пи.

Коми шусьӧгъясысь да кывйӧзъясысь.

Ме зонка – бать-мамлӧн пи, чоя-вокалӧн вок, пӧль-пӧчлӧн нук. Менам эмӧсь Ваньӧ дядь да Ӧльга тьӧт. Найӧ батьлӧн чоя-вока. Ыджыд мамӧй олӧ Шорйыв грездын. Сэні жӧ олӧны мамлӧн Нина чойыс да сылӧн челядь, менам воча чой-вокъяс. Налӧн асланыс кык судтаа керка. Нина тьӧтӧй менам вежань, ме – сылӧн вежапи. Валя, ыджыдджык чойӧй, велӧдчӧ институтын. Ӧньӧ, ичӧтджык вокӧй, ветлӧ садйӧ. Миян семьяным зэв бур.

Корсьӧй текстысь рӧдвуж нимъяс. Велӧдӧй найӧс. Ыджыд-ӧ тэнад семьяыд? Висьтав ас семья йывсьыд. Серпасав ордпу, рӧдвуж нимъяс гиж комиӧн.

Ӧні тайӧ кывйыс гӧгӧрвотӧм. Сійӧс казялам XІV-ӧд нэмся коми гижӧдъясысь да ӧткымын шуӧмысь. Перымса Степанӧн вуджӧдӧм «Трӧитса», комиӧн Куима нима енпӧв вылысь со лыддям: «ас вэрид вылти ин мун», важ роч кывйысь тадзи вуджӧдӧма «не мини раба твоего» шуӧм. Вер кывйӧн сэні нимтӧма рабӧс. Ордвуж удмурт кывйын эм тайӧ кывлы вар «раб» весьтас кыв. Вер кольӧма кыдзи кыв юкӧн верӧс кывйӧ. А верӧс сайӧ петны кывтэчас войдӧр пасйылӧма «айлов сайӧ петны». Тайӧ верӧс кывйыс артмӧма сёрӧнджык -ӧс суффикс отсӧгӧн да пондӧма сэсся пасйыны сӧмын «айлов-гозъёртӧс». Сӧмын войдӧр, XІX-ӧд нэмӧдз на, вер кыв коми кывйын пасйылӧма «аймортӧс». Тайӧс ми аддзам Емва вожысь пасйӧм вэр чэри кывтэчасысь, сэні вер пасйӧ «ай чериӧс». Уна нэм чӧжӧн вер кывлӧн вежӧртасыс вӧлӧма паськыд: «айлов», «верӧс» да нӧшта «раб, горт уджалысь, кесъялысь», а сэсся бӧръя нэмъясӧ кывйыс дзикӧдз дугдӧма бергавны сёрниын.
Айлов да верӧс ӧти торъякывйӧн пасйӧны уна кывйын. Шуам, рочын муж кыв вежӧртӧ и верӧсӧс, и аймортӧс, англия кывйын man кыв улын гӧгӧрвоӧны «айловӧс» да «мортӧс». Эстонечьяс mees кывйӧн пасйӧны «верӧсӧс», «мортӧс» да «аймортӧс».

Менам батьӧ быдтор кужӧ:
Вермӧ пилаӧн да стружӧн
Вӧчны улӧс, джадж и шкап.
Батьӧ менам абу тшап.
Тшак и вотӧс вайӧ батьӧ,
Чери кыйӧ вугыр шатьӧн,
Мотоциклӧн гур да гур,
Ӧдӧбаысджык оз сюр.
Физзарядка вӧчӧ пасьтӧг,
Лыжи тӧв кежлӧ нин дасьтӧ,
Эм походын узьлан вон.
Менам батьӧ медся ён.

Вайӧдӧй индан-асалан формаа эмакывъяс да гӧгӧрвоӧдӧй найӧс.

1) Миян бать-мамным ветлісны Эст муӧ. 2) Налӧн вокныс олӧ Войвылын. 3) Тэнад нывъёртыд уджалӧ библиотекаын. 4) Тіян понпиянныд котралӧны керка йӧрын. 5) Челядьлӧн луннебӧгъясныс куйлӧны велӧдысь джаджйын. 6) Менам жырйысь ӧшиньӧ петӧ лунвылӧ. 8) Миян керкаясным сулалӧны орччӧн. 9) Тіян часіныд кольччӧ. 10) Миколлӧн часіыс тэрмасьӧ 11) Тэнад часіыд сулалӧ. 12) Сылӧн часіыс абу.

Сёрникузяяссӧ комиӧдӧй, эмакывъяссӧ сувтӧдӧй индан-асалан формаӧ.

Комиӧдӧй асалан нимвежтасъяс да кадакывъяс.

1) Налӧн бать-мамныс уджалӧны велӧдысьясӧн. 2) Тэнад керкаыд сулалӧ джуджыд кыр йылын. 3) Тэнад аслад дзоньвидзалуныд мукӧдторйысь медся колана. 4) Кутшӧм классын велӧдчӧ тіян пиныд? 6) Миян патераным югыд да сӧстӧм. 7) Налӧн пӧль-пӧчыс шойччӧны саридз дорын. 8) Менам ыджыд айӧ радейтӧ лыддьыны коми газет-журнал.

«Рӧдвуж нимъяс» кывчукӧрысь видлалӧй кывворсӧ. Сёрнисикас индӧм серти пасйӧй, Коми му кутшӧм инын сійӧ бергалӧ.

Лыддьӧй текстсӧ да вочавидзӧй вӧзйӧм юалӧмъяс вылӧ.

Комияслӧн челядьӧс велӧдӧм.

Коми йӧз ассьыныс челядьсӧ войдӧр зілисны ичӧтсяньыс сибӧдны удж бердӧ. Бать-мам ичӧтысянь велӧдісны зонкаяссӧ кыйсян уджӧ.
Ичӧт дырйи детинкаяслы висьталісны вӧралӧм йылысь мойдъяс, нӧдкывъяс да шусьӧгъяс.
Квайт-сизим арӧса зонкаяс кыйлісны нин уркайясӧс. Колля воясӧ найӧ тшӧкыда матыстчывлісны сикт-грезд дорӧ.
Кӧкъямыс-ӧкмыс арӧса зонкалӧн вӧлі нин аслас лямпа. Лямпалысь пыдӧссӧ эз эжлыны камысӧн. Зонъяслы вурисны дукӧс да сы вылӧ пасьталӧм пытшкӧс зепъяса паськӧм – лаз.
Ӧкмыс-дас арӧса зонкаяс ветлісны нин батьыскӧд кытшовтны вӧрса угоддьӧяс. Батьыс либӧ пӧльыс тӧдмӧдіс нук-писӧ звер-пӧткалӧн кок туйясӧн да велӧдіс кытчӧ пуктыны налькъяс.

2. Кутшӧм арлыда челядь йылысь мунӧ сёрниыс текстас?
3. Мый йылысь вӧзйӧм текстыс?
4. Кутшӧм арлыда челядьлы висьталісны мойдъяс да нӧдкывъяс?
5. Кутшӧм паськӧм вурлісны кӧкъямыс-ӧкмыс арӧса зонкаяслы?
6. Кыдзи велӧдісны ӧкмыс-дас арӧса челядьӧс?

Содтӧй вежӧртас боксянь лӧсялана кывъяс «Менам семьяӧй» тема вылӧ текстас.
Миян бур семьяным. Ме радейта ассьым семьяӧс.

Кор зонкалы тыри вит арӧс, бать сетіс киӧ гудӧк. Гудӧксӧ босьтіс да кутіс дживӧдчыны, но ворсысь сыысь эз артмы. Бать сылысь чуньясӧс кӧртавлывліс аслас чуньяс бердас да зільліс новлӧдлыны наӧн гудӧк кизьяс вывті. Но сылӧн чуньяс кывзысисны ывла вылын котралысь челядьлӧн гӧлӧсъясӧ. Сійӧ жӧ воас сылӧн киӧ веськалі небӧг, да кутіс сэтчӧ серпасавны. Ассьыс серпас кольӧма сійӧ небӧг уна лист бокӧ. Серпас мичмӧдіс сьӧд шыпасъясӧн тырӧм небӧг лист бокъяссӧ. Ассьыс удж петкӧдлӧма бать-мамлы.

Лыддьӧй да видлалӧй ортсы ина вежлӧг формаа эмакывъяс.
Каньыс чеччыштӧма керка йӧрас джуджыд кыдз пу вожйысь да йӧр потшӧссянь Сорма ю поскӧд тэрыба пышйӧма увтчысь понъясысь матысса пуяслань, сысянь котӧртӧма пӧльпӧч керкаӧдз да дзебсьӧма.

Колӧкӧ, асьнытӧ
Некор эн ошкӧй.
Онӧ и тӧдлӧй,
Кыдз пӧранныд ошкӧ.

Ме ог шойччы талун.
Ми огӧ удитӧй рытъя спектак вылӧ.
Найӧ оз сёрнитны занятие дырйи.
Ті онӧ пырӧй лызьӧн котралан командаӧ.

Ме эг ветлы велӧдчыны, ме виси.
Вокӧй эз радейт ветлыны вӧрӧ.
Ми эгӧ на лыддьӧй тайӧ небӧгсӧ.
Тэ эн жӧ ветлы театрӧ.
Челядь кӧдзыдысла эз велӧдчыны.
Таво ті энӧ ветлӧдлӧй исласьны конькиӧн.

Мыйта бур делӧ вӧчны ме верми,
да эг эшты, эг вевъяв, эг вӧч.

Гымалӧм вӧсна вӧралысьяс абу петӧмаӧсь кузь туйӧ.
Вӧрысь йӧзыс абу аддзӧмаӧсь вотӧс ни тшак.
Сійӧ абу вӧчӧма гортса уджсӧ.
Ті абу шойччӧмныдӧсь талун.

Коді кыакӧд чеччӧ, сылӧн олӧмыс судзсьӧ.

Вой. Дугдісны нин дзользьӧмысь лэбачьяс. Унмовсис кӧк. Быдӧн ланьтісны. Лӧнь. Сӧмын кӧнкӧ вылын, ягас дыр на кыліс, юргис-сьыліс вой олысь вӧркай. Да эз лӧньлы, сяльгис косьт вывті ва...

1) Кор тэ чеччан?
2) Кор тэ дасьтан асъя нур (сёян)?
3) Кор тэ петан гортысь? / Кор тэ мунан университетӧ / удж вылӧ?
4) Кутшӧм кадӧ тэ локтан университетысь / удж вылысь?
5) Кор тэ дасьтан рытъя нур?
6) Кор тэ водан узьны?

Ті удитанныд? Эм-ӧ кадыс?
Менам кадӧй абу.
Ме ог удит.
Ті сёрманныд?
Ті тэрмасянныд?
Ме ог тэрмась, ог сёрмы.
Ме локта дзик пыр.
Ме пыр ветла подӧн.
Ме неуна сёрма.
Ме тшӧкыда сёрнита телепон пыр.

Корсюрӧ (мукӧддырйи) пукала чукӧртчӧмъяс вылын.
Тшӧкыда аетла командировкаӧ.
Шоча (гежӧда) овла ас кабинетын.
Вы успеваете? У Вас есть время?

Юля – администрацияса культура юкӧдын секретар. Сійӧ чеччӧ сизим часын. Сэсся сійӧ мыссьӧ, весалӧ пинь, сынасьӧ да лӧсьӧдӧ юрси. Сизим час да джынйын Юля сёйӧ. Пасьтасьӧ да подӧн мунӧ удж вылӧ.
Дас вит минуттӧм ӧкмыс часын Юля удж вылын нин. Сійӧ вочавидзӧ телепон тринь вылӧ, дасьтӧ кабалаяс. Юля бура сёрнитӧ комиӧн, рочӧн, финн да англия кывйӧн. Кывъяс тӧдӧм ёна отсалӧ уджын. Комиӧн, рочӧн, финн да англия кывйӧн сійӧ дасьтӧ войтыръяскостса проект уджтасъяс серти кабалаяс. Мӧдӧдӧ найӧс пошта пыр. Луннас, 13 часын сійӧ пажнайтӧ. Вит час рытын Юля мунӧ гортӧ.
Гортын Юля шойччӧ, лыддьӧ газет-журнал, дасьтӧ сёян, вӧчӧ гортса уджъяс. Дас ӧти час рытын сійӧ водӧ узьны.

Озырлуныд — уджын

Чабара грездын овлӧмаӧсь-вывлӧмаӧсь гозъя, найӧ быдтылӧмаӧсь ӧти пиӧс. Мам-батьыслы вӧлӧма зэв сьӧкыд Парпонь нима писӧ крестьянскӧй уджӧ велӧдны. Абу прӧста шулӧмаӧсь пӧрысь йӧз: ӧти пиыд пӧ даскӧд воча. Батьыс нин пикӧ воис, видас-видас Парпоньӧс, а сылы веськодь, ӧти пельӧдыс пырӧ, а мӧдсьыс бӧр петӧ. Дыш ӧклупень дай ставыс — сӧмын сыв судта тушанас, а нинӧм вылӧ шогмытӧм морт. Сійӧ мӧвпалӧ сӧмын сы йылысь, кыдзи эськӧ зарни чукӧр корсьны да озырмыны.
Ӧтчыд батьыс локтіс тыла вӧчанінысь и радпырысь висьталіс пиыслы, ме пӧ раскысь аддзи зарни чукӧр. Мунам пӧ, пиӧй, ӧдйӧджык сэтчӧ лэчыд черъясӧн да зыръясӧн. Медым некодлы оз сюр озырлуныс.
— Зарни чукӧрыс кыдз пу улын куйлӧ, — висьталіс батьыс да индіс местасӧ. — Пӧрӧд пусӧ.
Зон зіля кутчысис удж бердӧ. Ӧти пу пӧрӧдіс, мӧдӧс, коймӧдӧс, а зарни пыр на оз сюр. Батьыс мыръяссӧ бертӧ. Мыр улас пӧ куйлӧ озырлуныс. Парпонь кутіс и батьыслы отсасьны, но зарни эз на сюр.
Ёна мудзисны, шойччыны пуксисны, мӧвпалӧны, мый водзӧ вӧчны.
— Деньгаыд эм, эм тані, сюрас на миянлы, — водзӧ ышӧдіс быдтассӧ батьыс. — Сӧмын гӧрны ковмас мусӧ. Сэки нин быть сюрӧ.
Сідзи и вӧчисны. Небзьӧдӧм му вылас батьыс ид да шобді кӧдзис. Сюыс бура быдмис, зарни шепъясыс весьт кузя. Небыдик тӧвру кышӧдчис сюын, а шепъясыс вашкӧдісны: «Озырлуныд — уджын, уджын...»
Идралісны арнас няньсӧ, вартісны да Яренскӧй базар вылӧ быдса вӧв додь нуисны вузавны. Уна и сьӧм нажӧвитісны.
— Аддзан, Парпонь, пӧсявтӧдзыд кӧ уджыштан, и зарниыд ачыс локтӧ тэлань, — нюмъялігтыр шуис пиыслы батьыс.
Та бӧрын ӧтка пи кутіс кутчысьны быд уджӧ.

Бӧрйӧй соссяна кадакывлысь колана сикас.

1. Ме уджала Вӧр овмӧсын, а ті онӧ уджалӧй вӧр овмӧсын.
2. Тэ он велӧдчы госслужба академияын, а ми велӧдчам госслужба академияын управление факультетын.
3. Талун сійӧ мунас командировкаӧ Печора карӧ, а найӧ оз мунны командировкаӧ.
4. Кольӧм во ми эгӧ велӧдӧй коми кыв, а велӧдім англия да немеч кывъяс.
5. Ті онӧ тэрмасьӧй гортаныд, гуляйтанныд карса паркын.
6. Велӧдчысьяс оз сёрнитны ӧтамӧдныскӧд занятие дырйи.
Кывподсӧ сувтӧдӧй ӧнія кад кадакывлӧн лӧсялана сикасӧ соссяна спряжениеын.

1) Студентъяс оз гижны, найӧ сюся кывзӧны лекция.
2) Ті онӧ сёрнитӧй бура комиӧн.
3) Ми огӧ уджалӧй, ми велӧдчам на.
4) Ывлаын оз зэр, кобӧма.
5) Тэ он вуджӧд роч вылӧ И. А. Куратовлысь кывбуръяс.
6) Талун ме ог мун университетӧ, талун шойччан лун.
7) Тэ он ов Абъячойын, ӧні тэ велӧдчан да олан Сыктывкарын.
8) Ывлаын оз лымъяв.
9) Ті талун он вочавидзӧй письмӧ вылӧ.
10) Талун ми огӧ петӧй гортысь, ывлаын зэв кӧдзыд да.
11) Ме ог эшты мунны вартчанінӧ, миян лоӧ экзамен.
12) Студентъяс оз сёрнитны лекция дырйи.
13) Каньпи оз кай кыдз пу вылӧ.
14) Ми огӧ гӧгӧрвоӧй бура комиӧн.

Вайӧдӧй кадакывлысь став формасӧ.

Сетӧм торъякывъясысь да кывтэчасъясысь артмӧдӧй сёрникузяяс, кадакыв кывподсӧ сувтӧдӧй лӧсялана морта-лыда формаӧ эскӧдана вежӧртасын.

Вӧзйӧм сёрникузяясысь артмӧдӧй соссян вежӧртаса сёрникузяяс. Вуджӧдӧй.

1) Ме чечча водз да вӧча гимнастика.
2) Асывнас ті чеччанныд будильник горӧ.
3) Тэ видзӧдан телевизорысь асъя выльторъяса уджтас.
4) Ми мунам удж вылӧ автобусӧн.
5) Уджалысьяс лунтыр видлалісны кабалаяс.
6) Луннас, пажын дырйи, чорыда зэрмис да унаӧн кӧтасисны.
7) Велӧдчӧм бӧрын ме тэрмаси гортӧ.
8) 15 часын ті мунінныд лызьӧн котралан шӧринӧ.
9) Рытнас ми видзӧдім футбол.
10) Мам-батьӧй ветлісны Коми республикаса шылададрамаа театрӧ «Гӧтрась, пиӧ, гӧтрась» спектак видзӧдны.
11) Рытгорулас шондӧдіс да ми петім ывлаӧ гуляйтны.
12) Вокӧй муніс ёртыс дорӧ отсасьны вӧчны гортса удж.
13) Ті дасьтанныд ыджыд реферат.
14) Рытын став семьяӧн чукӧртчим ужнайтны.
15) Ме сёрӧн вода узьны, дыр лыддьыся.

Вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ вӧзъяна бала серти.

1. Ляддянныд-ӧ «Коми му» газет?

2. Мунанныд-ӧ университетӧ?

3. Велӧдчанныд-ӧ Гуманитарнӧй наукаяс институтын?

4. Ворсанныд-ӧ гитараӧн?

Содтӧй ортсы ина вежлӧгъяслысь колана сикассӧ.

1) Кӧрткерӧссянь Сыктывкарӧдз нелямын гӧгӧр километр.
3) Ухтасянь Вӧркутаӧдз ӧшйисны сьӧд кымӧръяс.
5) Тулыснас ваыс визувтӧ туйясті, видзьясті, эрдъясті, ыбъясті.
6) Студентъяс велӧдчӧны 8 час асывсянь 15 час лунӧдз.
7) Уджалан луныс воӧ помлань.
8) Ижевскысь студентъясӧс овмӧдісны Коммунистическӧй уличаса ӧтуволанінӧ.
10) Кельыдлӧз енэжтілэбӧны кымӧръяс.

Комиӧдӧй сетӧм сёрникузяяссӧ.

Комиӧдӧй торъякывъяс да сувтӧдӧй найӧс грамматика колана формаӧ.

1) воны гортӧдз

2) вуджны юсӧ пості

3) петны гуысь

5) ньӧбны билет театр кассаысь

7) небӧгсӧ пуктыны джадж вылӧ

8) серакуыс батьсянь

9) быдмыны районса юралысьӧдз

10) кывтны Печора юті.

1. Висьталӧй, Коми Республикаын кутшӧм климатыс?
2. Кутшӧмджык тӧвъяс овлӧны Комиын?
3. Мый тӧдчӧм улын Комиын поводдяыс тӧвнас овлӧ вывті кӧдзыдӧн?
4. Кутшӧм циклонӧн йитчӧма тшӧкыд лым-зэрыс Комиын?

Гожӧм заптӧ, тӧв дзимлялӧ.

Тулысыд мича дзоридзьясӧн, а арыд кольтанъясӧн.

Менӧ тшӧкыда корӧны, виччысьӧны, а петкӧдча кӧ, ставыс дзебсьӧны.
Ӧти кисьтӧ, мӧд юӧ, коймӧд быдмӧ.
Ты вомӧн кӧрт мегыр ӧшалӧ.
Китӧм и коктӧм, а ӧдзӧс восьтӧ.

ПОВОДДЯ ЙЫЛЫСЬ НӦДКЫВЪЯС

Чойыс локтӧ вок ордӧ, а вокыс пышйӧ.
Биын оз сотчы, ваын оз вӧй.
Мый он вермы нуны пожйӧн?
Еджыд пызан дӧра став мусӧ вевттис.

Лыддьӧй поводдя йылысь коми гижӧдъяс.

Ӧні гожӧм. Кӧдзыд тӧв бӧрын да зэра-лымъя тулыс бӧрын лӧсьыд жӧ ӧні миян войвылын гожӧмыс! Июнь – лӧддза-номъя тӧлысь. Медся гажа кадыс во гӧгӧрнас, медся донаыс видз-му уджалысьлы. Тувсов уджъяс эштӧма: гӧрсьӧма и кӧдзсьӧма, йӧръясӧ пуктысьӧма. Видз вылӧ водз на петны. Медся эштан дырыс! Ставыс быдмӧ: пуяс, турунъяс, вотӧс дзоридзалӧ… Оз кисьмӧ.

Збыль, волысь куим кад
дзик ӧттшӧтш тан,
Ас Коми муын,
аддзывлыны позьӧ:
Кор турӧбъясӧн
дурӧ Вӧркута,
Ухтаын – тулыс,
Леткаланьын – гожӧм.

Комиа-роча сёрнитчан

Тіянлы абу кӧдзыд / жар?
Шондіа, кос поводя талун.
Сулалӧ сук ру.
Кутшӧм лоӧ аски поводдяыс?
Аски лоас бур да кос поводдя.
Рыт кежас лоас ыркыдджык.
Асыв кежас кӧдздӧдас / шондӧдас.
Луннас лоас жар поводя.
Аски лоас гым-чард.
Лоас зэра да тӧла.
Войнас мукӧдлаас лымъялас.

Пӧльтӧ чизыр вой тӧв.

Тулысын лэбачьяс лэбзьӧны войвылӧ.
Тӧрыт вӧлі асыв-вой тӧв.
Печора визувтӧ асыв-лунвывсянь медводз войвылӧ да сэсся рытыв-войвылӧ.
Экспедицияӧн ветлісны туялысьяс Коми му рытыввылӧ.
Таво ми ветлім шойччыны лунвылӧ.

Ёртӧй олӧ Коми Республика рытыв-войвылын, Чилимдінын.
Гожӧмнас ми вӧлім асыв-лунвыв Швецияын, Стокгольмын.

Тӧдмасьӧй текстӧн да мусерпас отсӧгӧн аддзӧй текстын пасйӧм инъяссӧ. Вуджӧдӧй.
Бадьёльсксянь Одыбӧдз мунны кӧ веськыда, лоас верст сизимдас гӧгӧр. Буретш туй джынъяс кымын рытыввывлань, а сэсся рытыв-лунвывлань зіля визувтӧ Одъю, а сыкӧд орччӧн (косталӧ 7-9 километрӧн) тюрӧ-мунӧ сюсь да сӧстӧм Лымва – ичӧтик ю. Лымва да Одъю ӧтлаасьӧны Одыбсянь кывтчӧс, верст куим сайын. Одъюлӧн эм неыджыд вож – Рытыв-вож юӧн шусьӧ. Рытыв-вож вомсяньыс, Одъюлӧн шуйга берег пӧлӧныс мунӧмӧн, верст куим сайын Одъюлы ассьыс васӧ сетӧ Кӧч ёль. Тайӧ Кӧч ёльыс верст нёль визувтӧ Одъюкӧд орччӧн да кык ёль костас и лоӧ гажа нӧрысыс.

Сетӧм кывтэчасъяс комиӧдӧй да сувтӧдӧй уна.
Эмакывъяс дорас вайӧдӧй лӧсялана кывбердъяс.
Сувтӧдӧй кывбердъяс лӧсялана формаӧ.

1) Арся поводдяыд зэра да кымӧра.
2) Тувсовъя лунъясыд шондіа.
3) Урасьӧм тӧлысь тӧла.
4) Ӧти гожся лунӧ ми вотім уна оз.
5) Асъя зэрыд — гӧсьт.

Вогӧгӧрся кутшӧм кадлы лӧсялӧны тӧлысьяс?

Тӧдмалӧй, кутшӧм вогӧгӧрся кад йылысь мунӧ сёрниыс.

Ывла шондіа да кымӧртӧм. Лымчиръяс ньӧжйӧник усьӧны му вылӧ. Мусӧ ставнас вевттьӧма лымйӧн. Коръяс важӧн нин усьӧмны пуясысь. Сӧмын пелысь розъяс сярвидзӧны лымъя пуясын. Челядь исласьӧны доддьӧн, лызьӧн, конькиӧн.
Пӧльтӧ рытыввыв тӧв, гымалӧ да чардалӧ. Сьӧд кымӧръяс ӧшалӧны енэжас. Зэрӧ. Кос, вывті шоныд лунъяс бӧрын татшӧм зэрыс сӧстӧммӧдӧ ывласӧ, вӧр-васӧ. Быдмӧгъяс ловзьӧны. Версьтӧ да челядь дзебсьӧмны зонтъяс улӧ. Челядь чилзӧны-котралӧны шоныд ва гӧпъяс гӧгӧр.
Лунысь лун ывлаыс югдӧ. Шондіыс яръюгыда дзирдалӧ. Вӧр-ваыс садьмӧ кузь тӧв бӧрын: вежӧдӧны пуяс, петӧ медводдза лымув дзоридз, гораа бузгӧны шоръяс, мылаа сьылӧны лэбачьяс. Сӧмын мукӧдлаас кольӧма на лым тола, сэтчӧ оз веськав шонді югӧрыс да. Регыд и сэні ставыс сылас да косьмас.
Поводдяыс вежласяна: то зэра, то шондіа, кӧдзыд то шоныд. Яръюгыд да уна рӧма вӧр-ва синтӧ радлӧ. Асыв-лунвыв кокни тӧвру нӧбӧдӧ пуясысь кольквиж коръяссӧ. Быттьӧ зарни сійӧ кышакылӧ-усьӧ, вевттьӧ сьӧд мусӧ. Шоныд лунъяссӧ тайӧ кадас шуӧны Ань гожӧмӧн.

Содтӧй колана нырвизьсӧ Коми Республикаса сикт-каръяс ин серти.

Коми гижысьяс вӧлӧмны Коми Республика лунвылын, Абъячойын.

1) Менам ыджыд вокӧй велӧдчӧ Вӧркутаын.
Тулыснас ми вӧлім экспедицияын Койгортын.
3) Этнопарксӧ стрӧитӧмны Ыбын.
4) Менам тӧдсаяс олӧны Важгортын.
5) Велӧдчысьяс шойччисны Печораын.
6) Менам ёртӧй уджалӧ Мылдінын.
7) Тӧвнас кӧр видзысьяс сувтлӧны Петруньын.

Висьтав Коми Республика да сэтчӧс тӧдчана йӧз йылысь.
Сёрникузяясын вайӧдӧй колана формаа коми кывтэчасъяс.

3) Коми республиканский академический театр драмы г. Сыктывкара.

4) Музей И.А. Куратова «Кӧч Закар дорын».
Лыддьӧй В.И. Лыткинлысь кывбурсӧ да аддзӧй сэтысь синонимъяс, гӧгӧрвоӧдӧй налысь вежӧртассӧ.

Медводдза лым
Ывлаыс еджыд,
Ывлаыс югыд:
Усьӧма небыдик лым.
Небыдик гӧн кодь,
Кокньыдик тӧв кодь:
Тӧкӧтьӧ му бердас инмӧ.
Ывлаас праздник:
Югдӧма, кыпыд.
Му вылыс ойбыртіс,
Унмовсис, лӧнис.
Узьӧ.
Шойччӧ.
Эшкыныс небыд,
Эшкыныс шоныд

(В. И. Лыткин)

Рудзӧг нянь ставыслы юр.
Уджыд кӧ помасьӧма, сэки зэв чӧскыд пажыныд.
Кут тӧд вылын торъякывъяс артманногын.

Вочавидз юалӧмъяс вылӧ

1) Кымын часын тэ асывнас сёян?
2) Кӧні тэ асывнас сёян?
3) Кодкӧд тэ асывнас сёян?
4) Мый тэ сёян асывнас?
5) Мый тэ юан асывнас?

Лыддьӧй коми йӧзкостса кывбур.
Сёя кӧ ме йӧв, ворса шы ни тӧв.
Сёя кӧ ме рок, удал лоас кок.
Сёя кӧ ме нянь, быдма ён да шань.
Сёя кӧ ме шыд, лоа зэв ыджы-ыд!

– Видлы, пиӧ, пӧжалӧм кӧвдум.
– А, сёя кӧ-а, кынӧмӧй сюмаліс-а.

Туислысь бурлунсӧ коми морт тӧдӧ: «туисыд пӧ быдлаӧ туйӧ, – сійӧ шуӧ, – гортын кӧть туйын сыысь бур дозмук оз сюр; кӧть мый позьӧ пуктыны сэтчӧ: кӧдзыдтор кӧ – дыр оз шонав, пӧсьтор кӧ – оз кӧдзав; оз сісьмы, оз сім – нэм помыс абу…».

«Пельмень» кыв артмӧм

Литературнӧй роч кывйын бергалӧ комиысь пырӧм пельмень кыв, артмӧма пель да нянь кывъясысь. И ӧні на перым-комияс да удмуртъяс пельменьсӧ шуӧны пельняньӧн, ӧд тайӧ сёянторйыс форма сертиыс збыль пель кодь. Рочьяс комияслысь да удмуртъяслысь велалісны вӧчны пельняньсӧ, сӧмын вочасӧн вежисны шуанногсӧ. Но пельменьсӧ вӧчӧны оз ӧтиӧс, а унаӧс, та вӧсна сёрниын кутіс бергавны уна лыд формаа кыв: пельмени сибирские, пельмени русские. И зэв этшаӧн рочьяс пиысь тӧдӧны, кытысь збыльысь артмис тайӧ пельмени кывйыс.

Коми йӧзлӧн пызанвыв вӧлӧга

Важӧн коми йӧзлы быдлунъя вӧлӧгаӧн вӧлӧма чери, яй да быдсяма быдмӧг. Чери да яй косьтылісны да солалісны. Пулісны яя шыд, азя шыд, нуръя шыд, чериысь юква. Тайӧ вӧлі быдлунъя сёян. Черисӧ тшӧтш жаритісны, сідзжӧ сёйисны ульӧн, косӧн да солаӧн. Праздникъяс дырйи быть пӧжалісны черинянь – комияслӧн тайӧ пыдди пуктана сёян. Зӧрйысь да идйысь излісны пызь. Сыысь суктісны шыд, пуисны рокъяс да кисель, пӧжалісны нянь. Йӧрын быдтылісны сёркни, лук, кушман, кӧчан – мукӧд сёян дорӧ содтӧд вӧлӧга.
Вӧрыс – коми морттӧ вердысь-удысь да шонтысь. Вӧралысьяс кыйсисны да вайлісны гортӧ звер-пӧтка яйсӧ. Аньяс вотчисны да заптісны кузь тӧв кежлӧ быдсяма тшак-вотӧссӧ, кодӧс косьтісны, пӧжисны, кӧтӧдісны да солалісны.

Вочавидзӧй «Коми йӧзлӧн пызанвыв вӧлӧга» текст серти юалӧмъяс вылӧ.
1) Мый вӧлі войдӧр коми йӧзлы быдлунъя сёянӧн?
2) Мый комияс быдтылісны асланыс йӧръясас?
3) Мыйысь комияс пулісны шыдсӧ?
4) Мый вӧчлісны пызьысь?
5) Кутшӧм пӧжасӧн ӧнӧдз на чӧсмӧдлӧны комияс гажъяс дырйи?
6) Кыдзи сёйлісны вотӧм тшак-вотӧссӧ?

Лыддьӧй воча сёрни. Вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ.
– Бур лун, Анна!
– Чолӧм, Ирина!
– Анна, мый тэ вӧчан аски асыв?
– Эг на мӧвпышт. Торъя нинӧм ог вӧч.
– Ме кӧсъя пӧжасьны. Волы отсасьны.
– Окотапырысь! Мый кутам пӧжавны?
– Дасьті шыдӧс да картупель, вӧчам шыдӧса сӧчӧн да картупеля шаньга.
– Менам эм пув. Позьӧ нӧшта на и пувъя пирӧг пӧжавны.
– Зэв бур! Пӧжалам! Тӧдан тай менсьым радейтана чӧсмасянторъясӧс.
– Окота чӧсмӧдлыны тэнӧ, Ирук, нӧшта ӧтчыдысь.
– Аттьӧ, Аннуш! Виччыся аски водз асыв.
– Кутшӧм кадӧ локны?
– Квайт да джын час кежлӧ менам няньшомӧй лоас дась.
– Бур, локта дас-дас вит минутӧн водзджык.
– Сёрнитчим! Аскиӧдз, Аннуш!
– Став бурсӧ! Аддзысьлытӧдз, Ирина!

Вочавидзӧй текст серти юалӧмъяс вылӧ.
1) Коді вӧзйис Анналы пӧжасьны?

2) Мый кӧсйис пӧжавны Ирина?

3) Мый дасьтіс Ирина пӧжасигкежлӧ?

4) Кутшӧм радейтана чӧсмасянторйыс Ириналӧн?

5) Мый вӧзйис Анна пӧжавны содтӧд?

6) Кутшӧм кад кежлӧ корис Ирина Аннаӧс пӧжасьны?

7) Кутшӧм кадӧ кӧсйис локны Анна нывъёртыс дорӧ пӧжасьны?

Тӧдмалӧй коми нӧдкывъяс .
1) Виж – абу турун, гӧгрӧс – абу шар, бӧжа – абу шыр.
2) Мича-мича ичмонь да быдӧнӧс бӧрдӧдӧ.
3) Град вылын быдмӧ: гӧрд, кузь, чӧскыд, юмов, а юрсиыс ывлаас.
4) Сё пальто да ставыс кизьтӧм.
5) Сьӧд вӧр шӧрын сулалӧ гӧрд шляпаа молодеч.
6) Гырнича тыр йӧз, а петнысӧ ӧдзӧсыс абу.
7) Кизьӧр, а абу ва, еджыд, а абу лым.
8) Ваын чужис, а ваысь пол.
9) Еджыд, быттьӧ лым, ставлы кажитчӧ, но пиньяслы абу бур.

Уліын вайӧдӧм «Вӧлӧга вӧзйӧг» серти асшӧра лӧсьӧдӧй «Нуръясянінын» темаа воча сёрни.

Лыддьӧй кывбура нӧдкывъяс.
Мый быдмӧ град йӧрын
Кӧть и курыд, уна бурыс,
Турун быдмӧ сылӧн юрын,
Курччан – синва пычкас друг,
Тайӧ, дерт жӧ, лоӧ лук.

Первой лоӧ турунвижӧн,
Сэсся сійӧ лоӧ вижӧн,
Гӧрдӧдас кӧ – сёйны кор,
Сылӧн нимыс помидор.

Быдмӧ баблӧн керка йӧрас,
Гырысь, юмов, чӧскыд кӧрыс.
Ӧти здукӧн тыртан доз,
Шусьӧ сійӧ град выв оз.
Быдмӧ йӧрын, зумыд, ён,
Мукӧдсӧ он лэптышт, он.
Уна сёян сыысь вӧчан,
Тайӧ вӧлӧгаыс кӧчан.

Вирич пытшкын быдмӧ-олӧ,
Кӧдзыдысь зэв ёна полӧ.
Быдмас – солав, дозйӧ тэч,
Тайӧ лоӧ ӧгуреч.

Овлӧ лӧз, и гӧрд, и сьӧд,
Сёян, сёян и он пӧт,
Видзӧдлан да вежыд петӧ,
Вотӧсыслӧн нимыс сэтӧр.

Лыддьӧй В. Чисталев (Тима Вень) кывъяс вылӧ гижӧм «Тувсовъя» сьыланкывсӧ

Лӧсьыд гажа зэв
Ӧні му вылын.
Долыд сьӧлӧмлы
Овны тулысын!..
Сідзи мунан да,
Сэсся сувтыштлан,
Гажа ывланас
Нимкодясьыштан.
Кыдзи бузгӧны
Тувсов шоръясыс,
Кыдзи сьылӧны
Лэблысь пӧткаяс, –
Пельнад
кывзыштан.
Мунан-мунан да,
Бара сувтыштлан.
Кутшӧм видзьясыс
Нюдза вежӧдӧ,
Кыдзи вӧр пуыс
Синтӧ гажӧдӧ.
Эськӧ дугдывтӧг
Пыр сідз видзӧдан,
Чӧла ланьтӧмӧн
Помтӧг кывзысян.
Сідзи сулалан,
Пыді лолалан:
Кокньыд морӧслы,
Кыпыд сьӧлӧмлы!

Кутшӧм тӧлыс?
Кутшӧм вӧлі кольӧм вося тулысыс?
Кор воӧны лэбачьяс войвылӧ лунвывсянь?
Волӧн кутшӧм кад ӧні?
Мый вӧчӧны гожӧмнас челядь ю дорын?
Мый бӧрын воӧ ар?
Мый велӧдчысьяслӧн заводитчӧ арнас?
Вогӧгӧрся кутшӧм кадӧ тэ чужӧмыд? –
Вогӧгӧрся кутшӧм кадӧ гымалӧ да чардалӧ?
Мыйӧн исласьӧны тӧвнас?

Асылыс вӧлі шондіа. – Асывнас ме муна велӧдчыны кӧкъямыс часӧ. – Асывбыд телевизор пыр петкӧдлісны странаын лоӧмторъяс.
Лунъяс ӧдйӧ кольӧны. – Луннас ме велӧдча да ветла лыддьысьны карса библиотекаӧ. – Лунбыд вӧлі зэв жар поводдя.
Талун вӧлі зэв гажа рыт. – Рытнас ми ветлім видзӧдны «Кимӧститчысьяс» спектак. – Рытывбыд дасьтыси семинар кежлӧ.
Тӧрыт вӧлі чизыр тӧла вой. – Войнас ёна зэрис. – Войбыд гымаліс-чардаліс.

Асъядор вой тӧлыс лӧньӧма. — Асъявылыс енэжыс кутіс сэзьмыны.
Рытладор нин енэжыс тырӧма кодзувъясӧн. — Рытъявылыс кобӧма.

Выльлунӧ ме велӧдчи,
Воторникӧ велӧдчи,
Середаӧ велӧдчи,
Вежон джын нин велӧдчи.
Велӧдчи ме четьвергӧ,
Велӧдчи ме пекничаӧ,
Велӧдчи ме субӧтаӧ.
Мудзи. Мед воас нин вежалун.
Сэки менам шойччан лун.

Войдӧрлун ме шойччи

Тӧрыт ме гажӧдчи

Талун ме мӧдӧдча

Аски меным окота ветлыны

Аскомысь ме кӧсъя

Талун урасьӧм тӧлысь дасӧд лун, четверг.

Вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ.

1. Кор тэ чужин?
2. Кор тэ помалін школатӧ?
3. Кутшӧм воын тэ пырин медводдза классӧ?
4. Кор тэ пырин велӧдчыны университетӧ?
5. Кор пасйӧны Ань лун, Вермӧм лун, Айму дорйысьяс лун?
6. Кутшӧм вӧлі тӧрыт луныс?

7. Кутшӧм тӧлысьясӧ Комиын гожъялӧны?
8. Кутшӧм тӧлысьсянь тӧв пуксьӧ?
9. Кутшӧм тӧлысьясӧ челядь шойччӧны велӧдчӧмысь?
10. Кутшӧм арлыдын пырӧны велӧдчыны школаӧ?
11. Кутшӧм воӧ тэ медводдзаысь пырин уджавны?
12. Кутшӧм тэнад медрадейтана вогӧгӧрся кадыд?

Помав сёрникузясӧ вежӧртас серти колана торъякыв содтӧмӧн.

1. Ошъяс водӧны узьны арнас. 2. Лызьӧн исласьӧны тӧвнас. 3. Велӧдчысьяс вӧчӧны гортса удж рытнас. 4. Коръясьны пуяс заводитӧны тулыснас. 5. Турун пуктӧны гожӧмнас. 6. Тӧвнас пемдӧ нин луннас. 6. Войвылын шондіыс оз и пуксьывлы войнас. 7. Войтырыс мунӧны удж вылӧ асывнас. 8. Челядьлы спектакъяс петкӧдлӧны луннас, а верстьӧ войтырлы рытнас. 9. Гожӧмнас пу коръяс вежӧсь, арнас — кольквижӧсь да гӧрдӧсь. 10. Выль во да Рӧштво пасйӧны тӧвнас, велӧдысь лун пасйӧны арнас, челядьӧс доръян лун пасйӧны гожӧмнас, Печать лун пасйӧны тулыснас. 11. Студентъяслӧн каникулъясыс овлӧны тӧвнас да гожӧмнас.

Кывбердъяссӧ сувтӧдӧй ӧткодялан да качество тшупӧд петкӧдлысь формаясӧ. Вуджӧдӧй. Лӧсьӧдӧй сёрникузяяс.

Госсӧвет керка джуджыдджык Коми Республикаса Правительство керкаысь.

4 удж. Эмакывъяс дорӧ бӧрйӧй скобкаяс пытшкысь лӧсялана кывбердсӧ.

Няйт гуран

сӧстӧм ю

кузь кино

джуджыд пу;

юмов оз

шома турипув;

югыд лун

пемыд вой;

ыджыд Сыктывкар

ичӧт Печора кар;

кодзула рыт

шондіа асыв;

войвывса Вӧркута кар

лунвывса Анапа кар;

дженьыд кадколаст

ичӧт керка.

1. Уна-ӧ тӧлысь воын?
2. Кымын лун воын?
3. Уна-ӧ во нэмын?
4. Мыйта лун урасьӧм тӧлысьын?
5. Кымын лун моз тӧлысьын?
6. Кымын лун кос му тӧлысьын?
7. Уна-ӧ час лунын?
8. Мыйта вежон тӧлысьын?
9. Уна-ӧ минут ӧти часын
10. Уна-ӧ секунда ӧти минутын?
11. Кымын лун вежонын?

Лӧсьӧдӧй сёрникузяяс колана кывъяс содталӧмӧн. Бӧрйӧй стӧч вочакыв веськыдладорӧ вайӧдӧмаясысь. Вуджӧдӧй.

1) Кутшӧм кар пасьтанас ыджыдджык: Сыктывкар либӧ Ухта?
2) Кутшӧм керка Сыктывкарын медыджыд?
3) Кутшӧм кадӧ кӧчыс овлӧ руд куа?
4) Кутшӧм ю Комиын медпаськыд?
5) Кутшӧм карысь Усинск лунвывджык?
6) Кутшӧм сикт Комиын медся кузь?
7) Кор овлӧны медкузь лунъяс да меддженьыд войяс?
8) Кор уджалан луныс овлӧ дженьыдджык?
9) Кутшӧм кадӧ шондіыс вижоват да гӧрдоват?
10) Кутшӧм кадӧ кӧчлӧн куыс рудов рӧма?
Гижӧй кадпассӧ вӧзйӧм видлӧг бала серти.
Комиӧдӧй да содталӧй лӧсялана кывъяс.
Лыддьӧй текстсӧ. Ас кывйӧн висьталӧй сылысь шӧр мӧвпсӧ.
Пӧльтӧ небыдик тӧвру. Кыпыда сьылӧны лэбачьяс. Сигудӧкӧн ворсӧны чиркъяс да йӧктӧны. Варовитӧны кыдзьяс и пипуяс. Мам да бать ытшкӧны на, а ме ӧдйӧ бергӧдлі турунсӧ и котӧрті оз ӧктыны. Эз на тыр дозмукӧй, а кыла нин батьлысь горзӧмсӧ:
– Мишук, донаӧй, лок миянлы отсав куртны-чӧвтны ма кӧра турунсӧ, пажын бӧрас зэрмас да кӧтӧдас. Кор воим татчӧ, чиркъяс сьылісны да йӧктісны, а ӧні чӧв олӧны. Найӧ, вӧлӧмкӧ, ланьтлӧны да дзебсьылӧны зэр водзын.
Ми куимнад ӧдйӧ и куртім-чӧвтім ыджыдкодь зорӧд. Муртса сигӧрмис зорӧдыс, вӧр сайсянь кыпӧдчисны сьӧд кымӧръяс. Кутіс гымавны да вирдавны. Регыд зэрмис.

Чиркъяс – ловъя

Комиӧдӧй сетӧм сёрникузяяссӧ. Пасйӧй кывберд ӧткодялан формаяссӧ.
Комиӧдӧй сетӧм сёрникузяяс.

Коми республикаын моз жӧ Архангелькӧй обласьтын поводдяыс вежласяна.

Чукыль-мукыль, джуджыд вӧра пармаяс пӧвстӧд, еджыд ялаа мича ягъяс пыр, уна пӧлӧс расъяс вомӧн, веж туруна видзьяс дорӧд, изъяса косьяс вывті, посньыдик коми сиктъяс пӧлӧн, войвывсянь лунвылӧ шывгӧ-визувтӧ Висер ю. (В. А. Савин).

Вӧльдін… Кузя, оръясьӧмӧн пуксьӧма Ыб керӧс горулӧ сикт. Асыв-лунвылӧ банӧн жугыля видзӧдчӧ Эжва ю вылӧ, юсай гажтӧм оль вылас, и водзӧ – кыпыдджык яг нӧрыс бокшаӧ.
Вӧльдін сикт сулалӧ Печора вӧлӧкӧ пыран туй вылын – Помӧсдінсянь дас километр катыдын Эжва кузя, куим километр кывтыдын Вӧль ю вомсянь. Вӧль ю визувтӧ-локтӧ рытыв-войвывсянь, а татӧн ӧтлаасьӧ асыв-войсянь локтысь Эжвакӧд. Медводдза овмӧдчысьясыс, тыдалӧ, татчӧ и сувтлӧмаӧсь кык ю ӧтлаасянінас, кӧні ӧні Ягкӧдж.
Вӧльдін – ёна нин важ, арлыднас ыджыдджык мукӧд матігӧгӧр сиктъяс дорысь – Выльгортысь, Помӧсдінысь, Кырнышысь… Волӧмаӧсь пӧ медводдза олысьясыс татчӧ Мозын ю вылысь.

А) Кӧні куйлӧ Коми му?
Б) Кутшӧм ыджыд каръяс эмӧсь Коми муын?
В) Кор Усть-Сысольскысь лоис кар?
Г) Кор Коми обласьтсӧ нимтісны Коми АССР-ӧн?
Д) Кӧні и кор Коми муын заводитісны перйыны из шом?
Е) Кутшӧм промышленность медсясӧ сӧвмис Коми муын и кор?
Ж) Кутшӧм пуяс быдмӧны Комиын?
З) Кутшӧм поводдяыс Комиын?
И) Кутшӧм инъяс меддонаӧсь Коми муын? Мыйла?
К) Кутшӧм гырысь юяс эмӧсь Коми Республикаын?

Помалӧй сёрникузяяссӧ вежӧртас серти колана кывбӧр пыртӧмӧн.

2) Университетӧ пыри велӧдчыны техникум помалӧм бӧрын. 3) Миян керканым сулалӧ кыр вывті. 7) Ӧшинь вылын пукалӧ кань, пач сайӧ дзебсьӧма каньпи. 8) Керка пытшкын эм кык узьлан жыр, ӧти ыджыд вежӧс да сёян жыр. 9) Вермӧм лунӧ Сыктывкар вылын енэжсӧ мичмӧдӧ уна рӧма салют. 10) Студентъяс лыддьӧны Коми Республика история йылысь небӧг.

Вочавидзӧй сетӧм юалӧмъяс вылӧ скобкаын вӧзйӧм кывбӧра эмакывъяс пыртӧмӧн.

1. Мый понда оз позь мунны вӧрад ӧтнадлы?
2. Кӧні куйлӧ Эжва кар?
3. Кӧні Сыктывкарын Киров нима улича?
4. Мый сайысь тыдовтчис яръюгыд шонді?
5. Кӧні Сыктывкарын Динамо стадион?
2. Мый вывті лэбалӧны самолётъяс?
3. Кыті мунӧ поезд?
4. Кытчӧ усьӧны коръяс арнас?
5. Кӧні гожйӧдчӧны Сыктывкарса олысьяс?
6. Мый йылысь вӧлі талунъя лекция коми кывйысь?
7. Кӧні сулалӧ Выль вося ыджыд коз?
8. Кӧні пукалӧны велӧдчысьяс школаын?
9. Кӧні Сыктывкарын сулалӧ В. А. Савинлы казьтылан мыгӧр?
10. Кор пыран уджавны?
11. Кытысь перйӧны дона изъяс?
12. Кӧні сулалӧ И.А. Куратовлы памятник Сыктывкарын?
13. Кӧні Сыктывкарын 1 №-а школа?
14. Мый йылысь гижисны асланыс гижӧдъясын коми гижысьяс?
15. Кӧні сулалӧ госсовет керка?
16. Кӧні куйлӧ Сыктывдін район?
17. Кыдзи веськавны Мӧдлапӧв (Зареччӧ) сиктӧ?
18. Кӧні Куратов нима музей?
19. Кӧні Сыктывкарын ыджыд универмаг?
20. Кӧні садитісны дзоридзьяс?
21. Кӧні лэбисны дзодзӧг котыр?
22. Кӧні сулалӧ Айму дорйысьяслы памятник?

Улынджык вайӧдӧм торъякывъясысь артмӧдӧй кывбӧра тэчасъяса сёрникузяяс. Вуджӧдӧй.
Помалӧй сёрникузяяссӧ сетӧм торъякывъяс вуджӧдӧмӧн да найӧс грамматикаа колана формаӧ сувтӧдӧмӧн, эмакывъяс дорӧ вайӧдӧй вежӧртас серти колана кывбӧръя.

Вайӧдӧй кывбӧръяс дорӧ колана вежлӧг суффикс.

А. 1) локны гортӧ удж вылысь

2) пуктыны пазан вылын

3) исковтны джуджыд чой вывсянь

4) юсӧ вуджны пос вывті

5) дадьсӧ катӧдны кыр вылӧ

6) коз вылын куткырвидзис сьӧд дозмӧр

Б. 1) госслужба академия изэрд дорын

2) петны пӧль-пӧч дорысь

3) веськӧдчыны вӧр дорӧ

4) саридз дорсянь гортӧдз мунны подӧн

5) лэччыны ю дорӧ

6) мунны ёрт керка дорӧдз

7) ю дорсянь абу ылын;

В. 1) шонді тыдовтчис кымӧр сайсянь

2) машинаысь кежны туй бокӧ

3) лэччыны кыр улӧ ю дорӧдз

4) петкӧдны кӧлуй керка пытшкысь

5) кар весьт_ын ӧшйӧмны сьӧд кымӧръяс

6) вештыны скамья ӧшинь водзысь

7) вайӧдны машинаӧн театр дорӧ;

Комиӧдӧй сёрникузяяс колана кывбӧра тэчасӧн.

Лыддьӧй висьтсӧ да ас кывйӧн висьталӧй, мый йылысь сійӧ.

Аслыспӧлӧс арся вӧрлӧн мичлуныс. Гӧгӧр чӧв, но «пуӧ» олӧм. Со лэбач пуксьыліс кыдз пу вылӧ да лэбзис. Со и пашкыр бӧжа ур кыскӧ тшак. Пуысь пуӧ нюжалӧмаӧсь черань везъяс. Кок улын кышакылӧны коръяс, чатӧртӧмаӧсь юрнысӧ гобъяс, ельдӧгъяс, сідзи и вӧзйысьӧны пестерад.
Регыд ордымті петім пипу раскӧ. Гоз мӧд пулысь кырсьсӧ быттьӧ лэчыд пуртӧн вундыштӧмаӧсь. Тайӧ кузь пель чӧсмасьыштӧма. Некымын воськов вӧчӧм бӧрын и аддзим табъя кокӧс, мыччысис сись кодь пожӧма яг, кӧні сярвидзис гырысь пув.
Ми тэрыба босьтчим вотчыны. Яг бокас кылӧ-гудӧкасьӧ неыджыд ёль. Кор пувъя местаыс петкӧдіс миянӧс ёль дорланьыс, казялім: боктіыс ветлӧдлӧны кык дозмӧр да кокалӧны изъяс. Тӧв кежлӧ дасьтысьӧны. Ичӧтик гӧгрӧс изъяс, кодъясӧс чукӧртӧны зобъяс, кутасны изны жебиник тӧвся сёянсӧ – пожӧм лыс емъяс. И ми заптысьыштім – тыртім пестернымӧс чӧскыд пувйӧн.

Вӧч уджъяс!
1) Горӧн лыддьы сёрникузяяс: «Ичӧтик кодзувъяс йӧктісны сцена вылын». «Кымӧртӧм небесаысь позьӧ аддзыны Сизима кодзувсӧ».
2) Гӧгӧрвоӧд «кодзув» кывлысь вежӧртассӧ.
3) Сюся лыддьы да пель сайӧ сюркняв: «Торъякывлысь вежӧртассӧ быть колӧ гӧгӧрвоӧдны кывтэчас либӧ сёрникузя пыр».

Радейтӧй ассьыныд чужаніннытӧ!
Видзӧй вӧр-ва!
Дорйы ичӧтджыкӧс!
Видзчысь поездысь!

Энӧ жугӧдӧй кодзувкоткарсӧ! Эн ёгӧсьт ывласӧ!
Энӧ ветлӧй вӧрас ӧткӧн! Эн торк йӧзыслысь сёрнисӧ!

1) Кага видзысьыс ворсӧдӧ чачаясӧн ичӧт челядьӧс.
2) Том йӧзлӧн кыпыда овсьӧ да уджавсьӧ.
3) Куратов гозъя вермӧмны «Медбур семья» конкурсын.
4) Ӧньӧ ыджыдджык вокӧй нуӧдӧ менӧ суйӧр сайӧ.
5) Ыджыдджык чойыс велӧдіс чоя-вокаӧс серпасасьны.
6) Серпасасьӧм бӧрын ковмис мыссьӧдны найӧс.

Вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ.

1) Лымйыс кольквиж рӧма?
2) Овлӧ-ӧ енэжыс кельыдгӧрд рӧма?
3) Кутшӧм рӧма шондіыс?
4) Кутшӧм рӧмаӧсь сыктывкарса выль керкаяс?
5) Кутшӧм рӧма тэнад синмыд?
6) Кутшӧмӧсь овлӧны коръясыс тулыснас, гожӧмнас да арнас?
7) Овлӧ-ӧ руд рӧма пӧльтан шар?
8) Кутшӧм рӧма Россияса дӧрапас?
9) Кутшӧм рӧма ручлӧн, ошлӧн да кӧчлӧн куыс?
10) Кутшӧм рӧма дӧрӧм / платтьӧ тэ радейтан новлыны?

Бур чолӧмлы — бур вочакыв.
Шань кывъяссьыд кывйыд оз косьмы.

Коми шусьӧгъясысь да кывйӧзъясысь

Тувсовъя праздникӧн!
Выль воӧн!
Выль велӧдчан воӧн!
Чужан лунӧн!
Вежа Валентин лунӧн!
Нимлунӧн!
Айму дорйысьяслӧн лунӧн!
Ань лунӧн!
Челядьӧс доръян лунӧн!
Школа помалӧмӧн!
Рӧштвоӧн!
Велӧдысь лунӧн!
Вермӧм лунӧн!
Паска лунӧн!
Мам лунӧн!

Кузь нэм да бур шуд!
Крепыд дзоньвидзалун!
Ыджыд шуд!
Ыджыд вермӧмъяс!
Унджык шань да бур ёртӧс!

Чолӧмала «Коми кывйысь» велӧдан курс помалӧмӧн!
Сиа водзӧ сӧвмӧдны-ёнмӧдны коми кывйысь ассьыныд тӧдӧмлунъяс да кужанлунъяс!

Дона Аннуш! Сьӧлӧмсяньным чолӧмалам тэнӧ Выль воӧн да Рӧштвоӧн! Мед Выль воыс ваяс тэныд шуд, радлун да быдторйын вермӧмъяс!
Тэнад чойяс Лида да Надя.

Муса Олюк!
Аньяс лунӧн тэнӧ, тувсовъя праздникӧн! Сиа ыджыд шуд, крепыд дзоньвидзалун, ыджыд творчествоа вермӧмъяс! Унджык дзоридз да чужӧм вылад нюм, унджык шоніда кыпыд лун!
Окала да дзигӧдла.
Тэнад Ӧльӧксан.

Пыдди пуктана да дона Ӧлексей Иванович!
Став сьӧлӧмсяньным чолӧмалам Тіянӧс тшупӧда пасӧн, юбилейӧн! Сиам Тіянлы бур крепыд дзоньвидзалун, семья пытшканыд лад да ыджыд шуд, выль ыджыд вермӧмъяс уджаныд! Кузь нэм да бур шуд Тіянлы!
Пыдди пуктӧмӧн Тіян уджъёртъяс.

Менам меддона да медшань нывъёртӧй, Ирук!
Чужан лунӧн тэнӧ! Мед тайӧ кыпыд, олӧмын меддона луныд лоӧ шудаӧн! Унджык нюм, долыдлун, кыпыдлун, радлун! Лоны медшудаӧн, шонді кодь яръюгыд дзоридзӧн! Быд бурсӧ тэныд!
Дзигӧдла!
Тэнад Сандра нывъёртыд.

Миян пыдди пуктана Василий Николаевич!
Чолӧмалам Тіянӧс Вермӧм лунӧн!
Сиам яръюгыд кыпыд ру! Мед олӧманыд вӧлі ставыс бур да шань! Дзоньвидзалун, матыссаяслӧн Тіянӧс радейтӧм да пыдди пуктӧм!
Тіян велӧдчысьяс.

Миян дона Верук да Микол!
Мед муслунныд да ёрта-ёртнытӧ пыдди пуктӧмыд пыр шонтасны тіянлысь олӧмнытӧ да отсаласны овны! Вежа Валентин лунӧн тіянӧс!
Тіян бать-мамныд.

Дона мамук!
Сьӧлӧмсянь чолӧмалам тэнӧ чужан луннад! Тайӧ кыпыд да дона лунас сиам тэныд сӧмын кыпыд ру да чужӧм вылад нюм! Меддонасӧ, медсӧстӧмсӧ, медъюгыдсӧ сиа олӧмад! Мед збыльмасны тэнад дона кӧсйӧмъясыд, мед лоас олӧмыд кокни, шыльыд, долыд. Радлы олӧмын быд здуклы, сэки и ачыс олӧмыс лоас сӧстӧм сынӧд кодьӧн, мичаник дзордз кодьӧн. Шуд да радлун тэныд! Лоны пыр дзоньвидзаӧн! Ми тэнӧ зэв ёна радейтам!
Тэнад нывъяс.

Вӧч чолӧмалан открытка ас киӧн.

1) босьт лӧз рӧма карандаш да серпасав енэж;

2) босьт кольквиж рӧма карандаш да серпасав шонді;

3) босьт руд рӧма карандаш да серпасав ошпиӧс;

4) босьт турунвиж рӧма карандаш да серпасав турун, пуяс да дзоридзьяс;

5) босьт гӧрд рӧма карандаш да серпасав ошпи киын пӧльтан шар;

6) мичмӧд серпас да гиж «ЧУЖАН ЛУНӦН» (либӧ бӧрйы чолӧмалан гижӧдысь мӧдтор);

7) вунды, вӧч открытка;

8) мышкас гиж чолӧмалан кыв да козьнав ёртлы (бать-мамлы, пӧль-пӧчлы).

Леналӧн чужан лун

Косму тӧлысь 18-ӧд лунӧ Лена пасйӧ ассьыс чужан лун. Таво сылы тырӧ 20 арӧс. Ассьыс ичӧтик юбилейсӧ Лена кӧсйӧ пасйыны аслас ёртъяскӧд. Водзвыв мӧвпыштіс кодӧс сійӧ корас ас дорӧ. Ӧд Леналӧн зэв уна ныв да зон ёрт. Лӧсьӧдіс гижӧд: куим медся матысса ёрт, кодкӧд велӧдчӧ университетын, кык школаса ёрт, ӧти ныв, кодкӧд велӧдчӧ искусстояс школаын да челядьдырся медрадейтана Юля нывъёрт. Ставыс квайт морт.
Чужан лунӧ асывсяньыс Лена чеччис да босьтчис лӧсьӧдчыны ёртъясӧс паныдалӧм кежлӧ. Медводз мамыскӧд ӧттшӧтш пӧжалісны пувъя пирӧг, дасьтісны чӧскыдторъяс пызан дорӧ. Мичмӧдчис, вӧчис прическа, пасьталіс мича кузь платтьӧ. Рытъядор локтісны Леналӧн ныв да зон ёртъяс. Найӧ пырисны ыджыд вежӧсӧ, тӧдмасисны Лена мамыскӧд, пуксялісны пызан сайӧ. Быдӧнлӧн кианыс мича кабалаӧ гартӧм козин. Ёртъяс окотапырысь висьталісны Леналы чолӧмалан кывъяс. Медводз чолӧмалісны университетысь ӧттшотш велӧдчысьяс. Найӧ сиисны Леналы бура велӧдчыны да помавны университет, босьтны уна тӧдӧмлун да аддзыны сьӧлӧм серти удж. Школаса ёртъяс сиисны Леналы кольны пыр кежлӧ шань да муса ёртӧн. Искусствояс школаысь Маша нывъёрт висьталіс Леналӧн йӧктӧмын ыджыд вермӧмъяс йылысь да пасйис и водзӧ сылы сӧвмыны-быдмыны, петкӧдчыны уна концертын. Леналӧн Юля нывъёртыс вӧзйис ставныслы сьыны Леналы мича сьыланкыв чужан лун йылысь. Кутшӧм любӧ волі таысь Леналы! Медся долыд да нимкодь вӧлі Лена мамыслы кывны ёртъяссянь бурсиӧмъяс аслас нылыслы. Сійӧ став сьӧлӧмсянь аттьӧаліс Леналысь ёртъясӧс сійӧс чолӧмалӧмысь, пыдди пуктӧмысь да ёртасьӧмысь. Сиис ставныслы шуд, ёрта-ёртнысӧ пыдди пуктӧм да быдӧнлы дзоньвидзалун.

Гижӧй тшӧктан сёрнитаннога колана кадакыв.
Комиӧдӧй да гӧгӧрвоӧдӧй кадакыв формалысь грамматика вежӧртассӧ.
Артмӧдӧй кадакывлысь колана форма.

1) Ме тӧдмася студентъяскӧд.
2) Сійӧэз ветлы театрӧ.
3) Ті велӧдчанныд госслужба академияын.
4) Найӧ уджалӧны вузасян министерствоын.
5) Ми ог тӧдӧй бура коми кыв.
6) Тэ вӧлӧй администрацияса веськӧдлысьӧн кызь во.

Вайӧдӧй ӧнія када колана морта-лыда суффикса кадакыв, эмакывъяссӧ сувтӧдӧй колана вежлӧгӧ.

1) Менӧ шуӧны Тамара Ивановна.
2) Налӧн челядь мӧдӧдчисны Троицко Печорскӧ.
3) Ме велӧдам Сыктывдін районса Ыб сиктса школаын.
4) Аски найӧ бӧр локтӧны Ухтаысь Сыктывкарӧ.
6) Ми вӧлім Усинскын, а олам Печораын.
7) Ті Сосногорскысь локтінныд велӧдчыны Сыктывкарса канму университетӧ.

Лыддьӧй ёрта сёрни.
– Чолӧм!
– Бур лун!
– Кыдзи олан?
– Аттьӧ, бура! А тэ?
– Аттьӧ, тшӧтш бура!
– Мый тэнад выльыс?
– Ме ветлі командировкаӧ, Петербургӧ. А тэнад мый выльыс?
– А ме сӧмын вои Сыктывкарысь, велӧдчи канму университетын.
– Сьӧкыд велӧдчыны?
– Абу! Но коми кыв дисциплина сьӧкыдкодь. Ми велӧдім коми кыв грамматика да сёрни шыяс. Велӧдчим сёрнитны. Оні кута дасьтыны контрольнӧй удж.
– А ме тэныд отсала!
– Аттьӧ тэныд зэв ыджыд! Быд бурсӧ!
– Аддзысьлытӧдз!

Вайӧдӧй рӧм петкӧдлысь кывбердъяс эмакывъяс дорӧ.

1) Лӧз енэжысь тыдалӧ турияслӧн лунвылӧ лэбӧмыс.
2) Арнас муыс вевттьысьӧ кольквиж, гӧрд рӧма коръясӧн.

Вайӧдӧй эмакывъяс рӧм петкӧдлысь кывбердъяс дорӧ.

Комиӧдӧй сёрникузяяссӧ да тӧдчӧдӧй кадакывъяслысь сёрнивизь сикассӧ, суффиксъяслысь вежӧртассӧ.

1) Босьт лӧз да кольквиж рӧма карандаш. Серпасав на отсӧгӧн Швеция мулысь дӧрапассӧ. 2) Босьт гӧрд рӧма карандаш да серпасав сійӧн Дания мулысь дӧрапассӧ. 3) Висьтав, кутшӧм рӧмӧн торъялӧ Дания мулӧн дӧрапасыс Новегия мулӧн дӧрапасысь. Вӧч кыкнан мулысь дӧрапас серпассӧ. 4) Висьтав ӧшкамӧшкалысь рӧмъяссӧ да колана ногӧн серпасав сійӧс. 5) Серпасав ӧттшӧтш виж да гӧрд рӧма краскаӧн, виж да турунвиж рӧма краскаӧн, гӧрд да турунвиж рӧма краскаӧн. Висьтав, кутшӧм выль рӧмъяс артмӧмны? 6) Серпасалӧй енэжсӧ быдсяма поводдя дырйи, вомгорӧн висьталӧй рӧмъяссӧ.

Босьтӧй уна рӧма карандашъяс да серпасалӧй финн-угор муяслысь дӧрапассӧ. Висьталӧй комиӧн, кутшӧм рӧмаӧсь найӧ.

Коми мулӧн дӧрапас

Финн мулӧн дӧрапас

Карелия мулӧн дӧрапас

Мари мулӧн дӧрапас

Венгр мулӧн дӧрапас

Эст мулӧн дӧрапас

Мордва мулӧн дӧрапас

Ханты-манси мулӧн дӧрапас

Перым-коми мулӧн дӧрапас

1. Эмакывъяссӧ сувтӧдӧй уна лыдӧ

Гижӧй лыдакывъяс да артмӧдӧй арт индан лыдакывъяс.
Артмӧдӧй ӧткодялан да ыдждӧдан тшупӧда кывбердъяс.

Вежлалӧй кадакывъяс

5. Вуджӧдӧй коми вылӧ.

6. Вочавидзӧй сетӧм юалӧмъяс вылӧ
– Кыдзи тэнӧ шуӧны?
– Кӧні тэ олан? Кутшӧм тэнад оланінпасыд?
– Эм-ӧ тэнад чой, вок? Кыдзи найӧс шуӧны?
– Кутшӧм факультетын тэ велӧдчан?
– Кӧні тэ уджалан / велӧдчан?
– Эм-ӧ тэнад гортса пемӧсъяс? Кыдзи найӧс шуӧны?
– Ыджыд-ӧ тэнад семьяыд?
– Кӧні тэ шойччан гожӧмнас?

7. Вуджӧдӧй роч кыв вылӧ

– Тӧвшӧр тӧлысьын комын ӧти лун.
– Сыктывкарса канму университет артмис сюрс ӧкмыссё сизимдас кыкӧд воын.
– Выль во пасйӧны медводдза тӧлысьын.
– Петырлӧн оланінпасыс: Ухта кар, Комаров нима улича, нелямын витӧд номера керка, сё ӧкмысӧд номера патера.
– Менам группаын велӧдчӧ кызь кык студент.

8. Артмӧдӧй кадакыв колана форма.

Вайӧдӧй ӧнія када кадакыв колана форма, эмакывъяссӧ сувтӧдӧй колана вежлӧг суффиксӧ.

1) Менӧ шуӧныНиколай Ивановичӧн.
2) Миян пиянным мунӧны Крымӧ.
3) Тэ уджалан Ухтаса администрацияын.
4) Найӧ регыд бӧр воасны Сочиысь Сыктывкарӧ.
5) Ті чеччанныд квайт часӧ.
6) Ме ола Воркутаын, а велӧдча академияын.
7) Ми воим Сосногорскысь велӧдчыны Сыктывкарӧ.

1. Эмакывъяссӧ сувтӧдӧй уна лыда формаӧ.

2. Гижӧй лыдакывъяс да артмӧдӧй арт индан лыдакывъяс.

3. Вежлалӧй кадакывъяс.

4. Артмӧдӧй кадакыв колана формасӧ.
1) Найӧ уджалӧны вузасян министерствоын.
2) Ми бура тӧдам коми кыв.
3) Тэ садьман сизим час асылын.

5. Вуджӧдӧй коми вылӧ.
6. Вочавидзӧй сетӧм юалӧмъяс вылӧ.
– Кыдзи тэнӧ шуӧны?
– Кӧні тэ олан? Кутшӧм тэнад оланінпасыд?
– Эм-ӧ тэнад чой, вок? Кыдзи найӧс шуӧны?
– Кутшӧм факультетын тэ велӧдчан?
– Кӧні тэ уджалан / велӧдчан?
– Эм-ӧ тэнад гортса пемӧсъяс? Кыдзи найӧс шуӧны?
– Ыджыд-ӧ тэнад семьяыд?
– Кӧні тэ шойччан гожӧмнас?

7. Вуджӧдӧй роч кыв вылӧ.
– Кос му тӧлысьын комын лун.
– Иван Алексеевич Куратов — коми литературалы подув пуктысь — чужис сюрс кӧкъямыссё комын ӧкмысӧд воын.
– Аньяс лун пасйӧны рака тӧлысь кӧкъямысӧд лунӧ.
– Ольгалӧн оланінпасыс: Усинск кар, Печора шӧртуй, дас ӧтиӧд номера керка, дас нёльӧд номера патера.
– Ӧні кызь кык минуттӧм дас вит час.

8. Вуджӧдӧй коми вылӧ да сувтӧдӧй уна лыдӧ.

9. Кывпод сувтӧдӧй кадакывлӧн лӧсялана формаӧ, ӧнія кадӧ эскӧдана спряжениеӧ.

1) Ывлаын лымъялӧ.
2) Студентъяс гижӧны зачёт удж.
3) Тэ радейтан лыддьыны В. Тиминлысь кывбуръяс да гижӧдъяс.
4) Ми сёрнитам комиӧн.
5) Йӧзкостса ансамбль мылаа сьылӧ Культура керка сцена вылын.
6) Талун ме вочавидза письмӧ вылӧ.
7) Ті дасьтанныд гортса удж.

Ме ола Сыктывкарын, стӧча кӧ, Эжваын, ӧти выль микрорайонын, ӧти вежӧса патераын. Менам бать-мамӧй олӧны Кулӧмдінын, ыджыд да кузь коми сиктын. Сэні кывтӧ паськыд Эжва ю, гӧгӧр быдмӧ сук сьӧд вӧр. Менам пӧчӧй олӧ орчча Помӧсдін сиктын. Гожӧмнас ме пыр локта каникул вылӧ чужан сиктӧ да радейтана пӧч дорӧ.

Кывпод сувтӧдӧй кадакывлӧн лӧсялана формаӧ, вуджӧдӧй лыдакывъяса тэчасъяс.

1) Ті велӧдчанныд сӧмын медводдза во.
2) Тӧрыт эз вӧв кӧдзыд, вӧлі кызь градус шоныд.
3) Субӧтаӧ, даскыкӧд юньӧ вӧлі Конституция лун да ми шойччим гортын.

1) Коді тэнад медся радейтана гижысь? 2) Кутшӧм номера керкаын тэ олан Сыктывкарын? 3) Уна-ӧ во Коми Республикаса госслужба академиялы? 4) Коми Республикаын кутшӧм карын олӧны да уджалӧны мусир перйысьяс?

Со Петырлӧн вежӧсыс. Сэні сійӧ олӧ да узьӧ, юӧ да сёйӧ, уджалӧ да шойччӧ. Вежӧсын эм ӧти ыджыд пызан, паськыд ӧшинь, куим ичӧт джадж. Джаджъясын сулалӧны сылӧн велӧдчан да художествоа небӧгъясыс. Ӧти стенын радио, мӧд стенын важ часі да Коми республикаса мича мусерпас. Петыр кӧсйӧ лоны велӧдысьӧн, зільӧ бура велӧдчыны.

5 удж. Вочавидзӧй юалӧмъяс вылӧ.

1) Коді тэнад медся радейтана сьылысь? 2) Кутшӧм уличын тэ олан Сыктывкарын? 3) Уна-ӧ кар Коми Республикаын? 4) Кутшӧм ю медся кузь да паськыд Комиын?

6 удж. Вайӧдӧй кадакыв став формасӧ.

2 удж. Вайӧдӧм торъякывъясысь лӧсьӧдӧй сёрникузяяс. Вуджӧдӧй.
Кывпод сувтӧдӧй кадакывлӧн лӧсялана формаӧ, скобкаын вайӧдӧм тэчассӧ вуджӧдӧй коми вылӧ.

1) Тэ уджалан Ухтаын коймӧд во, а войдӧр велӧдчим Коми республикаса госслужба академияын.
2) Талун, кызьӧд юньӧ ме сдайта коми кывйысь экзамен, вӧча нёльӧд удж. 3) Тӧрыт ми эг велӧдчӧй, вӧлі шойччан лун.

1 удж. Вуджӧдӧй коми вылӧ да сувтӧдӧй уна лыдӧ.

Вайӧдӧм торъякывъясысь лӧсьӧдӧй сёрникузяяс. Вуджӧдӧй.
Кывпод сувтӧдӧй кадакывлӧн лӧсялана формаӧ, скобкаын вайӧдӧм тэчассӧ вуджӧдӧй коми вылӧ.

4 удж. Вуджӧдӧй коми вылӧ сёрникузяяс.
1) Коми республиканская академия госслужбы основана в 1996 году. 2) В учебном пособии «Коми кыв» 134 страницы. 3) Послезавтра будет 22 июня, среда. 4) В 1930 году УстьСысольск переименован в Сыктывкар.

1) Кодъяс тайӧ? – Тайӧ жоньяс, понпиян, уджалысьяс, пиян, бать-мам, чой-вок. 2) Мый сійӧ? – Сійӧ пачвом, ӧдзӧс, кабала, жыр, улӧс, енэж, пызан, паськӧм, пач, посводз. 3) Мыйяс тайӧ? – Тайӧ пызанъяс, тасьті-пань, ӧшиньяс. 4) Коді сійӧ? – Сійӧ веськӧдлысь, пӧч, гӧтыр.

1) Ті веськӧдлысьяс. 2) Ми бурдӧдысьяс. 3) Найӧ верӧсъяс. 4) Ті пусьысьяс. 5) Ми журналистъяс. 6) Найӧ секретаръяс. 7) Ті уджалысьяс. 8) Найӧ вотчысьяс. 9) Ми шойччысьяс.

Ижкар — Удмурт мулӧн юркарыс. Перым кар — Перым обласьтлӧн юркарыс. Сыктывкар — Коми мулӧн юркарыс. Саранск — Мордва мулӧн юркарыс. Йошкар-Ола — Марий Эл мулӧн юркарыс. Петрозаводск — Карелия мулӧн юркарыс. Мӧскуа — Россия мулӧн юркарыс. Копенгаген — Дания мулӧн юркарыс. Будапешт — Венгр мулӧн юркарыс. Стокгольм — Швед мулӧн юркарыс. Таллин — Эст мулӧн юркарыс. Осло — Норвегия мулӧн юркарыс. Хельсинки — Финн мулӧн юркарыс.

1. Студентъяслӧн эмӧсь асланыс правояс да тшӧктӧмъяс. 2. Юяслӧн эмӧсь вожъяс. 3. Ӧльгалӧн эмӧсь Николай да Павел вокъяс и Настя чой. 4. Анялӧн батьыс велӧдысь, а мамыс — вузасьысь. 5. Ӧльӧксанлӧн эмӧсь бать да мам, ыджыд мам да пӧль, вок да кык чой. 6. Велӧдчысьяслӧн ӧні каникулъяс. 7. Коми-роч кывчукӧрлӧн руд обложка. 8. Мамлӧн батьыс — кыйсьысь. 9. Бать-мамлӧн пиян велӧдчӧны университетын. 10. Школалӧн эм библиотека, но абу стадион. 11. Коми Республикалӧн эм аслас герб да дӧрапас. 12. Бать-мамлӧн эм кык пи, но абуӧсь нывъяс. 13. Батьлӧн керкаыс важ коми Ыб сиктын. 14. Чойлӧн вокыс велӧдчӧ университетын. 15. Мамлӧн батьыс уджалӧ вӧр овмӧсын. 16. Пӧч йӧрын быдмӧ уна мича дзоридз. 17. Вӧрвалӧн некор абу лёк поводдя. 18. Туристъяслӧн лоӧ грездын (сиктын) дыр кежлӧ сувтлӧм. 19. Мойдъяслӧн пыр овлӧ бур пом. 20. Поездлӧн ыджыд состав. 21. Тіян рӧдвужлӧн уна челядь да внук-внучка. 22. Бать-мамлӧн ми куимӧн: ме да кык чой. 23. Коми Республикалӧн дӧрапасыс куим рӧма. 24. Юралысь — медся главнӧй веськӧдлысь Коми Республикалӧн. 25. Катшасинлӧн еджыд лепестокъясыс, календулалӧн — вижагӧрда, василёклӧн — лӧз. 26. Пӧльлӧн уна орден да медаль, сійӧ фронтӧвик.

1) Ме босьті тіянлысь «Оштӧ эн лый кыкысь» небӧг. 2) Найӧ петкӧдлісны миянлы челядьлысь серпасъяс. 3) Библиотекаын уджалысь вочавидзис сылӧн юалӧмъяс вылӧ. 4) Ми корим босьтлыны тіянлысь «Коми кыв. Энциклопедия» небӧг. 5) Найӧ козьналісны тэныд серпаса мича небӧг. 6) Тіянлы локтіс небӧг лавкаысь сераку. 7) Библиотека лыддьысян залын уджалысь юаліс тэнсьыд ним-вичтӧ. 8) Налӧн эм Коми му история йылысь уна небӧг. 9) Миянлы висьталісны Коми республикаса библиотекалӧн небӧг фонд йылысь. 10) Меным вӧзйисны гижсьыны университетса библиотекаӧ да босьтны колана небӧг. 11) Велӧдчысьяс дасьтісны налы небӧг петӧм йитӧдын презентация. 12) Библиотека краеведение юкӧнын меным сетісны колана важ журналъяс.

1) Кызь нёльӧд номера школа. 2) Квайтсё дас кӧкъямысӧд номера кабинет. 3) Сизимдасӧд лист бок. 4) Сё кызь витӧд номера патера. 5) Дас квайтӧд номера «Йӧлӧга» газет. 6) Ӧкмысӧд номера «Чушканз і » журнал. 7) «И витсё кӧкъямысдасӧд» самолёт рейс. 8) Куратов улича, квайтымын кыкӧд номера керка. 9) Сизимӧд номера TV канал. 10) Мӧд вежон. 11) Комын кыкӧд номера экзаменационнӧй билет.

1) Тайӧ витсё кызь квайтӧд кабинет. 2) Тайӧ сё витӧд лист бок. 3) Тайӧ дас ӧтиӧд судта. 4) Тайӧ ветымын витӧд автобус. 5) Катя уджалӧ кӧкъямысдас ӧкмысӧд кабинетын. 6) Дасӧд урокыс «Коми кыв» велӧдчан небӧгас сё ветымын коймӧд лист бокын. 7) Лена велӧдчӧ кызь ӧтиӧд номера школаын. 8) Женя олӧ Морозов уличаын, квайтымын квайтӧд номера керкаын, комынӧд патераын.

1) Дас кык час да комын вит минут. Кызь вит минуттӧм час. 2) Ӧкмыс час да кызь минут. Кызь минут дасӧд час вылӧ. 3) Кызь час да ветымын вит минут. Вит минуттӧм ӧкмыс час рыт. 4) Дас вит час да дас ӧкмыс минут. Дас ӧкмыс минут дас квайт час вылӧ. 5) Квайт час да кызь ӧти минут. Кызь ӧти минут сизимӧд час вылӧ. 6) Дас ӧкмыс час да нелямын минут. Кызь минуттӧм кӧкъямыс час рыт. 7) Дас нёль час да дас квайт минут. Дас квайт минут дас витӧд час вылӧ. 8) Сизим час да дас минут. Дас минут кӧкъямысӧд час вылӧ. 9) Куим час да ӧкмыс минут. Ӧкмыс минут нёльӧд час вылӧ.

1) Тӧрыт вӧлі кык сюрс дас витӧд вося ӧшым тӧлысь дас кыкӧд лун. 2) Талун кык сюрс дас квайтӧд вося йирым тӧлысь ӧкмысӧд лун. 3) Аскомысь лоӧ кык сюрс дас квайтӧд вося лӧддза-номъя тӧлысь дас витӧд лун. 4) Важ Выль во пасйӧны тӧвшӧр тӧлысь дас нёльӧд лунӧ. 5) Челядьӧс доръян лунсӧ пасйӧны лӧддза-номъя тӧлысь медводдза лунӧ. 6) Тэнад семьяын нёль морт: бать-мам, Ӧлексей вок да тэ. 7) Усинскын уна сизим судтаа керка. 8) Москваын уна комын квайт судтаа керка. 9) Велӧдчан небӧгын кыксё нелямын квайт лист бок. 10) Патераын ветымын кӧкъямыс квадрата метр. 11) Ёртӧй олӧ Москваын, Карл Маркс уличаын, сё кызь кӧкъямысӧд номера керкаын.

1) Войдӧрлун вӧлі кык сюрс дас витӧд вося кос му тӧлысь дас коймӧд лун. 2) Аски лоӧ кык сюрс дас квайтӧд вося одакора тӧлысь дас коймӧд лун. 3) Сыктывкарын уна ӧкмыс судтаа керка. 4) Студент лун пасйӧны тӧвшӧр тӧлысь кызь витӧд лунӧ. 5) Вермӧм лун пасйӧны ода-кора тӧлысь ӧкмысӧд лунӧ. 6) Сылӧн семьяын вит морт: бать-мам, Ӧльга чой, Ӧлексей вок да ме. 7) Менам семьяын нёль морт: бать-мам, Сергей вок да ме. 8) Ухтаын уна вит судтаа керка. 9) Кывчукӧрын квайтсё кӧкъямысдас кӧкъямыс лист бок. 10) Небӧгын сё нелямын квайт лист бок. 11) Нывъёртӧй олӧ Савин уличаын, комын коймӧд номера керкаын.

– Видза оланныд, кыдзи Тіян олӧм-вылӧмныд?
– Бур лун! Аттьӧ, бура!
– Ті кӧнкӧ тані матын оланныд?
– Да, дерт. Ленин уличаын, 58 керкаын, 16 патераын. Пыралӧй миянӧ. Гӧтырӧй лоӧ зэв рад.
– Аттьӧ. Ми локтам тіянӧ аски. Гӧтырныд пыр на университетын уджалӧ?
– Да, но ӧні сійӧ управление кафедраӧн веськӧдлӧ.
– Збыль-ӧ? Ме эг тӧд. А коді горт овмӧс видзӧ?
– Мамӧй. Сійӧ пенсия вылын, сылы 57 арӧс нин. Челядьӧй ыджыдӧсь нин. Ыджыдджыксӧ шуӧны Маша, сійӧ велӧдчӧ нёльӧд классын, а Серёжа садйӧ на ветлӧдлӧ.
– Кутшӧм ӧдйӧ кадыс мунӧ! Ме ӧд важӧн нин тіянӧс эг аддзыв. Ме пыр вывті занят, но аски ме вола тіян дорӧ.
– Кутам виччысьны.
– Бур.
– Аскиӧдз.
– Аддзысьлытӧдз.

1) Сэні том йӧз, найӧ велӧдчысьяс. 2) Мый тайӧ? 3) Ме велӧдысь, тэ велӧдчысь, а сійӧ веськӧдлысь. 4) Сэні изэрд, а тані госслужба академия. 5) Кодъяс ті? 6) Ті том йӧз. 7) Коді сэні? 8) Сэні бать-мам. 9) Тайӧ бать, а тайӧ Ӧльгалӧн вок. 10) Кӧні Куратов улича? 11) Мый тані? 12) Тані кӧрттуй вокзал. 13) Кутшӧм тані парк? 14. Найӧ коми кывйысь курс кывзысьяс.

1) Тӧрыт луннас ті ветлінныд библиотекаӧ. 2) Ми чеччим квайт часын. 3) Велӧдысь уджалӧ Госслужба академияын. 4) Ми радейтам кывзыны музыка. 5) Первомай улича вылын олӧны сылӧн бать-мамыс.
1) Чорыда зэрӧмла став паськӧм кӧтасьӧма. 2) Суйӧрсайса лавкаясын вештысим евроӧн. 3) Уджъёртӧс пӧся чолӧмалісны чужан лунӧн. Бать-мамлысь пиянсӧ ошкӧмны орддьысьӧмын вермӧмысь. 4) Мунам вӧрӧ чӧскыд вотӧсла да тшакла. 6) Рыськӧ пуктам ӧти паньӧн нӧк да сакар. 7) Ай-мам да пӧль-пӧч сёрнитӧны коми да роч кывъясӧн. 8) Ыджыд котырӧн ветлім лызьӧн котраланінӧ да бурпӧт исласим. 9) Челядьӧс нуӧдлісны Коми Республикаса тӧдчана инъясті. 10) Велӧдчысьясӧс могмӧдісны выль велӧдчан небӧгъясӧн. 11) Печать керкалы паныд сулалӧ Коми наука шӧринлӧн стрӧйбаыс. 12) Образование министерствоын уджалысьӧс корисны волыны районса образование юкӧдӧ. 13) Ми тӧдмасим Н. Куратова, Г. Юшков, И. Торопов творчествоӧн, лыддим гижысьяслысь висьтъяс да повесьтъяс. 14) Комияслӧн важ олӧм йылысь висьталіс этнография музейын экскурсия нуӧдысьыс. 15) Пиӧс мӧдӧдӧмны лавкаӧ сёян-юан вӧлӧгала.

1) Менам чой-вокӧй велӧдчӧны школаын. 2) Налӧн велӧдысьныс мунӧма командировкаӧ. 3) Менам батьӧй отсаліс лэптыны керка. 4) Тэнад пӧльыд олӧ орччӧн. 5) Сылӧн каньыс котӧртӧма туй вомӧн. 6) Тэнад ёртъясыд мӧдӧдчӧмны кино видзӧдны. 7) Налысь керканысӧ видзӧны понъяс. 8) Сылӧн нылыс пырӧма институтӧ. 9) Менам шедӧдӧмторъясӧй нимкодьмӧдасны бать-мамӧс. 10) Тэнад петкӧдчӧмыд дыр кежлӧ коляс паметьын.

1) Налӧн бать-мамныс уджалӧны велӧдысьясӧн. 2) Тэнад керкаыд сулалӧ джуджыд кыр йылын. 3) Аслад дзоньвидзалуныд мукӧдторйысь медся колана. 4) Кутшӧм классын велӧдчӧ Тіян пиныд? 5) Аслас керкаын олӧ. 6) Миян патераным югыд да сӧстӧм. 7) Сылӧн пӧль-пӧчыс шойччӧны саридз дорын. 8) Менам ыджыд айӧ радейтӧ лыддьыны коми газет-журнал. 9) Асланыс машинаӧн мунісны вотчыны. 10) Аслам жырйын чери вӧдита аквариумын.
Кор меным тыри вит арӧс, батьӧ сетіс киам гудӧк. Гудӧкӧс босьті да куті дживӧдчыны, но ворсысь меысь эз артмы. Батьӧ менсьым чуньясӧс кӧртавлывліс аслас чуньяс бердас да зільліс новлӧдлыны наӧн гудӧк кизьяс вывті. Но менам чуньясӧй кывзысисны ывла вылын котралысь челядьлӧн гӧлӧсъясӧ. Сійӧ жӧ воас меным киам веськалі небӧг да куті сэтчӧ серпасавны. Ассьым серпасӧс кольсьӧма сійӧ небӧг уна лист бокӧ. Серпасӧй мичмӧдіс сьӧд шыпасъясӧн тырӧм небӧг лист бокъяссӧ. Ассьым уджӧс петкӧдлі бать-мамӧйлы.
Кор тэныд тыри вит арӧс, батьыд сетіс киад гудӧк. Гудӧктӧ босьтін да кутін дживӧдчыны, но ворсысь тэысь эз артмы. Батьыд тэнсьыд чуньястӧ кӧртавлывліс аслас чуньяс бердас да зільліс новлӧдлыны наӧн гудӧк кизьяс вывті. Но тэнад чуньясыд кывзысисны ывла вылын котралысь челядьлӧн гӧлӧсъясӧ. Сійӧ жӧ воас тэныд киад веськалі небӧг да кутін сэтчӧ серпасавны. Ассьыд серпастӧ кольӧмыд сійӧ небӧг уна лист бокӧ. Серпасыд мичмӧдіс сьӧд шыпасъясӧн тырӧм небӧг лист бокъяссӧ. Ассьыд уджтӧ петкӧдлӧмыд бать-мамыдлы.

1) Тулыснас лымйыс ӧдйӧ сылӧ. 2) Коми литературалы подув пуктысь И.А. Куратов оліс да уджаліс Усть-Сысольскын, Яренскын, Вӧлӧгдаын да Алма-Атаын. 3) Войдӧрлун ми ветлім театрӧ. 4) Коми культура шӧринын нуӧдісны Тима Веньлы сиӧм рыт. 5) Челядь исласисны джуджыд кырсянь. 6) Сыктывкарысь Ухтаӧ луннас ветлӧ уна автобус. 7) Нёбдінса Виттор нима драма театрын ті видзӧдінныд спектак. 8) Войвывса вӧрын быдмӧны, коз, ньыв пу, тусяпу, пожӧм, ниа пу. 9) Сыктыв ю усьӧ Эжва юӧ. 10) Нималана коми гижысь Г.А. Юшков чужӧма Сыктывдін районса Час сиктын.
1) Ме ог чеччы водз да ог вӧч гимнастика. 2) Асывнас ті онӧ(й) чеччӧй будильник горӧ. 3) Тэ он видзӧд телевизор пыр асъя выльторъяса уджтас. 4) Ми огӧ мунӧй удж вылӧ автобусӧн. 5) Уджалысьяс оз видлавны лунтыр кабалаяс. 6) Луннас, пажын дырйи, эз чорыда зэрмы да эз унаӧн кӧтасьны. 7) Велӧдчӧм бӧрын ме эг тэрмась гортӧ. 8) 15 часын ті энӧ(й) мунӧй лызьӧн котралан шӧринӧ. 9) Рытнас ми эгӧ(й) видзӧдӧй футбол. 10) Мам-батьӧй эз ветлыны Коми республикаса шылададрамаа театрӧ «Гӧтрась, пиӧ, гӧтрась» спектак видзӧдны. 11) Рытгорулас эз шондӧд да ми эгӧ(й) петалӧй ывлаӧ гуляйтны. 12) Вокӧй эз мун ёртыс дорӧ отсавны вӧчны гортса удж. 13) Ті энӧ(й) дасьтӧй ыджыд реферат. 14) Рытын став семьяӧн эгӧ(й) чукӧртчӧй ужнайтны. 15) Ме эг сёрӧн вод узьны, эг дыр лыддьысь.

1) Ме лыддя «Коми му» газет, но сійӧ оз лыддьы «Коми му» газет. 2) Тэ мунан университетӧ, но ми огӧ(й) мунӧй университетӧ. 3) Ме ог велӧдчы Гуманитарнӧй наукаяс институтын, но найӧ велӧдчӧны Гуманитарнӧй наукаяс институтын. 4) Ті онӧ(й) ворсӧй гитараӧн, но ме ворса гитараӧн.

1) Кӧрткерӧссянь Сыктывкарӧдз нелямын гӧгӧр километр.
2) Коми Республика лунвыв районъясті лунтыр лэбаліс вертолёт.
3) Ухтасянь Вӧркутаӧдз ӧшйисны сьӧд кымӧръяс.
4) Комын арӧслань матыстчӧ нылӧй.
5) Тулыснас ваыс визувтӧ туйясӧд, видзьясӧд, эрдъясӧд, ыбъясӧд.
6) Студентъяс велӧдчӧны 8 час асывсянь 15 час лунӧдз.
7) Уджалан луныс воӧ помлань.
8) Ижевскысь студентъясӧс овмӧдісны Коммунистическӧй уличаса ӧтуволанінӧ.
9) Аски ми мӧдӧдчам лунвылӧ, медводз петам Киров туйлань, сэсся Москвалань, та бӧрын Краснодарлань.
10) Кельыдлӧз енэжті лэбӧны кымӧръяс.

1) воны гортӧдз;

2) вуджны юсӧ поскӧд;

3) петны ош гуысь,

4) мӧдӧдчыны изэрдлань;

5) ньӧбны билет театр кассаысь;

6) Коммунистическӧй уличаыс заводитчӧ кӧрттуй вокзалсянь;

7) небӧгсӧ пуктыны джаджйӧ;

8) серакуыс батьсянь;

9) быдмыны районса юралысьӧдз;

10) кывтны Печора юті.

1) Сиктыс ыджыд, сиктъясыс ыджыдӧсь. 2) Сӧстӧм йӧр, сӧстӧм йӧръяс. 3) Студент лыддьысьӧ, студентъяс лыддьысьӧны. 4) Ю паськыд, юяс паськыдӧсь. 5) Дзоридз быдмӧ, дзоридзьяс быдмӧны. 6) Керкаыс джуджыд, керкаясыс джуджыдӧсь. 7) Кӧчыс полысь, кӧчьясыс полысьӧсь. 8) Войвывса кар, войвывса каръяс. 9) Арыс зэра, аръясыс зэраӧсь.

Мича ур

ён ош

тэрыб кӧч

мудер руч

скӧр кӧин

еджыд юсь

ичӧт тушаа кӧр

ичӧт сьӧла

мелі пон

руд рӧма пышкай

зіль вӧв

гӧрд морӧса жонь

йӧла мӧс

збой катша

кузь кока йӧра

1) Арся поводдяыд зэра да кымӧра. 2) Тувсовъя лунъясыд шондіаӧсь. 3) Урасьӧм тӧлысь тӧвся. 4) Ӧти гожся лунӧ ми вотім уна оз. 5) Асъя зэрыд — гӧсьт.

1) Коми Республика войвылын, Вӧркутаын. 2) Коми Республика асыв-лунвылын, Койгортын. 3) Коми Республика лунвылын, Ыбын.4) Коми Республика рытыввылын, Важгортын. 5) Коми Республика асыв-войвылын, Печораын. 6) Коми Республика асыввылын, Мылдінын. 7) Коми Республика войвылын, Петруньын.

а) Миян рӧдвуж олӧ Коми Республика асыв-лунвылын.
б) Ми мӧдӧдчим Коми Республика асыв-лунвылӧ.

а) Асывнас ми ветлім Ыб сиктса важ вичкоӧ.
б) Пажын бӧрын найӧ мунӧны Ыб сиктса важ вичкоысь.

а) Катьӧ вӧлі Сыктывкарса коми республиканскӧй академическӧй драма театрын.
б) Сійӧ мунӧ Сыктывкарса коми республиканскӧй академическӧй драма театрӧ.

а) Арнас ми вӧлім И.А. Куратовлӧн «Кӧч Закар дорын» нима музейын.
б) Челядь мунӧны И.А. Куратовлӧн «Кӧч Закар дорын» нима музейӧ.

а) «Коми му» газетын гижӧма, мый...
б) Микол Гень гижӧ «Коми му» газетӧ.

Няйт гуран, сӧстӧм ю;

кузь кино, джуджыд пу;

юмов оз, шома турипув;

югыд лун, пемыд вой;

Сыктывкарыс ыджыд, Печора карыс ичӧт;

важ Ухта кар, выль Усинск кар;

кодзула рыт, шондіа асыв;

Вӧркута кар войвывса, Анапа карыс лунвывса;

дженьыд кадколаст, ичӧт керка.

1) Воын дас кык тӧлысь. 2) Воын куимсё квайтымын вит лун, кассяна воӧ куимсё квайтымын квайт лун. 3) Нэмын сё во. 4) Урасьӧм тӧлысьын кызь кӧкъямыс лун, кассяна воӧ — кызь ӧкмыс лун. 5) Моз тӧлысьын комын ӧти лун. 6) Кос му тӧлысьын комын лун. 7) Лунын кызь нёль час. 8) Тӧлысьын нёль да джын вежон. 9) Часын квайтымын минут. 10) Ӧти минутын квайтымын секунда. 11) Вежонын сизим лун.

1. Войвылысь лунвылӧ лэбзьӧны медбӧръя пӧткаяс. 2. Пӧт кынӧмнад и кузь туйыд дженьыдджык. 3. Йӧз киад няньыд век чӧскыдджык. 4. Сора тӧлысь медся шоныд мукӧд гожся тӧлысьысь. 5. Озйыд медъюмов вотӧс. 6. Арся войясыс медся пемыдӧсь. 7. Коми Республика ыджыдджык Марий Эл Республикаысь. 8. Микунь — Коми Республикаын медічӧт кар. 9. Коми Республикаын Лузберд медлунвыв район. 10. Печора ю вынаджык да паськыдджык Эжва юысь. 11. Сыктывдін районса Ыб сикт кузьджык Выльгорт сиктысь.

1. Тӧвшӧр тӧлысь кӧдзыдджык урасьӧм тӧлысьысь. 2. Лӧддза-номъя тӧлысьын войясыс югыдджыкӧсь да дженьыдджыкӧсь. 3. Ыб сикт медся кузь коми сиктъясысь. 4. Ӧшым тӧлысь кызь кыкӧд лун медся дженьыд лун да медся кузь вой воын. 5. Урасьӧм тӧлысь медся дженьыд тӧлысь воын. 6. Мам ставсьыс донаджык да матыссаджык. 7. Медся шуда гаж — Выль во. 8. Коми республикаса став юясысь Печора ю паськыдджык да пыдіджык. 9. Мукӧд вогӧгӧрся кадысь тулысыс гораджык да яръюгыдджык. 10. Сора тӧлысь шоныдджык лӧддза-номъя да моз тӧлысьясысь, тӧвшӧр тӧлысь кӧдзыдджык ӧшым да урасьӧм тӧлысьясысь. 11. Медся югыд (кыпыд) да вунӧдлытӧм казьтылӧмъяс колисны студенталан кадсянь. 12. Коми республикаса медся лунвыв ин Луздор районын.
1. И.А. Куратовлы паметник сулалӧ опера да балет театр водзын. 2. Университетӧ пыри велӧдчыны техникум помалӧм бӧрын. 3. Миян керканым сулалӧ кыр улын. 4. Керка гӧгӧр быдмӧ уна мича дзоридз. 5. Теплоход кывтӧ Печора ю кузя. 6. Госсӧвет керка дорын эм Коми Республикаса госслужба академия. 7. Ӧшинь вылын пукалӧ кань, пач сайӧ дзебсьӧма каньпи. 8. Керка пытшкын эм кык узьлан жыр, ӧти ыджыд вежӧс да сёян жыр. 9. Вермӧм лунӧ Сыктывкар весьтысь енэжсӧ мичмӧдӧ уна рӧма салют. 10. Студентъяс лыддьӧны Коми Республика история йылысь небӧг.

1. Вошӧм понда оз позь мунны вӧрӧ ӧтнадлы. 2) Эжва кар куйлӧ Вычегда ю бокас. 3) Сыктывкарын Киров уличаыс Киров парк весьтас. 4) Яръюгыд шонді тыдовтчис кымӧръяс сайысь. 5) Сыктывкарын Динамо стадион железнодорожнӧй вокзал саяс. 6) Самолётъяс лэбалӧны енэж вывті. 7) Поезд мунӧ кӧрт туй вывті. 8) Арнас коръяс усьӧны му вылӧ. 9) Сыктывкарса олысьяс гожйӧдчӧны Вычегда ю дорын. 10) Талунъя лекция коми кывйысь вӧлі кывбӧръяс йылысь. 11) Выльвося ыджыд коз сулалӧ вежӧс шӧрын. 12) Школаын велӧдчысьяс пукалӧны партаяс сайын. 13) Сыктывкарын В.А. Савинлы казьтылан мыгӧр сулалӧ В.А. Савин нима драма академическӧй театр дорын. 14) Уджавны пыри университет помалӧм бӧрын. 15) Дона изъяс перйӧны му пытшсьыс. 16) Сыктывкарын И.А. Куратовлы памятник сулалӧ опера да балет театр водзын. 17) Сыктывкарын 1 No-а школа опера да балет театр сайын. 18) Асланыс гижӧдъясын коми гижысьяс гижисны вӧр-ва да Коми му йылысь. 19) Каналан сӧветлӧн стрӧйбаыс сулалӧ Стефановскӧй изэрд вылын. 20) Сыктывдін район куйлӧ Сыктывкар гӧгӧр. 21) Мӧдлапӧв (Зареччӧ) сиктӧ позьӧ веськавны ю вомӧн вуджӧмӧн. 22) Куратов нима музей Киров парк дорын. 23) Сыктывкарын шӧр универмагыс Интернациональнӧй улича вылын. 24) Карын дзоридзьяс пуктӧны шӧр улич туйяс пӧлӧн. 25) Дзодзӧг кельӧб лэбзис карса уличьяс весьтын. 26) Айму дорйысьяслы паметник сулалӧ Коми наука шӧрин да Печать керка костын.

1) Черныб, Сёльыб, Пызьдін, Латьюдін коми сиктъяс поздысьӧмаӧсь Мозын ю пӧлӧн. 2) Коми Республика весьтын лэбисны мӧд муысь ыджыд боингъяс. 3) Коми Республикаса телевизионнӧй канал пыр юӧртісны поводдя йылысь. 4) Сыктывкар да Ухта каръяс костын эм уна коми сикт да грезд. 5) Коми кывйӧн сёрнитӧ 500 сюрс гӧгӧр морт. 6) Виктор Савин гижӧдъяс улас гижсьӧма кыдзи Нёбдінса Виттор. 7) Миян керка гӧгӧр быдмӧны кыдзьяс, а керка сайын быдмӧны картупель да лук. 8) Туй пӧлӧн мунӧ пода морт. 9) Пач вылын куйлӧ Кысук нима каньпи. 10) Миян керка сулалӧ сикт шӧрын.

1) Гӧрд гоб быдмӧ пипу дорын. 2) И.Г. Тороповлӧн висьтъяс да повесьтъяс Коми му вӧр-ва йылысь да сылӧн олысьяс йылысь. 3) «Ӧ» шыпаслы паметник сулалӧ Коми культура шӧрин водзын. 4) Рӧштво водзын Выль во гаж локтӧ. 5) Дзоридзьяс сулалӧны ӧшинь вылын. 6) Сыктывкарын коми этнография музей сулалӧ Степан изэрд да Киров нима парк костын. 7) Ыджыд пон мунӧ кӧзяин дорын. 8) Сорма шор визувтӧ кыр улас. 9) Сьӧд кымӧръяс ӧшйисны Изьва весьтын. 10) Выльвося коз сулалӧ изэрд шӧрын. 11) Челядь котралӧны керка гӧгӧр. 12) Йӧра котӧртіс-вуджис туй вомӧн. 13) Вотчысьяс мунісны вӧрӧ видзьяс кузя. 14) Пыста пуксис кыдз вылӧ. 15) Пелысь пуяс быдмӧны туй пӧлӧн.

1) локны гортӧ удж вылысь,

2) пуктыны пызан вылӧ,

3) исковтны джуджыд чой вывсянь

4) юсӧ вуджны пос вывті

5) дадьсӧ катӧдны кыр вылӧдз

6) коз вылын куткырвидзис сьӧд дозмӧр;

1) госслужба академия изэрд дорын

2) пӧль-пӧч дорысь петны

3) вӧр дорлань веськӧдчыны

4) саридз дорсянь гортӧдз мунны подӧн

5) лэччыны ю дорӧдз

6) мунны ёрт керка дорті

7) ю дорӧдз абу ылын;

1) шонді тыдовтчис кымӧр сайысь

2) машинаысь кежны туй бокӧ

3) лэччыны кыр улӧ ю дорӧ

4) петкӧдны кӧлуй керка пытшкысь

5) кар весьтын ӧшйӧмны сьӧд кымӧръяс

6) вештыны скамья ӧшинь водзысь

7) вайӧдны машинаӧн театр дорӧдз;

1) кадыс катовтӧ тӧв шӧрлань нин

2) уджаланін да оланін костын эм институт

3) парк дінсянь веськӧдчыны изэрдлань

4) урыс тюрӧбӧн кайӧма коз йылӧдз

5) керка бердын быдмӧ уна дзоридз

6) кань ветлӧдлӧ керка вевт вывті

7) веськавны сиктса юралысь дорӧ.

1) Бура (колана ногӧн) шуам сёрни шы.
2) Эн видзӧд матысь телевизорсӧ.
3) Чолӧмалӧй ветеранъясӧс Вермӧм лунӧн.
4) Вайӧ(й) ветламӧй Коми национальнӧй шылада-драмаа театрӧ.
5) Огӧ(й) мунӧй гуляйтны, ывлаын турӧб.
6) Лыддьы баблы (пӧчлы) серакусӧ.
7) Отсав пӧрысь аньлы вуджны туйсӧ.
8) Видзӧй вӧр-васӧ, тайӧ миян озырлунным!
9) Энӧ(й) вунӧдӧй ассьыныд бать-мамнытӧ.

1) Кельыдлӧз енэжысь тыдалӧ турияслӧн лунвылӧ лэбӧмыс. 2) Арнас муыс вевттьысьӧ виж, веж, гӧрд, мугӧм рӧма коръясӧн. 3) Катшасинлӧн пытшкӧс юкӧныс кольквиж рӧма, а лепестокъясыс еджыд рӧмаӧсь. 4) Уртшакыс овлӧ лӧз, гӧрд, пемыдгӧрд, югыдлӧз, кольквиж рӧма. 5) Арнас войясыс кӧдзыдӧсь, пемыдӧсь. 6) Рытъядор шондіыс яръюгыд гӧрд рӧма.

Асшӧра лыддян да вуджӧдан текстъяс

1. Миян дона да пыдди пуктана велӧдысьӧй, Светлана Евгеньевна! Чолӧмалам Тіянӧс Выль воӧн да Рӧштвоӧн! Сиам, мед Тіян олӧмын пыр вӧлі яръюгыд шонді да кымӧртӧм енэж! Крепыд дзоньвидзалун Тіянлы! Кузь нэм да бур шуд! Шуда да кыпыд Выль во! Тіян велӧдчысьяс, Ӧндрей да Марья. Ӧшым тӧлысь комын ӧтиӧд лун.

2. Гожӧмнас ме отпускала. Отпускӧй кузь — ветымын кӧкъямыс лун. Кольӧм во сора тӧлысьӧ ме ветлі Кипр ді вылӧ. Моз тӧлысьын шойччи Комиын. Уджалі дачаын. Но эг гожъяв. Гожӧмыс кӧдзыд вӧлі. Прӧст кадӧ ветлі вӧрӧ. Вотчи. Чери кыйи. Челядьӧй шойччисны Крымын Сьӧд саридз дорын. Ёртӧй подӧн ветліс Ухтасянь Из гӧраӧдз. Бура и шойччим гожӧмнас! Лӧсьыда коллялім шойччан кад. И тэныд, ёртӧй, сиам бур гожӧм!

3. Попова Кристиналӧн рӧдвужыс олӧ Кӧрткерӧсын. Тайӧ сиктыс ыджыд да мича, районлӧн юрсикт. Батьыс Кристиналӧн уджалӧ вӧрын, сійӧ нималана пӧрӧдчысь, а мамыс велӧдӧ сиктса школаын, сійӧ коми да роч кывйысь велӧдысь. Батьмамныс пыдди пуктӧны ассьыныс чужан кыв да культурасӧ. Кристиналӧн Ирина нима ыджыдджык чойыс уджалӧ сиктса администрацияын, сійӧ видз-му овмӧс юкӧнӧн веськӧдлысь. Кристина ӧні велӧдчӧ Сыктывкарын, госслужба академияын, медводдза курсын. Босьтӧ мӧд вылыс тшупӧда образование.

4. Поводдяыс Комиын аслыспӧлӧс: гожӧмыс дженьыд да шоныд, тӧлыс кузь да кӧдзыд. Коми му лунвыв районъясын поводдяыс ёна торъялӧ войвыв районъясысь. Тулысын, кор лунвыв районъясын дзоридзалӧ льӧм пу да пелысь пу, войвылын век на куйлӧ лым. Тӧвшӧр тӧлысьын шӧр температураыс лунвылын, Сыктывкарын, дас вит градус кӧдзыд, а войвылын, Вӧркутаын, кызь градус кӧдзыд. Гожӧмын, сора тӧлысьын Сыктывкарын шӧр температураыс дас квайт градус, а Вӧркутаын дас ӧти градус шоныд.

5. Лена — том ныв, велӧдчысь. Леналӧн семья олӧ Вӧркутаын, но сійӧ олӧ Сыктывкарын, велӧдчӧ Сыктывкарса канму университетын, управление факультетын. Леналӧн эмӧсь бать-мам, Илля вок да Оля чой. Бать уджалӧ Вӧркутаса кызь витӧд номера школаын, сійӧ школаса веськӧдлысь да история велӧдысь. Мамыс — бурдӧдысь, кирург. Чой да вок ичӧтӧсь на, велӧдчӧны коймӧд классын. Гожӧмнас Леналӧн семья чукӧртчӧ ӧтвылысь да мунӧны шойччыны лунвылӧ, саридз дорӧ. Поездын мунігӧн найӧ тӧдмасьӧны уна сиктӧн да карӧн, вӧр-ваӧн. Войвывса вӧр-ва ёна торъялӧ лунвывса вӧр-ваысь, мый ёна шензьӧдӧ челядьӧс. Арнас челядь висьтасьӧны шойччӧм йылысь ёртъяслы.

6. Ирина — госслужба академияын управление факультетын велӧдчысь. Сійӧ велӧдчӧ медводдза во на. Ирина олӧ Ухтаын, уджалӧ Ухтаса из шом перъян предприятиеын, сійӧ кадръяс юкӧнын веськӧдлысь. Ириналӧн эм верӧс да кык пи. Пияныс ыджыдӧсь нин. Олег — ыджыдджык пи, велӧдчӧ Ухтаса канму университетын, нёльӧд курсын, Саша — ичӧтджык пи, велӧдчӧ комын витӧд номера школаын, дас ӧтиӧд классын. Максим верӧсыс уджалӧ ӧттшӧтш Ирина гӧтыркӧд ӧти предприятиеын, сійӧ шопер. Тӧвнас став семьяӧн ёна радейтӧны исласьны лызьӧн, гожӧмнас шойччӧны рубеж сайын либӧ саридз дорын. Тӧдмасьӧны мӧд мулӧн либӧ карлӧн культураӧн да традицияясӧн.

7. Ми олам Россия Федерацияса Коми Республикаын. Коми му куйлӧ Европаса Россиялӧн асыв-войвылын. Республикалӧн чужан луныс — сюрс ӧкмыссё кызь ӧтиӧд вося моз тӧлысь кызь кыкӧд лун. Каналан кывъяс — коми да роч. Республикалӧн юркарыс — Сыктывкар. Тайӧ карыс поздысьӧма Сыктыв ю бокын. Сыктывкар гӧгӧр уна коми сикт-грезд, кодъяс пырӧны Сыктывдін районӧ. Коми Республика озыр вӧрӧн, тшак-вотӧсӧн, дона куа пемӧсъясӧн, из шомӧн, биаруӧн да дона изйӧн. Республикаын эмӧсь паськыд да джуджыд юяс — Печора, Эжва, Сыктыв. Сэні уялӧ быдсяма чериыс.

8. Сыктывкар кыв артмис кык кывйысь: «Сыктыв» да «кар». Сійӧ вежӧртӧ «Сыктыв ю дорын олан ин, кар». Сыктывкар — медся важ кар миян республикаын. Сійӧ — Россияса войвылын ыджыд промышленнӧй, научнӧй да культурнӧй шӧрин. Сюрс сизимсё кӧкъямысдасӧд воын сійӧ лои Усть-Сысольск карӧн. Сюрс ӧкмыссё комынӧд воын Усть-Сысольсклы сетісны выль ним — Сыктывкар. Сыктывкарын олӧ кыксё нелямын сюрс гӧгӧр морт. Сыктывкарлӧн эм торъя юкӧнъяс: Эжва, Тентюков, Париж, Кӧджпон, Давпон.

9. Тайӧ Петыр. Сійӧ зонка, велӧдчысь. Петыр олӧ Ухтаын, велӧдчӧ Ухтаса канму техническӧй университетын. Петырлӧн эмӧсь бать-мам, чойяс да вок. Чойясӧс шуӧны Марина да Ӧльга. Марина олӧ Вӧркутаын, уджалӧ вузасянінын. Ӧльга чой ичӧт на, сійӧ велӧдчӧ Ухтаса комын квайтӧд номера школаын, ӧкмысӧд классын. Петырлӧн Ваня вок — веськӧдлысь, экономист, сійӧ уджалӧ Коми Республикаса вузасян министерствоын. Гожӧмнас Петырлӧн чойяс да вок чукӧртчӧны бать-мам дорын Ухтаын, шойччӧны ыджыд семьяӧн, а сідзжӧ отсасьӧны бать-мамныслы вӧдитны град выв пуктассӧ.

10. Ӧльга — госслужба академияын управление факультетын велӧдчысь. Сійӧ олӧ Усинскын, уджалӧ Усинск карса администрацияын. Ӧльга верӧс сайын. Ӧльӧксан верӧскӧд быдтӧны пиянӧс. Найӧс шуӧны Ӧндрей да Илля. Гозъялӧн челядьыс велӧдчӧны кызь ӧтиӧд номера школаын, кӧкъямысӧд классын. Гожӧмнас став семьяӧн найӧ шойччӧны саридз дорын: гожйӧдчӧны, купайтчӧны, нимкодясьӧны лунвывса вӧр-ваӧн. Моз тӧлысь помын, шойччӧм бӧрын, став семьяӧн найӧ бӧр локтӧны Усинскӧ. Кӧч тӧлысьын Ӧльга да Ӧльӧксан петӧны удж вылӧ, пияныс мунӧны школаӧ.

11. Ми олам Коми Республикаын. Коми му куйлӧ Европаса Россиялӧн асыв-войвылын. Республикаын эм зэв уна ичӧт да ыджыд ю. Паськыд юяс — Печора да Эжва. Печора петӧ Урал гӧраясысь да кывтӧ войвылӧ, усьӧ Йиа саридзӧ. Тайӧ Европаын медся ыджыд юясысь ӧти. Печораӧ усьӧны Уса, Изьва, Тшугӧр, налӧн ичӧт вожъясыс. Эжва векньыдджык Печораысь, но сідзжӧ вына ю. Сійӧ визувтӧ рытыввылӧ, ылӧ да усьӧ Войвыв Двинаӧ. Эжваӧ усьӧны Висер, Сыктыв да Емва юяс. Гожӧмнас миян юяс зэв мичаӧсь тӧвнас — лӧньӧсь, тулыснас — гораӧсь.

12. Коми Республика — зэв ыджыд му. Сылӧн пасьтаыс нёльсё дас вит сюрс квадрата километр. Комиын мувывса озырлунысь медтӧдчанаыс — вӧр, коми парма. Коми му став пасьтаысь вӧрыс босьтӧ квайтымын ӧкмыс прӧчент. Вӧрыс Комиын зэв уна — ставнас кызь кӧкъямыс миллион сизимсё сюрс гектар. Став вӧрысь лыска пуа вӧр — кӧкъямысдас ӧти прӧчент, коръя пуа вӧр — сӧмын дас ӧкмыс прӧчент. Республикаын тшӧтш эм уна нюр, унджыкыс тундраын. Став муысь дас кык-дас вит прӧчентыс нюр.

13. Коми Республика — Россияса Федерация пытшкын торъя администрация тэчас. Сюрс ӧкмыссё ӧкмысдасӧд воӧдз сійӧ вӧлі Автономияа республика. Коми йӧз сёрниын эм нэмӧвӧйся ним – Коми му. Юркарыс сылӧн — Сыктывкар, мый вежӧртӧ «Сыктыв ю дорын кар». Пасьтаыс республикалӧн нёльсё дас вит сюрс квадрата километр. Олысь лыд — ӧкмыссё сизимдас ӧти сюрс витсё морт. Чужан лун — сюрс ӧкмыссё кызь ӧтиӧд вося моз тӧлысь кызь кыкӧд лун. Республикалӧн медыджыд веськӧдлысь — Юралысь. Республикаын олысьяс бӧрйӧны Юралысьӧс нёль во кежлӧ.

14. Коми республикаын кык сюрс квайтӧд воын оліс ӧкмыссё сизимдас ӧти сюрс витсё морт. Каръясын олӧны йӧзысь сизимдас квайт прӧчентыс, а сиктъясын — кызь нёль прӧчентыс. Юркарыс Комиын — Сыктывкар. Коми республикаын кызьӧд нэм чӧж каръяс зэв ӧдйӧ быдмисны. Кызьӧд нэм комынӧд воясӧ Коми муын вӧлі сӧмын ӧти ичӧт кар — Сыктывкар, а ӧні — дас кар. Республикаса войвыв каръясын олӧны да уджалӧны из шом перйысьяс (Вӧркутаын да Интаын), биару да мусир перйысьяс (Ухтаын, Усинскын, Вуктылын), Эжваын олӧны кабала вӧчысьяс, Микуньын — кӧрт туй вылын уджалысьяс.

15. Коми войтыр олӧ сиктса районъясын да Сыктывкарын, мукӧд карын тшӧтш. Республикаын гырысь сиктъяс — тайӧ районса шӧринъяс, юрсиктъяс: Айкатыла, Визин, Выльгорт, Изьва, Койгорт, Кӧрткерӧс, Кослан, Абъячой, Кулӧмдін да Чилимдін. Чилимдін районын олӧны рочьяс. Сиктса олысьясысь унджыкыс вӧдитӧны му да видзӧны скӧт. Изьва да Печора вожъясын, тундраын олӧны да уджалӧны кӧр видзысьяс. Вӧрса посёлокъясын уджалӧны вӧр лэдзысьяс, пӧрӧдчысьяс. Коми йӧз да республикаса уна мукӧд олысь радейтӧны вӧр-ва, вӧралӧм, вотчӧм да чери кыйӧм.

16. Сыктывкар — Коми республикаын юркар. Сар дырйи Сыктывкарлӧн вӧлі Усть-Сысольск роч ним. Колян нэмын, сюрс ӧкмыссё комынӧд воын, карлы официальнӧя сетісны ӧнія ним Сыктывкар, коді вежӧртӧ «Сыктыв ю вылын кар». Талунъя Сыктывкар — ыджыд, том да быдмысь кар. Сэні олӧ кыксё нелямын сюрс сайӧ морт. Кар шӧр зэв ӧдйӧ вежсьӧ, кыпӧдӧны уна судтаа мича выль керкаяс. Сыктывкарын эм Париж нима юкӧн. Сюрс кӧкъямыссё дас кыкӧд воын Россия да Прансія костын тыш бӧрын пленӧ веськалӧм прансузъясӧс овмӧдісны Сыктывкарӧ тайӧ юкӧнас. Найӧ и сетісны ним — Париж.

17. Павел олӧ Эжваын, уджалӧ школаын, велӧдӧ физика да математика урокъяс. Сійӧ велӧдчис Сыктывкарса канму университетын. Помаліс университетсӧ вит во сайын. Университетын зілис бура велӧдчыны, вермасис олимпиадаясын, быдсяма конкурсъясын. Унаысь шедӧдліс призӧвӧй местаяс. Ӧні Павел окотапырысь сетӧ ассьыс тӧдӧмлун школаса велӧдчысьяслы. Витӧд класса челядьлы нуӧдӧ математикаысь кружок. Сэні сійӧ и классӧн веськӧдлысь. Челядь пыдди пуктӧны ассьыныс велӧдысьсӧ, зільӧны унатор тӧдмавны математикаысь, вӧчӧны ӧттшӧтш ребусъяс, артасян уджъяс. Шойччан лунъясӧ Павел аслас быдтасыскӧд ветлӧ лызьӧн — тӧвнас, вартчанінӧ — тулыснас да арнас. Гожӧмнас Павел да челядь шойччӧны гортын, налӧн каникулъяс.

18. Кебра сикт куйлӧ Коми Республика лунвылын, Сыктыв районын. Нималӧ тайӧ сиктыс медводдза коми поэт да коми литературалы подув пуктысь Иван Алексеевич Куратовлӧн Кебраын чужӧмӧн. Ачыс сиктыс нюжалӧма вель уна километр вылӧ. Мылькъяс вылын артмылӧмаӧсь посни грездъяс. Сэні и овмӧдчылӧмаӧсь коми йӧз. Сиктті визувтӧ Буб ю. Сійӧ торйӧдӧ Кебра сиктсӧ Мӧдлапӧв (Зареччӧ) сиктӧн, но тшӧтш пырӧ Кебраса сиктсӧвет улӧ. Кебраын эм «Кӧч Закар керка» нима музей. Сійӧ тӧдмӧдӧ И.А. Куратов произведениеясын персонажъясӧн, поэт творчествоӧн. Музейын да сылӧн гӧгӧрас позьӧ тӧдмасьны и коми войтырлӧн важъя оласногӧн. Сиктлӧн ӧнія нимыс Куратово йитчӧма поэт нимкӧд, но комиӧн Кебра нимыс век на бергалӧ йӧз сёрниын.

19. Альбина велӧдчысь, сійӧ студент. Велӧдчӧ Альбина Сыктывкарса канму университет бердын Гуманитарнӧй наукаяс институтын, нёльӧд бӧръя курсын. Сійӧ зэв збой, сюсь да вежӧра ныв, зільӧ велӧдчӧмын. Альбина кӧсйӧ лоны вуджӧдчысьӧн да велӧдӧ уна кыв. Институтын бура туялӧвелӧдӧ коми да мукӧд финн-угор кывъяс. Пырӧдчӧ финн кыв грамматикаӧ, гортын асшӧра велӧдӧ финн кыввор. Гожся финн курсъяс дырйи сійӧ ветлӧма Финн муӧ, тӧдмасьӧма уна ас коддьӧмыскӧд, кодъяс локтӧмны Россияысь, Германияысь, Швецияысь, Эстонияысь, Венгрияысь да мукӧд муысь. А ӧтувъя кывнас ставныслӧн вӧлі финн кыв. Сы пыр Альбина зільӧ велӧдны и мукӧд кыв, найӧ восьтасны сылы мирсӧ.

20. «Очерки по истории Коми АССР» небӧгын шуӧма, мый XІX-ӧд нэм помын Усть-Сысольскса уездын вӧлӧма: дворянаыс (векджык карын олысь рочьяс) — 330 морт, вичкоын кесъялысьыс — 1 135 морт, му уджалысьыс — 90 679 морт, купечыс — 209 морт, мещаниныс – 3 263 морт. Комиын пыр водзӧ пондісны нимавны зырянаысь петлӧм велӧдчӧм йӧз — Г.С. Лыткин, В.Н. Латкин, К.Ф. Жаков да мукӧд. Коми литературалы подув пуктысь И.А. Куратов эз эскыв коми кывлы пом туналысь йӧзлы. Коми гижысьяс бура тӧдлісны роч культура да зільлісны тырвыйӧ тӧдмавны тшӧтш рытыввыв Европаса культураысь традицияяс.

21. Коми кывйын ур кыв пасйӧ оз сӧмын пашкыр бӧжа ичӧт мичаник пемӧсӧс, тшӧтш и сьӧм, рочӧн кӧ, копейка. Татшӧмторйыс важ коми йӧзлӧн олӧм-вылӧмын кыссьӧ ӧтувъя перым кадсянь на, кор ӧнія удмурт да комияс овлӧмаӧсь ӧтлаын. Ӧнія удмурт кывйын эм коньдон кыв, пытшкӧсса вежӧртасыс «ур дон», кывйыс пасйӧ ӧти ур (кӧпейка) да дзоньнас сьӧм. Ур кывйӧн мариечьяс да мордва тшӧтш пасйӧны кӧпейкасӧ. Тӧдӧмысь, кӧрт да кабала сьӧм олӧмӧ зумыда пыртӧдз буретш ур куыс и ветлӧма посни сьӧм пыдди. Важӧн, сардырся кадӧ, ӧти кӧпейкаыслӧн доныс вӧлӧма вель ыджыд, та понда ӧти кӧпейкасӧ нимтылӧмны «куим ур», кӧпейка да джынсӧ — «вит ур», а кык кӧпейкасӧ — «сизим ур» кывтэчасъясӧн. Вочасӧн сэсся нин комияс пондӧмаӧсь медпосни кӧрт сьӧмсӧ (ӧти кӧпейкасӧ) шуны ур кывйӧн. Тайӧ нӧшта индӧ важ комияс олӧмын вузасьӧмлӧн ыджыд тӧдчанлун вылӧ.

22. Пукалӧ тшынас дорын Вась, ужнайтӧ — кач сӧчӧн няклялӧ, бергӧдлӧ чужӧмсӧ номъясысь тшын паныд. Ном курччалӧмысь Вась оз дӧзмы, тӧдӧ: номтӧгыд, шоныдтӧгыд нинӧм оз артмы: турун, нянь ни вотӧс. «Лӧддза-номъя гожӧм — бур во», примета сылӧн. Бара жӧ кӧклӧн кӧкӧмыс: дыр кӧ, сёр кадӧдз кӧкӧ — бур во водзӧ, гожӧм лоӧ кузь, а кузьджык кӧ гожӧм — няньыд удитас воны. Сідзи пукаліс, мӧвпаліс Вась номъяс сільгӧм зыкӧ да кӧкъяс кӧкӧм шыӧ. Сёйис, бисӧ сайкис да пырис вонйӧ... Но дыр на эз унмовсь, мӧвпаліс аслыс. Надзмӧса, нюдза пырисны дӧра вон пытшкӧ войся олӧмлӧн шыясыс. Пыдісянь кысянькӧ кылісны номъяс.

23. Деда-внука пондісны чӧсмасьны сэтӧрӧн веськыда пыжсяньыс. Некодӧн вӧрзьӧдлытӧм, бура кисьмӧм сэтӧр розъясыс югъялісны-ӧшалісны сьӧд виноград кодьӧсь — пев пом гырся тусьясаӧсь, ва весьтад да дзик сӧстӧмӧсь, сӧмын тай быдлаӧ сибалысь черань кутшӧмакӧ везйӧдлыштӧма аслас еджыд сунисӧн. Кисьмӧм тусьясыс кокниа нин чукталісны розъяссьыс, и деда-внука кабыр тырнас чӧвталісны воманыс нинӧмӧн ӧткодявны позьтӧм кӧра вотӧссӧ, коді быттьӧ мавтыштіс пӧсялӧм гыркнысӧ, ыркӧдіс и горшнысӧ веськӧдіс. Сэсся и вотісны сэтӧрсӧ неыджыд чуман тыр. Дедушыс шуис, рытнас пӧ чай юны бур лоӧ, сакар пызьӧн юммӧдыштӧм бӧрын позяс на панявны и...

24. Ыджыд да мича олӧм оліс нималана Коми АССР-са народнӧй поэт Серафим Алексеевич Попов. Збыль шуӧны: мортыс кӧ ыджыд сьӧлӧма, озыр кӧ сылӧн пытшкӧсса олӧмыс, завидьтана кӧ сылӧн олан туйыс — биографияыс, сэтшӧмӧн жӧ лоӧ и сылӧн поэзияыс — озырӧн-мичаӧн, ас бердас кысканаӧн. Тӧдмавтӧм туйяс ёна радейтысь, мудзлытӧм коми поэт Серафим Попов писькӧдчывліс Коми мулӧн быд пельӧсӧ, воліс шахтаясӧ, паськыд эрдъяса тундраӧ, окотапырысь кайлывліс Полярнӧй Урал, Кавказ, Карпаты гӧряс йылӧ, воліс уна карӧ да сиктӧ. Но поэтӧс пыр кыскӧ «лыдтӧм дзоридзӧн тыр Коми муӧ», кӧть: Эмӧсь лунвылын мичаджык муяс, сэні кывтӧны визувджык юяс. Сӧмын мыйлакӧ пыр медся матыс эзысь лысваӧн дзирдалысь асыв. Поэтлӧн петавліс комынысь унджык сборник, гижӧдъяссӧ вуджӧдӧма мукӧд кыв вылӧ.

25. Ме тшӧкыда волывла Эжва йывса тайӧ сиктас. Чечча тэрыб «Заря» теплоходысь да ньӧжйӧн восьлала нӧрыс паныд. Со и кыр йыв. Небыдик тӧвру ворсӧдчӧ юрсиӧн. Син водзын тӧдса серпас: енэж помӧдзыс шылькнитчӧм парма, важ Эжвалӧн кузь бӧж, вабердса видзьяс. Сулала да вомтырӧн апала сӧстӧм сынӧдсӧ. Кыла, кыдзи шувгӧны мышку сайын тополь пуяс. Пашкырӧсь, ёнӧсь, мичаӧсь. Гораа тутӧстіс лэчыд гӧлӧса катер. Быттьӧ унмысь палялі. Босьті кӧлуйӧс да веськӧдчи туйӧд — топольяслань. Кымын матыстча пуяслань, сымын гораджыка кыла коръяслысь шарӧдчӧмсӧ. Кокъясӧй асьныс лэбӧдӧны-нуӧны тӧдса потшӧс бокті, луд вомӧн ыджыд керка дінӧ.

26. Вӧркута карлӧн нимыс миян муын паськыда тӧдса. Сьӧкыд тыш кадӧ, 1943 вося вӧльгым тӧлысь 26-ӧд лунӧ, Вӧркута лои карӧн. Вӧркута том кар, но нимыс сылӧн важ. Гӧгӧрвоана и сійӧ, мый карсӧ шуӧма ю ним серти. Вӧркута — ненеч ним. Медводдза юкӧныс варк кутӧ «ош» вежӧртас, -ута кывтор петкӧдлӧ, мый кӧнкӧ, кодкӧ, мыйкӧ эм. Сідз, Вӧркута кывлӧн вежӧртасыс лоӧ «ошкаин: места, кытчӧ волывлӧны либӧ кытӧн олӧны ошъяс». Вӧркута моз жӧ артмӧмаӧсь уна мукӧд ненеч иннимъяс: Нерута «бадьяин, бадьйӧсь места», Хадута «козъяин, козйӧсь места», Харута «сускаин, суска места».

27. Бара воис гажа тулыс. Пондісны варовитны-бузгыны Печораӧ тэрмасьысь шоръяс. Югыд шонді азыма нюліс пармалысь лымсӧ. Тэрыб Коклы, йӧрапилы, кодлы неважӧн тыри арӧс, лӧсьыда кутіс овсьыны выль местаын. Кынӧм вӧлі пӧт. Ёртыд мыйта колӧ дінад. Кузь Гӧнаясысь повны нинӧм. Тэрыб Кок ёнакодь быдмис, шыляліс, кутіс кывны ас пытшсьыс пыр унджык и унджык вын. Некод сійӧс эз кут и гуляйтӧмысь. Кор окота лоліс, сійӧ тӧвзьыліс парма ягъясӧ да бурпӧт ризъявліс кузь тӧв бӧрын ловзьыны заводитӧм вӧрӧд. А рытъявылыс воліс бӧр мусмӧм гортас.

28. Финляндияса гожӧм Скандинавияын гожӧмнас тшӧкыда зэрӧ, лунъясыс ыркыдӧсь. Финнъяс велалӧмаӧсь нин татшӧм поводдя дінас да шмонитӧны та вылын. Ӧти финн юалӧ мӧдлысь: — Вӧлі-ӧ таво миянын гожӧмыс? — Вӧлі, — вочавидзӧ мӧдыс. — Кор? — Середаӧ дас час асывсянь дас кык час лунӧдз. Финн гижӧ ёртыслы Венгрияӧ сераку: «Финляндияын гожӧмыс кӧдзыд да зэра, но бур кӧть, дженьыд». Негр-студент, коді велӧдчӧ Хельсинкиын, гижӧ Африкаӧ гортсаяслы сераку: «Финляндияын во гӧгӧр век тӧв, турунвиж тӧвсӧ бара на позьӧ кыдзкӧ терпитны, а еджыд тӧлыс — веськыда терпитны позьтӧм».

29. Морт — мувывса олысь, но уна нэм, сюрс во чӧж сылӧн синъясыс дзоргисны енэжӧ да зілисны тӧдмавны помтӧм кодзувъяслысь ладсӧ. Морт кужис корсьны енэжса серысь сэтшӧм кодзув чукӧръяс, кодъяс отсалісны сылы войын веськыда мунны саридзӧд, аддзыны вӧрысь петан туй, тӧдмавны кад да поводдя. Кодзувъяс ковмисны мортлы, и сійӧ сеталіс налы нимъяс, кыдзи юяслы да тыяслы. «Большая медведица». Тайӧ кодзув котырсӧ быдӧн тӧдӧ челядьдырсянь и, дерт, эз ӧтчыд мӧвпавлы, мыйла медведица — энь ош? Тайӧ жӧ кӧш! Нёль кодзув артмӧдӧны кӧшсӧ, а мукӧд куимыс кӧш вугсӧ. «Медведица» нимыс рочӧ воӧма греческӧй «ош» ним пыр. Кӧшӧн тайӧ кодзув чукӧрсӧ шуӧны оз сӧмын комияс, но и рочьяс, марияс, мордва да с.в. Комияслӧн нӧшта эм мӧд ним — Сизима кодзув. Мыйла? Быдӧнлы гӧгӧрвоана — сизим медся югыд кодзув. Финнъяс тайӧ кодзув котырыслы сетӧмаӧсь Хирви ним «кӧр, йӧра», мансияс — Соруп «йӧра». Марияс сідз жӧ шуӧны ас ногыс — Шарды «йӧра». Миян суседъяс, Перым обласьтса рочьяс да комияс, бара жӧ шуӧны Лось нимӧн. Став тайӧ пемӧс нимъясыс (ош, кӧр, йӧра) йитчӧмаӧсь тотемическӧй, культӧвӧй представлениеяскӧд. Важ йӧз медся югыд кодзувъяслы сетавлісны пыдди пуктана пемӧсъяслысь нимъяс.

30. Арся вӧрын Арся кышӧднас вӧччӧма парма. Кыдзьяс вылысь киссьӧны зарни коръясыс. Пуысь пуӧ чераньяс нюжӧдӧмаӧсь эзысь везъяс. Сынӧдыс сӧстӧм. Ёльясын да шоръясын ваыс сӧдз. Кӧч тӧлысь пом. Ми Лыско понкӧд кайим Ертым ю сайӧ кӧчасьны. И со сійӧ заводитіс увтны, садьмӧдӧма кузь пельӧс шойччанінсьыс, недыр мысти увтӧм шыыс эз кут кывны. Менам вӧлі надея пон вылӧ, да заводиті петны паськыд прӧсеклань. Вои еджыд нитшка яг бокӧ. И колӧ жӧ: виччысьтӧг тшуки дона гоб чукӧр вылӧ. Вуні кӧчасьӧмыд да зіля куті ӧктыны арся вӧрыслысь козинсӧ. Друг воськов кызь сайын мыйкӧ визнитіс. Лэпті юрӧс да аддзи кӧчӧс. Сійӧ пукаліс паськыд мыр сайын да вӧрӧдіс кузь пельяссӧ. Табъя кокыд дзоргис ме вылӧ, а ме сы вылӧ. Кор нюжӧді киӧс пищальлань, кӧчыд лыйыштіс раслань да воши. Некымын здук мысти мыччысис Лыско. Секундмӧд кежлӧ сувтліс ме дорӧ да скӧра увтыштіс: мый нӧ пӧ тэ тшакасян, ныр увсьыд лэдзин кузь пельсӧ. И бара понйыд кутіс вӧтчыны кӧч бӧрсяыд. Ме босьті мышку сайӧ тшак тыра пестерӧс да петі паськыд прӧсек вылӧ, чукӧсті Лыскоӧс да меліа шыӧдчи сы дорӧ: — Эн скӧрав, зарниӧй, меным арся вӧрыс козьналіс тшак пестер, а кӧчыд мед на олӧ.

31. Найӧ пукалісны орччӧн еджыд сюмӧда гӧгрӧс кыдз кер вылын. Налӧн киясаныс вӧліны Машаӧн вӧчӧм гырысь букетъяс. Кыз рӧмсӧ налы сетісны вижӧн югъялысь горадзульяс. Вӧліны сэні и Машаӧн медъёна радейтана вижӧдыштӧм нин розъяса льӧм пу увъяс, найӧ вӧчисны букетсӧ пашкырджыкӧн, ӧттшӧтш сетісны сылы аслыспӧлӧс чӧскыд кӧр. Сійӧ сорласьӧма горадзульлӧн сӧстӧм кӧркӧд да казьтыліс Митялы мирыслӧн сӧстӧмлун йылысь. И быттьӧ тайӧ сӧстӧмлуныс ыльӧбӧн пырӧ ӧні сы пытшкӧ. Пырӧ и нырӧдыс, коді кылӧ шоныд лунъясӧн ловзьӧм вӧр-валысь чӧскыд кӧръяссӧ. Пырӧ и пельясӧдыс, кодъяс нимкодясьӧны сьылысьяслӧн аслыспӧлӧс шыясӧн. Пырӧ и чужӧм кучикӧдыс, кодӧс меліалӧ петысь шонді да ыркӧдӧ тӧвру. А медсясӧ пырӧ синъясӧдыс, кодъяс аддзӧны и тайӧ дзоридзалысь видзсӧ, и турун зорӧд кодь топыд льӧм кустсӧ, и сӧдз ваа юсӧ, и ылын лӧзалысь вӧртассӧ, и Машасӧ...

32. Быдмӧг нимъяс. Важ коми йӧз торйӧдлісны колана да ковтӧм быдмӧгъясӧс. Пӧч-пӧльясным вӧдитчисны донъялана фитонимъясӧн. Тадзи артмисны пытшкӧсса вежӧртас сертиыс паныда сулылысь быдмӧг нимъяс: бур пув «брусника», дона гоб «белый гриб» да кольмӧдан турун «дурман», мыр выв понтшак «ложноопёнок серно-жёлтый» и с.в. Ёна важӧн, кор йӧз перйылісны кынӧмпӧтсӧ сӧмын быдмӧгъяс отсӧгӧн, сэки мортлӧн шӧр могнас вӧлі кужны торйӧдны сёян да пагӧдан турунъяс да вотӧсъяс да сетны налы лӧсялана нимъяс. Шуам, сёян быдмӧгъяс нимын вермӧ паныдасьны морт торъякыв: морт оз «земляника», морт куз «полевой хвощ». Сійӧ индӧ сы вылӧ, мый быдмӧгыс сёйны позяна. Но сёрнианыс йӧзыс тшӧкыда вӧдитчӧны ӧтторъя кывъясӧн: оз, куз и с.в. Пемӧсъяслы сёйны туяна быдмӧгъяслӧн нимъяс: кӧр нитш «ягель», мӧсгоб «подберёзовик болотный», ошъюр «подосиновик», уртшак «сыроежка». Зэв уна сёян быдмӧг нимъяс индӧны шома, юмов либӧ курыд кӧр вылӧ: шомкор, шома турун «щавель кислый», гӧрд маюр «клевер», курыд турун «горчак». Кужӧмӧн нимтылӧмаӧсь важ йӧз сёйны шогмытӧм быдмӧгъяс. Татшӧм быдмӧг нимъясыс тшӧкыда артмӧны пемӧс нимъяс отсӧгӧн. Ним воддза юкӧнас вермӧны паныдасьны ош, пон, вӧв да мукӧд кывъяс: ошльӧм «крушина ольховидная», понпув «толокнянка», вӧвкудз «щавель конский» да с.в. Татшӧм жӧ тэчасногыс и ӧткымын пагӧдан быдмӧг нимъяслӧн: ошчӧд «вороний глаз», понгӧньӧ «вех ядовитый». Паныдасьӧны нӧшта и тэчаса фитонимъяс: кӧр кулан турун «вех ядовитый», лудік кулан турун «папоротник, щитовник», гут кулан тшак «мухомор».

33. Матіас Александр Кастрен вӧлӧма урал котырӧ пырысь войтыръясӧс збыль восьтысьӧн. Ачыс кыдзи туялысь медводдзаӧн волӧма быд войтыр дорӧ да чукӧртӧма озырсьысозыр материал кывъясысь, фольклорысь да этнографияысь. Сійӧ чужлӧма 1813-ӧд вося ӧшым тӧлысь 2 лунӧ Финляндияса Тэрвола инын, 1836-ӧд воын помалӧма Хельсинкиын университет да пырӧдчӧма финн кыв да фольклор туявны, ветлӧма экспедицияясӧ саамъяс дорӧ. 1841-ӧд воӧ йӧзӧдӧма «Калевала» швед кывйӧн. Сӧмын медъёна сійӧс кыскӧма асыввылӧ, рӧдвуж войтыръяс дорӧ. 1839–1849-ӧд воясӧ, дас во чӧж, Кастрен ветлӧдлӧма Россияса войвылын да Сибирын, чукӧртӧма материал, волӧма тшӧтш комияс дорӧ. 1843-ӧд воӧ рака тӧлыссянь кӧч тӧлысьӧдз том туялысь олӧма Чилимдінын, Изьваын да Колваын, велӧдӧма коми да яран кывъяс. Тайӧ материал подув вылын 1844-ӧд воын Хельсинкиын латин кывйӧн М.А. Кастрен лэдзӧма изьва сёрнисикаслысь грамматика, сыысь сылы сетӧмаӧсь Демидовлысь премия джынсӧ. 1844-ӧд воӧ тшӧтш сійӧ дорйӧма коми кывйысь доктор ним вылӧ диссертация. Кувсьӧма Матіас Кастрен томӧн, висьӧм понда, 1852-ӧд вося ода-кора тӧлысь 7 лунӧ.

34. Вычегда — Эжва Эжва — Коми муын Печора бӧрын мӧд ыджыд ю. Сійӧ заводитчӧ кык ичӧтик вожсянь. Ӧтиыс босьтӧ васӧ Дзурнюрсянь, а мӧдыс заводитчӧ Мылва дорын пукалысь Нальдӧг керӧссянь. Сиктъяс да грездъяс, вӧръяс да видзьяс пӧлӧн ыджыд ӧдӧн Эжва нуӧ ассьыс сӧстӧм васӧ Войвыв Двинаӧ. Кузьтаыс Эжвалӧн — 1 130 км. Коми му кузя визувтӧ ыджыдджык юкӧныс — 870 верст. Эжваӧ усьӧны 200 сайӧ ыджыд да ичӧт ю. Справочникъясын, небӧгъясын, газетъясын — быдлаын гижӧма, мый Вычегда нимыс роч. Коми нимыс быдӧнлы гӧгӧрвоана. Сійӧ артмӧма эж, эжа да ва кывъясысь. И тайӧ збыль. Эжва бокъясын нюжӧдчӧмаӧсь мича туруна видзьяс. Роч нимыс — Вычегда — некыдз оз вежӧртсьы. Сідзкӧ, сійӧ абу роч? Кутшӧм нӧ? Комияс водзджык овлӧмаӧсь неуна асыв-лунвылын, Кама ю пӧлӧн. Сэні ӧні на олӧны перым-комияс. Эжва да сылӧн вожъяс пӧлӧн овлӧмаӧсь мӧд кывъя йӧз, сідзкӧ, и юыслӧн вӧлі мӧд ним. Мый Вычегда йӧгра ним, медводз мӧвпыштіс финн учёнӧй Даниэль Европеус. Первой сійӧ гӧгӧрвоӧдіс Вычегдасӧ кыдзи Выт-шагет «ваа вож, приток», а бӧрынджык гижис Уитшагет «виддза вож» йылысь. Бӧръяыслӧн пытшкӧслуныс, дерт, матынджык Эжва ним дорад, но ортсыса кыв ӧбликыс абу стӧч. Мӧд финн учёнӧй Юрьё Вихман, коді 1901–1902 воясӧ воліс Комиӧ, гижліс, мый Вычегда нимсӧ важ комияс вуджӧдӧмаӧсь Эжваӧн. Выч- юкӧнсӧ Ю. Вихман йитіс ханты ванжи, ванча «турун, эжа» да манси вансин, вансен «быдмӧма, тырӧма турунӧн» кывъяскӧд. Ыджыд сӧветскӧй учёнӧй, профессор Б.А. Серебренников Вычегда кывлысь этимологиясӧ выльмӧдіс. Медводдза вычюкӧнсӧ сійӧ йитӧ важ манси вич кывкӧд, кодлӧн вежӧртасыс «васӧд видз». Тайӧ кывйыс ӧнія манси кывйын бергалӧ кыдзи вис сійӧ жӧ вежӧртасӧн. Егд(а) — юкӧныс бара жӧ манси кыв — ахт «протока». Артмис Вич+ахт+а. Бӧръя а-ыс лоис роч кыв «река» мӧрччӧдӧм улын. Ӧні лои гӧгӧрвоана. Вычегда да Эжва ӧти нимлӧн вариант — йӧгра да коми, кодлӧн вежӧртасыс «виддза ю» либӧ «видзьяс пӧлӧн визувтысь ю».

35. Ур — йӧзлӧн радейтана да пыдди пуктана вӧрса пемӧс, эз ӧд весьшӧрӧ коми кывйын чужны со татшӧм шусьӧгъяс: ур поз кодь керкаыс (пельк, зэв сӧстӧм да шоныд оланін йылысь), пуалан ур кодь (зіль, уджач морт йылысь). Коми сёрнисикасъясын ур кыв юргӧ дзик ӧтмоза, быдлаын ӧткодя. Удмурт кывйын татшӧм кывйыс абу, сы пыдди бергалӧ коньы кыв. Кывйыс тайӧ зэв важ, сылы весьтасыс эм зэв уна ордвуж кывйын, шуам, суомиын orava, эст кывйын orav, эрзя-мордва да мари кывйын тшӧтш ур. Сідзкӧ торъякывйыс бергалӧма финн-угор подувкывйын на, вежӧртлӧма вӧрса ичӧт пемӧсӧс. Ку вӧснаыс важысянь тшӧтш сійӧс ёна нин кыйлӧмаӧсь, сійӧ вердлӧма йӧзсӧ 2-3 сюрс во сайын нин. Коми кывйын ур кыв пасйӧ оз сӧмын пашкыр бӧжа ичӧт мичаник пемӧсӧс, тшӧтш и сьӧм, рочӧн кӧ, кӧпейка. Татшӧмторйыс коми йӧз важвылӧмын кыссьӧ ӧтувъя перым кадсянь на, кор ӧнія удмурт да комияс овлӧмаӧсь ӧтлаын. Ӧнія удмурт кывйын эм коньдан кыв, пытшкӧсса вежӧртасыс «ур дон», кывйыс пасйӧ ӧти ур (кӧпейка) да дзоньнас сьӧм. Ур кывйӧн мариечьяс да мордва тшӧтш пасйӧны кӧпейкасӧ. Тӧдӧмысь, кӧрт да кабала сьӧм олӧмӧ зумыда пыртӧдз буретш ур куыс и ветлӧма посни сьӧм пыдди. Важӧн, сардырся кадӧ, ӧти кӧпейкаыслӧн доныс вӧлӧма вель ыджыд, та понда ӧти кӧпейкасӧ нимтылӧмны «куим ур», кӧпейка да джынсӧ — «вит ур», а кык кӧпейкасӧ — «сизим ур» кывтэчасӧн. Вочасӧн сэсся нин комияс пондӧмаӧсь медпосни кӧрт сьӧмсӧ (ӧти кӧпейкасӧ) шуны ур кывйӧн. Тайӧ нӧшта индӧ важ комияс олӧмын вузасьӧмлӧн ыджыд тӧдчанлун вылӧ.

36. Кымын Зыряновск эм Сибирын? Сибирлӧн история топыда йитчӧма коми йӧзкӧд. XVІ да торйӧн нин XVІІ нэмъясын Россия зілис ӧтлаӧдны ас дінас Сибирса да Ылі Асыввывса выль муяс, восьтыны Войвывса морскӧй туй. Повтӧм землепроходецъяс воысь-во писькӧдчисны пыр ылӧджык и ылӧджык тӧдтӧм муясӧ. На лыдын туй индалысьяснас, а корсюрӧ и отрядса нырщикъяс пыдди, вӧліны коми йӧз. Кыдзи юӧртӧ Сибирскӧй летопись, Ермак отрядӧ вӧлі индӧма туй индалысьясӧн 40 зырянинӧс. Тайӧ кадсяньыс быд походын нуӧдысьяснас вӧліны комияс. Отряд бӧрся отряд писькӧдчисны Сибирса вӧръясті повтӧм сьӧлӧма йӧз, ичӧтик пу карабъяс вылын петавлісны восьса саридзӧ да восьтавлісны тӧдтӧм муяс. Обсянь найӧ вуджалісны Енисейӧ, сэсся Лена вылӧ, Колыма да Анадырь юяссянь Чукоткаӧ да Камчаткаӧ. Ӧти татшӧм отрядӧн веськӧдліс Колыма восьтысь коми морт Дмитрий Михайлов Зырян. Сы нимӧн шусьӧ Зырянка ю Камчатскӧй обласьтын. Пӧшти тайӧ жӧ кадас Зырянка нима юяс чужӧны Енисей, Лена да Чулым бассейнъясын. XVІІ да XVІІІ нэмъясӧ пыр ёнджыка и ёнджыка коми войтыр мунісны Сибирӧ. Ӧтияс вӧравны, тшӧкыда вузасян могъясӧн, но унаӧн мунісны нэм кежлӧ да овмӧдчисны выль муясын. Сибирын коми йӧз котыртлісны ассьыныс сиктъяс. Кузь туйын найӧ тшыгъялісны да кынмалісны, кулалісны уна сикас висьӧмъясысь, но шуд корсьысьяс кыссисны пыр водзӧ и водзӧ. Ӧтияс кӧ водзтіджык пуксьывлісны бурджык инъясӧ, на дінӧ овмӧдчывлісны мукӧдъяс, а эз кӧ сьӧлӧм выланыс волы аддзӧминыс, бара вӧрзьывлісны водзӧ да заводитлісны корсьны бурджык местаяс. Олісны ӧтсӧгласӧн, топыда кутчысьлісны ӧта-мӧд дінаныс, зілисны ёнджыка дӧзьӧритны чужан кывсӧ да олан сямсӧ. Тадзи коми войтыр рочьяскӧд ӧтвылысь отсалісны ёнджыка овмӧдны Сибирлысь паськыд отсӧ Урал-Изсянь Лӧнь океанӧдз, отсалісны йитны Сибирӧс миян государство дінӧ. Кытысь корсьны ӧні коми йӧзлысь челядьсӧ? Восьтам географическӧй карта: Перым обласьтысь аддзам Зырянова нима ӧкмыс сикт, ӧти Зырянское, куим Зырянка, квайт Зырянов; Свердловскӧй обласьтысь — кык Зырянова, вит Зырянская, кык Зырянка, кык Зырянское; Тюмень обласьтысь — кык Зырянка, кык Зырянское, Зырянская заимка, нёль Зырянова; Курганскӧй обласьтысь — кык Зырянка, Зырянское да Зырянская; Челябинскӧй обласьтысь — Зырянка да Зыряне; Алтайскӧй крайысь — Зырянка да Новозырянка; Томскӧй да Омскӧй обласьтъясысь Зырянскӧй район да Зыряновскӧй сельсӧвет, а Якутскӧй АССР-ысь Зырянка юрсикт.
Москвасянь Сыктывкарӧдз самолёт лэбӧ кык час.

А. Сыктывкарын уличаяс сӧстӧмӧсь.
Б. Аудитория сӧстӧмӧсь.
В. Сыктывкар – сӧстӧм кар.
Г. районса юралысьяс.

A. Коми Республикаса Юралысь

Б. веськӧдлӧ Коми Республикаӧн

В. Коми Республикаса Юралысьӧс вежысь

Ми олам Коми Республикаса юркарын.

A. Войнас усис лым.
Б. Войнас усьӧма лым.
В. Войнас лымъялӧма.

из шом перйӧм

Ӧтувъяин6

Содержание

РӦМПӦШТАН

МЕДВОДДЗА ВОСЬКОВ

ВИДЗА ОЛАН, КОМИ КЫВ!

СЁРНИТАМ КОМИӦН

Навигация

Персональные инструменты

Ним пространствояс

Варианты

Просмотры

Ещё

Корсьысьӧм

Навигация

Инструментъяс