Коми кыв рочьяслы (2-ӧд класс, 2015)

Материал из Велӧдам коми кыв
КОМИ КЫВ

АНБУР

4.
дза дзо дзӧ
джа джо джӧ
тша тшо тшӧ

ВЕЛӦДЧАМ ЛЫДДЬЫНЫ

1 – ӧти
2 – кык
3 – куим
4 – нёль
5 – вит
6 – квайт
7 – сизим
8 – кӧкъямыс
9 – ӧкмыс
10 – дас

7.
– Кымын …?

9.
тетрадьяс

2.
виттетрадькуимручкадаскарандаш

3.
Ручкаяс, пеналъяс, линейкаяс.

ВЕЖАВИДЗАНА КЫВЪЯС.

1.
Видза олан, Саша!
Видза оланныд, Ольга Ивановна!
Видза олан, Катя!
Видза олан, Катя!

Видза олан! - Здравствуй!
Видза оланныд! - Здравствуйте!

2.
…, нывкаяс!
…, Иван Иванович!

Видза олан, Саша!
Видза олан, Саша!

3.
— Аддзысьлытӧдз, Маша!

Аддзысьлытӧдз! —  До свидания!

4.
Бур асыв!
Бур лун!
Бур рыт!
Бур вой!

1.
Видза оланныд!
Бур лун!
Аддзысьлытӧдз!

2.
Бур рыт!
Бур асыв!
Бур вой!

ТӦДМАСЬӦМ

1.
Кыдзи тэнӧ шуӧны?
Менӧ шуӧны Машаӧн.

2.
Кыдзи тэнӧ шуӧны?
Менӧ шуӧны ...ӧн.

Ӧльӧксей (Алексей), Кӧсьта (Костя), Васьӧ (Вася), Наста (Настя), Ӧльга (Ольга), Машӧ (Маша).
Ӧшкамӧшка (Радуга), Югӧрка (Лучик), Ошпи (Медвежонок), Лунморт (День-человек), Вӧрморт (Лес-человек), Шудаморт (Счастье-человек), Туган (Верхушка дерева).

3.
Васьӧ, Рӧдьӧ,
Ичӧт Миш,
Федьӧ, Эдьӧ,
Саш да Гриш.

С. Попов.

4.
Кыдзи тэнӧ …?
… шуӧны Настяӧн.

5.
— ынӧуш ӧнэт идзыК?
— нӧйескӧьлӦ ынӧуш ӧнеМ!
— ынӧуш ӧнэт идзык А?
— нӧяллИ ынӧуш ӧнеМ.

7.
Кымын тэныд арӧс?
Меным 9 арӧс.

— Кымын тэныд арӧс?
— Меным … арӧс?

9.
Машалы		8 арӧс
Кӧсьталы		9 арӧс
Насталы		7 арӧс

10.
а) Тайӧ нывка. Сійӧс шуӧны Аннаӧн. Сылы дас арӧс.
б) Тайӧ зонка. Сійӧс шуӧны Пашаӧн. Сылы сизим арӧс.
в) Тайӧ нывка. Сійӧс шуӧны Машаӧн. Сылы куим арӧс.

Ме … . Менӧ шуӧны … . Меным … арӧс.

МЕНАМ КОТЫР

мам
чой
вок
бать

2.
ме – я
тэ – ты
сійӧ – он, она, оно

эм – есть
абу – нет
тайӧ – это

менам – мой, моя, моё, мои, у меня
тэнад – твой, твоя, твоё, твои, у тебя

менам эм …
тэнад эм …

4.
— Тэнад эм бать?
— Менам … … .
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс шуӧны … .
— Тэнад эм мам?
— Менам … … .
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс шуӧны … .
— Тэнад эм чой?
— Менам … … .
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс шуӧны … .
— Тэнад эм вок?
— Менам … … .
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс шуӧны … .

5.
Менам эм котыр тайӧ бать, мам, кык чой да вок.

6.
ыджыд мам
ыджыд бать
пӧч
пӧль

8.
Ыджыд мамыд — ыджыд мам,
Сійӧ менам мамлӧн мам.
А. Шебырев

Ыджыд батьыд — ыджыд бать,
Сійӧ менам мамлӧн бать.
Е. Вязова

9.
Ыджыд мамӧс шуӧны … .
Ыджыд батьӧс шуӧны … .
Пӧчӧс шуӧны … .
Пӧльӧс шуӧны … .

10.
а) Менам эм ыджыд мам. Сійӧс шуӧны Анна Григорьевнаӧн. Сылы 50 арӧс.
б) Менам эм ыджыд бать. Сійӧс шуӧны Василий Тихоновичӧн. Сылы 55 арӧс.

11.
Менам эм … .
Сійӧс шуӧны … .

12.
а) Тайӧ менам котыр. Менам эм бать, мам да чой Маша.
б) Тайӧ менам котыр. Менам эм бать, мам, кык вок да чой.
в) Тайӧ менам котыр. Менам эм пӧч, пӧль, бать, мам да вок.

13.
а) Менамэмичӧтчой. СійӧсшуӧныОляӧн.
б) Менамэмыджыдвок. СійӧсшуӧныЮраӧн.

ичӧт — младший, маленький
ыджыд — старший, большой

14.
— Тэнад эм … вок (чой)?
— Менам эм (абу) … вок (чой).
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс шуӧны ...ӧн.

15.
Менӧ шуӧны Машаӧн. Менам эм котыр: мам, бать да ичӧт вок. Мамӧс шуӧны Алла Ивановнаӧн. Батьӧс шуӧны Сергей Ивановичӧн. Ичӧт вокӧс шуӧны Максимӧн.

1.
амм, атбь, окв, ойч.

2.
Ыджыд … . Ичӧт … .

3.
Тайӧ менам котыр. Менам эм …, …, … .

ШКОЛАЫН

1.
велӧдчысь
велӧдысь

2.
Маша — велӧдчысь
Олег — …
Николай Алексеевич — …
нывка — …
зонкаяс — …
Мария Павловна — …

3.
Менӧ шуӧны … . Ме … . А Марина Ивановна менам … .

4.
— Кыдзи тэнӧ шуӧны?
— Менӧ … … .
— Тэ велӧдысь али велӧдчысь?
— Ме … .

5.
— Видза оланныд, челядь!
— Видза оланныд!
— Ме велӧдысь. Менӧ шуӧны Мария Алексеевналӧн. Кыдзи тэнӧ шуӧны?
— Менӧ шуӧны Аняӧн. Ме велӧдчысь.

велӧдча — учусь
гижа — пишу
лыддьыся — читаю

-ын
школаын — в школе

6.
велӧдча
тетрадьын
гижа
школаын
лыддьыся библиотекаын

7.
Ме велӧдчысь менӧ шуӧны Илляӧн Павел Васильевич менам велӧдысь школаын ме гижа да лыддьыся.

8.
Менӧ шуӧны … .
Ме … .
… шуӧны … .
Ме … .
… велӧдчысь.
Школаын ме … .

9.
Школаын велӧдысь,
Велӧдчысь уна!
Лыддьыся, гижа,
Велӧдча бура!
Н. Кинева.

Менӧ шуӧны … . Ме … . … — менам велӧдысь. Школаын ме … .

МЕНАМ КЛАСС

1 – пӧв
2 – джадж
3 – шкап
4 – дзоридз
5 – пызан
6 – улӧс
7 – ӧдзӧс
8 – ӧшинь

2.
Ыджыд класс, мича дзоридз, ичӧт улӧс.

3.
Менам ыджыд, мича класс.
Тайӧ …, …, … .
Со и …, …, … .
Радейта ме ёна сійӧс!
Н. Кинева.

4.
улӧс вылын
улӧс улын
улӧс дорын
улӧс сайын

5.
в.л.н	ул.н	д.р.н	с.й.н

7.
а) … … вылын.
б) дорын … … .
в) … … сайын.
г) … улын … .

8.
а) Пызан сайын нывка.
б) Джадж вылын небӧг.
в) Пӧв дорын нывка.
г) Пызан вылын небӧг.
д) Пызан улын сумка.
е) Улӧс вылын сумка.

небӧг — книга
выль — новая

9.
Тайӧ менам класс сійӧ мича ӧшинь вылын дзоридзьяс классын эмӧсь выль пызанъяс да улӧсъяс пӧв дорын ыджыд шкап.

11.
— Мый эм пызан вылын?
— Пызан вылын …
— А мый эм пызан улын?
— Пызан улын …

1.
ӧӧдзс, одзридз, шиӧьн, ызпна

2.
… вылын, … улын, … дорын, … сайын

3.
Пӧв … велӧдысь. Велӧдчысьяс парта … . Пызанъяс … эм тетрадьяс.

ЧАЧАЯС

вӧв
акань
робот
конструктор
шур-шар
машина

2.
ош
пон
кань
кӧч
мач

3.
ыдж ча ӧт ич ак ми
шур ыд нь ка шар ань

4.
Сійӧ ичӧт. Сійӧс шуӧны Тотоӧн. Тайӧ чача — ош.

5.
Тайӧ мый? Тайӧ чача … .
Кутшӧм сійӧ? Сійӧ … .
кыдзи сійӧс шуӧны? Сійӧс шуӧны … .

6.
Менам эм чача … .

8.
гӧрд
сьӧд
еджыд
виж
турунвиж
лӧз
мугӧм
руд

рӧм — цвет
рӧма — цвета

10.
Менам жырйын уна чача:
Мугӧм … да еджыд … .
Лӧз …, гӧрд …,
Куим мач, руд … да ош. 
Н. Кинева.

Аньӧмакӧ

11.
каньа ӧвв ньӧкамаӧ шаршур чӧк пиош

12.
гӧрд рӧма мач, руд рӧма вӧв, виж рӧма шур-шар.

13.
Менам эм чача тайӧ понпи сійӧс шуӧны Лапикӧн сійӧ мича да мугӧм рӧма.

14.
— Тайӧ мый?
— Тайӧ чача — … .
— Кутшӧм сійӧ рӧма?
— Сійӧ … … .
— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Сійӧс … … .

15.
Батьӧ ньӧбис …,
Сэні лоа ме пилот.

Менам ыджыд эм …,
Сылӧн кӧлеса да шина.

Менам ыджыд, мича …,
Сійӧ ӧдйӧ ветлӧ скач.

М. Вахнина

1.
мачкӧчаканьшуршар

2.
Менам эм … . Тайӧ … . Менам чача … рӧма.

КОМИ ВОРСӦМЪЯС

1.
Шырӧн-пельӧсӧн (Мышь и угол)

— Шырӧ, шырӧ, вай менам пельӧс,
Шырӧ, шырӧ, вай мем пельӧс!

2.
ӧтик кык куим нёль коз пу йылӧ ӧшйис коль

3.
Тірс-торс,
Куим стӧкан морс.
Он кӧ вӧдит,
Он и ворс.

Куим каньысь
Шыр оз пов.
Он кӧ эскы,
Оз и ков.

Ӧтик-мӧтик,
Кык-мык,
Куим-муим,
Нёль-моль.

4.
Гут, гут, менӧ кут!

— Ичӧт дядьӧ юалӧ: кымын арӧс тэд колӧ?
— Вит.
— Ӧти, кык, куим, нёль, вит.

— Ичӧт дядьӧ юалӧ: кымын арӧс тэд колӧ?
— Куим.

— Гут, гут, менӧ кут!

5.
— Видза олан, Саша!
— Бур лун, Маша!
— Тэнад эм радейтана ворсӧм?
— Эм. Тайӧ «Краскаӧн» ворсӧм. А тэнад?
— Менам радейтана ворсӧм — «Пышкай». Вай ворсам!

Краскаӧн (В краски)

— Тук-тук! Тайӧ Ёма!
— Мый колӧ?
— Краска.
— Кутшӧм рӧма?
— Лӧз рӧма.
— Кутшӧм рӧма?
— Гӧрд рӧма.

Ёма-Баба

Пышкай (Воробей)

Миян гажа сад йӧрӧ
Локтіс пышкай да сьылӧ:
— Пышкай, пышкай, эн вуграв,
Коді нявӧстас, тӧдмав.

1.
гораньпышкайгутменӧкутшырӧнпельӧсӧн

2.
а) «Ичӧт дядьӧ юалӧ: кымын арӧс тэд колӧ?»
б) «Тук-тук! Тайӧ Ёма!»
в) «Шырӧ, шырӧ, вай мем пельӧс!»

ВЫЛЬ ВО

1.
Кӧдзыд пӧль
коз
Лымныв
лым чир
козин
кор

2.
Ывла вылын усьӧ лым.
Регыд … … воас нин!
Н. Кинева

5.
Ыджыд … , мича … , турунвиж … , бур … .

бур – хороший (-ая, -ое, -ие)

6.
Миян классын Выль во! Мороз Пӧль вайис козинъяс. Машалы — … , Петялы — … , Катялы — … , а меным — … .

7.
Мороз Пӧль, Кӧдзыд Пӧль, Мороз Дед,и Войпель.

8.
Выльвося козпу,
Мичаник бияс.
Быдӧнлы радлун
Выль воыс сиас!
Н. Кинева

9.
Ме радейта Выль во праздник. Коз вылын эмӧсь мича чачаяс. Коз дорын Мороз Пӧль да Лымныв.

10.
вӧвмач
аканьк
кканьӧ
оошвач
мпонра

12.
дона — дорогая, дорогой
чолӧмала — поздравляю
став бурсӧ — всего хорошего
тэнӧ — тебя
тіянӧс — вас
сиа — желаю

Дона …!
… тэнӧ Выль воӧн!
Сиа …
		Лымныв

13.
Дона Галина Ивановна!
Чолӧмала тэнӧ Выль воӧн!
Сиа став бурсӧ!

Тіян велӧдчысь Павел Логинов


МОРТ

1.
ань, нывка, зонка, мужичӧй, кага

3.
мам— ань
бать — …
пӧч — …
пӧль — …
велӧдчӧ школаын — …
ичӧт, кӧляскаын — …

4.
а) нывка, ань, зонка
б) пӧль, пӧч, ань
в) мужичӧй, зонка, ань

5.
Ичӧт …, мича …, бур … .

6.
а) Анна, мича, ань, Григорьевна.
б) бур, пӧч, менам, морт.
в) Игорь, бур, Павлович, мужичӧй.
г) кага, ичӧт, Маша.

1.
а) аакг; б) рмот; в) вааынбб

2.
а) Тайӧ … . Сійӧс шуӧны Настяӧн.
б) Тайӧ … . Сійӧс шуӧны Павел Васильевичӧн.
в) Тайӧ … . Сійӧс шуӧны Елена Дмитриевнаӧн.
г) Тайӧ … . Сійӧс шуӧны Коляӧн.

МОРТЛӦН МЫГӦР

1.
юрси
пель
юр
син

3.
Тайӧ — юр, а тайӧ — юрси.
Мича чужӧм: син, ныр, вом.
Н. Кинева

4.
лӧз
гӧрд
еджыд
вом
юрси
син

5.
нис
ынр
юиср
чжӧму

6.
Маша	Юра	Оля
а) Менам юрсиӧй сьӧд рӧма.
б) Менам синмӧй лӧз рӧма.
в) Менам юрсиӧй еджыд рӧма.

7.
а)Тайӧ коми ань. Сійӧс шуӧны Марьяӧн. Сылӧн сьӧд юрси, турунвиж синъяс.
б) Тайӧ Зарань. Сылӧн еджыд юрси, лӧз синъяс.
в) Тайӧ нывбаба. Сійӧс шуӧны Ёмаӧн. Сылӧн сьӧд синъяс, сьӧд юрси, ыджыд ныр.

8.

мышку — спина

пельпом
морӧс
кынӧм
ки
кок

10.
Вӧчам тадзи: киӧн — хлоп,
Вӧчам тадзи: кокӧн — топ.
Пельпом лэптам, сэсся лэдзам,
Пуксям, чеччам, лэптам ки.
Физзарядка вӧчим ми,
Лои ёнӧсь кок и ки!
Н. Кинева.

11.
Тайӧ — кокӧй, тайӧ — киӧй,
Тайӧ — небыд юрси сіӧй,
Тайӧ — пельӧй, тайӧ — синмӧй,
Тайӧ — менам мича нырӧй,
Тайӧ — вомӧй, тайӧ — банӧй,
Тайӧ — ачым, шондібанӧй!
Г. Юшков.

-ӧй

сі — волос
шондібан — лик солнца

1.
кичужӧмкокюрпель

2.
юрси, ныр, синъяс

а) турунвиж рӧма …
б) сьӧд рӧма …
в) ичӧт …

3.
Менам синмӧй … рӧма, а юрсиӧй … рӧма.

ПАСЬКӦМ

1 — гач; 2 — дӧрӧм; 3 — сарапан; 4 — платтьӧ; 5 — чышъян

1.
гач
рӧм
пан
са
дӧ
тьӧ
плат
ра

2.
Шоныд … , мича … , еджыд … , ыджыд … .

шоныд — тёплый (-ая, -ое)

3.
а) Тайӧ Гриша. Сылӧн еджыд дӧрӧм да сьӧд гач.
б) Тайӧ Наста. Сылӧн еджыд дӧрӧм да гӧрд сарапан.
в) Тайӧ Илля. Сылӧн еджыд дӧрӧм да лӧз гач.

4.
Менам эм … . Сійӧ … да … рӧма.

6.
мича паськӧм

8.
Менам кольквиж сарапан,
Пӧчлӧн мича чышъян,
Мамлӧн дона платтьӧ,
Шуам батьлы: «Аттьӧ!»
М. Вахнина

10.
малича

11.
Талун луныс пекнича,
Ме пасьталі … .
Чеччалі да чеччалі,
Кокӧ пырис клянича.

Из фольклора

клянича — стёклышко

12.
— Маша, улича вылын кӧдзыд.
— Ме пасяся, шапкаася да шарпася.

… + -ася (-яся) — надену …
Например: гачася — надену брюки
пасяся — надену шубу

13.
дӧрӧмася — …
гачася — …
платтьӧася — …
надену рукавицы — …
надену шарф — …

14.
пими
тяпи
сапӧг
гынкӧм
тупли

кӧм, кӧмкот

15.
ыджыд
мича
шоныд
ичӧт

16.
а) Менам эмтяписійӧмича.
б) Тайӧгынкӧмсійӧшоныд.

17.
Саша, талун кӧдзыд. Пасясь, кепысясь да гынкӧмась. Мам.

18.
пими кӧм еджыд рӧма шоныд сійӧ тайӧ

20.
Лымйыс сапкӧ, тӧлыс тшапкӧ.
Киӧ — … , юрӧ — … .
Кокӧ — … , вылӧ — … ,
Ывлаӧ ме петны дась.
Г. Юшков

21.
Гынкӧм, гач, пими, кепысь, пась, сарапан, дӧрӧм, шарп.

22.
а) ань дӧрӧм, платтьӧ, …
б) шапка, кепысь, …
в) тяпи, пими, …

23.
Дзоля Коля
Гачыс кын.
Дзоля Коля
Дзугӧ лым.

Г. Юшков

24.
еджыд
лӧз
мича
шоныд
гач
дӧрӧм
пась
пими

25. мича, шоныд, еджыд
Менам эм … пась. Сійӧ … рӧма да … .

26.
— Кутшӧм паськӧм тэнад эм?
— Менам эм …, …, … .
— А кутшӧм кӧм тэнад эм?
— Менам эм …, …, … .

1.
а) платтьӧ, дӧрӧм, пась
б) тупли, сапӧг, гач
в) шапка, кепысь, чышъян

2.
а) турунвиж рӧма …
б) сьӧд рӧма …
в) еджыд рӧма …

3.
Менамэмгач. Сійӧлӧзрӧма.

ТАСЬТІ-ПАНЬ

1.
туес

2.
пань
тасьті
сов доз
туис
пурт

3.
т..с
.а..
… ..з
т….і
...т

4.
Мича … , ыджыд … , ичӧт … , кык … , гӧрд … .

6.
— Мый эм пызан вылын?
— Пызан вылын эм … , … .
— Кымын тасьті?
— … тасьті.
— Кымын пань?
— … пань.
— Кутшӧм рӧма чашка?
— Чашка … рӧма.

7.
кыдз пу
сюмӧд
сюмӧд чуманъяс
пестеръяс
туисъяс

9.
ачр
рад
ӧакнст

11.
а) стӧкан, чашка, сов доз
б) пурт, пань, рач
в) туис, сов доз, дар
г) дар, пань, туис

12.
Батьӧй вӧчис мича туис,
Вокӧй мамлы сійӧс нуис.
Н. Кинева

13.
а) Тайӧ мый?
б) Сійӧ ичӧт али ыджыд?
в) Кутшӧм рӧма?

14.
Пызан сайын: Машӧ, Анна,
Сашӧ, Илля, Коля, Вась.
Думышт бура, кымын пань
Дасьтіс пызан вылӧ ань.
Н. Кинева

1. паньтасьтірачпурттуис

2.
менам эм сійӧ еджыд рӧма тасьті мича да

СЁЯН-ЮАН

1.
кольк
яй
вотӧс
нянь
чери
тшак

4.
Чӧскыд …, сола …, юмов … .

5.
а) Тайӧ … . Сійӧ сола.
б) Тайӧ … . Сійӧ юмов.
в) Тайӧ … . Сійӧ чӧскыд.

6.
Ков тӧчи манем ӧйат.
НӧӧтнаВ ынӧуш сӧйіс.
Тепмак ӧтйедар ков.

черинянь

7.
Тасьті-пань,
Черинянь.
Чери корӧ
Сера кань.
Г. Юшков

8.
ппрпппопкпп
ссшсысссдс
зззвзззазззз

9.
а) нянь, пань, чери
б) кольк, ва, яй
в) тшак, вотӧс, рок

10.
Ме сёя шыд.
Ме юа ва.

11.
Ме сёя … .
Ме юа … .

12.
Пызан сайын менам вок
Сёйӧ чӧскыд проса рок,
Юӧ юмов яблӧг сок,
Медым удал лоас кок!
М. Вахнина

а) Мый сёйӧ зонка?
б) Мый сійӧ юӧ?

14.
йӧв
шомйӧв
вый
нӧк
рысь

16.
а) Юмов рысь, чӧскыд нӧк, сьӧд нянь.
б) Кӧдзыд шомйӧв, еджыд нянь, чӧскыд черинянь.

17.
а) сёя, ме, рысь, юмов
б) йӧв, юа, кӧдзыд, ме

19.
— Мый тэ радейтан сёйны?
— Ме радейта сёйны … .
— А мый радейтан юны?
— Ме радейта юны … .

20.
… радейтӧ сёйны … .

Мый радейтӧ сёйны кань?
Мый радейтӧ сёйны пон?
Мый радейтӧ сёйны ур?
Мый радейтӧ сёйны ош?

Ур — белка

21.
аттьӧ
пельнянь

23.
— Мый юан, Коля?
— Ме юа йӧв.
— А мый сёян?
— Ме сёя сьӧд нянь да рок.

—Видза олан, Саша! Нянь да сов!
— Бур лун, Маша! Аттьӧ!
— Мый сёян?
— Ме сёя чӧскыд пельнянь.
— А мый юан?
— Юа сок.

24.
Менам ичӧт Мишук вок
Радейтӧ зэв ёна … .
А вот мича Марья ань
Сёйӧ чӧскыд еджыд … .
М. Вахнина

1.
Йӧв, юква, нӧк, рысь, черинянь, чери, шомйӧв.

2.
Ме сёя … . Ме юа … .

ГОРТСА ПЕМӦС

1.
мӧс
порсь
ыж
пон
кань
вӧв

кӧр

2.
Тайӧ … .

3.
а) аньк	ӧсм	ӧвв
б) оьпрс	онп	ькна

6.
Зарни, Дыш, Кыс, Мича, Буско, Серко, Катшыс

7.
абу — нет

Тэнад эм гортса пемӧс? Менам эм (абу) … … .
Коді тайӧ? Тайӧ … .
Кыдзи сійӧс шуӧны? Сійӧс шуӧны … .

8.
Гортса пемӧс
Мича, шань.
Ыджыд уска,
Еджыд … .
Н. Кинева

9.
Кань сёйӧ … .

турун — трава

10.
Менам эм кань сійӧс шуӧны Лымкаӧн сійӧ еджыд рӧма менам пемӧс сёйӧ чери да йӧв ме сійӧс радейта.

11.
Тайӧ … .
… сёйӧ … .
… гортса … .

Тайӧ … .
Сійӧс шуӧны … .
… сёйӧ … .
… гортса … .

Тайӧ … .
Сійӧс шуӧны … .
… сёйӧ … .
… гортса … .
… сійӧс радейта.

12.
баляпи
чибӧ
каньпи
кукань
понпи
порсьпи

14.
Менам эм ...пи. Сійӧс шуӧны … .

15.

— Кыдзи сійӧс шуӧны?
— Да, менам эм пон.
— Тэнад эм гортса пемӧс?
— Сійӧс шуӧны Лапкоӧн.

16.
пон	пи	яс
кань	бӧ	ян
чи	ян	ян
баля	пи	пи

19.
Гортса пемӧс.
Сійӧ сёйӧ шыд да яй.
Тайӧ … .

Гортса пемӧс. Ыджыд.
Сійӧ сёйӧ турун, сетӧ йӧв.
Тайӧ … .

1.
…, …, …, …, … — тайӧ гортса пемӧсъяс.

2.
пикань, ӧчиб, ясъонп, янпипорсь

3.
а) Кань — гортса пемӧс сійӧ мича, еджыд рӧма кань сёйӧ чери.
б) Тайӧ вӧв сійӧ ыджыд гортса пемӧс вӧв сёйӧ турун.

ВӦРСА ПЕМӦСЪЯС

2.
руч
ош
кӧч
кӧин
шыр
вӧркань
йӧра
ур

3.
Тайӧ … .

4.
Парма вӧрын, парма шӧрын
Олӧ уна вӧрса пемӧс.
Н. Кинева

5.
ӧкч
ырш
райӧ
ӧинк
учр

7.
.ш	р.ч	ш..	..ч

Еджыд …, ыджыд …, ичӧт …, мича … .

8.
а) Тайӧ … . Сійӧ ыджыд.
б) Тайӧ … . Сійӧ ичӧт.

9.
коль — шишка
ма — мёд

Ош сёйӧ … .

10.
а) Сійӧ ыджыд. Ош сёйӧ вотӧс. Тайӧ ош.
б) Кӧч сёйӧ турун. Тайӧ кӧч. Сійӧ ичӧт.

12.
а) Тайӧ коді?
б) Гортса али вӧрса пемӧс?
в) Кутшӧм сійӧ?
г) Мый сійӧ сёйӧ?

14.
Ур — тайӧ гортса пемӧс. Сійӧ олӧ вӧрын. Ур — ыджыд пемӧс. Сійӧ сёйӧ йӧв да тшак.

15.
а) Тайӧ вӧрса пемӧс. Неыджыд. Сійӧ чеччалӧ. Радейтӧ сёйны турун. Тайӧ … .
б) Тайӧ вӧрса пемӧс. Ыджыд. Сійӧ мугӧм рӧма. Сёйӧ ма да вотӧс. Тайӧ … .

19.
кӧч…
ошпи…
шыр…
ур...ян
йӧра...ян
кӧин…
руч……

21.
Коз пу вылын
Ичӧт … .
Бӧжыс сылӧн
Пашкыр, бур.

Вӧрын олӧ
Ыджыд … .
Сійӧ пармаын
Оз вош.

… —
Ыджыд вӧрса кань.
Еджыд уска
Да зэв шань.

Рыжӧй пася
Мудер …
Кыйсьӧ вӧрын
Да оз мудз.

1.
…, …, …, …, … — тайӧ вӧрса пемӧсъяс.

2.
ӧчк, упри, пияншо, кӧяиннпи, ӧйаряс

3.
а) Кӧч — вӧрса пемӧс сійӧ еджыд рӧма, ичӧт кӧч сёйӧ турун.
б) Тайӧ ур сійӧ неыджыд вӧрса пемӧс ур сёйӧ коль да тшак.

МОЙДЪЯС

2.
Руч да …
Вӧв да …
…, Кӧза да Меж
… да Гадь

4.
Вен
Олісны-вылісны Кань, Петук, Пон да Кӧза. Найӧ вензьӧны: «Мый медся чӧскыд?»

«Йӧв — медся чӧскыд! Мур-мур ...»
«Абу! Шыдӧс — чӧскыд!»
«Медся чӧскыд — лы!»
«А ме думайта, медся чӧскыд — турун!»

Вензьӧны, мый медся чӧскыд. А коді прав?

5.
— Гӧрд ошкӧс мойда ог?
— Мойд!
— Тэ шуан мойд. Ме шуа: мойд!
— Лӧз ошкӧс мойда ог?
— Мойд!
— Тэ шуан мойд. Ме шуа: мойд!
— Виж ошкӧс мойда ог?
— Мойд!
— Тэ шуан мойд. Ме шуа: мойд!

7.
Руй-руй
— Руй-руй, кытчӧ ветлін?
— Ме ветлі ыжӧс корсьны.
— Руй-руй, кутшӧм тэнад ыжыд?
— Менам ыжӧй шӧвк гӧна.

— Руй-руй, кытчӧ ветлін?
— Ме ветлі межӧс корсьны.
— Руй-руй, кутшӧм тэнад межыд?
— Менам межӧй зарни сюра.

— Руй-руй, кытчӧ ветлін?
— Ме ветлі ...ӧс корсьны.
— Руй-руй, кутшӧм тэнад ...ыд?
— Менам ...ӧй … рӧма.

— Руй-руй, кытчӧ ветлін?
— Ме ветлі ...ӧс корсьны.
— Руй-руй, кутшӧм тэнад ...ыд?
— Менам ...ӧй … рӧма.

8.
Пера, Зарань, Вӧрса, Гундыр

9.
ӧӧіёіӧіііӧімӧіӧӧіаӧі

10.
чуман
чышъян
тупыль
чунькытш

11.
в) Вӧвъяс, гӧрд чуман, мӧсъяс, тупыль

1.
а) Шыр, Руч, Ёма.
б) Гундыр, Пон, Вӧрса.
в) Зарань Гундыр, Пера.

2.
ч а н
м у

н ы ш
я ч ъ

у п т
л ь ы

КЫВКУД

А
абу — нет
аддзысьлытӧдз — до свидания
акань — кукла
ань — женщина
арӧс — лет
аттьӧ —  спасибо
ачым — сам, сама

Б
баля — ягнёнок
бан — щека
бать — отец
бӧж —  хвост
бур, бура — хорошо
бур асыв — доброе утро
бур вой — доброй ночи
бур лун — добрый день
бур рыт — добрый вечер

В
ва — вода
велӧдча — учусь
велӧдчанін — школа
велӧдчысь — ученик, ученица
велӧдысь — учитель
вензьыны — спорить
ветлыны — ходить
видза олан — здравствуй
видза оланныд — здравствуйте
Войпель, Кӧдзыд Пӧль  — Дед Мороз
вок  — брат
вом — рот
ворсӧм — игра
вотӧс — ягода
вошны — потеряться
вӧв — лошадь
вӧркань — рысь
вӧрса — лесной
вӧчны — делать
выль во — новый год
вылын — на

Г
гадь — пузырь
гач — брюки
гижа — пишу
гортса — домашний
гӧн — шерсть
гынкӧм — валенки

Д
дасьтыны — приготовить
дона — дорогой
дорын — у, возле
дӧрӧм — рубашка

Дж
джадж — полка
джодж — пол

Дз
дзоля — маленький
дзоридз — цветок
дзугны лым — топтать снег

Е
еджыд — белый

Ё
Ёма — Баба-Яга
ён — сильный
ёна — очень

З
зарни — золотой
зонка — мальчик

И
ичӧт — младший, маленький

Й
йӧв — молоко
йӧра — лось

К
кага — ребёнок
кань — кошка
кепысь — рукавицы
клянича — стёклышко
коз — ель
коль — шишка
кольк — яйцо
корны — просить
корсьны — искать
котыр — семья
кӧин — волк
кӧр — олень
кӧч — заяц
кукань — телёнок
кутшӧм — какой, какая, какое
кыдзи — как
кыйсьыны — охотиться
кымын — сколько
кын — обледеневший

Л
лы — кость
лыддьысьны — читать
лым — снег
лым чир — снежинка
Лымныв — Снегурочка
лэдзны — опустить
лэптыны — поднять

М
ма — мёд
малича — малица
мам — мама
мач — мяч
ме — я
медбур — самый лучший
медым — чтобы
меж — баран
менӧ — меня
менам — мой, моя, моё
меным — мне
мича — красивый
мойд — сказка
морт — человек
мӧс — корова
мудер — хитрый
мудзны — устать
мыгӧр — внешность

Н
нӧк — сметана
нуны — отнести
нывка — девочка
ныр — нос
нянь — хлеб

О
оз — не
овны — жить
ош — медведь

Ӧ
ӧдзӧс — дверь
ӧш — бык
ӧшинь — окно

П
пань — ложка
парма — тайга
пась — шуба
пасьтасьны — одеваться
пашкыр — пушистый
пекнича — пятница
пель — ухо
пемӧс — животное
пими — пимы
пон — собака
порсь — свинья
пӧль — дедушка
пӧч — бабушка
проса — пшённая
пуксьыны — сесть
пурт — нож
пызан — стол
пырны — зайти

Р
радейтны — любить
радлун — радость
рок — каша
рӧм — цвет
руч — лиса
рысь — творог

С
сайын — за
сапкӧ лым — падает снег
сапӧг — сапоги
сарапан — сарафан
сер — узор
сера — полосатая
сетны — дать
сёйны — есть
сёян-юан — еда
сины — желать
син — глаз
сійӧ — он, она, оно
сійӧс — его, её
сов доз — солонка
сола — солёный
став бурсӧ — всего хорошего
сылӧн — его, её
сылы — ему, ей
сэсся — потом
сюр — рог, рога

Т
тайӧ — это
талун — сегодня
тасьті — тарелка
тасьті-пань — посуда
тіян — ваше
тіянӧс — вас
тӧв — ветер
туис — туес
тупли — туфли
турун — трава
тэ — ты
тэнӧ — тебя
тэнад — твой, твоя, твоё
тяпи — тапочки

Тш
тшак — гриб
тшапкӧ тӧв — дует сильный ветер

У
удал — удалой
улӧс — стул
улын — под
уна — много
ур — белка
уска — с усами

Ч
чача — игрушка
чери — рыба
черинянь — рыбник
чеччавны — прыгать
чеччыны — всать
чибӧ — жеребёнок
чой — сестра
чолӧмавны — поздравлять
чӧскыд — вкусный
чуман — кузовок
чунькытш — кольцо
чышъян — платок

Ш
шань — хороший
шарп — шарф
шкап — шкаф
шомйӧв — кефир
шондібан — лик солнца
шӧвк — шёлковый
шӧрын — посередине
шуӧны — зовут
шур-шар — погремушка
шыдӧс — крупа
шыр — мышь

Ы
ыджыд — большой, старший
ыджыд бать — дедушка
ыджыд мам — бабушка
ыж — овца

Э
эм — есть (имеется)

Ю
юмов — сладкий
юны — пить
юр — голова
юрси — волосы

Я
яй — мясо